LARAGON MA’LUMОTLAR OMBORI DASTURINING TAHLILI VA AFZALLIKLARI Текст научной статьи по специальности «Компьютерные и информационные науки»

| TAFAKKUR MANZILI

2023 AVGUST

LARAGON MA'LUMOTLAR OMBORI DASTURINING TAHLILI VA

AFZALLIKLARI

Normatov Otaxon Masharibovich Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti AKT sohasida kasb ta'limi fakulteti o'quv ishlar bo'yicha dekan muovini

normatovmo@gmail.com

Izox: Ushbu maqolada Laragon dasturi bilan ma 'lumotlar omborini tuzishda barcha qulayliklar va foydali ish jarayonlari ko 'rsatilgan. Laragon dasturida ishlash juda qulay va tekin. Shu sababdan ilmiy ish uchun ma'lumotlar omborini yaratishda Laragon dasturi yordamida tuzilgan.

Kalit so'zlar: Laragon, MBBT - (Ma 'lumotlar bazasini boshqarish tizimi), SQL -(Structured Query Language) - Strukturaviy so'rovlar tili, MySQL, - Relyatsional ma 'lumotlar bazasini boshqarish sistemasi.

Ma'lumotlar ombori bilan ishlash uchun turli hil sohalar uchun ham qo'llanilib kelmoqda. Chunki har bir ma'lumotni elektron tarizda saqlab yoki qayta ishlash uchun ma'lumotlar omboriga bog'laniladi.

Yil o'tgan sayin elektron ma'lumotlar ko'payishi sababli turli hil ma'lumotlar omborini yaratish uchun dasturlar ishlab chiqarilmoqda. Bulardan juda ko'p ishlatiladigan ma'lumotlar ombori MySQL bo'lib hisoblanadi. MySQL dasturi tekin va qulay bo'lganligi uchun dunyoning barcha joylarida MySQL ma'lumotlar omboridan foydalaniladi. Jumladan Amerika, Germaniya, Angliya, Indiya, Russiya, Uzbekiston va h.k mamlakatlarda ham MySQL ma'lumotlar omboridan foydalanmoqdalar.

Zamonaviy dunyoda dasturiy ta'minotni loyihalashda eng keng tarqalgan muammolardan biri ma'lumotlarni saqlash usulini tanlashdir. Buning uchun pullik va bepul ko'plab yechimlar mavjud. Ushbu "maqolada ma'lumotlar bazalarining eng mashhur yechimlardan ba'zilari muhokama qilinadi.

Oracle va PostgreSql ma'lumotlar ombori ham mavjud. Ammo Oracle ma'lumotlar ombori bu pullik dastur bo'lib hisoblanadi. PostgreSql bu tekin ma'lumotlar ombori lekin bu dasturdan foydalanish ko'pchilik dasturchilar uchun MySQL ma'lumotlarni yaratish dasturiga qaraganda noqulay bo'lib kelmoqda. Chunki MySQL ma'lumotlar ombori har bir hosting ichida tayyor bo'lib sozlanganligi uchun MySQL dasturi bilan bevosita ishlab kelinmoqda.

Laragon dasturida MySQL va Apache dasturlari mavjud va ishlatishda qulayliklar bilan ish jarayoni olib boriladi.

Ma'lumotlar bazasi bu — tartiblangan ma'lumotlarni saqlovchi va qayta ishlovchi axborot modeli hisoblanadi. Soddaroq qilib aytganda, bir hil turdagi axborotlarni o'zida saqlovchi va berilgan so'rovlar orqali ularni taqdim etuvchi model. Misol uchun, kitoblar javoni, bu ma'lumotlar bazasi hisoblanadi, ya'ni bir hil turdagi (kitoblarni) obyektlarni o'zida saqlaydi, yoki bo'lmasa telefon raqamlar yozilgan kitobcha, bu yerda ism, telefon raqam kabi bir hil tipdagi ma'lumotlar saqlanadi, bu ham ma'lumotlar bazasi.

TAFAKKUR MANZILI

2023 AVGUST

Scholar (3

Open AIRE

Ma'lumotlar bazasi (MB) - amaliy dasturlardan mustaqil ravishda ma'lumotlarni tavsiflash, saqlash va manipulyatsiya qilishning umumiy tamoyillarini ta'minlovchi ma'lum qoidalarga muvofiq tashkil etilgan ma'lumotlar to'plami.

Relatsional SUBD mijoz-server turi, o'rta va kichik guruhlar yoki loyihalar uchun mos keladi. Ma'lumotlar bazasi dasturi oddiy va qulay interfeysga ega va bepul foydalanish mumkin, ko'plab turli xil jadval formatlarini qo'llab-quvvatlaydi va doimiy ravishda o'z imkoni-yatlarini kengaytiradi.

SUBD yuqori tezlikda onlayn ishlaydi va 50 million ma'lumot birligini saqlash imkonini beradi. Biroq, uning funksionalligi hali ham PostgreSQL-ga qaraganda torroq. MySQL veb-saytlar va onlayn-do'konlar, jumladan Fa-cebook, Twitter, Alibaba, Vikipediya uchun ma'lu-motlarni saqlash va boshqarish uchun ishlatiladi. Shuningdek, u boshqa mashhur SUBD bilan birgalikda ishlashi mumkin.

Laragon - bu portativ, tezkor va izolyatsiya qilingan umumiy maqsadli ishlanma. Ushbu dastur sizga zamonaviy veb-ilovalarni boshqarish va yaratish imkonini beradi. Yengil va ishlatish uchun qulay ushbu ilova ishlash, barqarorlik, moslashuvchanlik va erkinlikka qaratilgan. U MySQL, Node.js, Java, Python va boshqalarni o'z ichiga olgan turli ma'lumotlar bazalari bilan ishlaydi. Bundan tashqari u hamkorlikni qo'llab-quvvatlaydi, shuning uchun ishlab chiqishda siz barcha jamoa a'zolari o'rtasida bog'liqliklarni yangilashingiz va almashtirishingiz mumkin. Laragon dasturining korinishi quyidagi 1-rasmda ko'rsatilgan.

Laragon

1-rasm. Laragon dasturining ko'rinishi

Ishga tushirilganda, u boshqa o'rnatilgan muhitni darhol aniqlaydi, shuning uchun siz ko'p jihatlarni osongina o'zgartirishingiz mumkin. XAMPP kabi boshqa shunga o'xshash ilovalardan farqli o'laroq, bu Windows xizmatlaridan foydalanmaydi. O'zgarishlar jarayonini qayta ishlash tizimi boshqaruvi mavjud. Windows xizmatlariga tayanmaslik orqali kamroq bloklanishga uchrash mumkin. Bu, shuningdek, dasturning sezilarli darajada silliq ishlashini ta'minlaydi. Bundan tashqari, u izolyatsiyalangan muhit kabi ishlashi sababli sizning tizimingizni tozaligini ta minlaydi.

Ushbu dasturdagi barcha xizmatlar o'z kodiga tuzilgan, shuning uchun ular tez ishlaydi. Ilova shuningdek, o'zining xizmat menejeridan foydalanadi, buning natijasida barcha xizmatlar tez va parallel ravishda boshlanadi.

TAFAKKUR MANZILI

2023 AVGUST

Scholar

ÎOpenAIRE

% Laragon Full 6,0220916 php-Ä,1.10-Win32-vs16-x64 [TS] 172.16.27.174

4*

h ? Ö

Apache httpd-2.4.54-win64-VS16 started MySQL mysql-8.0.30-winx64 started

<Jl Web

[.........--""""j

Ä Filter...

f Laragon.MySQL 127.0...

f* Настройки ^f* Дополнительно ¥ SSL ||| Статистика

Тип сетие |MariaDB or MySQL (TCP/IP) v

Library;

Имя хоста /IP:

Пароль:

libmysql.dll_

1127.0,0.1

□ 3 a n pa ш ивать у ч етны e flah

□ Аутентификация Windows

□ Сжатый клиент/серверный протокол

фоздат^т (охранит фУдалить

| Открыть | Отмена Подробнее

2-rasm. Laragon dasturi ishga tushirilgan holati, Ma'lumotlar bazasi bilan ishlash formasi

Laragon dasturi ishga tushirilganda apache va mysql ma'lumotlar bazasini ham ishga tushiradi. Ko'pchilik hollarda agar kompyuterda kerakli kutub-hona mavjud bo'lmasa mysql ma'lumotlar bazasi ish-ga tushmasdan (error) beradi. Visual-C-Runtimes-All-in-0ne-Nov-2022.zip kutubhonalarni kompyuterga o'rnatish zarur bo'ladi va kompyuterga o'chib yonish buyrug'i beriladi. Shuningdek kompyuterga laragon va kerakli kutubhonalar o'rnatilganidan keyin dasturdan foydalanish mumkin bo'ladi.

Laragon dasturidagi qulayliklar shundaki barcha kerakli funksiyalar formaning o'zida Start/Stop, Web, Database, Terminal va Root joylashtirilgan. Shu bilan birga ma'lumotlar bazasi bilan ishlaganda Database funksiyasiga kirish orqali yana bitta forma ochiladi va baza bilan ishlash imkoni bo'ladi. 3-rasmda quyidagicha ko'rsatilgan.

Bunda отбыть tugmasi bosiladi va ma'lumotlar bazasini tuzish uchun yangi oyna va menyular formasi ochiladi.

® Laragon.MySQL\- HediSQL Portable 12.1.0.6537 — □

* - ь oHHOO^x^'^-flitQiWââï; nil'

-.Фшчр баз д,[г., Фильтр табл11 | Хост: 127Л.0.1 ► Запрос" ç

© Laragon, MySQL\ - HeidiSQL Po rtable 12.1.0.65J7 - [

Файл Редактировать Поиск Запрос Инструменты Переход Помощь

! 0 - * | % а *> • I © - ; в

, Фильтр баз д||г,, Фильтр табл >| | Хост: 127.0.0.1 ► Запрос*

О Очистить та блицу(ы),., Shift-Del © Выполнить процедуру(ы)...

7» Экспорт базы данных в SQL

Найти текст на сервере Shift+Ctrl+

Г Столбцы

> < функции SQL

> *р Ключевые слева SQL

</> Хранимая процедура

© Сохраненная функция

«I Триггер

— Событие

О Подключен MySQL S.0.30 Врем» рабом №19 h Q Серверное» Q Ожидание,

isQL \func t ion s-ту si

i.0.30_Время работ!

Т> Серверное i Q Ожидание.

4-rasm. Ma'lumotlar bazasini yaratish formasi, Bazani yaratish usuli

Ma'lumotlar bazasini yaratish uchun juda qulay bo'lgan bu forma bilan yaxshigina baza yaratsa bo'ladi barcha qulayliklari mavjud shu sabab ma'lumotlar bazasi bilan ishlash qulay va samarali bo'lganligi uchun Laragon dasturi tanlandi.

Ma'lumotlar bazasini yaratishda Laragon.MySQL ustiga sichqonchani chap tugmasi bosilad va Сoздaть tugmasiga o'tiladi undan keyin Бaзa дaнных funksiya-si bosiladi. Bazaga nom beriladi va formati tanlanadi OK tugmasi bosilib baza yaratiladi. 6-rasmda quyidagicha ko'rsatilgan.

к TAFAKKUR MANZILI

© Laragon,MySQL\yangi_baza\ - HeidiSQL Portable 12,1.0.5537

Файл Редактировать Поиск Запрос Инструменты Переход Помощь

✓ Г. ;•»<»• Ф-^irr в М Н О © X ►

ж Фильтр баз Фильтр табл>|

- -яда -ч ; □

Laragon. MySQL

¡nformation_sc.,

performance_sc sys

teach_controls

\

X

S SHOW DATABASES;

9 /* Открытие

0 SELECT ~DEFAULT_COL

1 SHOW TABLE STATUS F

2 SHOW FUNCTION STATU 1 SHOW PROCEDURE STAT

4 SHOW TRIGGERS FROM

5 SELECT *, EVENT_SCH

6 USE ~yangi_ba

Создать новую таблицу в

| Хост: 127,0.0.1 • База данных: yangi.baza ►Запрос*

»SELECT * FROM user_form WHERE email = 'admin^maii. i SELECT * FROM user_form WHERE email = 1admingmail.ri

et. Filter...

> Столбцы

> f Функции SQL

> I Ключевые слова S

= Редактировать Alt+Enter о Очистить таблицу(ы).,. Shift+Del 1 Выполнить процедуру(ы),.,

с Создать База данных

Очистить фильтр поданным Экспорт базы данных в SQL Таблица

Копировать таблицу

Q. Найти текст на сервере Shift+Ctrl+F 9 Массовый редактор таблиц </> Хранимая процедура 0) Сохраненная функция ф Триггер

П Развернуть все

— Событие

ME' = 'yangi_baza1 ;

WHERE 'EVENT_SCHE«A'='yangi_

iepHce I Q Ожидание,

6-rasm. Jadval yaratish usuli Laragon dasturi bilan ishlansa mysql ma'lumotlar bazasining konsol oynasi bilan ishlanish jarayonini ham ko'rsatadi va qaysi funksiya o'tish, kirish, yozish va h.k larni 7 rasmda ko'rsatilganidek ish jarayoni olib boriladi.

7-rasm. Jadval yaratish usuli va konsol funksiyalarini ko'rsatish formasi

Xulosa: Xulosa qilib shuni aytish lozimki, yuqorida ko'rsatilgan tahlillar va ishlash jarayonlaridagidek Laragon dasturi bilan ishlash maqsadga muvofiq deb topildi. Shu saba-bli bu laragon dasturini o'quv jarayonda ham talabalar uchun dars sifatida o'tish maqsadli deb xulosa qilindi. Chunki laragon dasturi juda qulay, oddiy va tekin dastur hisoblanadi. Bundan tashqari bu dasturga kerakli bo'lgan ma'lumotlar omborini ham joylash im-koniyati mavjud va php yoki boshqa dasturlarni ham ishlatish imkoniyati mavduj. Shu sababdan laragon dasturi yordamida ilmiy ishda va real loyiha qiliashda foydalanildi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. Masharibovich, N. O., & Narimanovich, R. O. (2023). TALABALAR UCHUN ONLINE IT SAVODXONLIGINI OSHIRISHDA MA'LUMOTLAR OMBORINING TAHLILI. Conferencea, 11-17.

Щ TAFAKKUR MANZILI

2023 AVGUST

S Schgilr C^OpenAIRE &

2. A.E. Kuvnakov., T.B. Djurayev., N.A. Naim., "Ma'lumotlar bazasi". Uslubiy qo'llanma. - Toshkent: TATU.2022.- 120 b.

3. Методическое пособие. - Тaшкент: TATY. 2020 2200 стр.

4. Лaдыженский Г.М. Tиpaжиpовaние дaнных в СYБД Ingrеs - Jеt Info, 1994.

5. Лaдыженский Г.М. Системы yпpaвления бaзaми дaнных - коротко о пивном. - Jеt Infо, 1995, №№ 3-5.

6. MySQL Rеfеrеncе Manual 1997-2001 MySQL AB 757p.

7. AHanro phirna СYБД. - URL: http:// www. C^ws .ru/articlеs/tri_tоlstyaka_subd_оkkupirоvali_rynоk (дaтa обpaщения: 05.06.2016).

8. Вaсильчyк, О.И., Вaсильевa, E.A., Волковa, A.A., Гyськовa, Т.Н., Кpyпинa, И.Г., Медведевa, Е.В., Нaсaкинa, ЛА., Пapaмоновa, Л.A., Pомaнеевa, Е.В., Соколовa, И.A., Юpинa, В.С. Yчетно-aнaлитические подходы к yпpaвлению стоимостью бизнесa. - Тольятти: Поволжский госyдap-ственный yнивеpситет сеpвисa, 2014.

9. Федоpов, A.P., Вaсильчyк, К.С., Доpофеев, A.B. Создaние мaсштaбиpyемых сpедств для pешения зaдaч aHanroa больших объемов дaнных Ha основе системы yпpaвления бaзы дaнных MоngоDB // Вестник Поволжско-го госyдapственного технологического yнивеpситетa. Се-pия: Paдиотехнические и инфокоммyникaционные системы. - 2016. - №29(1). - С. 55-63.

10. Официaльный сaйт MySQL. - URL: http://www.mysql.cоm/why-mysql/ (дaтa обpaщения: 05.06.2016).

11. Baсильчyк О.И. Сpедствa компенсaции yгpоз и ayArna безопaсности коpпоpaтивной инфоpмaционной си-стемы // Вестник Поволжского госyдapственного yнивеpси-тетa сеpвисa. - 2013. - №4. - 127-131.

12. Tpyбaчевa, С.И., Гоpбaчевскaя, Е.Н. Основные подходы paзpaботки модели системного yпpaвления техни-ческим сбоpом и обpaботкой дaнных в ^propaf^^R ин-фоpмaционных системaх // Вестник Волжского yнивеpсите-тa имени В.Н. Taтищевa. - 2012. - № 4 (20). - С. 109-117.