CC BY
7О ISSN 2181-1784
SJIF 2022: 5.947 | ASI Factor = 1.7
LIAO ZHAI ZHIYI ASARINI YAPON TILIGA QILINGAN TARJIMALARI XUSUSIDA IN JAPANESE TRANSLATIONS OF LIAO ZHAI ZHIYI'S WORK
à https://doi.org/10.24412/2181-1784-2022-22-229-235
Xasanova Shaxzoda Abdujabbor qizi Abdurahimova Diyora Xikmatulla qizi
Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti, Tarjimashunoslik va xalqaro jurnalistika, kafedrasi o'qituvchisi Тел: +998 97 844 78 18 / e-mail: [email protected]
ANNOTATSIYA
Edo davrida ko plab xitoyning fantastik asarlari Yaponiyaga olib kelingan va ba'zi asarlar yaponiyalik o'quvchilarga ichki nashrlar, izohli nashrlar, sharhlar, tarjimalar va moslashtirishlar orqali keng tanish bo'lgan. Liaozhai zhi yi ШМё^-" ШШШШ Liáozhái zhî yi" (, 1675-1705 yillarda yashab ijod qilgan, uning asari 1766 yilda nashr etilgan), Pu Sunlingning ШШШ (16401715) "g'ayritabiiy" ertaklari aynan shular qatoridandir. Yaponiyaga "Liaozhai zhiyi asari" 1768-yillarda kelib omma e 'tiborini qozongan. Xitoyda asarning ilk nishonasi bosib chiqilgandan keyin ikki yil o'tgach, ushbu asar yapon xalqida juda katta qiziqish uyg'otdi. Bu nusxaning butun qismi o 'zgartirishlarsiz Yaponiyaga kirib kelgan edi. Shunga qaramay, to'plamdagi ba 'zi hikoyalar ko'p o 'tmay Yaponiyaning bir qator moslashuvi asosida qayta tiklandi. Shunday qilib, Liaozhai zhi yining tarixi u yashagan muhitni o'rgangan holda yaponiyalik yozuvchilar uning ichki qismini biroz tiklaganlar. Xitoy fantastikasi yapon madaniy muhitiga kirib borgan jarayonlar haqidagi tushunchamizni takomillashtirishga qodir. Bu qo'lyozma asar xitoy xalqi madaniyatini o 'rganishga katta xissa qo 'shgan. Shuningdek yangicha adabiy uslub kiritganligi yozuvchi hamda kitobxonda o 'zgacha tassavur uyg'ota olgan. Ushbu keng ko 'lamli masalalardan tashqari, ushbu maqola asar haqida birmuncha ma 'lumotlarni etiboringizga havola qiladi.
Kalit so'zlar: Pu Songling ШШШ, Liaozhai zhiyi ШШШШ, Morishima Churyo Ш M Ф Â, Kogarashi Zoshi M ЖШ, Edo davri xitoy-yapon adabiy aloqalari, badiiy tarjima va undan foydalanish usullari, qo'lyozma madaniyati.
ABSTRACT
Hundreds of titles of Chinese fiction were imported to Japan over the course of the Edo period, and certain works became widely familiar to Japanese readers through domestic reprints, annotated editions, commentaries, translations, and adaptations. Liaozhai zhiyi fflWMM (Strange Tales from Liaozhai Studio, completed c. 1675-1705, published 1766), Pu Songling's fffffl^ (1640-1715) celebrated collection of tales of the "strange," arrived on Japanese shores with remarkable speed, in 1768, just two years after the appearance of the first printed edition in China. Yet the work remained part of the much larger body of imported titles that were never reprinted in Japanese editions and did not attain widespread familiarity. Nevertheless, certain stories from the collection soon resurfaced in the form of a number of Japanese adaptations. As such, the little-explored reception history of Liaozhai has the potential to refine our understanding of the processes by which Chinese fiction permeated the Japanese cultural milieu, pointing to the significant role played by manuscript culture and hidden practices of borrowing, reading, and copying. In addition to these broader issues, this article also looks closely at one particular set of adaptations, Morishima Churyo's ^M'PM (1756-1810) collection Kogarashi zoshi MMM (Tales from the Withering Wind, 1792). Kogarashi zoshi draws on a number of Liaozhai stories, and a careful study is revealing of the ways in which Japanese writers engaged with Chinese fiction and
О ISSN 2181-1784
SJIF 2022: 5.947 | ASI Factor = 1.7
what they sought amidst its richness and diversity. In particular, a close reading of selected tales explores the nature of the relationship between the adapter and his source material, as well as the complicated intertextualities at play in the narratives. Churyo's tales are also situated within the political context of 1790s Japan, demonstrating the author's ambivalent attitude toward authority. The article concludes with an annotated translation of the second story from the collection, a reworking of one of Pu Songling's most popular tales, "The Painted Skin" (Hua pi ШЖ).
Keywords: Pu Songling ШШШ, Liaozhai zhiyi ШШШШ, Morishima Churyo ШМФМ, Kogarashi zoshi МЖМ, Edo-period Sino-Japanese literary relations, literary translation and adaptation, print culture, manuscript culture, wakokubon
АННОТАЦИЯ
Сотни названий китайской художественной литературы были импортированы в Японию в течение периода Эдо, и некоторые произведения стали широко известны японским читателям благодаря внутренним перепечаткам, аннотированным изданиям, комментариям, переводам и адаптации. Liaozhai zhiyi ШШШШ («Странные сказки из студии Liaozhai», завершено около 1675-1705, опубликовано в 1766 году), знаменитый сборник сказок Пу Сунлинга ШШШ (1640-1715) о «странных», прибыл к берегам Японии с поразительной скоростью. в 1768 году, всего через два года после появления в Китае первого печатного издания. Тем не менее, работа оставалась частью гораздо более крупной совокупности импортированных названий, которые никогда не переиздавались в японских изданиях и не получили широкого распространения. Тем не менее, некоторые истории из сборника вскоре всплыли в виде ряда японских адаптаций. Таким образом, малоизученная история восприятия Ляочжая имеет потенциал для уточнения нашего понимания процессов, посредством которых китайская художественная литература пронизывала японскую культурную среду, указывая на значительную роль, которую играет культура рукописей и скрытые практики заимствования, чтения и копирования. . В дополнение к этим более широким вопросам, в этой статье также подробно рассматривается один конкретный набор переделок, сборник ШМФМ (1756-1810) Моришимы Чурё (1756-1810) Kogarashi zoshi М ЖМ («Сказки от угасающего ветра», 1792). Когараси дзоси опирается на ряд историй Ляочжай, и тщательное изучение раскрывает способы, которыми японские писатели взаимодействовали с китайской художественной литературой, и что они искали среди ее богатства и разнообразия. В частности, внимательное чтение избранных сказок исследует природу отношений между адаптером и его исходным материалом, а также сложные интертекстуальности, которые играют в повествованиях. Сказки Тюрю также относятся к политическому контексту Японии 1790-х годов, демонстрируя двойственное отношение автора к власти. Статья завершается аннотированным переводом второй истории из сборника, переработанной одной из самых популярных сказок Пу Сунлинга -«Раскрашенная кожа» (Хуа пи М&).
Ключевые слова: Пу Сонглинг ШШШ, Ляочжай чжи, Моришима Чурю Ш М Ф М, Когараси дзоси М Ж М, китайско-японские литературные отношения периода Эдо, литературный перевод и адаптация, культура печати, культура рукописей, вакокубон (wakokubon)
Morishima Chyuryo Ш М Ф М (1756-1810) to'plami Kogarashi zoshi М ЖМ (Esayotgan Shamol haqidagi ertaklar, 1792) ni ham batafsil ko'rib chiqadi. Kogarashi zoshi bir qator Liaozhai hikoyalaridan foydalanadi va sinchkovlik bilan o'rganib, yapon yozuvchilarining xitoy fantastikasi bilan shug'ullanish usullarini, uning boyligi va xilma-xilligi o'rtasida nima izlaganligini ochib beradi. Xususan, Pu Sunling yozgan ertaklarni diqqat bilan o'qish, va uning dastlabki materiallari o'rtasidagi
O ISSN 2181-1784
SJIF 2022: 5.947 | ASI Factor = 1.7
munosabatlarning mohiyatini, rivoyatlardagi o'yinning murakkab interstekstualligini o'rganadi. Chyuryoning ertaklari, shuningdek, muallifning hokimiyatga nisbatan noaniq munosabatini namoyish etadi. 1790-yillarda Yaponiyadagi siyosiy vaziyat biroz tizg'in bo'lganligini ham hisobga olish darkor edi. Chyuryo Pu Sunling asarlarini ayrimlarini qisman o'zgartirishga harakat qilgan. U Pu Sunlingning eng mashhur ertaklaridan biri bo'lgan "Bo'yalgan teri" ("M^1"Hua pi Ä^) ni qayta ishlab chiqgan.
Oshiedori aho no kömyö ff lé ^ ^ ^ M^, 1797 nomli kichik hajviy-fantastik (kibyoshi) asari taqlid asosida yozilgan asarlardin biridir. Kyokutei Bakin ft ^ M # (1767-1848) XIX asr boshlarida Yaponiyaning adabiy namoyondalaridan biri sifatida e'tirof etish mumkin, u o'z asarlarida Pu Sunling asarlariga bo'lgan qiziqishi va u yozgan uslubni o'rgangani xitoy adabiyotiga bo'lgan ishtiyoqini ifoda etdi.
U o'z to'plamida quyidagilarni qayd etadi: "Bir kuni, - men Liaozhai hikoyalaridan Lyu'sianning "G'ayritabiiy ertaklarini" o'qidim va bu hikoyalar mening ko'nglimdagidek yozilganiga amin bo'ldim. Oxir-oqibat, men ularga taqlid qilib ikkita hayratga soladigan hikoyalarni yaratdim"2. Liuxian ® ff - muallif Pu Sunlingning xushmuomalali ismi, "Liaozhai zhiyi g'ayri tabiiy ertaklar" uning mashhur to'plamidir. ^ M (J. Ryosai shii) aytishicha agarda kim kitobni mutolaa qilishni istasa, yumushlari haddan ortib ketsa unda darhol sodda tilda yozilgan ajoyib yengil mutolaa qilish mumkin bo'lgan asar aynan Liaozhai zhiyidir. Hatto uning kibyushi orasida Feng Menglong (1574-1646) dan "Shiwu guan xiyan cheng qiaohuo +IM ÄW ^ ^ ^ ^" hikoyasini qayta ishlash kabi boshqa moslashuvlar mavjud. Aholining ma'naviy boyligini oshirish uchun sodda so'zlar bilan yozilgan to'plam Xingshi hengyan 'fW, 16273 ni
aholining e'tiboriga havola qilgan. Keyingi yillarda Bakin Jinlarning qo'zg'olonini bostirish kabi Pu Sunling hikoyalariga taqlid qilib yozgan. San Sui pingyao zhuan H ffi. ^ ^ va Shuihu zhuan /X^f^ hikoyalari eng mashhur asarlaridandir.
Janubiy Kazusa Satomi sakkizta itlarining xronikasi Nanso Satomi hakkenden ^fÉ^M^A 1814-1842 deb nomlangan asarlar ham aynan Liao Zhai Zhiyi ga suv chekkasiga juda ko'p qarzdordir, aslida u bir qismning muqaddimasida o'z aksini topgan.
Yaponiya o'zining adabiy manbalarida xitoylik yozuvchi mulohazalari o'rtasidagi farqlarga ishora qilish zaruriyati xususida mulohaza qilishgan4. Garchi Bakin nisbattan qaraganda ancha ko'p manba yoziganigan bo'lsa-da, uning xitoy manbalariga bo'lgan ishtiyoqi juda chuqur edi. Edo davrida Xitoy kitoblari Nagasakiga juda ko'p miqdorda olib kelingan va u yerdan ushbu to'plamlar juda keng tarqaldi. Xitoydan kelgan kemalarga qanday kitoblar kerakligini ulardan etirib ularni iqtisodiy rag'batlantirib, o'zlarini ma'naviy boyliklarini boyitishdi. Tokugawa bakufu aynan manashu jarayonga rahbarlik qilganlardan biridir5. Shoxaku kabi mashxur yozuvchilarning asarlari xitoy-yapon millatlari o'rtasida keng yoyilishiga sabab bo'lgan. Edo davrida Yaponiya qirg'oqlariga Ming-Tsing fantastikasining ko'plab asarlari yetib keldi. Ulardan ba'zilari keng o'quvchilar soniga ega bo'lib, ishtiyoq bilan tarjima va moslashtirila boshlangan hamda qayta ishlangan. Xususan, "Suv chegarasi", "Uch qirollikning romantikasi" ("Sanguo yanyi") va "G'arbga sayohat" ("Xiyouji") kabi xalq tilidagi rivoyatlar va Qu You's S Lamplightning yangi ertaklari
1 mm^m, - ^34.
2
Seida Keikoda, "Honkoku Kyokutei Bakin no kibyoshi (3)", Komazawa tanki daigaku kenkyu kiyo 5 (1977), B-71-84
3 See Karashi ma Takeshi, tr., Hakuan kyoki [ Pai'an jingqi MJÊMW], i n Zen'yaku Chugokubungaku taikei, ser. 1, vol. 15 (Tokyo: Toyo bunka kyokai, 1958), pp. 441-43. Karashima'sdiscussion is mentioned in Mukai, "Bakin chosaku no nisan ni tsuite," p. 22.
4 See Glynne Walley, "'I Would Rather Be a Faithful Dog than an Unrighteous Man': Virtue andVice in Kyokutei Bakin's Nanso Satomi hakkenden" (Ph.D. dissertation, Harvard University,2009), pp. 84-85.
5 For a brief discussion, see Peter Kornicki, The Book in Japan: A Cultural History from theBeginnings to the Nineteenth Century (Honolulu: University of Hawai'i Press, 2001), pp. 297-98.
O ISSN 2181-1784
SJIF 2022: 5.947 | ASI Factor = 1.7
(Jiandeng) xinhua M M ^ Hi) va Feng Menglongning xalq tilidagi Sanyan H H to'plamlari omma ichida keng yoyilgan.
O'rta asrning o'rtalarida Ishizaki Matazo ^ ^ ^ X o va Aso Isoji ^ ^ kabi olimlarning tadqiqotlari xitoy va yaponiya adabiy meroslarini ko'paytirish uchun juda ko'p harakat qildi va ularning merosi so'nggi o'n yilliklarda Tokuda Takeshi M ffl ^ va boshqalar tomonidan davom ettirildi6.
Shohaku sairai shomoku ¡S ^ ^ va Hakusai shomoku ^ kabi kitoblar yozuvchi yashab o'tgan ijtimoiy hayot haqida to'liq ma'lumot beradi. Pu Sunling novellalari yapon tarixchisi Oba Osamu ^ M fâ tomonidan qayta nashr etilgan bo'lib, u o'z zamonasi davridagi da SinoJapanese almashinuvi to'g'risida ham ko'p yozgan. Joshua Fogelning sa'y-harakatlari bilan Oba Osamu ^ M fâ ba'zi bir asarlari ushbu jurnalda va boshqa joylarda tarjimada paydo bo'ldi7. Ushbu hujjatlarga nazar tashlaydigan bo'lsak, badiiy adabiyot Pu Sungling asarlari chet elga tarqalishini hisoblaydigan bo'lsak matnlarning nisbatan kichik qismini tashkil etgani va juda kata ta'siri bo'lganligi aniqlandi. Shu kabi bir qancha hikoyalar, materiallar bilan mahalliy gazetalar va klassiklarga sharhlarni uchratishimiz mumkin.
Emanuel Pastreichning yozilgan monografiyasi ushbu masala yuzasidan yozilgan bo'lib, asosan mahalliy badiiy adabiyotga alohida e'tibor qaratilib, yuqorida sanab o'tigan bir qancha rivoyatlar qanday moslashtirilganligi haqida emas, balki adabiyotni nutqi badiiy to'qimalarni qanday shakllantirganligi haqida izlanish olib boradi8. Dastlabki zamonaviy yapon adabiyoti shubhasiz juda keng ko'lamda yozilgan va asarlarning akasariyat qismi Jonatan Tsvikerni ta'kidlashicha: "XIX asrga kelib deyarli Xitoyning butun adabiy tasavvurlari yapon mutolaasi ommasi uchun keltirilgan" 9, - deya ta'kidladi.
Izlanishlar shuni ko'rsatadiki, Liaozhai hikoyalari XVI asrning birinchi yarmida Yaponiyaga kelganidan so'ng Gozan rohiblari orasida qo'lyozma shaklida tor doirada tarqaladi, va Koreyadan izohlangan shakli kelgandan so'ng Yaponiya kitobxonlari orasida keng tarqaladi.
Chôndûng sinhwa kuhae M M ^ Hi Hi ^ M (J. Sento shinwa kukai) nashri 1648 yilda Kiotoda yapon tilidagi o'qish belgilari bilan qayta nashr etilgan. Ushbu ichki nashrning o'zi kamida ikki marta qayta nashr etilgan. Matn keng tarqalib borishi bilan, Yapon tilidagi moslashuvlar paydo bo'la boshladi, ular orasida Asay Ritsuning ^ # T M (vaf. 1691) mashhur Talisman qo'g'irchoqlari (Otogiboko ÍM,, 1666), shuningdek, shu kabi bir qancha asrlar ham yaratilgan. Yigirma yetti hikoyalari orasida Liaozhai tomonidan yangi ertaklarning o'nlab hikoyalarini o'z ichiga olgan zargarlik pardasi (# ^ ^ ^ ÍL, 1704)10 . "Pion fonar" hikoyasi (Mudan deng ji M HB HB), xususan, og'zaki hikoyalarni yozishni o'z ichiga olgan turli janrlarda va ommaviy axborot vositalarida juda mashhurlikka erishdi.
6 See, for instance, Aso Isoji, Edo bungaku to Shina bungaku: kinsei bungaku no Shina-teki genkyo to tokuhon no kenkyu (Tokyo: Sanseido, 1946), Ishizaki Matazo, Kinsei Nihon ni okeru Shina zokugo bungakushi (Tokyo: Kobundo, 1940), and Tokuda Takeshi, Nihon kinsei shosetsu to Chugoku shosetsu, in Nihon shoshigaku taikei, vol. 51 (Musashimurayama-shi: Seishodo shoten, 1987).
7 Oba Osamu, Edo jidai ni okeru Chugoku bunka juyo no kenkyu (Kyoto: Dohosha, 1984), andEdo jidai no Nit-Chu hiwa (Tokyo: Toho shoten, 1980). The latter appeared as a series oftranslations in volumes 8 through 13 of SinoJapanese Studies, and a revised translation of the full work was published as Books and Boats: Sino-Japanese Relations in the Seventeenth and Eighteenth Centuries (Portland, Maine: Merwin Asia, 2012). For the import catalogs themselves,
8 Emanuel Pastreich, The Observable Mundane: Vernacular Chinese and the Emergence of a Literary Discourse on Popular Narrative in Edo Japan (Seoul: Seoul University Press, 2011).
9 Jonathan Zwicker, Practices of the Sentimental Imagination: Melodrama, the Novel, and the Social Imaginary in Nineteenth-Century Japan (Cambridge, Mass.: Harvard University Asia Center, 2006), p. 135.
10 Kigoshi Osamu, "Kaidai," in Kigoshi, ed., Ukiyozoshi kaidan shu, in Takada Mamoru and Hara Michio, eds., Sosho Edo bunko, vol. 34 (Tokyo: Kokusho kankokai, 1994), pp. 338-40.
232
O ISSN 2181-1784
SJIF 2022: 5.947 | ASI Factor = 1.7
Ko'p hollarda yuqorida keltirib o'tilgan hikoyalar, ular o'qish belgilari, nashrida va boshqa yordamchi vositalarni qo'shish orqali yanada qulayroq bo'lishiga yordam berishdi. Bunday izohlash, ayniqsa, xitoy tilida yozilgan matnlar uchun juda muhim edi. Masalan, suv chegarasi XVIII-XIX asr oxirlarida Xitoy adabiyotining eng mashhur va ta'sirchan asarlaridan biriga aylandi.
Yaponiya uning assimilyatsiya qilinishi va "o'qilishi mumkin" bo'lgan jarayoni o'nlab yillar davom etdi11. Hatto klassik xitoy tilidagi matnlar uchun ham izohlar nafaqat o'rtacha savodxonlik uchun, balki ko'plab o'quvchilar uchun qimmatli xizmat ko'rsatdi. Masalan, yozuvchi Morishima Chryryu (1756-1810) o'limidan oldin Liaozhaining yangi ertaklarini qayta o'qiganida, u nusxasini sotib olib, o'ttiz yil oldin o'qishni boshlaganida qanchalik tushunmaganini xafagarchilik bilan esladi. U, o'z so'zlari bilan aytganda, "daryoni qirg'in qilayotgan quyon" edi12. Shubhasiz, uning nusxasiga kiritilgan o'qish belgilarisiz, uni o'qish qiyinchilik tug'dirardi.
Yaponiyaga kelgan kitoblar, asarlarning bir necha foizi qayta nashr qilingan. Chunki uni aholiga moslashtirish, ularni ommabop qilish uchun ancha sa'y-harakat kerak edi. Chet eldan xususan xitoydan kirib kelgan adabiyotlarning hajmini bilish hamda uni qayta nashr qilisih murakablashib borayotgan edi. Kirib kelgan hikoyalarning qancha qismi tahrir qilingan qanchasi tahrirdan o'tmaganligini aniqlash qiyin edi. Shubhasiz, ko'p kitoblar yapon nashrlarida qayta nashr qilinganligini aniqlashning asosiy masalasi boshqa edi. Ba'zida sarlavhalar qayta nashr etilayotganda o'zgarib turishi yoki matnlarning bir qismi ko'chirilib yoki o'zgartirilib, yangi nomlar ostida chiqarilganligi ham uchrab turar edi. Masalan, Feng Menglongning Sanyan, XVII asr oxiri va XVIII asrning boshlarida Yaponiyaga kelgan va 1740 va 1750-yillarda Oka Hakku ^ ÖSS (16921767) va uning shogirdi Savada Issai i H ^ ^ (1701- 1782)lar uchta to'plamdagi tanlangan hikoyalar (boshqa manbalardan olingan mahalliy xalq ertaklarini tarqatish bilan birga) va ularni yangi nomlar ostida uchta wokokubon nashrida o'qish belgilari va yapon nashrlari bilan nashr etdi. Bular keyinchalik xalq orasida "Yaponiyada bosilgan Sanyan" yoki Vakoku Sangen "ft M H H" nomi bilan mashhur bo'lgan.
Bizgacha yetib kelgan vokokubonlarning to'liq qismi yo'qligi yanada qiyinlashmoqda. Eng yaxshi yagona manba - Kioto Universitetining Gumanitar Ilmiy tadqiqotlar instituti tomonidan olib borilgan Zenkoku Kanseki ma'lumotlar bazasi maqolamizga tayanch manba bo'la oladi.
Muammoni hal qilishdagi ushbu uchta yondashuv shuni ko'rsatadiki, ko'plab sarlavhalar qayta nashr etilgan bo'lsa-da, hatto yapon nashrlarida saqlanib qolgan, ammo Xitoyda yo'qolgan muhim asarlar ham bor edi. Xitoy tilidagi matnlarning tarqalishini muhokama qilish uchun barcha kirib kelgan asarlarni sarlavhalarga ishonish, kitobxonni chalg'itishi tabiiy. Axir sarlavha asarning faqat bir yoki ikki nusxasini ko'rsatishi kerak va ko'p hollarda, aslida shunday bo'lganga o'xshaydi. Agar Xryuening yuqoridagi izohi ta'kidlaganidek, matnga izohsiz shaklda kirib borish qiyin bo'lgan bo'lsa, tijorat maqsadida tarqatish uchun nusxalar olinmasa, bu juda ham qiyin edi. Muxtasar qilib aytganda, Xitoy kutubxonasining ko'p qismi yapon o'quvchilari uchun mavjudligini ko'rsatishi mumkin bo'lsa-da, bunday da'vo, hech bo'lmaganda, nominal qiymati bo'yicha qabul qilinmasligi kerak. Hatto tuzatuvchiga muhtoj bo'lishi mumkin.
Liaozhai hech qachon yapon nashrida bosilmagan asar sifatida ushbu savolni yanada chuqurroq o'rganish imkoniyatini beradi. To'plam birinchi marta Yaponiyaga qachon kelganligi yoki qanday shaklda bo'lganligi aniq ma'lum emas. Pu Sunling o'z ertaklarini taxminan 1675 yildan 1705 yilgacha yaratgan va ular o'nlab yillar davomida qo'lyozmada tarqalgan.
11 William Hedberg, "Locating China in Time and Space: Engagement with Chinese Vernacular Fiction in Eighteenth-Century Japan" (Ph.D. dissertation, Harvard University, 2012).
12 See Okada Kesao, "Morishima Chüryö bannen tansaku: arui wa bunjin no gengo uchú," Nihon bungaku 32.1 (1983), p. 69
0
VOLUME 2 | SPECIAL ISSUE 22
ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 | ASI Factor = 1.7
1766 yilda Chjao Qigao-ning "Tsingketing-W W ^ " nashrida bosmadan oldin paydo bo'lgan. Ehtimol, Liaozhay 1766 yilgacha Yaponiyaga qo'lyozma shaklida kelgan bo'lishi mumkin. Dastlabki nusxasi 1768 yilda Xitoy kemasida bo'lgan. ammo, va yaqin vaqt bu Tsingketing nashri bo'lishi mumkinligini taxmin qilmoqda. Ikki qo'shimcha nusxa chorak asrdan keyin, 1794 yilda kelib tushdi va yana oltmish yil o'tib, 1854 yilda yana uchta nusxa olib kelingandi.
Ushbu nusxalarga nima bo'ldi? Bakin, garchi u yuqorida aytib o'tilgan kibyushida "Kitob qurti, kitobxon" ni chizgan bo'lsa-da, na bosma nashrga, na qo'lyozma nusxasiga egalik qilgandek tuyuladi. shu jumladan Ueda shahridagi Kagetsu Bunko-da Nagano prefekturasidagi kutubxona ilgari Kaei davrida (1848-1854) Mugean ^ nomi bilan faol bo'lgan xaykay shoirga tegishli bo'lgan, shuningdek, Totobayashi domenining Akimoto klani to'plami bo'lgan Akimoto Bunkoning yana biri bo'lgan. Gunma prefekturasidagi Tatebayashi shahar kutubxonasi13. Afsuski, mavjud nusxalarni o'rganishda, avvalgi egalik va jildlarning Xitoydan so'nggi egalariga yo'llari haqida ko'p ma'lumot berilmaydi. Shixeykoning nusxasi, hech bo'lmaganda, biz to'g'ridan-to'g'ri Nagasakidan akademiya kollektsiyasiga kirgan deb taxmin qilishimiz mumkin14.
Shunga qaramay, ularning cheklanganligi va ulardan foydalanishdagi qiyinchiliklarga qaramay, ushbu resurslar Nagasakiga olib kelingan yozuvlari bilan bir qatorda, import qilingan xitoycha matnlarni qabul qilish miqdorini aniqlash uchun har xil burchaklarga imkon beradi. Variantlardan biri sarlavha bo'yicha tahlil va Öba dan Kioto bilan tasodifiy tanlangan 200 sarlavhani dastlabki nomlari taqqoslangan.
Universitetdagi ma'lumotlar bazasi va Nagasava faqatgina o'n olti yoki sakkiz foizini vakokubon sifatida qayta nashr etilgan. Albatta, chop etilgan barcha vaqokubonlar mavjud emas va sakkiz foiz ko'rsatkich, shubhasiz, nisbattan kam qismi tahrir qilingan. Smetani yuqoriga qarab qayta ko'rib chiqish wakokubonning hayot darajasini aniq baholashga bog'liq, bu haqiqatan hamjuda dolzarbdir.
Shafqatsiz, ammo kam mehnat talab qiladigan usul bu unvonlarning umumiy sonini Nagasavadagi unvon bilan solishtirishdir. Birinchisi uchun 7000 dan oshiq bo'lgan xom raqamlar, ikkinchisi uchun 2000 atrofida, qayta nashr etish darajasi o'ttiz foizdan kam. Ammo avvalgi taxminlardan farqli o'laroq, bu juda yuqori chegaradir va har xil tuzatishlar uni pastga qarab qayta ko'rib chiqishga olib keladi. Birinchidan, keltirilgan yozuvlarining parchalanishi va nomlar soni 7000 dan ancha yuqori bo'lishini anglatadi. Bundan tashqari, vakokubonning omon qolish darajasi masalasi bizni 2000 ni pastki chegaralar deb o'ylashimizga olib kelishi mumkin bo'lsa-da, Nagasavada Edo davrini eskirgan yozuvlar, shu bilan birga xuddi shu materialni qayta nashr etgan vakokubon natijasida hosil bo'lgan ortiqcha hisoblar kiradi. Turli xil sarlavhalar shuni ko'rsatadiki, Nagasavadagi sarlavhalar soni matnlarning mavjudligini oshirib yuborishi mumkin. Uchinchi nuqtai nazardan Edo davridagi eng yirik Sinologik to'plamlardan biri va badiiy adabiyotda kuchli vakili bo'lgan katalogga murojaat qilish kerak: bakufu akademiyasi Shöheikö H^ #. Sibu "to'rtta novda" sxemasi bo'yicha zi ^ bo'linishi ostida xiaoshuo /hfÄ deb tasniflangan badiiy asarlar bilan surishtirish doirasini cheklash, bitta Nagasavadagi 53dan farqli o'laroq, 219 ta nomni sanaydi15. Ya'ni ushbu yagona to'plam o'z-o'zidan badiiy adabiyotning sarlavhalari, shu vaqt ichida mamlakat ichida bosib chiqarilganligi ma'lum bo'lganlarning to'rt baravaridan ko'prog'ini o'z ichiga olgan.
13 The latter was quite possibly acquired after the Edo period, as the collection was added to through 1917; the unmarked copy of Liaozhai yields no clues.
14 See Kornicki, The Book in Japan, p. 381, on the bakufu's preference for books that did not have previous Japanese owners.
15 See Ogawa Takehiko and Kanai Yasushi, Tokugawa bakufu zöshomoku (Shoshi shomoku shirizu 16) (Tokyo: Yumani shobö, 1985), vol. 10, pp. 54-59, and Nagasawa, Wakokubon kanseki bunrui mokuroku, pp. 144-51.
234
0
VOLUME 2 | SPECIAL ISSUE 22
ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 | ASI Factor = 1.7
FOYDALANILGA ADABIYOTLAR RO'YXATI (REFERENCES)
1. itrnf^^, - m 34.
2. Jonathan Zwicker, Practices of the Sentimental Imagination: Melodrama, the Novel, and the Social Imaginary in Nineteenth-Century Japan (Cambridge, Mass.: Harvard University Asia Center, 2006), p. 135.
3. Glynne Walley, "'I Would Rather Be a Faithful Dog than an Unrighteous Man': Virtue andVice in Kyokutei Bakin's Nanso Satomi hakkenden" (Ph.D. dissertation, Harvard University,2009), pp. 84-85.
4. Karashima Takeshi, tr., Hakuan kyoki [Pai'anjingqi tt^M^], in Zen'yaku Chugokubungaku taikei, ser. 1, vol. 15 (Tokyo: Toyo bunka kyokai, 1958), pp. 441-43. Karashima'sdiscussion is mentioned in Mukai, "Bakin chosaku no nisan ni tsuite," p.
5. .Kigoshi Osamu, "Kaidai," in Kigoshi, ed., Ukiyozoshi kaidan shu, in Takada Mamoru and Hara Michio, eds., Sosho Edo bunko, vol. 34 (Tokyo: Kokusho kankokai, 1994), pp. 338-40.
6. Kornicki, The Book in Japan, p. 381, on the bakufu's preference for books that did not have previous Japanese owners.
7. Okada Kesao, "Morishima Churyo bannen tansaku: arui wa bunjin no gengo uchu," Nihon bungaku 32.1 (1983), p. 69
8. Ogawa Takehiko and Kanai Yasushi, Tokugawa bakufu zoshomoku (Shoshi shomoku shirizu 16) (Tokyo: Yumani shobo, 1985), vol. 10, pp. 54-59, and Nagasawa, Wakokubon kanseki bunrui mokuroku, pp. 144-51.
9. Seida Keikoda, "Honkoku Kyokutei Bakin no kibyoshi (3)", Komazawa tanki daigaku kenkyu kiyo 5 (1977), B-71-84
10. Peter Kornicki, The Book in Japan: A Cultural History from theBeginnings to the Nineteenth Century (Honolulu: University of Hawai'i Press, 2001), pp. 297-98.
11. The latter was quite possibly acquired after the Edo period, as the collection was added to through 1917; the unmarked copy of Liaozhai yields no clues.
12. Akhmedova, Shakhlo Irgashbaevna. (2021). "SYMBIOSIS OF ARTISTIC TRENDS IN CONTEMPORARY LITERATURE OF THE ARAB COUNTRIES OF THE PERSIAN GULF." CURRENT RESEARCH JOURNAL OF PHILOLOGICAL SCIENCES (2767-3758) 2.09 (2021): 105-109.
13. Akhmedova, Shakhlo Irgashbaevna. (2021)."Ideological and artistic searches in the short stories of the arab countries of the persian gulf at the beginning of the XXI century." Asian Journal of Multidimensional Research 10.10, 838-842.
14. Akhmedova, Shahlo Irgashbaevna (2017). "NOVELLISTICS IN THE ARAB COUNTRIES OF THE PERSIAN GULF." International Scientific and Practical Conference World science. Vol. 5. No. 4, 9-11.
