MÜXTƏLİF üsullarla alinmiş poli̇mer qarişiqlarinin XASSƏLƏRİNİN TƏDQİQİ Текст научной статьи по специальности «Химические науки»

AZeRBAYCAN KiMYA JURNALI № 1 2014

109

UOT 541.64

MÜXTOLiF ÜSULLARLA ALINMI§ POLiMER QARI§IQLARININ

XASSaLORlNiN T9DQiQi

D.S.Mammad-Hasanzada

Azdrbaycan Dövlat Neft Akademiyasi

xeberler-adna@rambler. ru

Redaksiyaya daxil olmu§dur 13.06.2013

Polimerlarin müxtalif üsullarla bark fazada, mahlulda va emulsiyada alinmi§ qari§iqlarinin xassalari tadqiq edilmi§dir. Göstarilmi§dir ki, istilik-mexaniki tasiri naticasinda polimerlarin bark fazada alinan qari§iqlar asasinda müxtalif xassalara malik kompozisiya materiallannm alinmasi mümkündür. Müayyan edilmi§dir ki, 5-10 k.h. PVX alava edilmasi, elsatomerlarin doymami§liginin va onlarda birla§mi§ xlorun miqdarinin artmasina sabab olur. Elastomerlarin reaksiya qabiliyyatinin artmasi onlar asasinda müxtalif tasirlara davamli kompozisiyalarin alinmasina imkan verir. Elastomerlar - SKEP-50 va SKEPT-60 va funksional polimerlar -PVX va XAPP ila ayri-ayriliqda durula§dirilmi§ mahlullardan alinmi§ qan§iqlarin xassalari öyranilmi§dir. Göstarilmi§dir ki, bela qan§iqlarda kimyavi alaqalanmanin olmamasina baxmayaraq, alinmi§ qari§iqlarda fiziki alaqalanma ba§ verir. Naticada qari§iqlarda birla§mi§ xlorun oldugu va ilkin komponentlarin qurulu§undan farqli olaraq yeni qurulu§un amala galdiyi müxtalif üsullarla tasdiq edilmi§dir. SKEP-50, SKEP-60-in va PVX-in emulsiyalari alinmi§ va qari§dirilmi§dir. Emulsiyalarin qan§iginin fiziki-kimyavi xassalari va qari§iqlardan alinan polimer qatinin iQ spektri va davamliligi öyranilmi§dir. Göstarilmi§dir ki, ilkin polimerlarin emulsiyalarindan farqli olaraq emulsiya qari§igi yüksak fiziki-kimyavi va davamliliq xassalarina malikdir va qoruyucu örtük kimi istifada oluna bilar.

Agar sözlw. bark faza, qari^iqlar, sopolimerldr, polivinilxlorid, birte§mi§ xlor, funksional polimerlar, özlülük, quru qaliq, davamliliq.

Polimer kompozisiya materiallari sanayenin müxtalif sahalarinda geni§ istifada edilir. Sa-nayeda homopolimer istehsalinin azalmasina baxmayaraq müxtalif polimer materiallarinin miq-dari durmadan artir. Bu ilk növbada sanayeda istehsal edilan polimerlarin qurulu§ va xassalarinin modifikasiyasi va ya polimerlarin qari§iqlarinin istehsali ila izah edilir [1, 2].

Hazirda polimer kompozisiya materiallarinin alinmasinin alveri§li, perspektiv va yayilmi§ üsulu müxtalif polimerlarin istilik-mexaniki tasir altinda qari§dirilmasidir. Bu üsul polimer qari§iqlarinin alinmasina va onlarin xassalarinin geni§ hadda dayi§maya, onlarin istifada sahalarinin geni§landirilmasina imkan yaradir [3].

Sanayeda istehsal edilan homopolimerlarin istifadasinin mahdudla§dirilmasi onunla izah edilir ki, xüsusi maqsadlar ü9ün müayyan xassalara malik polimerlarin - homopolimerlarin va sopolimerlarin sanayeda istehsalinin yaradilmasi ila alinmasi mümkün deyil. Xüsusi xassalara malik polimerlar istehsal edilan iritonnajli polimerlarin optimal nisbatda qari§iqlari asasinda alina bilar [4]. £ox hallarda polimer qari§iqlari kimi istanilan öz aralarinda kovalent alaqalar olmayan iki polimerdan ibarat bircinsli sistem nazarda tutulur [1].

Qari§iqlarin komponentlarinin se^lmasi va qari§dirma üsulu, an önca kompozisiya materi-alinin lazimi kompleks xassalari ila uzla§dirilir. Polimerlarin bir-biri ila qari§masi iki va daha 9ox polimerin qari§dirilmasi ila müayyan kompleks xassalara malik kompozisiya materialinin alinmasi imkani demakdir.

Polimer qari§iqlari dispers kolloid sistemlara aid edilir, 9ünki qari§iqlarda komponentlar-dan birinin kolloid daracada dispersliyi mü§ahida edilir. Bu komponent dispers faza kimi baxila bilar va bela sistemlar ü9ün ikifazali qurulu§ xarakterikdir. Komponentlardan biri az miqdarda alava edilarsa, bela sistemlar tipik kolloid sistemlar kimidir. Qari§iqlarda polimerlarin miqdari eyni miqdarda olarsa, onlardan birinin dispersliyini tayin etmak 9atindir. Ancaq polimer qari§iq-larinin klassik kolloid kimya sistemlarindan farqi komponentlar arasinda fazalararasi qatin olma-

sidir. Buna göra, polimer qari§iqlarindaki fazalararasi qatin этэ1э galmasi mexanizminin öyranilmasi qari§iqlardan alinan kompozisiyalarin istismar xassalarini maqsadyönlü tanzimlanmasina imkan verir. Polimer qari§iqlari istifada sahasindan asili olaraq müxtalif üsullarla bark fazada, mahlulda, emulsiyada alinir. Buna göra müxtalif üsullarla alinmi§ polimer qari§iqlarinin xassa-larinin öyranilmasi böyük ahamiyyat kasb edir.

Tadqiqatlar ü9ün SKEP-50 va SKEPT-60 sopolimerlarinin se9imi onunla asaslandirilmi§dir ki, bu sopolimerlar yüksak elastiklilya, dielektrikliya, istiliya va digar amillarin tasirina davamli olduqlari halda elastomerlarla pis qari§irlar, a§agi kimyavi davamliliga malikdirlar. Onlarin asas göstaricilari cadval 1-da verilm§dir.

Cadval 1. SKEP-50 va SKEPT-60-in asas göstaricilari

Göstaricilarin adlari Göstaricilar

SKEP-50 SKEPT-60

Muniya göra özlülük, §arti vahidlar 45-50 55-60

doymami§liq, mol % 0 1.74±0.05

sopolimerlarin tarkibi, mol % etilen 55 55

propilen ditsiklopentadien 45 40 5

orta molekul kütlasi (1.5-1.7)-105 (1.70-1.78)-105

sixliq, kq/m3 862±5 865±5

Elastomerlarin xassalarini yax§ila§dirmaq ü9ün onlarin funksional qruplar saxlayan poli-merlarla modifikasiyasi aparilir.

SKEP-50, SKEPT-60 elastomerlarinin modifikasiyasi ü9ün a§agida göstarilan funksional polimerlardan istifada edilmi§dir.

PVX - polivinilxlorid - Е625М [p, kq/m3 (200C)] - 1350; Taxma,0C - 220; T§ü§,0C - 103.

XAPP - xlorla§dirilmi§ ataktik polipropilen (xlorun miqdari, kütla % - 46.7; sixligi, kq/m3 - 1186; CCl4 hall olma, % - 98.6; toluolda hall olma, % - 60-70; dartilmada davamliliq, MPa -5.6; nisbi uzanma, % - 110).

Yuxarida göstarilanlari nazara almaqla bark fazada SKEP-50+PVX va SKEPT-60+PVX binar polimer qari§iqlari alinmi§ va onlarin xassalari öyranilmi§dir.

Polimer qari§iqlarinin alinmasi ü9ün iki rotorlu, qari§dirma kamerasinin hacmi 5 litr, ro-torlarin firlanma sürati 30 dövr/daq olan qari§diricidan istifada edilmi§dir (zavod "Sintezkau-9uk"). Qari§dirmadan avval 60-700C qadar qizdirilmi§dir. Daqiq 9akilmi§ SKEP-50 va ya SKEPT-60 qari§diriciya daxil edildikdan va 5 daq qari§dirildiqdan sonra PVX va XAPP-in mü-ayyan edilmi§ kütlalari qari§dirici kameraya daxil edilir. Qari§dirma 10-12 daq aparilir va alin-mi§ qari§iq otaq temperaturuna qadar soyudulur.

Qari§dirma prosesi vallarinin sürati 20-22 dövr/daq olan vardanalarda 50-600C-da 20 daq müddatinda aparilmi§dir.

SKEP-50 nümunalarinin doymami§liginin öyranilmasi göstarilmi§dir ki, prosesin avvalin-da özlülük bir qadar artir, doymami§liq isa bir qadar azalir. Bu saxalanmalarin azalmasi xatti qurulu§un payinin va makromolekullararasi alaqalarin artmasi ila izah edilir. Termiki-mexaniki tasirin artmasi polimerin özlülüyünü azaldir, doymami§ligini isa artirir. Bu polimerin destruksi-yasi va a§agi molekul kütlasina malik §axalanmi§ makromolekullarin amala galmasi ila izah edilir (cadval 2).

Cadval 2. Etilen-propilen sopolimerinin özlülüyünün va doymamisliginin termiki-mexaniki tasirdan dayismasi_

№ Polimer Istilik mexanizminin tasiri (ÍMT) Özlülük, % Doymami§liq, %

1 Ilkin sopolimer - 100 0.160

2 IMT-ya maruz qalmi§ (1) T=1300C; P=2.5 MPa 106.5 0.121

3 IMT-ya maruz qalmi§ (2) T=1600C; P=3.5 MPa 94.8 0.570

SKEP-50 va onun PVX ila qari§iqlarinda gedan 9evrilmalarin kimyavi mexanizmi iQ spektroskopiya üsulu ila öyranilmi§dir. Göstarilmi§dir ki, etilen-propilen sopolimerlarinin hacmi deformasiyasi zamani tasir amillarinin göstaricilari artdiqca polimerlarda a§agidaki dayi§ikliklar ba§ verir. Sopolimerlarin etilen qrupla§masinda -CH2— 724 va -CH3 - 748 sm-1 qruplarinin sayi artir. Qisa §axalanmalarda - 918 sm-1 ikiqat alaqalarin va "X=C Cqruplarinin (1648 sm-1) ümumi sayi artir. Propilen dastalarinin artmasi naticasinda CH- va -CH3 1778 va 1380 sm-1 udulma sahalarinin artmasi mü§ahida edilir.

SKEP-50-PVX qari§iginin istilik-mexaniki tasirdan sonra iQ spektrlarinin analizi göstaril-mi§dir ki, 170-2000C emal zamani PVX-in destruksiyasi ila alaqadar istilik-destruksiya proses-larinin sürati artir. Bunlar nazara alinaraq SKEP-50-PVX va SKEPT-60-PVX qari§iqlarinin emal temperaturu 150-1700C haddinda se9ilmi§dir.

1700C-da 2.16 MPa tasir altinda SKEP va PVX-in birlikda emali §araitinda onlarin alaqa-lanma mexanizmi taklif edilmi§dir. istilik-mexaniki tasir naticasinda PVX-in destruksiyasi va ondan Cl atomunun qopmasi naticasinda sarbast Cl* radikali, SKEP-50 va ya SKEPT-60 makro-molekulundaki ü9lü karbon atomu yanindaki mütaharrik hidrogen atomunu qopararaq HCl-a 9evrilir va SKEP-50-in makroradikali yaranir. Zancirin qirilmasi SKEP-50 va PVX makroradi-kallarinin rekombinasiyasi va sopolimerin amala galmasi ila naticalanir.

Alinmi§ sopolimerlarda xlorun miqdari tayin edilmi§dir (cadval 3).

Cadval 3. Peyvand sopolimerlarin 9iximi va onlarda xlorun miqdan

Qan§igin tarkibi, k.h. Peyvand sopolimerlarin 9iximi, kütla % Peyvandlik daracasi, % Peyvand sopolimerlarda xlorun miqdari, kütla %

SKEP-50+PVX

(100+2) 6.0 9.2 3.4

(100+5) 11.0 12.7 6.2

(100+8) 12.0 21.8 11.4

(100+10) 12.6 27.2 17.1

SKEPT-60+PVX (100+2) (100+5) (100+8) (100+10) 7.2 12.0 12.8 14.2 12.1 18.2 23.4 32.8 5.1 9.2 14.9 18.2

Sopolimerlarda propilen dastalarinin va ü9üncü monomerin (SKEPT-60) miqdari artdiqca polimerlarin qar§iliqli alaqalanma daracasi ~(13-15)% artir. Bu peyvand sopolimerla§ma reaksi-yalarinda propilen, a-metilen dastalari ila yana§i, ü9üncü monomerdaki ikiqat alaqalarin i§tirak etmasi ila alaqadardir.

SKEP-50-PVX qari§iginin sanaye ekstruderinda emali mahsullarinin tadqiqi yuxarida göstarilmi§ naticalari tasdiq etmi§dir. Buna göra da lazimi xassalara malik sopolimerlarin alinmasi ü9ün mexaniki-kimyavi proseslar orta hacmli sanaye qurgularinda aparildiqda özünü dogruldur va bir sira sahalarda geni§ istifada edilir.

Hazirda etilen-propilen kau9uklarinin modikasiyasi sahasinda aparilan 9oxsayli elmi-tadqiqat i§lari ila alaqadar olaraq, göstarilan polimerlarla qari§iqlarinin onlarin mahlullarindan alinmasi prosesi ara§dirilmi§dir.

Tadqiqatlar ü9ün SKEP-50, SKEPT-60 va PVX götürülmü§dür. SKEP-50 va SKEPT-60 sopolimerlarinin CCl4 4-5% mahlullarina 4-10% PVX va ya XAPP mahlullari ayri-ayriliqda alava edilmi§dir. Mahlullar 600C-da 1 saat müddatinda qari§dirildiqdan sonra halledicilar bu-xarlandirilmi§ va ya polimer qari§igi mahluldan spirt vasitasila 9ökdürülmü§dür.

Halledicinin buxarlandirilmasi üsulu ila alinmi§ qari§iqlar daha §affav va bircinslidirlar. Buna göra da sonraki tadqiqatlarda halledicilarin buxarlandirilmasi üsulundan istifada edilmi§dir. Bir qadar halledici itkisina yol verilsa da, göstarilan üsul daha yax§i qari§mi§ sistemlar almaga

imkan verir. Malum oldugu kimi, funksionalliqlarina göra PVX va XAPP etilen-propilen sopo-limerlari ila müayyan haddlara qadar qari§irlar. Mahlullarda bu qari§ma termiki tasir naticasinda (50-600C) daha yax§i ba§ verir, ancaq intensiv kimyavi alaqalanma ba§ vermir [2, 7].

Polimer mahlullarinin 600C-da 1 saat müddatinda intensiv qari§dirilmasi prosesinda, po-limer mahlullarina xas olan makromolekul ili§malari ila yana§i assosiatlarin (ili§ma dastalarinin da) amala galmasi mümkündür. Mahlullardan alinan qari§iqlarda darin kimyavi alaqalanma ba§ vermasa da, fiziki alaqalanmanin oldugu mü§ahida edilir. Buna göra da mahlullardan alinmi§ qari§iqlarda §oniqer (O2 mühitinda yandirma va yanma mahsullarinin mahlulunu titrlama) üsulu ila birla§mi§ xlorun miqdari tayin edilmi§dir (cadval 4).

Codvol 4. Mahlullardan alinmis qarisiqlarda birlasmis xlorun miqdan

Kompozisiyalarin tarkibi, k.h. Funksional polimerlarin miqdari, k.h. Daxil edilmis xlorun miqdari, q Birlasmis xlorun miqdari, %

SKEP-50 (100) + PVX 4.0 0.0568 1.80

SKEP-50 + PVX 10 0.0726 2.812

SKEP-50 + XAPP 4.0 0.0591 6.20

SKEP-50 + XAPP 10.0 0.0598 4.023

SKEPT-60 + PVX 4.0 0.0616 8.284

SKEPT-60 + PVX 10.0 0.0846 7.76

SKEPT-60 + XAPP 4.0 0.0778 6.46

SKEPT-60 + XAPP 10.0 0.0672 4.34

Naticalardan göründüyü kimi, har iki sopolimera eyni miqdarlarda funksional polimerlarin -PVX va XAPP daxil edilmasina baxmayaraq SKEPT-60 asasinda kompozisiyalarda birla§mi§ xlorun miqdari 9oxdur. Bu göstarici SKEPT-60+PVX qan§iqlarinda daha yax§i mü§ahida edilir. 4.0 k.h. PVX daxil edilmi§ SKEPT-60 asasinda kompozisiyada birla§mi§ xlorun miqdari 8.284% taskil edir. SKEP-50+PVX asasinda kompozisiyalarda bu göstarici 1.80%-a barabardir.

SKEP-50 va SKEPT-60 kompozisiyalarda XAPP-in miqdari 4.0-dan 10 k.h.-ya qadar artdiqda birla§mi§ xlorun miqdari azalir. Bu göstaricinin SKEP-50, SKEPT-60 va PVX qari§iq-larinda da azalmasi mü§ahida edilir. Bu polimerlarin qari§masinin pisla§masi ila izah edilir.

SKEP-50, SKEPT-60-a daxil edilmi§ XAPP-in miqdarini 4-dan 10 k.h.-ya qadar artirdiqda birla§mi§ xlorun miqdarinin azalmasi, XAPP-in miqdarinin artmasi naticasinda sistemda funksionalligin artmasi va polimerlarin bir-biri ila qari§masinin 9atinla§masi ila ba§ verir.

Qan§iqlann alinmasi ü9ün istifada edilan komponentlarin - SKEP-50, SKEPT-60, PVX va XAPP-in iQ spektrlari infralut-FT-2 infraqirmizi Furye spektrometrinda 400-4500 sm-1 udulma zolaqlari haddinda öyranilmi§dir.

SKEP-50-nin iQ spektrinda etilen-propilen sopolimerlarina xas etilen va propilen dastala-rini xarakteriza edan 3072-2850 va 1481-1958 sm-1 udulma zolaqlari mü§ahida edillir. SKEPT-60 sopolimerlarinin spektrinda etilen-propilen sopolimerina xas olan udulma zolaqlari ila yana§i ü9üncü monomera - ditsiklopentadiena xas olan 2361 sm-1 udulma zolagi mü§ahida edilir.

PVX-nin iQ spektrinda etilen dastasinda avazolunmani göstaran 1480-1280 sm-1 C-H deformasiya va C-Cl alaqalarina xas olan 900-750 sm-1 udulma zolaqlari, ümumi qurulu§a xas 3060-2900 sm-1 udulma zolaqlari mü§ahida edilmi§dir. XAPP-nin iQ spektrlarinda propilen dastalarina xas 3091-3035 sm-1, C-Cl alaqalarina xas 1477 va 1035-664 sm-1 udulma zolaqlari mü§ahida edilir.

Etilen-propilen sopolimerlari va funksional polimerlarin (XAPP, PVX) qari§iqlari asasinda kompozisiyalarin iQ spektrlari öyranilmi§dir. Spektrlarda yeni udulma zolaqlarinin yarandigi mü§ahida edilir. SKEP-50-nin, SKEPT-60-in PVX va XAPP-la 100+4 va ya 10 k.h. ila da intensiv alaqalandiyini nazara alaraq göstarilan iQ spektrlarinin analizi verilmi§dir (§akil 1-4, cadval 5).

2500 2000 1500 1000 Dalga uzunlugu, sm-1

§akil 1. SKEP-50+PVX (10 k.h.) qan§iginin iQ spektri.

4500 4000

3500 3000 2500 2000 1500 1000 900 Dalga uzunlugu, sm-1

§akil 2. SKEP-50+XAPP (10 k.h.) qan§iginin iQ spektri.

1.2

6х 0.8

¡3

з -a 0.4

¡-J

0

-0.2

1.2

J

0.8 0.4

"О A

P 0

-0.2 0.6

4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 900 Dalga uzunlugu, sm-1

§akil 3. SKEPT-60+PVX (10 k.h.) qari§iginin iQ spektri.

4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 900 Dalga uzunlugu, sm-1

§akil 4. SKEPT-60+ XAPP (10 k.h.) qari§iginin iQ spektri.

Cadval 5. Kompozisiyalarin iQ spektrlarinin analizinin naticalari

Kompozisiyalar, k.h. Yeni udulma zolaqlan, sm-1 §akil

SKEP-50 (100) + PVX (4) 1800-630 -

SKEP-50 (100) + PVX (10) 1000-500 intensiv udulma zolaqlan 1

SKEP-50 (100) + XAPP (4) 2364 va 700-500 intensiv udulma zolaqlan -

SKEP-50 (100) + XAPP (10) 1477, 1034, 670-500 intensiv udulma zolaqlan 2

SKEPT-60 (100) + PVX (4) 680-200 sahasinda yeni intensiv udulma zolaqlan -

SKEPT-60 (100) + PVX (10) 1958-600 sahasinda intensiv udulma zolaqlan 3

SKEPT-60 (100) + XAPP (4) 1820-615 sahasinda intensiv udulma zolaqlan -

SKEPT-60 (100) + XAPP (10) 1030-500 sahasinda intensiv udulma zolaqlan, 1814 udulma zolaginin intensivliyi azalir 4

Naticalardan göründüyü kimi, qari§iqlarda ilkin komponentlarin udulma zolaqlarindan farqli, kompozisiyalarin tarkibindan asili olaraq, müxtalif intensivliklarda udulma zolaqlari amala galir. Yeni udulma zolaqlarinin amala galmasi qari§iqlarda qurulu§ca ilkin komponentlarin quru-lu§undan farqli qurulu§larinin amala galdiyini göstarir. Bu isa öz növbasinda SKEP-50, SKEPT-60, PVX va XAPP qari§iqlarinda müxtalif intensivlikla alaqalanmanin ba§ verdiyini göstarir.

Polimerlarin emulsiyada alinmi§ qari§iqlarin xassalarini öyranmak maqsadi ila SKEP-50, SKEPT-60 va PVX emulsiyalarinin qari§iqlarindan polimer nümunalari alinmi§ va onlarin xas-salari tadqiq edilmi§dir.

Son illarda elastomerlarin va xlorla§dirilmi§ polimerlarin qari§iqlari qoruyucu örtüklar kimi geni§ istifada edilir. Bela qari§iqlar asasinda emulsiyalar elastiki sathlarin atmosfer amillari tasirindan qorunmasi ü9ün istifada edilir.

Elastomerlarin adgeziya va s. xassalarini yax§ila§dirmaq ü9ün onlarin funksional polimer-larla modifikasiyasi (PVX) aparilir.

Emulsiyalann alinmasi ü9ün SKEP-50, SKEPT-60, PVX istifada edilmi§dir. SKEP-50, SKEPT-60 va PVX-nin ayn-ayriliqda emulsiyalan hazirlanmi§ va sonra bu emulsiyalar qan§dinlmi§dir.

Emulsiyalar qari§dirici, aks-soyuducu va termometrla tachiz edilmi§ laboratoriya reaktoruna

10 кШ1э % эvvэlcэdэn Х1^а1апт1§ elastomer - 8КБР-50 vэ уа БКБРТ-бО vэ hэlledici СС14 -50 ки^э % уик1эптэк1э а1тт1^1г.

Каифик 600C-dэ tam hэ11 o1duqdan sonra reaktora каификип 0.5-0.8 кШ1э % qэdэr ешиЦаШг - su1fono1 э1avэ edi1ir. 60 dэq шиddэtiпdэ 600C-dэ sиrэt1i qaп§ldlп1ma арап11г. ЯеаЙога hэ11edici:su (1:1) miqdaпnda disti11э suyu э1avэ edi1ir vэ sиrэt1i qaп§dlп1ma daha 60 dэq davam edi1ir. Qarl§dlrmaш davam etdirmэk1э emu1siya otaq temperaturuna qэdэr soyudu1ur. ТэсгиЬэ1эг g6stэrmi§dir ki, uzun mиddэt sax1aш1dlqda Ье1э sabit emu1siya а1т1г.

G6stэri1эn ши1к PVX-nin 2, 4 vэ 6 ки^э % miqdar1aпnda CC14-dэ hэ11 o1mu§ mэh1u11a-пndan emu1siya1ar a1lпml§dlr.

БКБР-50 vэ ya 8КБРТ-60-т emu1siya1arma 2, 4 vэ 6 кШ1э % РУХ emu1siya1aп э1avэ edi1mi§dir. Emu1siya1arm qaп§lq1aп yenidэn 600C-dэ 60 dэq mиddэtiпdэ sиrэt1i qarl§dlrma Пэ qaп§dlп1ml§dlr.

A1lпml§ emu1siya1arm fiziki-kimyэvi vэ mexaniki xassэ1эri mиэyyэп edi1mi§dir. A1lпml§ nэticэ1эr cэdvэ1 6-dэ veri1mi§dir.

Cэdvэl 6. Emu1siya qaпslq1aп пт fiziki-kimyэvi хя88э1эп1

Emu1siya1ann т8Ъэйэп, Мйэ % Quru qa1lgm miqdan, Ш1э % Sэthi gэri1mэ, шМш 071и1ик уг-4, saniyэ Emu1siya1aпdan a1шml§ po1imer qatlшn davam1l1lgl, MPa

8КБР-50 + РУХ

10 + 2 9.2 31.2 62 4.1

10 + 4 10.8 34.0 74 6.2

10 + 6 11.2 38.0 86 6.8

8КБРТ-60 + РУХ

10 + 2 11.0 32.0 65 5.4

10 + 4 12.4 34.4 76 6.2

10 + 6 14.1 35.56 90 7.4

Ya1mz SKEPT-60 эsasmda emu1siya 6 28-30 80-90 2-3

A1lпml§ пэticэ1эrdэп g6rипdиyи к^, 8КБР-50, 8КБРТ-60 vэ PVX emu1siya1aпшn qaп§lq1aп emu1siya uyguп g6stэrici1эrэ ma1ikdir1эr vэ qoruyucu 611^^ к^

istifadэ o1uпa bi1эr1эr.

Emu1siya1aпп qan§lqdan a1lпml§ po1imer qatmm iQ spektr1эri 6yrэпi1mi§dir (§эЫ1 5).

§эЫ1 5. 8КБР-50 vэ РУХ emu1siya1aп qaп§lgmdan a1шml§ po1imer qatlшn iQ spektri.

4000 3000 2000 1500 1000 5т"1

БКБР-50 vэ РУХ emu1siya1aппlп qaп§lq1aп эsaslпda po1imer qatlпlп iQ spektriпdэ БКЕР-50-пiп iQ spektriпdэп fэrq1i o1araq 1000-1500 sш-1 hэddindэ yeпi udu1ma zo1aq1aппlп эmэ1э gэ1mэsi mи§ahidэ o1uпur. Ви isэ qaп§lq1arda yeпi quru1u§da vэ ya makromo1eku1 dиzиm quru1u§uпda, po1imer qatlшп эmэ1э gэ1diyiпi g6stэrir. Эmэ1э gэ1mi§ Ьи quru1u§ po1imer qatlшп davam1l1lglшп artmaslпa sэbэb o1ur (cэdvэ1 6).

БКБРТ-60-РУХ emu1siya1aп qaп§lglпdaп a1lпml§ po1imer qatlшn iQ spektriпdэ БКЕРТ-60-1п iQ spektriпdэп fэrq1i o1araq 1000 sm-1 sahэsiпdэ iпteпsiv udu1ma zo1agl mи§ahidэ edi1ir (§эЫ1 6).

D.S.MЭMMЭD-ИЭSЭNZADЭ

115

А

§экЛ 6. 8КБРТ-60-РУХ emulsiyalaп qan§lgmdan а1тт1§ роИтег qatlшn ÍQ 8рек:г1.

о о

Н20

5 10

25

10 20 50

15

30 75

20 40 100

4000

3000

2000

1500

1000

sm"

,-1

Ве1э ¡ПепБ^ уёи1та zo1aglшn этэ1э gэlmэsi 8КБРТ-60-т PVX Пэ kimyэvi э1адэуэ giгmэsi i1э э1адэёагё1г.

Ве1эШэ, e1astomeг1эгin БКЕР-50 vэ БКЕРТ-60 funksiona1 po1imeг1э PVX, ХАРР Ьэгк fazada, emu1siyada vэ mэh1u1da дап§1д1ап ahnml§dlг. Ahnml§ дап§1д1агт fiziki-kimyэvi, mexa-шЫ xassэ1эri 6yгэni1mi§, Ыг1э§^§ x1oгun miqdaп tэyin edi1mi§diг.

1. Мэнсон Д., Сперминг Л. Полимерные смеси и композиты / Под ред. Годовского Ю.К.

М.: Химия, 1977. 440 с.

2. Пол Д., Ньюмен С. Полимерные смеси. М.: Мир, 1981. Т. 1, 451 с. и Т. 2, 547 с.

3. Кулезнев В.Н. Смеси полимеров. М.: Химия, 1980. 340 с.

4. Липатов Ю.С. // Высокомолекулярные соединения. 1978. Сер. А. Т. 20. № 1. С. 3-7.

ИССЛЕДОВАНИЕ СВОЙСТВ ПОЛИМЕРНЫХ СМЕСЕЙ, ПОЛУЧЕННЫХ

РАЗЛИЧНЫМИ СПОСОБАМИ

Д.С.Мамед Гасан-заде

Определены свойства полимерных смесей, полученных различными методами в твердой фазе, в растворе и эмульсии. Выявлено, что в результате тепловых и механических воздействий стало возможным получение в твердой фазе композиционных материалов с различными свойствами. Введение 5-10 мас.ч. ПВХ в СКЭП-50 и СКЭПТ-60 способствует увеличению ненасыщенности и количества связанного в них хлора. Увеличение реакционной способности эластомеров дает возможность получить на их основе композиции, стойкие к различным воздействиям. Изучены свойства смесей, полученных из разбавленных растворов эластомеров - СКЭП-50 и СКЭПТ-60 и функциональных полимеров - ПВХ и ХАПП. Показано, что несмотря на отсутствие в таких смесях химического взаимодействия, в полученных различными методами смесях установлено наличие связанного хлора и образование структуры, отличающейся от структуры исходных компонентов. В лабораторных условиях получены эмульсии СКЭП-50, СКЭПТ-60, ПВХ, которые были смешаны. Изучены физико-химические свойства составленной смеси, а также прочность и ИК-спектры полученной из смеси полимерной пленки. Установлено, что в отличие от эмульсий индивидуальных полимеров, смесь эмульсий обладает высокими физико-химическими свойствами и могут быть использованы в качестве защитных покрытий.

Ключевые слова: твердая фаза, смеси, сополимеры, поливинилхлорид, связанный хлор, функциональные полимеры, вязкость, твердый остаток, стойкость.

ЭDЭBIYYAT БГСАИШ

RESEARCH OF PROPERTIES OF POLYMER MIXTURES, RECEIVED WITH

DIFFERENT METHOD

D.S.Mammad Gasan-zadeh

The properties of polymer mixtures, obtained by different methods in solid phase in liquids and emulsions have been determined. As a result of thermal and mechanical effects, it has become possible to get composite materials with different properties in solid polymer phase. Embedding 5-10 mas.h of PVC mixtures obtained from solid phase of PVC due to the increase of unsaturation and quantity of chemical bounded in it. The increase in reactional ability of elastomers gives the opportunity to get based on them compositions resistant to various influences. Properties of the mixtures obtained separately from dilutions of elastomers (SKEP-50 and SKEPT-60) and functional polymers (PVC and CAPP) have been studied. It is shown that in spite of known theories physical contacts take place in such mixtures where there is lack of chemical interaction. As a result availability of connected chlorine and structure have been observed unlike the structure of initial components proved by the various methods. In the laboratory conditions SKEP-50, SKEPT-60 and PVC emulsions were obtained and mixed. The physico-chemical properties of prepared mixture, as well durability and IR-spectra of polymer film received from mixture have been studied. It is established that in contrast to emulsions of individual polymers, mixture of emulsions possesses highly physico-chemical properties and may be used as protective coverings.

Keywords: solid phase, mixtures, copolymers, polyvinylchloride, connected chlorine, functional polymers, viscosity, solid residue, durability.