Научная статья на тему 'КУН ТАРТИБИ ЭЛЕМЕНТЛАРИНИНГ ЎҚУВЧИЛАР СОҒЛОМ ЎСИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИДАГИ АҲАМИЯТИ'

КУН ТАРТИБИ ЭЛЕМЕНТЛАРИНИНГ ЎҚУВЧИЛАР СОҒЛОМ ЎСИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИДАГИ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

410
27
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
асаб тизими / кун тартиби / координация / элемент / стереотип / гигиена / физиология / функция / организм / хулқ-атвор / меҳнаткашлилик / масъулиятлилик / тартиблилик. / нервная система / повестка дня / координация / стихия / стереотип / гигиена / физиология / функция / организм / поведение / трудолюбие / ответственность / упорядоченность.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Д. Т. Атабаева

Ушбу мақола ўқувчиларнинг кун тартиби тўғрисида ѐзилган. Кун тартибини ѐшига мос равишда тузиш ва бунда кун тартибининг элементларига алоҳида этибор бериш кераклиги баѐн қилинган. Кун тартибининг элементларига тўғри овқатланиш, жисмоний фаоллик, меҳнат фаолиятини тўғри ташкил этиш, тўғри дам олишни ташкил этиш киради. Тўғри тузилган кун тартиби бола организмининг жисмонан ва ақлан ривожланишига, соғлиғига, мактабда ўтиладиган фанларни ўзлаштиришига ижобий таьсир кўрсатиши тўғрисида маълумотлар берилган. Шунингдек, ўқувчиларда тўғри шакллантирилган кун тартиби уларнинг ақлий фаолиятини оширади, хулқ-атворини ижобий тарафга ўзгартиради ҳамда меҳнаткашлилик, масъулиятлилик ва тартиблилик хислатларини вужудга келишига олиб келади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ВАЖНОСТЬ ПУНКТОВ ПОВЕСТКИ ДНЯ ДЛЯ ЗДОРОВОГО РОСТА И РАЗВИТИЯ УЧЕНИКОВ

В статье рассматриваются вопросы о студенческих программах, утверждается, что повестка дня должна соответствовать возрасту и что особое внимание следует уделять элементам повестки дня. Элементы повестки дня включают правильное питание, физические нагрузки, правильную организацию трудовой деятельности, правильную организацию отдыха. Хорошо структурированная повестка дня дает информацию о положительном влиянии организма ребенка на физическое и умственное развитие, здоровье, усвоение школьных предметов. Кроме того, правильно сформированная повестка дня у учеников повышает их умственную активность, изменяет их поведение в положительную сторону и приводит к развитию качеств прилежания, ответственности и дисциплины.

Текст научной работы на тему «КУН ТАРТИБИ ЭЛЕМЕНТЛАРИНИНГ ЎҚУВЧИЛАР СОҒЛОМ ЎСИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИДАГИ АҲАМИЯТИ»

КУН ТАРТИБИ ЭЛЕМЕНТЛАРИНИНГ УЦУВЧИЛАР СОГЛОМ УСИШИ ВА РИВОЖЛАНИШИДАГИ АХДМИЯТИ

Д. Т. Атабаева

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти Табиий фанлар факультети Биология кафедраси укитувчиси Чирчи; шахри, А.Темур кучаси, 104-уй, atabayeva 1982@ mail.ru

Тел:998998693584

АННОТАЦИЯ

Ушбу макола укувчиларнинг кун тартиби тугрисида ёзилган. Кун тартибини ёшига мос равишда тузиш ва бунда кун тартибининг элементларига алохида этибор бериш кераклиги баён килинган. Кун тартибининг элементларига тугри овкатланиш, жисмоний фаоллик, мехнат фаолиятини тугри ташкил этиш, тугри дам олишни ташкил этиш киради. Тугри тузилган кун тартиби бола организмининг жисмонан ва аклан ривожланишига, соглигига, мактабда утиладиган фанларни узлаштиришига ижобий таьсир курсатиши тугрисида маълумотлар берилган. Шунингдек, укувчиларда тугри шакллантирилган кун тартиби уларнинг аклий фаолиятини оширади, хулк-атворини ижобий тарафга узгартиради хамда мехнаткашлилик, масъулиятлилик ва тартиблилик хислатларини вужудга келишига олиб келади.

Калит сузлар: асаб тизими, кун тартиби, координация, элемент, стереотип, гигиена, физиология, функция, организм, хулк-атвор, мехнаткашлилик, масъулиятлилик, тартиблилик.

ВАЖНОСТЬ ПУНКТОВ ПОВЕСТКИ ДНЯ ДЛЯ ЗДОРОВОГО РОСТА

И РАЗВИТИЯ УЧЕНИКОВ

АННОТАЦИЯ

В статье рассматриваются вопросы о студенческих программах, утверждается, что повестка дня должна соответствовать возрасту и что особое внимание следует уделять элементам повестки дня. Элементы повестки дня включают правильное питание, физические нагрузки, правильную организацию трудовой деятельности, правильную организацию отдыха. Хорошо структурированная повестка дня дает информацию о положительном влиянии организма ребенка на физическое и умственное

развитие, здоровье, усвоение школьных предметов. Кроме того, правильно сформированная повестка дня у учеников повышает их умственную активность, изменяет их поведение в положительную сторону и приводит к развитию качеств прилежания, ответственности и дисциплины.

Ключевые слова: нервная система, повестка дня, координация, стихия, стереотип, гигиена, физиология, функция, организм, поведение, трудолюбие, ответственность, упорядоченность.

THE IMPORTANCE OF AGENDA ITEMS FOR HEALTHY GROWTH

AND DEVELOPMENT OF PUPILS

ABSTRACT

This article is about students'agendas. It is stated that the agenda should be age-appropriate and that special attention should be paid to the elements of the agenda. Elements of the agenda include proper nutrition, physical activity, proper organization of labor activities, proper organization of rest. First, the results of a survey of students were conducted to determine the level of compliance with the agenda. The results were analyzed. A well-structured agenda provides information about the positive effects of the child's body on physical and mental development, health, mastery of school subjects. Therefore, a well-formed agenda in students increases their mental activity, changes their behavior in a positive way, and leads to the emergence of the qualities of diligence, responsibility and discipline.

Keywords: nervous system, agenda, coordination, element, stereotype, hygiene, physiology, function, organism, behavior, diligence, responsibility, orderliness.

Ёш авлодни жисмонан соглом, акдан ва рухдн тетик, фикрлаш кобилиятига эга этиб тарбиялаш укитувчининг энг му^им вазифаларидан бири саналади. Укитувчи укувчиларга таълим ва тарбия беришда кун тартибига амал килишни урганиш, таълимни тарбия билан боглашга ёрдам беради.

Укувчиларда кун тартибини тугри шакллантириш вактни тугри таксимлашга, вактдан унумли фойдаланишга, хдр бир ишни уз вактида бажаришга, интизомли булишга ургатади. Кун тартибини тузиш ва унга амал килишни бошлангич синфдан бошлаш укувчиларда шартли рефлексни вужудга келишига олиб келади. Кун тартиби инсон шахсий гигиенасининг

асосий таркибий кисми булиб, у тугри овкатланиш, дам олиш, таълим олиш каби катор таркибий кисмларни уз ичига олади[4,6].

Айникса, бу жараённи мактаб укувчиларининг бошлангич синфларда олиб борилиши болада ёшлигидан тартиб-интизомлилик ва маъсулиятлилик каби хислатларнинг пайдо булишига олиб келади.

Ташки мухитнинг кулай шароити таьсирида бола ва усмирлар организми усиб улгая боради. Кун тартиби тугри ташкил этилганда бола чарчамайди, асаб тизимида стереотиплар вужудга келади, болалар интизомли ва тарбияли була боради. Гигиеник жихатдан асосланиб тузилган кун тартиби укувчининг кун буйи бажарадиган асосий фаолият турларини меъёрлашга, аклий ва жисмоний мехнатни, дам олишни тугри олиб боришга имкон беради.

Мактаб дастури укувчиларнинг акдий фаолиятини жадаллаштиришни тугри режалаштирмас экан, укув жараёни ва согликни саклашда кузланган максадга эришиш кийин булади [1]. Кун тартибига риоя килмаганда эса бола тулик дам олмасдан толикиб колади, уйкуси, иштахаси ёмонлашади, асаби бузилади, иш кобилияти пасаяди. Укувчиларнинг узок вакт давомида иш кобилияти ва асаб тизими кузгалишини юкори даражада саклашда кун давомида мехнат ва дам олиш вактларининг окилона таксимланишини таьминлай оладиган кун тартиби катта ахамиятга эга [2].

Кун тартибининг асоси тугри овкатланиш, жисмоний фаоллик, яьни жисмоний тарбия спорт билан шугилланиш, мехнат фаолиятини тугри ташкил этиш, тугри дам олишни ташкил этиш ётади.

Кун тартибининг асосий элементлари бола организмининг усиши, аклан ва жисмонан ривожланишини таьминлайди. Бола тарбияли, тартибли, хар бир ишни уз вактида бажарадиган булади. Бола чарчамайди, невроз кузатилмайди, хар бир вазифани уз вактида бажаради: вактида мактабга боради, вактида овкатини ейди, вактида дам олади, вактида уйга вазифани бажарадиган, буш вактида тугаракларга катнашадиган, вактида спорт билан шугулланади ва мактабда, уйда мехнат килишни урганади. Бола вактдан унумли ва тугри фойдаланишни урганади.

Бугунги кунгача укувчиларда соглом турмуш тарзини шакллантириш буйича катор илмий тадкикотлар олиб борилган, кун тартибини шакллантириш буйича эса илмий-тадкикотлар нисбатан кам олиб борилганлиги ушбу йуналишда илмий-тадкикот ишларини олиб боришни такозо этади.

Кун тартибининг асосий элементлари тугри овкатланиш, жисмоний фаоллик, мехнат фаолиятини тугри ташкил этиш, тугри дам олишни ташкил этиш бола организмининг соглом усиши ва ривожланишига ёрдам беради. Кун тартиби элементларидан тулик ва уз урнида фойдаланиш укувчиларнинг фанларни узлаштириш курсаткичига хам ижобий таъсир курсатади.

Кун тартибининг асосий элементларидан бири тугри овкатланиш бола организмининг соглом усишига, аклан ва жисмонан тугри ривожланишига олиб келади. Кундалик озука оксилга, углеводларга, витаминларга, минерал моддаларга бой булиши керак. Усаётган организм учун оксил жуда зарур. Шу сабабдан бола эрталабки нонуштада сифатли оксилга, сут махсулотларига, углеводларга, витаминларга бой булган таомларни истеъмол килиши укувчининг соглом усишига жисмонан ва аклан тугри ривожланишига ёрдам беради.

Эрталабки бадан тарбия нерв системаси тонусини ошириб, ички органлар айникса юрак-томир системаси ишини яхшилаб, болани тетиклаштиради ва анча иродали булишга ёрдам беради. Жисмонан, рухан соглом, тетик, бакувват, кайфияти юкори баркарор булишда эрталабки бадан тарбиянинг ахамияти жуда катта [ 1].

Уйку-организм учун зарур физиологик жараён хисобланади, у нерв сисемаси ва бутун организмнинг нормал фаолиятини таъминлайди. Бундан ташкари, уйку аклий фаолият учун хам жуда зарурдир. Меъёрдаги уйку, боланинг соглом усиши, тетик булиши ва теран фикрлай олишига ижобий таъсир курсатади.

Бола каттик, мирикиб ухлаши учун баланинг кун тартибини тугри тузиш ва шунингдек тушдаги ва тунги уйкунинг вактини тугри белгилаш асосида гигиеник жихатидан тартибли уйкуни йулга куйиш керак. Тушликдан сунг юз кулини ювиб, 2 соат дам олиши (ухлаши) бола организми чарчашининг олдини олишга ёрдам беради.

Тунги уйкуга ётишдан 1-1,5 соат олдин хеч кандай аклий иш билан шугулланмаслик, дахшатли фильмларни курмаслик, видео уйинларни

уйнамаслик керак. Чунки бу боланинг рухиятига салбий таъсир курсатади ва тиникиб ухламасликка олиб келади. Уйкуга коникмаслик укувчининг иш кобилиятига салбий таьсир курсатади. Албатта ухлашдан олдин хонани шамоллатиш ва болага ижобий таъсир курсатадиган хикоялар, эртаклар айтиб бериш соглом ухлашига сабаб булади.

Кун тартибининг элементларидан тугри фойдаланиш боланинг тугри усишига, жисмонан ва аклан соглом ривожланишига, фанлардан узлаштириш курсаткичларининг юкори булишига ёрдам беради. Кун тартибига риоя этиш болани тартибли, вактдан унумли фойдаланишга, хар бир ишни уз вактида бажаришга, одобли, аклли бола булишига олиб келади.

REFERENCES

1. КСодиков, С.Х,. Арипова, Г.А. Шахмурова Ёш физиологияси ва гигиена. Тошкент, 2009 й, Янги аср авлоди нашриёти, 97 -б.

2. З.Т. Ражамуродов, Б.М. Бозоров, А.И. Ражабов, Д.Е. Хдйитов Ёш физиологияси ва гигиенаси ,Тошкент , Тафаккур бустони нашриёти, 2013 й, 126-132 бет.

3. ^ С.Содиков ,Укувчилар физиологияси ва гигиенаси, Тошкент, 1992 й, Укитувчи нашриёти, 245- б.

4. К.Т.Алматов, Г.М. Каримова, Олий асаб фаолияти физиологияси. Тошкент, 2012 й, 175- б.

5. В.А. Крутецкая, Правила успеваемости и режим дня школьника, 2013 г, 40-ст.

6. Б.А.Содиков,Л.С.^учкорова, Ш.^Курбонова, Болалар ва усмирлар физиологияси ва гигиенаси. Тошкент, 2005 й, Узбекистон Миллий энциклопедияси, Давлат илмий нашриёти, 234 -б.

7. Д.Т.Атабаева , В.Б.Файзиев, Иккинчи синф укувчиларининг кун тартибига амал килиш даражасини аниклаш ТАЪЛИМ,ФАН ВА ИННОВАЦИЯ. Маънавий-маърифий, илмий-услубий журнал 2020 йил 2-сон, 78-81- б.

8. Д.Т.Атабаева, В.Б. Файзиев, Бошлангич синф укувчиларида кун тартибини шакллантиришнинг методикаси (Биринчи синф мисолида) Замонавий таълим илмий- амалий оммабоп журнал 2020 й, 5-сони, 73-79- б.

9. D.T. А1аЬауеуа D., V.B. Fayziev INFLUENCE OF MORNING PHYSICAL CULTURE ON THE HEALTH OF PUOILS, Journal of Critical Reviews, 2020, Vol: 7, Issue: 19. 1631-1636.

10. КСодиков, Олий нерв фаолияти физиологияси ( укув кулланма). Тошкент,2004 й, 37-38-б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.