Научная статья на тему 'КУЗГИ БУҒДОЙ УРУҒИ УНИБ ЧИҚИШИНИНГ ТУПРОҚ, НАВ ВА ЎҒИТГА БОҒЛИҚЛИГИ'

КУЗГИ БУҒДОЙ УРУҒИ УНИБ ЧИҚИШИНИНГ ТУПРОҚ, НАВ ВА ЎҒИТГА БОҒЛИҚЛИГИ Текст научной статьи по специальности «Сельское хозяйство, лесное хозяйство, рыбное хозяйство»

CC BY
218
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Серо-бурые-луговые / орошаемые-луговые / сорт «Васса» озимой пшеницы / всходы / кущение. / irrigated brown meadow and irrigated meadow soils / "Vassa" variety / winter wheat / germination / mowing.

Аннотация научной статьи по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству, автор научной работы — Бахтиёр Атоев, Жандос Қайпназаров

В статье приведены результаты полевых опытов, проведённых в условиях орошаемых почв Навоийской области. По результатам исследований в каждом из двух почвенных условий, где был посеян сорт озимой пшеницы «Васса», лучшие всходы и кущение было в 4-ом варианте с нормами удобрения 10 т/га отходы и остатки, N-154, P-112, K-35. В данном варианте срок прорастания семян составило 9,9 дней, кучность растении 466,4 шт/ м2, длина корня у одиночного растения – 5,4 см, высота травы 5,1 см, количество проросших растений составляет 88,0 процент.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article presents the results of field experiments carried out in the irrigated soils of the Navoi region. According to the research results, in each of the two soil conditions where the winter wheat variety "Vassa" was sown, the best seedlings and tillering were in the 4th variant with a fertilization rate of 10 t / ha waste and residues, N-154, P-112, K -35. In this variant, the seed germination period was 9.9 days, the accuracy of the plant was 466.4 pcs / m2, the root length of a single plant was 5.4 cm, the grass height was 5.1 cm, the number of germinated plants was 88.0 percent.

Текст научной работы на тему «КУЗГИ БУҒДОЙ УРУҒИ УНИБ ЧИҚИШИНИНГ ТУПРОҚ, НАВ ВА ЎҒИТГА БОҒЛИҚЛИГИ»

Удалить Водяной Знак

Wondershare PDFelement

УУТ: 581.1:631.8

Тадк;ик;от

КУЗГИ БУГДОИ УРУГИ УНИБ ЧИЦИШИНИНГ ТУПРОЦ, НАВ ВА УГИТГА БОГЛИЦЛИГИ

Бахтиёр Атоев,

Ц.х. ф. д., катта илмгш ходим, ÊÈféj & Л, E-mail: baxtiyor.atoev@mail.ru

Жандос Кайпназаров,

таянч докторант, Е-mаil: qayipnazarovjandos84@gmail.com

Тошкент давлат аграр университети

Аннотация. В статье приведены результаты полевых опытов, проведённых в условиях орошаемых почв Навоийской области. По результатам исследований в каждом из двух почвенных условий, где был посеян сорт озимой пшеницы «Васса», лучшие всходы и кущение было в 4-ом варианте с нормами удобрение l0 т/га отходы и остатки, N-154, P-112, K-35. В данном варианте срок прорастания сем^н составило 9,9 дней, кучность растении 466,4 шт/ м2, длина корня у одиночного растения - 5,4 см, высота травы 5,1 см, количество проросших растений составляет 88,0 процент.

Ключевые слова: Серо-бурые-луговые, орошаемые-луговые, сорт «Васса» озимой пшеницы, всходы, кущене.

Аnnotation. The article presents the results of field experiments carried out in the irrigated soils of the Navoi region. Accor1;na *o the research results, in each of the two soil conditions where the winter wheat variety "Vassa" was sown, the best seedlings and tillering were in the 4th variant with a fertilization rate of 10 t / ha waste and residues, N-154, P-112, K -35. In this variant, the seed germination period was 9.9 days, the accuracy of the plant was 466.4 pcs / m2, the root length of a single plant was 5.4 cm, the grass height was 5.1 cm, the number of germinated plants was 88.0 percent.

Keywords: irrigated brown meadow and irrigated meadow soils, "Vassa" variety, winter wheat, germination, mowing.

Кириш. Кишлок хужалиги экинлари уруги турли муддат ва меъёрларда униб чи;ади. Экиш жараёни, яъни ерга уруглик ;адаш х,ам тупро;-и;лим шароитлари, об-х,аво, намлик, агротехника, тупрокдаги ози;а элементларга богли; булади [1.-6 б.]. Уругни униб чи;иши энг аввало уни сифатига богли;. Марказлашган х,олатда тайёрланган уруглар давлат андозаси талабига биноан 95 % униб

^ЭД Agro Inform 2/ 2021

чи;адиган булиши керак [2.-147-151 б.]. Тад;и;от усуллари ва материаллар. Дала тад;и;отлари Навоий вилояти Кизилтепа туманида кенг таркалган сугориладиган сур тусли кунгир-утлоки тупро;ларда ("Шахзод келажаги" фермер хужалигида) ва сугориладиган утлоки тупроклар шароитида ("Окработ юлдузи" фермер хужалигида) кузги бугдойнинг "Васса" нави билан 5 вариант 3

KaMTapuKga KyMunraH. [3.- 248-255. 6.]. 0KTfl6pb oMuHHHr hkkhhhh yH KyHnuruga Ky3ru 6yFgoMHHHr "Bacca" HaBH экнngн. Экнm gaBpuga a3oTnu, ^oc^opnu Ba KanuMnu yFHTnap KynnaHungu. KeMuH Ky3H 6yFgoMHHHr Tynu; yHu6-HHKHmu Ky3aTungu (1-»agBan). Tag;u;oT HaTH^anapu Ba ynapHHHr MyxpKaMacu. Ma^nyMoTnapHUHr KypcaTumuHa, Ha3opaT, AbHU yFHT 6epunMaraH BapuaHTga "Bacca" HaBHHHHr ypyFH yHH6 HHKumu Ba MaMcanamu: cyFopunaguraH cyp Tycnu KyHFup-yT^oKH TynpoKnapga ypyFHHHr yHH6 Hu;um MyggaTH 10,4 KyHHH, ycuMnuKnap, 1 m2 MaMgoHga 435,7 goHaHH, 6HTTa ycHM.niK/a ungu3HHHr y3yHnuru 5 cm.hh, MaMcaHHHr 6yMu 4,7 cm.hh, yHH6 Hu;;aH ycuMnuKnap MHKgopH 82,2 % hh, cyFopunaguraH yTnoKH TynpoKnapga yHu6 Hu;um MyggaTH 11,0 KyHHH, ycuMnuKnap, 1 m2 epga 433,8 goHaHH, 6uTTa ycuMnuKga ungu3HHHr y3yHnuru 5,1 cm.hh, MaMcaHHHr 6yMu 4,9 cm.hh, yHu6 HHKKaH ycuMnuKnap MHKgopu, 83,7 % hh TamKun KunraH. Hkkhhhh BapuaHT, OepMepHHHr yFHT Me^epnapu 2 TOHHa/ra ryHrnap +N-220 P-160 K-50 Kr/ra Me^epnapuga. "Bacca" HaBHHHHr ypyFH yHu6 HHKumu Ba MaMcanamu: cyFopunaguraH cyp TycnH KyHFup-yTnoKH, yT^oKH TynpoKnapga ypyFHHHr yHu6 Hu;um MyggaTH 11,6 KyHHH, ycuMnuKnap KanuHnuru 1 m2 MaMgoHga 460,9 goHaHH, 6uTTa ycuMnuKga ungH3HHHr y3yHnuru 5,2 cm.hh, MaMcaHHHr 6yMu 4,9 cm.hh, yHu6 HHKKaH ycuMnuKnap MHKgopu, 86,9 % hh, cyFopunaguraH yTnoKH TynpoKnapga hkkhhhh BapuaHTga yHu6 Hu;um MyggaTH 12,8 KyHHH, ycuMnuKnap KanuHnuru 1 m2 466,9 goHaHH, 6uTTa ycuMnuKga ungu3HHHr y3yHnuru 5,3 cm.hh, MaMcaHHHr 6yMu 4,6 cm.hh, yHu6 HHKKaH ycuMnuKnap MHKgopu,

88,1 % hh TamKun этraн. Yhhhhh BapuaHT, 7 TOHHa/ra HHKUHgu Ba KongHKnap +N-154 P-112 K-35 Kr/ra Me^epnapuga "Bacca" HaBHHHHr ypyFH yHu6 HHKumu Ba MaMcanamu: cyFopunaguraH cyp Tycnu KyHFup-yTnoKU Tynpo;napga ypyFHHHr yHu6 Hu;um MyggaTH 10,1 KyHHH, ycMnHKnap KanuHnuru 1 m2 epga

471.3 goH?xU, 6uTTa ycuMnuKga ungu3HHHr y3yHnuTH 5,3 cm.hh, MaMcaHHHr 6yMu 5,0 cm.hh, yHu6 HHKKaH ycuMnuKnap Mu;gopu, 88,9 % hu, cyeopunaguraH yTno;u Tynpo;napga y^HHHH BapuaHTuga yHu6 Hu;um MyggaTU 10,3 KyHHH, ycuMnuKnap yHyBHaHnuru 1 m2 M^MgOHga 481,2 goHaHH, 6uTTa ycuMnuKga ungu3HHHr y3yHnuru 5,5 cm.hh, MaMcaHHHr 6yMu 5,5 cm.hh, yHu6 Hu;;aH ycuMnuKnap Mu;gopu, 90,7 % hh u^oganaraH. TypTHHHU BapuaHT, 10 ToHHa/ra HHKUHgu Ba ;ongu;nap +N-154 P-112 K-35 Kr/ra Me^epnapuga "Bacca" HaBHHHHr ypyFH yHu6 HHKumu Ba MaMcanamu: cyFopunaguraH cyp Tycnu KyHFup-yTnoKU Tynpo;napga ypyFHHHr yHu6 Hu;um MyggaTU 9,9 KyHHH, ycuMnuKnap KanuHnuru 1 m2 epga

466.4 goHaHH, 6uTTa ycuMnuKga ungu3HHHr y3yHnuru 5,4 cm.hh, MaMcaHHHr 6yMu 5,1 cm.hh, yHu6 HHKKaH ycuMnuKnap Mu;gopu, 88,0 % hh, cyFopunaguraH yTno;u Tynpo;napga TypTHHHH BapuaHT yHu6 Hu;um MyggaTH 10,8 KyHHH, ycuMnuKnap yHyBHaHnuru 1 m2 epga 481,8 goHaHH, 6uTTa ycuMnuKga ungu3HHHr y3yHnuru 5,5 cm.hh, MaMcaHHHr 6yMu 5,6 cm.hh, yHu6 HHKKaH ycuMnuKnap Mu;gopu, 90,9 % hu TamKun этraн. BemuHHH BapuaHT, 15 ToHHa/ ra HHKUHgu Ba ;ongu;nap KynnaHunraH Me^epnapuga "Bacca" HaBHHHHr ypyFH yHu6 HHKumu Ba MaMcanamu: cyFopunaguraH cyp Tycnu KyHFup-yTnoKH Tynpo;napga ypyFHHHr yHu6 Hu;um MyggaTH 10,3 KyHHH, ycuMnuKnap

2/ 2021 Agro Inform

41

1-жадвал

Кузги бугдойнинг "Васса" нави униб чициши, майсалашининг угитлар меъёрига боглицлиги (20.10.2020 й)

№ Угитларнинг йиллик меъёри Экишдан олдин Экишдан кейин Уругаинг униб чикиттт муддати, кун Усимликлар, м2 дона Битта усимликда илдизнинг узунлиги, см Майсанинг буйи, см Униб чиккан усимликлар микдори, %

Чикинди ва цолдщлар, тонна/ га Минерал угитлар, кг/га Чикинди ва колдиклар, тонна/ га Минерал угитлар, кг/га

N Р К N Р К

Сугориладиган сур тусли кунгир-утлоки тупрок

1 N-0 Р-0 К-0 - - - - - - - - 10,4 435,7 5,0 4,7 82,2

2 Фермернинг угит меъёрлари 2 тонна/га гунглар + N-220 Р-160 К-50 - - 96 30 44 32 10 11,6 460,9 5,2 4,9 86,9

3 7 тонна/га чикинди ва колдиклар + N-154 Р-112 К-35 7,0 - 67 21 - ЪЙ 22 7 10,1 471,3 5,3 5,0 88,9

4 10 тонна/га чикинди ва колдщлар + N-154 Р-112 К-35 10,0 - 67 21 - 31 22 7 9.9 466,4 5,4 5,1 88,0

5 15 тонна/га чикинди ва колдиклар 15,0 - - - - - ( У 10,3 461,0 5,4 5,0 86,9

Сугориладиган утлоки тупрок;

1 N-0 Р-0 К-0 - - - - - - - 11,0 443,8 5,1 4,9 83,7

2 Фермернинг угит меъёрлари 2 тонна/га гунглар + N-220 Р-160 К-50 - - 96 30 - 44 32 V 10 Ох С 12,8 466,9 5,3 4,6 88,1

3 7 тонна/га чикинди ва колдиклар + N-154 Р-112 К-35 7,0 - 67 21 - 31 22 7 10,3 481,2 5,5 5,5 90,7

4 10 тонна/га чикинди ва колдиклар + N-154 Р-112 К-35 10,0 - 67 21 - 31 22 7 10,8 481,8 5,5 5,6 90,9

5 15 тонна/га чикинди ва колдиклар 15,0 - - - - - - - 10,6 477,9 5,5 5,2 90,1

Удалить Водяной Знак

УУопЬегеЬаге РОРе1етегЛ

Хулоса. Демак, тадкикот натижалари шуни курсатдики, х,ар бир тупрок-иклим шароити учун битта нав бир х,ил угит меъёрларида калинлиги 1 м2 ерда 461,0 донани, битта усимликда илдизнинг узунлиги 5,4 см.ни, майсанинг буйи 5,0 см.ни, униб чи;;ан усимликлар микдори, 86,9 % ни, сугориладиган утло;и тупрокларда униб чикиш муддати 10,6 кунни, усимликлар унувчанлиги 1 м2 майдонда 477,9 донани, битта усимликда илдизнинг узунлиги 5,5 см.ни, майсанинг буйи 5,2 см.ни, униб чи;;ан усимликлар микдори, 90,1 % ни ташкил килган. турли муддатларда униб-чикади ва майсаларнинг ривожланиши х,ам фар; килар экан. Бунга сабаб тупро; хосса-хусусиятлари, иклим, озика микдори ва бошкаларининг таъсири булади. Кузги бугдойнинг Васса нави уругининг энг яхши униб чикиши сугориладиган сур тусли кунгир-утлоки тупрокларда ва сугориладиган утлоки тупрокларида х,ам 4 вариантлар, 10 тонна/га чикинди ва колдиклар +N-154 Р-112 К-35 кг/га угит меъёрларида аникланди. Лекин униб-чикиш муддатлари сугориладиган сур тусли кунгир-утлоки тупрокларга нисбатан сугориладиган утлоки тупрокларда 1-2 кунга эртарок, униб-чикиш микдори х,ам 2-4 % га куплиги аникланди. Сугориладиган сур тусли кунгир-утлоки тупрокларда х,ам сугориладиган утлоки тупрокларида х,ам 4 вариантлар, 10 тонна/га чикинди ва колдиклар +N-154 Р-112 К-35 кг/га угит меъёрлари кулланилганда тупрокларда микроорганизмлар фаоллашган. Айникса, сугориладиган сур тусли кунгир тупрокларга нисбатан сугориладиган утлоки тупроклар шароитида микроорганизмлар купайиши яхширок булган ва уларда компост х,осил булишига шиддатлирок борган.

Хулоса килиб айтганда, тадкикот натижалари шуни курсатдики, х,ар бир тупрок-иклим шароити учун битта нав бир х,ил угит меъёрларида турли муддатларда униб-чикади ва майсаларнинг ривожланиши х,ам фарк килар экан. Бунга сабаб тупрок хосса-хусусиятлари, иклим, озика микдори ва бошкаларининг таъсири булади.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР:

1. Лавранов Г.А. Пшеница в Узбекистане. Т.: Узбекистан. 1969. -6 б.

2. Б.Атоев, С.Махаммадиев. Кузги бугдой майсаларининг ривожланишини озиклантириш меъёрларига богликлиги//Тупрок ресурсларидан самарали фойдаланишнинг илмий асослари. -Тошкент: ТАИТДИ, 2012. 147-151 б.

3. Доспехов Б.А. Методика полевого опыта. М.: 1985.-С. 248-255.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.