Научная статья на тему '“M-TOLUIDINNING CHEMOFFICE” DASTURIDA OLINGAN SPEKTRAL XARAKTERISTIKALARI TAHLILI'

“M-TOLUIDINNING CHEMOFFICE” DASTURIDA OLINGAN SPEKTRAL XARAKTERISTIKALARI TAHLILI Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
96
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ChemOffice dasturi / m-Toluidin / spektral xarakteristikalar / IQ spektr / YaMR 1 H / YaMR 13 C / Raman spektr.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — A. K. Abdushukurov, D A. O’roqova

Ushbu izlanishimizda ChemOffice dasturi yordamida toluidinning 1 H, 13 C va IQ spektrlarini o’rganish natijalari keltirilgan.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «“M-TOLUIDINNING CHEMOFFICE” DASTURIDA OLINGAN SPEKTRAL XARAKTERISTIKALARI TAHLILI»

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 4 I 2022 _ISSN: 2181-1601

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257

"M-TOLUIDINNING CHEMOFFICE" DASTURIDA OLINGAN SPEKTRAL

XARAKTERISTIKALARI TAHLILI

A. K. Abdushukurov D. A. O'roqova

O'zbekiston Milliy universiteti professori O'zbekiston Milliy universiteti magistranti

ANNOTATSIYA

1 1 ^

Ushbu izlanishimizda ChemOffice dasturi yordamida toluidinning H, C va IQ spektrlarini o'rganish natijalari keltirilgan.

Kalit so'z: ChemOffice dasturi, m-Toluidin, spektral xarakteristikalar, IQ spektr, YaMR 1 H, YaMR 13 C, Raman spektr.

Kirish

Hozirgi kungacha kimyo fani uchun komyuter dasturlarining bir qancha turlari yaratilgan bo'lib, ular haqidaki ma'lumotlar bu dasturlarni kimyo fanining turli yo'nalishlarida foydalanish mumkinligini bildiradi. Bunday dasturlardan biri bu ChemOfficedasturidir. Bu dastur dastlabki yaratilgan dasturlardan biri bo'lib, eng oddiy dasturlar sirasiga kiradi. Bu dastur yordamida modda tuzilishini bilishimiz mumkin. ChemOffice dasturi asosida organik va noorganik moddalarning tuzilishini chizish imkonini beradi. Shuningdek mazkur dastur modda tuzilishidan kelib chiqqan holda YaMR va PMR spektrlarini bilishimiz mumkin ChemOffice dasturi quyidagi tarkibiy qismlardan iborat: 1 ChemDraw; 2.Chem 3D; 3.ChemFinder. Olingan natijalar tahlili

M-toluidin moddasini IQ va YaMR spektrlarini olish uchun dastlab ChemOffice

dasturida yordamida 2D strukturasi chizib olinib, keyin spektrlari olindi. Bu dastur

1 1 ^

yordamida qisqa vaqt davomida spektr olishimiz mumkin. Quyida m-toluidinning H, C va IQ spektrlari keltirilgan. Biz bu natijalarni ChemDraw dasturida chizib olingan natijalar bilan solishtirib ko'ramiz.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022—5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id—22257

1-rasm. M-toluidinning tadqiqotlar davomida olingan YaMR- 1 H spektri keltirilgan Biz m-toluidinni amalda olingan 1H spektrlarini 1-rasm orqali ko'rdik. Bunda protonlarning chiqishi 2-7 m.u sohada kuzatilgan. ChemOffiice dasturi yordamida m-toluidinni 1H spektrlarini olinganida esa quyidagi natijalar olindi:

5 4 3

PPM

ChemNMR 1H Estimation

o nn HC NH?C oo

2.34 3 6.55 2 5.32

2-rasm. m- toluidin moddasini ChemDraw dasturida chizib olingan 1 H spektri Biz 1- va 2- rasmlarni solishtirganimizda 1H spektrlari deyarli bir xil ekanligini ko'rishimiz mumkin. Olingan natijalarga ko'ra CH3 radikaliga nisbatan orto holatda turgan H atomlari 6.59 m.u dublet 6.55 m.u singlet signal beradi. Meta holatdaki H

8

7

6

6.59

6.44

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022—5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id—22257

atomlari 7.08 m.u triplet signal beradi. NH2 radikaliga nisbatan orto holatdaki H atomlari esa 6.44 m.u dublet NH2 guruhdaki H atomlari 5.32 m.u singlet, CH3 radikali tarkibidaki H atomlari esa 2.34 m.u singlet, signal beradi

1 -2

3-rasm. m-toluidinning C spektri tajriba asosida olingan spektri

1 ^

Endi biz M-toluidin moddasini ChemDraw dasturi yordamida chizib C

spektrlarini olamiz.

ChemNMR 13C Estimation

129.4

ido

i4G

i5)

sc

EC

4C

2C

1 -2

4-rasm. m-toluidin moddasining ChemDraw dasturida chizib olingan C spektri

1

M-toludinning ChemOffice dasturi yordamida C spektrlarini olganimizda quyidaki natijalarga ega bo'ldik. Unga ko'ra toluidinning CH3 radikali tarkibidaki C atomlari 21.3 m.u signal beradi. Benzol halqasi tarkibidaki 1-C atomi 139.2 m.u, 2-C

atomi 116.0 m.u, 3-C atomi 148.3 m.u, 4- C atomi 112.0 m.u, 5-C atomi 129.4 m.u

1

sohada signal beradi. C spektrida faqat C atomlari signalini ko'rishimiz mumkin. Molekulamiz tarkibidaki CH3 va NH2 guruhlarning aromatik halqaga nisbatan joylashishiga ko'ra C atomlari 7 ta signal berganini ko'rishimiz mumkin.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22257

IQ spektroskopiya tahlili

5-rasm. m-toluidin moddasining tajriba asosida olingan IQ spektri 3479-3393 sm-1 -NH2 guruhning valent tebranishlari; Spektrga qaraganimizda NH2 guruh 2 shoxli signal berganini ko'rishimiz mumkin. 3038-3016 sm-1 -aromatik halqadaki C-H guruhining valent tebranishlari; 2949-2922- sm-1 -alifatik CH3 guruhidaki C-H assimetrik valent (Vas ) tebranishlari; 2860- sm-1 -simmetrik valent (Vas ) tebranishlari; 1592-1536-1515-1494-1470 sm-1 -aromatik halqaning valent tebranishlari; 829-834-690-868 sm-1 -1,3 almashgan aromatik halqadaki C-H bog'ining valent tebranishlari; Endi biz m-toluidinning IQ spektrini ChemDraw dasturi yordamida chizib, tajribada olingan IQ spektri bilan solishtiramiz.

2000 1500

Wavenumbers

6-rasm. m-toluidinning ChemDraw dasturi yordamida olingan IQ spektri Olingan natijalarga ko'ra biz m-toluidin moddasining IQ spektirinini tajriba asosida olingan va biz ChemDraw dasturi orqali olingan natijalarimiz farq qilishini ko'rishimiz mumkin. Bunday farqlarni ham spektrda ham olingan hisobotda ko'rishimiz mumkin. 2938-2971-2984 sm -1 -alifatik CH3 —tarkibidagi C-H bog'larini valent tebranishlari; 3058-3069-3072 sm-1 -C-H (aromatik halqadaki CH) C-H bog'larining deformatsion assimmetrik tebranishlari; 1604-1617 sm-1- aromatik halqadaki C-C bog'larning deformatsion tebranishlari; 790-797-846-867 sm-1- meta-dialmashgan benzol halqasidagi deformatsion tebranishlari; 3292sm -1 -Aromatik halqaga birikkan

100

50

0

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 3 I ISSUE 4 I 2022 _ISSN: 2181-1601

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022—5.016) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id—22257

NH2 guruhning valent tebranishlari.Har bir funksional guruh o'ziga xos sohada singnal beradi.

Xulosa

1 1 ^

M-toluidinning amaliy tadqiqotlar davomida YaMR- H ,YaMR- C, IQ spektrlari

olingan.Bu dastur orqali oldindan moddalarni IQ va YaMR spektrlarini oldindan taxmin

1 1 ^

qilish imkoniyatini beradi. YaMR- H ,YaMR- C, IQ spektrlarining nazariy tarzda ChemOffice dasturi yordamida olingan

REFERENCES

1 Kh.S.Toshov, Khaitbayev Kh.A. ,Yuldashev Sh. I. Quantum-chemical study of geometric and energy characteristics of some bases of shiffgossipol. Progress in Chemical and Biochemical Research. 2019, №2, p.01-05.

2 Khaitbayev Kh.A., Yashinov A.Sh., Toshov H.S., Eshimbetov A.G. Structure and state of azomethine derivative gossypol with benzidine. Y3MY xaöapnapn. №3/1. 2014.h. 207-211 öeraap.

3 https://www.chemicalbook.com/SpectrumEN_108-44-1_1HNMR.htm

4 https://www.chemicalbook.com/SpectrumEN_696-44-6_13CNMR.htm

5 https://www.chemicalbook.com/SpectrumEN_95-53-4_IR2.htm

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.