CC BY
20
AZ9RBAYCAN KIMYA JURNALI № 2 2013
83
UOT 616.314
MÜALlCevl NAFTALAN NEFTl FRAKSlYALARININ FiZlKl-KlMYevI XASS3L3Rl
G.3.Nac3fova
Azsrbaycan Milli EA Y.H.Msmmsdsliyev adina Neft Kimya Proseslsri institutu
azmea_nkpi@box. az
Redaksiyaya daxil olmu§dur 18.04.2013
Ayn-ayn vaxtlarda götürülmü§ neft nümunalarinin tarkiblarinin kaskin dayi§masi ila alaqadar qaynama ba§langici va aromatik karbohidrogenlarin miqdarinin asasli daracada farqlanmasi müayyan edilmi§dir. Buna sabab ayri-ayri quyu neftlarinin tarkibinin farqli olmasi va hansi quyunun i§lamasindan asili olaraq, ümumi tutumda neftin tarkibinin dayi§masidir. Müayyan edilmi§dir ki, 5 daracalik fraksiyalardan 305-310, 420-425, 430-435, 435-440 va 440-4450C-da qaynayan fraksiyalarin giximi daha goxdur. Müalicavi Naftalan neftinin qaynama ba§langici 365-5500C arasinda olan dar fraksiyalarinin donma temperaturlarinin manfi 500C-dan a§agi olmasi hamin fraksiyalarda olan goxhalqali naften karbohidrogenlarinin olmasi ila alaqadardir.
Agar sözlzr: müalicsvi Naftalan nefti, fraksiyalar, naften karbohidrogenhri, distills.
Müalicavi Naftalan neftinin müalicavi xassasinin onda olan xüsusi qurulu§lu naften karbohidrogenlari ila bagli oldugu malumdur [1, 2]. Lakin Naftalan yataginda ayri-ayri quyulardan ?ixarilan neftlar fiziki-kimyavi xassalarina göra bir-birilarindan xeyli farqlanirlar. Odur ki, hansi quyularin i§lamasindan asili olaraq, ümumi tutuma yigilan qari§iq neftin da fraksiya tarkibi va fiziki -kimyavi xassalari dayi§ir.
övvallar aparilmi§ tadqiqatlar naticasinda müayyan edilmi§dir ki, bir quyu müstasna olmaqla, digar quyularin neftlari >2600C-dan ba§layaraq qaynayir [3, 4]. Qeyd edak ki, bu naticalar ARN-2 aparatinda qovulma zamani alinan naticalardir.
Hazirda Neft Kimya Proseslari institutunda xüsusi proqramla atmosfer tazyiqinda va 3 qaliq tazyiqi rejiminda i§layan CODS (D 2892) - (Crude Oil Disstilation System) distilla aparati var. Müalicavi Naftalan neftinin yigildigi müxtalif tutumlardan ayri-ayri vaxtlarda tarkiblari farqlanan ü? nümuna götürülmü? (I, II, III), susuzla§dirilmi§ va distilla qurgusunda (qaynama ba§langici 1800C atmosfer tazyiqinda) 180-2800C 100 mm qaliq tazyiqda, 280-3 600C 10 mm qaliq tazyiqda, 360-500°C 1 mm qaliq tazyiqda va 500-5500C 0.5 mm qaliq tazyiqda i§layan hermetik sistemda müxtalif fraksiyalara ayrilmi§dir. Naticalar cadval 1 va 2-da göstarilmi§dir.
Cadval 1. Müalicavi Naftalan neftinin I nümumsinin distillasinin naticalari
Fraksiyanin qaynama temperaturu, 0C Fraksiyanin Qiximi, kütla % §üasin-dirma amsali, n20 nD Sixliq, 200C-da, q/sm3 Donma temperaturu, 0C Sulfola§an aromatik karbohidrogenlarin miqdari, hacm %
150-200 2.054 1.4550 0.8250 -75-da donmur 4.0
200-250 8.0 1.4700 0.8510 -75-da donmur 6.0
250-280 6.3 1.4800 0.8740 -72-da donur 8.0
280-300 6.6 1.4810 0.8925 -60-da donur 10.0
300-350 14.5 1.5030 0.9083 -45-da donur 12.0
350-360 2.58 1.5030 0.9206 -32-da donur 14.0
360-400 4.17 1.5040 0.9302 -20-da donur 14.0
400-450 18.25 1.5200 0.9335 -10-da donur 41.6
450-500 10.83 1.5040 0.9462 +2-da donur 45.2
500-527 3.08 1.5357 0.9510 +10-da donur 48.0
Qeyd. Birinci 3 fraksiya 100 mm c.s., sonraki 3 fraksiya 10 mm c.s., digar fraksiyalar 1 mm c.s. qaliq tazyiqda qovulmu§dur.
84 MUALiCЭVi NAFTALAN NEFTi FRAKSiYALARININ FiZiKi-KiMYЭVi XASSЭLЭRi
Cэdvэl 2. Mualicэvi Naftalan neftinin II nйmunэsinin distillэsinin пэйсэЬп
Fraksiyanln qaynama 1ешрега1иги, 0С Fraksiyamn 5lxlml, ЫИэ % §йaslndlrma эmsall, п 20 Slxllq, 200С^э, q/sm3 Donma 1етрега1иги, 0С Sulfola§an aromatik karbohidrogenlэrin miqdaп, Иэот %
17-200 0.6 1.4554 0.8364 -60-da donшur 4.0
20-250 4.87 1.4704 0.8542 -60-da donmur 6.0
25-280 6.93 1.4810 0.8767 -60-da donmur 8.0
280-300 5.36 1.4834 0.8949 -60-da donmur 10.0
300-350 15.67 1.5044 0.9116 -45-dэ donur 16.0
350-360 2.87 1.5050 0.9227 -32-dэ donur 18.0
360-400 4.7 1.5054 0.9348 -20-dэ donur 28.0
400-450 15.73 1.5134 0.9389 -12^э donur 36.0
450-500 10.8 1.5224 0.9484 +2-dэ donur 40.0
500-550 7.15 1.5354 0.9518 +12-dэ donur 44.0
Qeyd. Роуи1та 100, 10 vэ 1 тт с. qallq tэzyiqdэ aparIlml§dlr (cэdvэl 1-dэ gбstэrildiyi kimi).
Cэdvэl 3. Mualicэvi Naftalan neftinin III numunэsinin distШэsinin пэйсэЫ
Fraksiyanln qaynama temperaturu, 0С Fraksiyamn Qlxlml, ЫИэ % §йaslndlrma эmsall, п 20 пи Slxllq, 200С^э, q/sm3 Donma temperaturu, 0С Sulfola§an aromatik karbohidrogenlэrin miqdaп, hэcm %
180-200 0.46 1.8388 1.4550 -60-da donmur 4.0
200-250 5.32 0.8577 1.4700 -60-da donmur 6.0
250-280 6.48 0.8782 1.4804 -60-da donmur 8.0
280-300 4.68 0.8944 1.4830 -61-dэ donur 12.0
300-350 15.32 0.9114 1.5040 -46-da donur 16.0
350-360 3.15 0.9224 1.5054 -33-dэ donur 20.0
360-400 1.62 0.9347 1.5060 -20-dэ donur 24.0
400-450 15.73 0.9367 1.5138 -12^э donur 20.0
450-500 10.91 0.9478 1.5230 +2-dэ donur 38.0
500-550 6.56 0.9528 1.5350 +12-dэ donur 44.0
Qeyd. DistШэ prosesi cэdvэl 1^э gбstэrilэn qallq tэzyiqlэrindэ apaпlml§dlr.
СЭ^ЭПЭМЭП gбrйndйyй к1т1, nйmunэlэrin qaynama ba§langlclnda fraksiyalaпn donma temperaturlaпnda ciddi fэrqlэr var. Qeyd edэk Ы, qaynama ba§langlcl 150-2800С intervalmda olan I nйmunэdэ £гак81уапт ^итх 16.35%, qaynama ba§langlcl 179-2800С intervalmda olan II nйmunэdэ 12.4% vэ qaynama ba§langlcl 180-2800С intervalmda olan III nйmunэdэ 12.26% tэ§kil edir. MйxtэHf vaxtlarda mйalicэvi Naftalan neftinin mэdэndэ toplandlgl ^ЭПЬМЭП gбtйmlэn nйmunэlэrin fraksiyalaпшn ^тт! bir-birindэn kэskin fэrqlэnir. Ви onunla izah olunmalldlr Ы, mэdэndэ fэaliyyэtdэ olan quyulaпn hamsmm i§lэmэsindэn aslll olaraq, neft qaп§lgmm tэrkibi kэskin dэyi§ir.
Slxllgl 210C-dэ 0.9340 О18П mйalicэvi Naftalan nefitinin (qaynama ba§langlcl 1600С) 5 dэrэcэlik fraksiyalara distillэsi apaп1ml§dlr. Alman nэticэlэr cэdvэl verilmi§dir.
Cэdvэl 4. Mйalicэvi Naftalan неПтт 50С-Пк fraksiya1annln distiЦэsinin тйсэЬЬ
Fraksiyanln qaynama temperaturu, 0С Fraksiyamn Qlxlml, Ш1э % §йaslndlrma эmsall, п 20 пи Slxllq, 200С^э, q/sm3 Donma temperaturu, 0С Sulfola§an aromatik karbohidrogenlэrin miqdaп, hэcm %
100 шш с. 8. qallq tэzyiqdэ
160-165 9.4 1.4425 0.8102 -60-da donmur 0.16
165-170 5.3 1.4430 0.8141 -60-da donmur 0.09
170-175 15.0 1.4460 0.8190 -60-da donmur 0.25
175-180 12.9 1.4480 0.8263 -60-da donmur 0.21
180-185 6.4 1.4500 0.8265 -60-da donmur 0.11
185-190 20.4 1.4510 0.8315 -60-da donmur 0.34
190-195 14.2 1.4530 0.8325 -60-da donmur 0.24
195-200 11.2 1.4540 0.8334 -60^ donmur 0.19
200-205 18.3 1.4600 0.8366 -60-da donmur 0.30
205-210 18.0 1.4580 0.8418 -60-da donmur 0.30
210-215 34.6 1.4590 0.8455 -60-da donmur 0.57
G.Э.NЭCЭFOVA
85
Cэdvэl 4. (Davaml)
Fraksiyamn qaynama temperaturu, 0C Fraksiyamn дшт1, Ш1э % §uasmdlrma этБа11, п 20 Slxllq, 200С^э, q/sm3 Бопша teшperaturu, 0С Sulfola§an aromatik karbohidrogenlэrin miqdaп, hэcm, %
215-220 25.0 1.4610 0.8500 -60^а ^пшш 0.41
220-225 32.6 1.4620 0.8524 -60^а ^пшш 0.54
225-230 52.4 1.4650 0.8542 -60^а ^пшш 0.87
230-235 48.5 1.4670 0.8570 -60^а ^пшш 0.80
235-240 40.8 1.4680 0.8610 -60^а ^пшш 0.68
240-245 58.4 1.4700 0.8625 -60^а ^пшш 0.97
245-250 64.5 1.4720 0.8640 -60^а ^пшш 1.08
250-255 54.7 1.4740 0.8660 -60^а ^пшш 0.91
255-260 62.5 1.4760 0.8680 -60^а ^пшш 1.04
260-265 86.5 1.4780 0.8720 -60^а ^пшш 1.43
265-270 60.1 1.4800 0.8750 -60^а ^пшш 1.00
270-275 70.8 1.4830 0.8755 -60^а ^пшш 1.17
275-280 79.3 1.4860 0.8831 -60^а ^пшш 1.31
10 шш с. s. qallq tэzyiqdэ
280-285 83.3 1.4880 0.8865 -60^а ^пшш 1.38
285-290 106.1 1.4890 0.8874 -60^а ^пшш 1.76
290-295 76.4 1.4890 0.8896 -60^а ^пиг 1.27
295-300 73.3 1.4900 0.8950 -56^а ^пиг 1.22
300-305 98.6 1.4920 0.8980 -56^а donur 1.63
305-310 123.9 1.4930 0.9030 -56-da donur 2.05
310-315 125.3 1.4940 0.9060 -55dэ donur 2.08
315-320 96.2 1.4950 0.9120 -55-da donur 1.6
320-325 107.4 1.4950 0.9135 -55-dэ donur 1.78
325-330 51.1 1.4955 0.9145 -55^э donur 0.85
330-335 112.8 1.4960 0.9172 -55-dэ donur 1.87
335-340 74.7 1.4970 0.9188 -54-dэ donur 1.24
340-345 43.2 1.4980 0.9212 -54-dэ donur 0.72
345-350 104.4 1.5000 0.9241 -54-dэ donur 1.73
350-355 64.4 1.5010 0.9262 -52^э donur 1.07
355-360 86.0 1.5020 0.9274 -52-dэ donur 1.43
1 шш с. s. qallq tэzyiqdэ
360-365 1.5 - - -52-dэ donur 0.02
365-370 1.7 - - -48-dэ donur 0.03
370-375 1.8 1.5060 - -48-dэ donur 0.03
375-380 3.5 1.5080 - - 0.06
380-385 5.8 1.5090 0.9291 - 0.1
385-390 7.5 1.5110 - - 0.12
390-395 34.2 1.5130 0.9355 - 0.57
395-400 61.8 1.5200 0.9331 -24^э donur 1.02
400-405 57.9 1.5210 0.9342 -18-dэ donur 0.96
405-410 97.7 1.5220 0.9359 -18-dэ donur 1.62
410-415 40.36 1.5230 0.9371 -14^э donur 0.67
415-420 99.39 1.5235 0.9380 -14-dэ donur 1.65
420-425 212.45 1.5250 0.9385 -12-dэ donur 3.52
425-430 91.16 1.5255 0.9390 -10-da donur 1.51
430-435 197.38 1.5245 0.9394 -10-da donur 3.27
435-440 142.88 1.5260 0.9395 -10^а donur 2.37
440-445 199.98 1.5270 0.9398 -8-dэ donur 3.31
445-450 43.05 1.5275 0.9395 -4-dэ donur 0.71
450-455 55.94 1.5320 0.9402 -6-da donur 0.93
455-460 73.14 1.5334 0.9406 -5-dэ donur 1.21
460-465 68.71 1.5350 0.9412 -6^а donur 1.14
465-470 48.34 1.5360 0.9423 -8-dэ donur 0.80
86 MUALiCeyi NAFTALAN NEFTi FRAKSiYALARININ FiZiKi-KiMYeVi XASS9L9RI
Codvol 4. (Davami)
Fraksiyanin qaynama temperaturu, 0C Fraksiyanin Qiximi, kutla % §uasindirma amsali, n20 nD Sixliq, 200C-da, q/sm3 Donma temperaturu, 0C Sulfola§an aromatik karbohidrogenlarin miqdari, hacm, %
470-475 44.59 1.5380 0.9430 -8-da donur
475-480 82.01 1.5390 0.9435 -10-da donur 1.36
480-485 101.89 1.5390 0.9438 -10-d donur 1.69
485-490 36.07 1.5395 0.9444 -10-da donur 0.60
490-495 32.94 1.5390 0.9455 -12-da donur 0.55
495-500 29.03 1.5400 0.9466 -12-da donur 0.48
0.5 mm c. s. qaliq tazyiqda
500-505 20.89 1.5410 0.9470 -14-da donur 0.35
505-510 33.98 1.5410 0.9478 -16-da donur 0.56
510-515 66.64 1.5420 0.9481 -18-da donur 1.10
515-520 34.58 1.5430 0.9485 -19-da donur 0.57
520-525 37.77 1.5440 0.9490 -20-da donur 0.63
525-530 40.62 1.5440 9501 -20-da donur 0.67
530-535 37.24 1.5450 0.9510 -22-da donur 0.62
535-540 34.28 1.5460 0.9515 -22-da donur 0.57
540-545 28.8 1.5480 0.9522 -22-da donur
545-550 51.33 1.5490 0.9531 -22-da donur 0.85
Qeyd: Naftalan neftini fraksiyalara ayiran zaman miqdarlan kifayat qadar olmadigindan 360-365, 365-370 C-da ayrilan fraksiyalarin n2 -ni, 360-365, 365-370, 370-375, 375-380, 385-3900C-da ayrilan fraksiyalarin sixligini, 375-380, 380-385, 385-390, 390-3950C-da ayrilan fraksiyalarin donma temperaturunu tadqiq eda bilmadik.
Cadvaldan gorunduyu kimi, ^iximi an ?ox olan 50-lik fraksiyalardan 305-310, 420-425, 430-435, 435-440, 440-445 C-da qaynayan fraksiyalardir.
eDeBiYYAT SiYAHISI
1. Abbacov V.M., SaMadova F.i., eliyev B.M. va b. // Neft kimyasi va neft emali proseslari. 2003. № 4. S. 17.
2. Самедова Ф.И., Аббасов В.М., Наджафова Г.А. и др. // I Российск. нефтяной конгресс. Сб. матер. Москва, 14-16 март 2011. С. 224.
3. Аббасов В.М., Самедова Ф.И., Наджафова Г.А. // Процессы нефтехимии и нефтепереработки. 2012. Т. 13. № 4(52). С. 358.
4. Аббасов В.М., Мамедов А.П., Джафарова Р.А. и др. // Процессы нефтехимии и нефтепереработки. 2007. № 4 (31) С. 19.
ФИЗИКО-ХИМИЧЕСКИЕ СВОЙСТВА ФРАКЦИЙ ЛЕЧЕБНОЙ НАФТАЛАНСКОЙ НЕФТИ
Г.А.Наджафова
Определено, что отобранные в разное время из емкости, в которую закачивается нафталанская нефть из разных, работающих периодически скважин, образцы I, II и III сильно различаются по составу, а следовательно, и по температурам начала кипения отдельных фракций, и содержанию в них ароматических углеводородов. Выявлено, что выходы 5-градусных фракций с температурами выкипания 305-310, 420-425, 430-435, 435-440, 440-4450C выше, чем с другими температурами выкипания. Установлено, что узкие фракции нафталанской нефти 365-5500С имеют температуры застывания выше минус 500С (в пределах минус 52-минус 40С), что связано с более высоким содержанием в них нафтеновых углеводородов.
Ключевые слова: лечебная нафталанская нефть, фракции, нафтеновые углеводороды, дистилляция.
THE PHYSICAL AND CHEMICAL PROPERTIES OF MEDICAL NAPHTHALANE OIL FRACTIONS
G.A.Najafova
It has been determined that the samples I, II and III selected at different time from the reservoir where oil is pumped from periodically functioned wells, considerably differ by composition and consequently by their individual temperatures of initial boiling and content of aromatic hydrocarbons in them as well. It was revealed that outputs of 5-degree fractions with boiling points 305-310, 420-425, 430-435, 435-440 and 440-4450С are higher than at other boiling points. It is established that the narrow fractions of Naphthalane oil of 365-5500C have the freezing point higher than minus (in the range of minus 52-minus 40С) what is connected with the higher content of naphthene hydrocarbons in them.
Keywords: medical Naphthalane oil, fractions, naphthene hydrocarbons, distillation.
