Научная статья на тему 'КУРАШ АМАЛИЁТИДА ЭГИЛУВЧАНЛИКНИНГ ЎРНИ ВА РАҚИБНИ КЎТАРИБ ТАШЛАШ ҲАЖМИГА УНИНГ ТАЪСИРИ'

КУРАШ АМАЛИЁТИДА ЭГИЛУВЧАНЛИКНИНГ ЎРНИ ВА РАҚИБНИ КЎТАРИБ ТАШЛАШ ҲАЖМИГА УНИНГ ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
30
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
БОРЦЫ / ГИБКОСТЬ / СОПЕРНИК / БРОСКИ / "МОСТ"

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Ахмедов Х.Р.

Мақолада курашчиларнг тайёрлаш амалиётида эгилувчанлик сифатининг ўрни ва унинг кўтариб ташлаш ҳажмига таъсир этиши махсус тестлар ёрдамида ўрганилган. Унда эгилувчанлиги суст ва яхши ривожланган курашчиларнинг рақибни ташлашлари хажмидаги фарқ очиб берилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «КУРАШ АМАЛИЁТИДА ЭГИЛУВЧАНЛИКНИНГ ЎРНИ ВА РАҚИБНИ КЎТАРИБ ТАШЛАШ ҲАЖМИГА УНИНГ ТАЪСИРИ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

КУРАШ АМАЛИЁТИДА ЭГИЛУВЧАНЛИКНИНГ УРНИ ВА РАКИБНИ КУТАРИБ ТАШЛАШ ЗДЖМИГА УНИНГ ТАЪСИРИ

Х.Р.АХМЕДОВ,

Педагогика фанлари номзоди, 2-даражали адлия маслахатчиси, Тошкент давлат юридик университетининг ихтисослаштирилган

филиали

Аннотация

Annotation

В статье представлены материалы исследования роли гибкости в практике подготовки борцов и изучалось её влияние на объём бросков с помощью специальных тестов. Установлено,что у борцов с низким и высшим уровнем развития гибкости объём бросковых приёмов меняется по разному.

Ключевые слова: борцы, гибкость, соперник, броски, "Мост",.

Маколада курашчиларнг тайёрлаш амалиётида эгилувчанлик сифатининг урни ва унинг кутариб ташлаш хажмига таъсир этиши махсус тестлар ёрдамида урганилган. Унда эгилувчанлиги суст ва яхши ривожланган курашчиларнинг ракибни ташлашлари хажмидаги фар; очиб берилган.

Калит сузлар: курашчилар, эгилувчанлик, рациб, кутариб ташлаш, "Ку-прикча"

***

The article present research materials on the role of flexibility in the practice of training wrestlers and studied its effect on the volume of throws using special tests. It has been established that for wrestlers with a low and high level of flexibility development, the volume of throwing moves varies in different ways.

Keywords: wrestlerSflexibility, rival, throws, "Bridge".

Долзарблиги. Спорт турларида, айникса, якка кураш спорт амалиётида ижро этилади-ган техник-тактик харакатларни ута кескин узгарувчан йуналишлар буйлаб катта ва кичик амплитудада куллаш самарадорлиги мусо-бака такдирини фойдали томонга хал этиши мумкин. Мутахассисларнинг таъкидлашича, бундай хдракатларни самарали амалга ошириш тугридан-тугри спортчининг хар хил йуна-лишдаги эгилувчанлик кобилиятига боглик экан (Л.П.Матвеев, 2005; В.Н.Платонов, 2004; Ю.В.Верхошанский, 2014). Спорт фаолиятида эгилувчанлик сифатини уч турга ажратиш одат тусига кирган: статик, баллистик ва динамик шаклда эгилиш кобилиятлари. Статик эгилувчанлик бугимларни секин-аста букиш-ёзиш

кенглигини англатади. Баллистик эгилувчанлик хатлаш, сакраш ёки ритмик хдракатларни ифодалайди. Динамик эгилувчанлик эса уртача ёки катта тезликда бугимларни букиб-ёзиш харакатлари билан фаркланади. Ана шундай эгилувчанлик сифатлари барча кураш турлари-га хос техник-тактик усулларни самарали ижро этишга имкон яратади. Курашчиларда мазкур эгилувчанлик турларини унумли ривож-лантириш учун секин суръатда ва максимал амплитудада бажариладиган стретчинг (бу-килиш) шаклига эга машклардан фойдаланиш тавсия этилади (В.Ф.Бойко, Г.В.Данько, 2014; А.А.Карелин, 2002; Г.С.Туманян, 2006). Ушбу муаллифларнинг таъкидлашича, эгилувчанлик сифатини мунтазам шакллантириб бориш

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

нафакат мушакларнинг эластиклик (майин-лик) хусусиятини оширади, бугимларнинг букилиш-ёзилиш амплитудасини кенгайтира-ди, балки организмда модда алмашинувини тезлаштиради, иш кобилиятини тиклаш ва шикастланиш х,олатларининг олдини олишга имкон яратади.

Тадкикотнинг максади курашчиларда суст ва яхши шаклланган эгилувчанликнинг ракиб-ни киска вактда кутариб ташлашлар сонига таъсир этишини урганишдан иборат.

Тадкикотнинг услублари: утирган ^олатда гавдани олдинга букиб, бошни тиззалар томон эгиш, "гимнастика куприкчаси" х,олатида оёк ва куллар оралигини - аниклаш, 10 секунд давомида манекенни елкадан ташлашлар со-нини аниклаш.

Тадкикотнинг объекти сифатида Узбекис-тон давлат жисмоний тарбия ва спорт универ-ситетида таълим олувчи 73 кг вазн тоифасига мансуб 44 нафар белбогли курашчилар тан-ланди.

Тадкикотнинг предмети. Белбогли ку-рашчи талабаларда эгилувчанлик даражасини урганиш, эгилувчанлиги суст ва яхши булган курашчиларни ажратиш ва шу тоифаларга мансуб курашчиларда ракибни меъёрланган вакт ичида кутариб ташлашлар сонини х,аж-мини урганиш.

Тадкикотнинг натижалари ва уларнинг

тах,лили. Олинган натижалардан маълум булдики, тадкикотда бир хил 73 кг вазн тоифасига мансуб курашчилар иштирок этган булса-да, уларда эгилувчанлик кобилиятини ифодаловчи курсаткичлар ута катта диапа-зонда кайд этилди. Жумладан, "куприкча" х,олатида оёк ва куллар оралигини аниклаш буйича олинган минимал курсаткич 32,3 см.ни ташкил этган булса, максимал курсаткич 64,8 см билан ифодаланди. Ушбу курсаткичларнинг диапазони (кенглиги) 32,5 см.га тенг булди. Утирган х,олатдан гавда-ни тизза томон эгиш оралиги буйича кайд этилган курсаткичлар мувофик равишда куйидаги натижалар билан ифодаланди: 2,4 - 25,2 см, 22,8 см. Биз тадкикотнинг мак-садига кура олинган курсаткичларни икки тоифага табакалаштирдик: суст ва яхши ри-вожланган эгилувчанликка эга курашчилар курсаткичлари (жадвал). Суст диапазонда ривожланган эгилувчанликка эга булган ку-рашчиларда "куприкча" х,олатида оёк-куллар оралигининг минимал ва максимал курсаткичлари 54,5 - 64,8 см диапазони 10,3 см уртача статистик курсаткичи 57,4+7,36 смни ташкил этди.

Яхши диапазонда ривожланган эгилувчанликка эга булган курашчиларда ушбу курсаткич мувофик равишда: 32,3 - 53,5 см диапозони 21,2 см.билан ифодаланди.

Жадвал

Курашчи-талабаларда кайд этилган эгилувчанликнинг даражаси ва уни ракибни кутариб ташлаш

тезлигига таъсири (п=44)

о см о см

го га ■с о о.

Эгилувчанлик даражаси Эгилувчанлик Ракибни 10 сек. ичида елкадан ташлаш (марта) Ракибни 10 сек. ичида кукракдан ташлаш (марта)

"Куприкча" ^ола-тида оёк; - куллар оралиги (см) Утирган ^олатдан бош - гавдани тизза томон эгиш оралиги (см)

Суст диапазонда ривожланган эгилувчанликка эга курашчилар п=27 тт - тах 54,5 - 64,8 х±а 57,4 - 7,36 тт - тах 16,8 - 25,2 х±а 19,8 ± 3,17 х±а 5,11 ± 09 х±а 3,04 ± 0,6

Яхши диапазонда ривожланган эгилувчанликка эга курашчилар п=17 32,3 - 53,5 38,9 ± 5,01 2,4 - 16,3 8,8 ± 3,89 7,15 ± 07 4,22 ± 0,5

50 е-ша11: fan_sportga@uzdjtsu.uz № 1 -2020

Техника, тактика и методика спортивной т

Утирган холатдан бош-гавдани тизза томон эгиш оралиги буйича кайд этилган эгилувчан-лик курсаткичлари суст диапазонда ривожлан-ган эгилувчанликка эга курсаткичларда: нати-жалар (min-max) - 16,8 - 25,2 см, диапазони - 8,4 см уртача статистик курсаткич - 19,8+3,17 смни ташкил этди.

Яхши ривожланган эгилувчанликка эга курашчиларда кайд этилган мазкур курсат-кичлар мувовик равишда: 2,4 - 16,3 см, 13,9 см; 8,8+3,89 см билан ифодаланди. Ушбу натижа-ларнинг киёсий тахлилидан куриниб турибди-ки, кураш билан мунтазам равишда шугулла-ниб келаётган аксарият спортчи-талабаларда (27) эгилувчанлик сифати ута суст шаклланган экан. Тахмин килиндики, эгилувчанлиги юксак шаклланган курашчилар уз ракибини кута-риб ташлаш усулларини эгилувчанлиги суст ривожланган курашчиларга нисбатан тезрок ёки маълум вакт ичида купрок такрорлашлари мумкин. Ана шу эхтимолни эътиборга олган холда биз шундай тоифаларга мос булган курашчиларнинг ракибни 10 сек. давомида елкадан ва кукракдан ташлашлари сонини тадкикот остига олдик. Олинган натижалар шуни курсатдики, ракибни 10 сек давомида

елкадан ташлашлар сони эгилувчанлиги суст ривожланган курашчиларда 5,11+0,9 мартани ташкил этган булса, ракибни 10 секунд давомида кукракдан оркага эгилиб ташлашлар сони 3,04+0,6 мартага тенг булди. Эгилувчанлиги яхши ривожланган курашчиларда эса ушбу курсаткичлар мос равишда 7,15+0,7 ва 4,02+0,5 марта билан ифодаланди. Куриниб турибдики, эгилувчанлиги яхши ривожланган курашчиларда ракибни елкадан ташлашлар сони суст эгилувчанликка эга курашчилар курсаткичига нисбатан 2,04 мартага, ракибни оркага эгилиб кукракдан ташлашлар сони эса 1,18 мартага купрок натижа билан кайд этилди.

Хулоса. Тадкикот натижалари ва уларнинг киёсий тахлилига асосан шундай эхтимол-га келиш уринлики, кураш турларида ижро этиладиган беллашув усуллари, уларнинг техник-тактик киймати ва куллаш самарадор-лиги маълум даражада эгилувчанлик курсат-гичларига боглик экан. Лекин бундай фикрни батамом исботлаш учун барча кураш турлари билан шугулланувчиларда вазн тоифалари буйича куп киррали тадкикотлар утказиш талаб килинади.

Адабиётлар:

1. Верхошанский Ю.В. Основы специальной физической подготовки спортсменов. М,: Советский спорт, 2014, -352 стр.

2. Бойко В.Ф. Данько Г.В. Физическая подготовка борцов. /Учебное пособие. Олимпийская литература, Киев, 2004 -223 стр.

3. Матвеев Л.П. Общая теория и её прикладные аспекты. / Учебник, М, Лань, 2005, -377 стр.

4. Платонов В.Н. Система подготовки спортсменов в Олимпийском спорте. Общая теория и её практические приложения. Киев, Олимпийская литература, 2004, -808 стр.

5. Туманян Г.С. Школа мастерства борцов, дзюдоистов и самбистов. / Учебное пособие, М, "Академия", 2006, -532 стр.

6. Карелин А.А. Спортивная подготовка борцов высокой квалификации. Монография, Новосибирск, 2002, -480 стр.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.