Научная статья на тему 'ЛОМАНН БРАУН ВА ЛОМАНН СЕНДИ КРОСС ТОВУҚЛАРИНИ ТУХУМ СИФАТ КЎРСАТГИЧЛАРИНИ ЎРГАНИШ'

ЛОМАНН БРАУН ВА ЛОМАНН СЕНДИ КРОСС ТОВУҚЛАРИНИ ТУХУМ СИФАТ КЎРСАТГИЧЛАРИНИ ЎРГАНИШ Текст научной статьи по специальности «Агробиотехнологии»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
кросс товуқлар / Ломанн Браун / Ломанн Сенди / тухум сариғи / тухум сифати / тухум оқсили / тухум почоғи / тухум вазни

Аннотация научной статьи по агробиотехнологии, автор научной работы — Фаттаева Умида Бахритдиновна, Балласов Улуғбек Шералиевич, Исамухамедов Солих Шукурович

Ломанн браун ва Ломанн Сенди кросс товуқлари тухуминмнг кимёвий ва марфологик таркибини хар хил ёшда ўрганиш катта ахамиятга эга. Шунинг учун тадқиқотимиз давомида кросс товуқларининг тухумларини сифат кўрсатгичлари бўйича ўрганишни вазифа этиб белгиланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ЛОМАНН БРАУН ВА ЛОМАНН СЕНДИ КРОСС ТОВУҚЛАРИНИ ТУХУМ СИФАТ КЎРСАТГИЧЛАРИНИ ЎРГАНИШ»

УДК:636.5

ЛОМАНН БРАУН ВА ЛОМАНН СЕНДИ КРОСС ТОВУЦЛАРИНИ ТУХУМ СИФАТ КУРСАТГИЧЛАРИНИ

УРГАНИШ

*Фаттаева Умида Бахритдиновна, 2Балласов УлуFбек Шералиевич, 3Исамухамедов Солих Шукурович

1ЧПИТИ Таянч докторанти 2'3ТДАУ доцентлари https://doi.org/10.5281/zenodo.11483797

Аннотатция. Ломанн браун ва Ломанн Сенди кросс товуцлари тухуминмнг кимёвий ва марфологик таркибини хар хил ёшда урганиш катта ахамиятга эга. Шунинг учун тадцщотимиз давомида кросс товуцларининг тухумларини сифат курсатгичлари буйича урганишни вазифа этиб белгиланган.

Annotation. Lohmann Brown and Lohmann Sandy Cross-Banclari tuhuminmng Kimeviy and Marthologist-the compiler of each hill Yeshda Jagganish Katta Ahamitga ega. Shuning, as an ongoing study, underwent training to improve the quality of a medical professional.

Калит сузлар: кросс товуцлар, Ломанн Браун, Ломанн Сенди, тухум саржи, тухум сифати, тухум оцсили, тухум почоги, тухум вазни.

Кириш. Узбекитон Республикаси Президентининг 2022 йил 8 февралдаги "Узбекистон Республикасида чорвачилик сохдси ва унинг тармокларини ривожлантириш буйича 2022-2026 йилларга мулжалланган Дастури"ни тасдиклаш тугрисидаги ПФ- 60-сон 28.01.2022 йилги карорида:

- парранда гуштини ишлаб чикаришни 210 минг тоннадан 536 минг тоннага ошириш;

- тухум ишлаб чикаришни 8,1 млрд донадан 12,8 млрд донага етказиш ва ах,оли жон бошига эса 236 донадан 329 донага етказиш дастурда белгилаб берилган.

Товукларнинг тухум мах,сулдорлиги ва тухум сифатини ошириш муаммоси паррандачилик саноатини янада фаоллаштириш асосида, шу жумладан узига хос иклим ва ишлаб чикариш шароитларига мослаштирилган энг юкори мах,сулдор кросслардан фойдаланиш оркали х,ал килиниши мумкин.

Шу муносабат билан турли хил генетик шаклдаги товукларнинг тухум мах,сулдорлиги ва сифатини х,ар томонлама урганиш Узбекистоннинг кескин континентал минтакаларида самарадорлигини оширишнинг асосий усулларидан биридир.

Махдллий ва хорижий паррандачилик тажрибаси шуни курсатадики, бир экологик мух,итдан иккинчисига олиб келинган барча товук кросслари экологик шароитларга яхши мослаша олмайди. Паррандаларни бошка экологик мух,итдан олиб келиш ва уни бошка экологик шароитларда купайтириш организмнинг сезиларли кайта курилишига, мах,сулдорлик ва мах,сулот сифатларининг узгаришига сабаб булади.

Тадкикотнинг максади. Паррандачилик хужаликларида бокилаётган ломанн-браун ва ломанн-сенди зотли товукларнинг турли хил кроссларининг тухум махсулдорлигини бир хил озиклантириш шароитида урганиш.

Тадкикотнинг вазифалари -тухум ишлаб чикаришни, товукларнинг тухум бериш интенсивлигини ва турли хил кроссларда тухум сифатини урганиш;

-урганилаётган кроссларга берилаётган озика рационини ва озукани кроссларнинг мах,сулдорлигига таъсирини аниклаш;

-Фаргона водийси шароитида Ломанн броун ва Ломанн сенди кросс товукларини купайтиршиннг тухум мах,сулдорлигини самарадорлигини аниклаш;

Кейинги йилларда парандачиликда олиб борилаётган илмий тадкикотларда кенг селеция ишлари тадбиг килинмокда. Натижада тухум йуналишидаги кросс товукларда тухум таркибидаги оксил микдори хисобига тухум массаси ортди ва тухум сариги микдори камайди 31-32% дан 23-27 %. Агарда бу нохуш холат давом этса келажакда на факат озик овкат тухумларини кийматини балки инкубация тухумларини хам сифатига салбий таьсирини курсатади. Шулардан келиб чикиб хар хил кросс товукларини тухумларини сифатини урганиш долзарб вазифалардан хисобланади.

Ломанн браунн ва Ломанн Сенди кросс товукларини хар хил ёшдаги тухумларини кимёвий ва марфологик таркибини урганиш хисобланади. Урганиш учун Ломанн браун Ломанн-Сенди кросс товукларини 35, 52, 68 хафталик ёшдаги тухумларидан 30 донадан танланиб олинди. (1-жадвал)

Кросс товуклари тухумини морфологик таркиби (30) дона

Курсатгич лар Тову;лар усиши

35 хафта 52 хафта 68 хафта

Ломанн Браун Ломанн Сенди Ломанн Браун Ломанн Сенди Ломанн Браун Ломанн Сенди

М±м % М±м % М±м % М±м % М±м % М±м %

Тухум вазни, г 64,7±0,65* ** 5,57 57,2±0,32 3,07 68,65±0,379 *** 3,04 60,0±0,366 3,3 70,0±0,640*** 4,54 69,1±0,94 1 7,44

Тухум узунлиги, см 56,5±0,27* ** 2,6 53,5±0,20 1,6 57,8±0,20** 2,2 56,17±0,28 2,71 61,2±0,21** 1,9 59,6±0,47 4,4

Тухум кенглиги, см 44,5±0,11* ** 1,4 43,3±0,06 0,7 46,1±0,20 1,9 44,3±0,09 1,1 47,3±0,15*** 1,8 45,6±0,13 1,5

Тухум шакли индикси 78,5±0,20* ** 1,2 80,0±0,21 1,46 79,8±0,50** 3,6 78,2±031 2,2 78±0,120 1,4 77,3±0,43 3

Тухум сариги вазни, г 20,80±0,21 1*** 5,57 18,60±0,1 00 3,07 22,01±0,120 *** 3,04 19,51±0,118 3,3 24,81±0,206*** 4,55 22,26±0,3 03 7,46

Тухум туйимлили ги ;иймати 0.014+0.02 712,0 0.01 712,1±0,0 7 0,01 712,1±0,12 0,016 712,0±0,09 0,013 712,2±0,01*** 0,01 712Д±0,0 2 0,015

О;сил вазни, г 36,1±0,360 5,57 32,33±0,1 8 3,07 38,1±0,210* * 3,04 33,88±0,204 3,3 43,10±0,357*** 4,54 38,660,52 5 74,44

О;сил Ph 8,30±0,005 *** 0,54 8,16±0,01 0 0,36 8,16±0,010 0,44 8,11±0,008 0,53 8,15±0,02*** 0,15 8,25±0,00 4 0,26

Сариги Ph 6,37±1000 1,82 6,30±0,02 4 2,05 6,35±0,030 2,25 6,430,043 3,69 6,28±0,036 3,14 6,44±0,06 2 5,29

Тухум почоги,г 7,73±0,008 5,55 6,93±0,04 0 3,04 8,19±0,050* ** 3,02 7,26±0,044 3,3 9,25±0,077*** 4,55 8,31±0,11 3 7,44

Бизга маьлумки катта ёшдаги товук тухумларида тухум массаси ортади ва таркиби узгариб боради айникса тухум таркибидаги оксил, сариги, кобиги микдори узгаради. Тадкикотимиз натижалари шуни курсатадики Ломанн браун кросс товукларини тухум массаси 35 хафталигидан 52 хафталигича 3.95 г 52 хафталигидан то 68 хафталигича эса 1.35 г. Тадкикотимиз давомида эса юкоридаги курсатгич 35-68 хафталиги давомида 5.3 г (Р<0.001) булган. Ломанн-Сенди кросс товукларини тухум массаси эса 2.8 г, 9.1 г булиб тадкикот довамида 11.9 г (Р<0.001) булган.

Тухум вазни ва тухум узунлиги ва кенглиги буйича зотлар ичида узгаришлар кузатилди. Шунинг учун Ломанн-Сенди кросс товукларидан Ломанн браун кросс товукларида 35 хафталигида 7.5 г, 52 хафталигида 8.65 г, 68 хафталигида 8.7 г юкори булган. Тухум узунлиги ва кенглиги буйича хам Ломанн браун кросс товукларида юкори натижага эга булди. Юкорида курсатилган товукларнинг ёшида 35 хафталигидаги фарк 3.0 (Р<0.01) ва 1.2 (Р<0.001) 1.1 (Р<0.001) ва 1.8 (Р<0.001) ва 1.6 (Р<0.01) ва 1.7 мм (Р<0.001) кузатилди.

Тухум индекси буйича урганилганда 35 хафталигида Ломанн-Сенди кросс товукларида устунрок булиб 1.5 мм (Р<0.001) эга булди. 52 ва 68 хафталигида эса Ломанн браун кросс товуклари тухум индекси шакли юкори булиб 1.6 (Р<0.001) ва 07 мм булган.

Ундан ташкари тухум сифати тухум сариги ва оксили вазни билан кай даражада боглик эканлиги урганилди. Кросс товукларини ёши ортган сари уларни вазни яьни микдори ошиб борган. Ломанн браун кросс товукларидан 35 хафталигидан то 52 хафталича тегишли равишда 1.2 ва 2.0 г. 52 хафталикдан то 68 хафталигисида а эса 2.7 ва 5.0 г булган. 35 хафталигидан то 68 хафталигисича эса тухум сариги 4.0 г, тухум оксили 7.0 г (Р<0.001) булганлиги аникланди. Ломанн-Сенди кросс товукларида эса 35 хафталигидан то 52 хафталигисича 0.01 ва 1.5, 52 хафталигидан то 68 хафталигигисича 2.75 ва 4.8 ва 35 хафталигидан то 68 хафтасигача 3.66 ва 6.3 г булган.

Шундай килиб Ломанн браун кросс товуклари Ломанн-Сенди кросс товукларида 35 хафталигида тухум сариги вазни 2.2 (Р<0.001), 52 хафталигида эса 2.79 г(Р<0.001), ва 68 хафталигида эса 2.54 г (Р<0.001). Оксил огирлиги буйича хам ёши ортган сари юкори булган. Яьни 3.8, 4.3, ва 4.5 г. Ломанн браун кросс товукларида юкори курсатгичга эга булган.

Кросс товуклари тухумини сариги Ph хамда тухум оксили Ph урганилганда ёши катта булишига карамай нормада булган. Яьни 6.37-6.44 ва 8.30-8.25.

Кросс товукларининг тухуми туйимлилик киймати буйича 35-68 хафталиги урганилганда катта фарк кузатилмади . Тадкикотларимиз давомида Ломанн браун кросс товукларининг тухум пучоги ва почогининг калинлиги Ломанн-Сенди кросс товукларига нисбатан юкори булди яьни бу устинлик 35 хафталигида 0.8, 52 хафталигида 0.93 ва 68 хафталигида эса 0.94 г булган. Тухум вазнининг ортиши билан тухум почогининг калинлиги камайиши кузатилди. Хулоса

Товуклар тухумининг кимёвий ва морфологик таркибини узгариши уларнинг ёши ва кроссларга богликлиги аникланди. Урганилган курсатгичлар буйича куп холларда Ломанн браун кросс товуклари устунрок эканлиги аникланди бу курсатгичлар товук тухумини узунлигида, тухумнинг вазнида хамда оксил ва саригида кузатилди.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. Дебров В.В Торская С.М (2012). Морфологический состав яиц современных высокопродуктивных кроссов как основной признак их потребительских качеств Таврийский научный вестник. Херсон 78 стр. 2 (II) 65-69. [на украинском языки].

2. Аверичев А,Ю (2012) Сравнительная характеристика морфологических характеристик куиных Хай Лайн W 36 и Хай-БРАУН в зависимости от возраста птицы Таврийский научный вестник. Херсон 78 стр. 1 (II) 3-6. [на украинском языки].

3. www.ziyo net.uz

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.