Научная статья на тему 'МАҲАЛЛА РАИСЛАРИ САЙЛОВЛАРИНИ ЎТКАЗИШНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ ВА ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ'

МАҲАЛЛА РАИСЛАРИ САЙЛОВЛАРИНИ ЎТКАЗИШНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ ВА ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
26
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари / маҳалла раислари / сайлов. / self-governing bodies of citizens / chairmen of districts / elections.

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Ержанова, Светлана Машарипбаевна

Ушбу мақолада фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари тушунчаси, ҳуқуқий мақоми ва маҳалла раислари бўлиб ўтадиган сайловлар ўтказишнинг ҳуқуқий асослари, тартиби қонунчилик нормалари асосида таҳлил қилинган. Таҳлиллар асосида ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш бўйича фикр ва таклифлар билдирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

LEGAL BASIS AND SPECIFIC CHARACTERISTICS OF CONDUCTING THE ELECTIONS OF WARD CHAIRMAN

In this article, on the basis of legislative norms, the concept, legal status of citizens' self-government bodies, the legal basis and procedure for holding elections of heads of districts are analyzed. Based on the analysis, opinions and proposals were made to improve the legal framework.

Текст научной работы на тему «МАҲАЛЛА РАИСЛАРИ САЙЛОВЛАРИНИ ЎТКАЗИШНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ ВА ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ»

Oriental Renaissance: Innovative, (E)ISSN:2181-1784

educational, natural and social sciences www.oriens.uz

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7 3(4), April, 2023

MAXA^A PAHŒAPH CAH^OB^APHHH YTKA3HmHHHr X^y^HH ACOŒAPH BA Y3HrA XOC XycyCMAT^APM

Ержанова Светлана Машарипбаевна

К,оракалпок давлат университети магистранти

АННОТАЦИЯ

Ушбу мацолада фуцароларнинг узини узи бошцариш органлари тушунчаси, %уцуций мацоми ва ма%алла раислари булиб утадиган сайловлар утказишнинг %уцуций асослари, тартиби цонунчилик нормалари асосида та%лил цилинган. Та%лиллар асосида %уцуций асосларини такомиллаштириш буйича фикр ва таклифлар билдирилган.

Калит сузлар. фуцароларнинг узини узи бошцариш органлари, ма%алла раислари, сайлов.

ABSTRACT

In this article, on the basis of legislative norms, the concept, legal status of citizens' self-government bodies, the legal basis and procedure for holding elections of heads of districts are analyzed. Based on the analysis, opinions and proposals were made to improve the legal framework.

Keywords. self-governing bodies of citizens, chairmen of districts, elections.

КИРИШ

Мустакиллик йилларида махалла тарихий ва ривожланган мамлакатлардаги тушунчада аник белгиланган ижтимоий-демографик, маданий-маънавий ва худудий-маъмурий бирлик сифатида макомга эришиб, у уз худудидаги фукаролар уртасида анъана ва урф-одатлар бирлиги, инсоний, хужалик, хукукий муносбатлар бирлигини ташкил этгани холда узаро ижтимоий муносабатларни боFлаб туриш воситасига айланди.

Х,озирги даврда махалла йуналишида олиб борилаётган ишлар иккита йуналишни назарда тутади. Биринчиси маънавий вазифа булиб, у халкимизнинг минг йиллик тарихидаги ноёб, энг азиз анъаналарни, кадриятларни кайтадан тиклаш ва ривожлантиришдан иборат. Иккинчиси сиёсий вазифа булиб, махалла институтини бугунги замон талабларига мувофик тарзда тиклаш баробарида вилоят, шахар, туман хокимликлари зиммасига юкланган купчилик вазифа ва хукукларни фукаролар узини-узи бошкариш органларига, яъни махаллаларга бериб, улар макомини жой-жойига куйиб, шу тарика жамиятимиз хаётини демократиялашда янги ва жуда мухим имкониятларга эришиш.

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(4), April, 2023

X,o3Hpru gaBpra Ke^uô, :aMuaTHMH3 cuëcHH coxacuHH эpкнн.ramтнpнm MaKcag.rapHgaH Ke.mô hhkhô, Maxan.ra $yKapo.rap ÖHFHH.rapHra ôomKapyBHHHr Typ^H HyHanHm^apnra eTaKHH^HK KH^um BaKo^araapH ôepungH. Maxan.ra y3 xygyguga amaëTraH ^y^apo^ap Typ^H h:thmohh MyaMMO^apHHH xan kh^hô ôepumga ôeBocura umTupoK этagн.rap: Kapua.rap ^axpuö^ap, eTHM^ap, ôaÔHanMHHan-xapÔHH^ap, KaM TatMHH.raHraH Ba Kyn Ôo^anu ou^anap MaH^aaraapu xHMoa KH^HHagu, Maxan^a ^ao^^apuHH Ma3Kyp $ao.maTga umTupoK этнmнгa ôomnu^HK KH^agu. ffly ÔH^aH ôupranHKga hhcohhh MatHaBHH roKcanumu BaaManuH Tamaôôyc^apuHH HaMoëH ôy^umu ynyH mapT-mapouT apaTHragu, MogguH Ba MatHaBHH Ky^aô- KyBBaraaHagu.

MaM^aKaT cuëcHH xaëTHga ^yKapo^apHHHr cuëcHH Kapop^ap Kaôyn KH^umgaru umTupoKHHH TatMHH^aô ôepyBHH acocuH ôyFHH - ôy Maxan^a ^yKopo^ap HHFHH^apHgup. fflyHHHrgeK, ^yKapo^apHHHr h:thmohh xaëTgaru ^aoo^^uruHH omupum KoôHnuaTHra эгa ôynraH ôupgaH-ôup ôomKapyB th3hmh xaM Maxan^a ^yKapo^ap HHFHH^apHgHp.

MY^OKÂMÂ BA HÂTH^Â^ÂP

Maxan^a :aMHaT ôomKapyBHHHHr xa^K Kagpuaraapura acooraHraH th3hmh CH^aTuga h^thmohh-ukthcoahh, MatHaBHÖ-Matpu^HÖ coxanapga KaTop Ba3H^anapHH caMapanu aManra omupumga MyxHM axaMHaT Kacô этagн. Ymôy TH3HMra goup Kynraô KoHyHHH^HK xy::araapHHHHr Kaôyn KH^HHumu yHHHr TamKH^HH-xyKyKHH acoc^apuHH aHaga TaKoMH^^amTupgu.

Y3ôeKHCTOH Pecnyô^HKacH Кocнтнтyцнacннннг 105-Moggacuga y3HHH y3H ôomKapum opraHrapura KyHugaru xyKyKHH Tatpu^ ôepu^raH: «fflaxapna, Kum^oK Ba oBymapga, myHHHrgeK yrap TapKuôugaru Maxan^anapga ^yKapo^apHHHr HHFHH^apu y3HHH y3H ôomKapum opraHrapu ôynuô, yrap hkkh apuM hh^ MyggaTra paucHH(oKcoKo^HH) Ba yHHHr Mac^axaTHH^apuHH can^angu. y3hhh y3H ôomKapum opraH^apuHH caö^am TapTuôu,^ao^HaTHHH TamKHn этнm xaMga BaKo^aT goupacu KoHyH ôhtoh ôe^ru^aHagu».

Y3ôeKHCToH Pecnyô^uKacuHHHr 2018 hh^ 15 oKTaôpgaru "OyKapo^ap hhfhhh paucH (okcoko^h) caö^oBH TyFpHCHga"ru Ba "OyKapo^ap hhfhhh paucu (okcoko^h) caö^oBH TaKoMH^^amTHpu^Hmu MyHocaôaTH ôhtoh Y3ôeKHcTOH Pecnyô^HKacuHHHr aHpuM KoHyH xy::araapura y3rapTHm^ap KupuTHm TyFpucHga"rH KoHyHH acocuga KaTop y3rapTupum^ap KupuTH^gu. ^^hh o^guHru KoHyH ^yKapo^ap hhfhhh paucu (okcoko^h) ôu^aH ôup BaKTga yHHHr Mac^axaTHucuHH xaM caö^amHH Ha3apga Tyrap эgн. PaucHHHr BaKo^aT MyggaTH 2,5 hh^ ôy^uô, ôy MyggaT yrapra y3 ôh^hm Ba ôomKapyB Koôu^uaTHHH Ty^HK HaMoëH этнmгa HMKoHuaT ôepMaëTraH эgн. fflyHHHrgeK, pauc^ap ^yKapo^ap BaKHmapu

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(4), April, 2023

HHFH^HmH ToMoHHgaH caö.naHapgH. EyHga caö.roBHHrap HoMHgaH aTHru 50-80 Ha^ap BaKHn obo3 öepapgu. ^Ha öup ^uxaTH myHga эgнкн, caö^OB ohhk obo3 öepum öy^H öhtoh yTKa3HnraHH öohc, $yKapo.rapHHHr y3 xoxum-upoganapuHH эpкнн ÖH^gHpHm hmkohhath neKnaHraHgu.

KpHyHgaru y3rapHm^ap HaTH^acuga Mac.raxaTHHrapHHHr paHC (okcoko^) öhtoh öup BaKTga caö^aHHmH TapTuöu y3rapTHpHngH. YHHHr BaKO^aT MyggaTH 2,5 HH^gaH 3 HHnra y3aHTHpHngH. BaKH^^HKHHHr MHHHMan HopMacH öe^rH^aHgH, AtHH y caö^oBHH^apHHHr 12 ^orougaH KaM öy^Mac^Hru TapTHÖH ypHaTH^gH. O^hh Ma^nHC CeHaTH KeHramu ToMoHHgaH ^y^apo^ap HuruHrapu pauc^apu (o^co^o^^apu) caö^oBHHH TamKHn этнm xaMga yTKa3Hmra KyMaKnamyBHH anoxuga pecnyö^HKa komhcchach Ty3HragH. EyHgaH KeÖHHru caö^oB^apga amupuH obo3 öepHragu.

Oy^apo^ap hhfhhh paucu caö^oBHHH TamKHn этнm Ba yTKa3Hm, ^y^apo^ap hhfhhh (^y^apo^ap BaKHmapuHHHr hhfh^hoh) yTKa3H^aguraH caHa, BaKT Ba ^oö, ^y^apo^ap hhfhhh paucu ^aBo3HMHra HoM3oggap Tyrpucuga axöopoT K,opa^annoFHCToH Pecnyö^HKacu, Bunoaraap Ba TomKeHT maxap ^y^apo^apHHHr y3HHH y3H öomKapum opraH^apu ^ao^HOTHHH MyBo^HK^amTupum öyHHHa KeHram^apHHHHr pacMHH Beö-caHraapura caö^oB yTKa3H^HmugaH KaMHga öem KyH o^jhh ^oö^amTHpH^HmH öe^ru^aö öepu^raH^uru öhtoh axaMH^rau.

K,aög этнm KepaKKH, ^y^apo^ap hhfhhh — öy ^y^apo^apHHHr y3HHH y3H öomKapum opraHH öy^uö, yrapHHHr Maxan^HH axaMH^Tra эгa öynraH MacananapuHH xan KH^umga MycTa^H^ ^ao^HOT ropHraö, y3HHH y3H öomKapum opraH^apu TyrpucugarH KoHyHHHnHKra Kypa, yrap gaB^aT xokhmhath opraarapH TH3HMHra KHpMaögu, axo^H MaH^aaraapuHH H^oganaHgu Ba Terum^H xygygga yrap HoMHgaH ^apop^ap Kaöyn KHrnmu öhtoh axaMH^rau.

KupuTH^raH y3rapTupum^apra Kypa, ^y^apo^ap hhfhhh paucu (okcoko^h) ^y^apo^ap hhfhhh ToMoHHgaH, ^y^apo^ap hhfhhhhh na^upum hmkohh öy^MaraH Ta^gupga эca, ^y^apo^ap BaKHmapuHHHr HuFH^umu ToMoHHgaH yn öu^ra caö^aHagu. Ymöy caö^oBHH yTKasumga o^hh Ma^nuc CeHaTH KeHramu ToMoHHgaH caö^oBHH TamKHn этнm Ba yTKa3Hmra KyMaKnamum öyHHHa Pecnyö^HKa komhcchachhh Ty3H^agu, caö^oBHH yTKa3Hmga «$yKapo.rap HHFHH^apura aManuö ëpgaM Kypcaram ynyH» Oy^apo^ap hhfhhh paucu caö^oBH TyrpucugarH kohvh 1 ra acocaH KppaKannorucToH Pecnyö^HKacu, BH^o^T^ap, TomKeHT maxap, TyMaH^ap Ba maxap^ap KoMuccua^apu Ty3Hragu.

EeBocHTa ^y^apo^ap HHFHH^apuga ÖHFH^um ëKH BaKH^^ap HuFH^umu ^apopu öu^aH HmHH rypyx^ap Ty3H^agu. Y^ap «Terum^H xygygga gouMHH amoBHH

1 yPK-499-coH 15.10.2018. OvKapo.iap hhfhhh paucu (okcoko^h) can^oBH Tyrpucuja (lex.uz)

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(4), April, 2023

^yKaponapHHHr ^hkphhh HHoôaTra onraH xonga» paucnuK naBo3HMHra HoM3ognap ôyHuna TaKHH^^apHH TaHëpnaHgH. TyMaH ëKH maxap xokhmh ^yKaponap Hhfhhh paucu (okcoko^h) ^aBo3HMHra TaKgHM этн..гaн HoM3ognapHHHr xy::araapHHH Kypuô HHKagu Ba y3HHHHr ymôy HoM3ognap ôyHuna acocnaHTHpunraH xynocanapuHH KeHuHHanuK umHH rypyxnapra Tonmupum ynyH Terumnu KoMuccuanapra roôopagu. Hmnu rypyx TyMaH ëKH maxap xoKHMHHHHr xynocacuHH onraHHgaH KeHuH ^yKaponap hhfhhh paucu (okcoko.h) naBo3HMHra KenumunraH HoM3ognap xaKHgaru axôopoTHH caHnoBgaH KaMHga ôem KyH onguH ^yKaponap hhfhhh ôuHocura Ba ry3apnapra ocuô Kyagu.

MaM^aKaTHMH3ga ôyryHru KyHH 9349 Ta ^yKaponap HHFHH..apH MaB:yg ôynca, ^yKaponap hhfhhh paucura ôynraH oxupru, atHH 2022 Hunga ôynuô yTraH caHnoBga HoM3ognap 26,9 MHHr KumuHH TamKH. этнô, xap ôup ypuHra geapnu 3 HoM3oggaH ryFpu KenraHnuruHH Kypum MyMKHH.

Xynoca ypHHga aHrum MyMKHHru, y3HHH y3H ôomKapum opraHnapura ôynraH caH.TOB.rap HaTH:acu myHH KypcaTgHKH, ôy caH.noB.rap axonuHHHr KeHr KaraaM.rapH ynyH h:thmohH-c^chH $aon.HK ôaFHmnagu Ba y3ura xoc geMoKpaTHa MaKTaôu Ba3H$acuHH xaM yTagu. fflyHHHrgeK, ^yKaponapHHHr y3HHH y3H ôomKapum opraHnapura aHru caH.oB.rap MaxannuH gaB.aT xoKHMuaTH opraHnapu Ba3H$arapHHH ^yKaponapHHHr y3HHH y3H ôomKapum opraHnapura ôocKHHMa-ôocKHH yTKa3Hm ôopacugaru cuëcaTHH ^yKaponap Kynnaô-KyBBaT.aëTraHnHrHHH, gaB.aT Kypunumu Ba :aMuaTHHHr ôapna coxanpuHH эpкннnamтнpнmga, ^yKaponap amam :oHrapugaru MyxHM h:thmohH-c^chH MacananapHH xa. этнmga, axonu ^aonnuruHH omupumga MaxannanapHHHr ypHH Ba axaMHaTH HungaH-Hunra opTuô ôopaëTraHnurHHH, «KyH.H gaBnaTgaH-Kynnu ^yKaponHK :aMHaTH capu» KoH^myan cuëcuH gacTypHH xaëTra TaTôuK этнm y3HHHHr h:oôhH Ba caMapanu HaTH:acHHH ôepaëTraHnurHHH KypcaTMoKga.

REFERENCES

1. KyTbiôaeBa E., YMapoBa K. ^ayMeHoB E., AgunoBa M. Koнcтнтyцнaпмк xyKMK. OKMynMK. ^aTMH THnHHge. H.:2020, 423 E.

2. HcMounoBa r. Y3ôeKHcTOHga MaxannuH gaB.aT xoKHMuaTH Ba y3HHH y3H ôomKapum opraHnapu ^aonuaTHHH .HôepannamTHpHmHHHr gaB.aT xyKyKuH HyHanumu. 2-Hamp. T.: AKageMHa., 2014. 145 E.

3. TynaraHoB A.T. ^aB.aT xoKHMuaTHHH BaKunnuK Ba y3HHH y3H ôomKapum opraHnapuHHHr ^aonuaTHHH TamKH. eTHm. T.: YHHBepcuTeT, 1996. - 175 ô.4.

4. yPK-499-coH 15.10.2018. OvKapo.ap Hhfhhh paucu (okcoko.h) caHnoBH TyFpucuga (lex.uz)

XYÏÏOCA

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.