CC BY
11ПАРАСТИШИ ШУГЛИ ШИКОР ВА СУННАТИ ШИКОРЙ ДАР ПОМИР
Ц.АЛАМШОЕВ
номзади илмхои таърих, ходими калони илмии шуъбаи таърих, бостоншиносй ва мардумшиносии Институти илмхои гуманитарии ба номи академик Б. И. Искандарови
Академияи илмхои Чумхурии Точикистон Тел. +992 93 500 45 96. E-mail: akurbon@gmail.com
Пешаи шикорро мардуми Помир пешаи шариф, пок ва хатто то андозае рухонй хисоб мекунанд. Ба акидаи онхо ба ин кор хар кассе, ки сару кор дошта бошад, бояд шахси ботинан пок бошад. Фар-деро, ки ба шикор машгул аст, мардуми Помири Гарбй пахлавон (pahlavon) (дар Мургоб «балбан») гуянд.1 Дар дараи Хуф одатан «пахлавон» касеро мегуфтанд, ки аллакай аз 7 чондор зиёдтар шикор кардааст. То ин вакт вай хануз шогирд хисоб меёбад.
Дар зери мафхуми «пахлавон» шояд кабл аз хама мазмуни «кудратманд», «начотдиханда», «ризкдиханда» нихон бошад. Х,акикатан хам дар чашми мардуми Помир шикорчиён аз хама ко-диртар ва кудратмандтар буданд. Зеро дар тасаввури одамон шикорчиён афроде кодир ба пайдо кардани ризки харруза буданд. Онхо натанхо кути харрузаи ахли хонавода, балки тамоми авлод ё хамдехагони худро таъмин мекарданд. Ризки аз шикор ба дастома-даро мардум «ризки хавой», яъне ризки худодод мегуфтанд ва моли вахширо «моли худой».
Дар вулусволии Шугнони Афгонистон шикорчиёни синнусол-дида калимаи пахлавонро ба ман шарх дода гуфтанд, ки одатан шикорчй мардест аз хама зур. Чунки вай аз марги худ, аз балохои дигар наметарсад, вай «чанозаи равон» аст. Вай медонад, ки аз са-фар зинда омаданаш дар гумон аст, вале боз хам бо дили пур камар баста, ба шикор мебарояд. Ба бовари мусохибам пахлавон душмани бисёре дорад: инхо сангчарх ё чарха, тарма, хайвоноти дарранда (хирс, паланг, гург), сардй ва хоказо хастанд.
Пахлавон касе аст, ки «монанди чуби сумбаи2 худ (яъне хеле
1 Ин макола яке аз натичахои тадкикоти муаллиф дар бораи шикори анъанавии мардуми Помир дар дурдасттарин нукоти Бадахшони Точикистон (чамоатхои Барвози нохияи Рошткалъа, Вранги нохияи Ишкошим, Сипончи нохияи Рушон ва Рангкули нохияи Мургоб) ва Бадахшони Афгонистон (вулусволихои Вахону Шугнон) мебошад. Зимни тадкикот бо беш аз 50 нафар, ки синну соли аксарашон аз 60 боло буда донанда ва нигохдорандаи фарханги кухани шикории Помиранд, сухбат ороста шуд.
2 Шомпол
рост) бошад», гуфтанд ба ман шикорчиёни Шугнони Лфгонистон.
Шикор сирф кори мардон буд ва ба дунё омадани писар дар хо-навода нишони зам шудани як нафар шикорчИ ба суфуфи сайёдон буд. Барои хамин то хол хам дар Помир (бештар дар ШyFнонкyча) аз кадим хамин чиз роич аст, ки агар дар хонаводае писар таваллуд шавад, хешу табор, хамсояхо Уро табрик карда, чунин мегyянд: «мубораки тирандоз». Тирандоз гуфта онхо кабл аз хама шикорчй, ризковарро дар назар доштанд. Вале агар духтар ба дунё биёяд, «мубораки халвопаз», дар Бартанг «мубораки ошпаз» мегуянд. Тибки русуми кухан баъди таваллуди писар саравлоди хонавода аз чуби беди сабз камоне метарошад ва ба он бо риштахои рангоранги пашмй (wurgh) зех мебандад. Онро бо умеди камонгир ва камонвар, марди хдкикй ва сайёди хуб шудани писар ва хамчунин бартараф кардани деву чин аз хонаи волида ва ба дили вай рох надодани тарс ба дастаи гахвора мебандад. Умеди асосии модари кудаки навзод ин аст, ки писар калон шуда, хонаводаашро бо ризк таъмин кунад. Ва ризки асосиро дар кадим куху пушта ато мекард. Дар бархе аз дехоти нохияи Рошткалъа ин одат хам маъмул буд, ки вакте писар таваллуд мешуд, бехтарин шикорчии он деха, ё саравлод омада, аз болои равзани хона ба суи кух аз силохи мавчудбуда як тир холй мекард. Х,адафаш аввал бонги шодй задан аз таваллуди пахлавони дигар, шикорчии навбатй ба атрофиён буд. Х,адафи дигар гурезон-дани деву чин аз гирду атрофи зани волида ё таваллудкарда, саввум ин буд, ки гуши писар аз рузи авввал бо садои тири шикорчй ошно шавад ва аз он натарсад, то ин писар хам шикорчй шавад ва ризку рузиашро аз кух пайдо карда тавонад.
Дар водии Бартанг зимни зоида шудани писар аз пойгахи он хона бо силох тавассути равзан ба осмон тир холй мешуд. Дар водии Вахон, каблан, мувофики навиштахои граф Л. Л. Бобринской (1, 67-69) дар хонаводахои бойтар агар писар таваллуд мешуд, ба па-дари он писар камон ё милтикро тухфа мекарданд ва милтикро то хафт руз дар пахлуи гахвора дароз мемонданд. Тамоми шикорчиёни деха ба назди хонае, ки дар он писар таваллуд шудааст, омада аз милтикхои худ тир мепарронданд. Дар баъзе аз дехахои водии Fy^ ди нохияи ШyFнон бошад вакти таваллуди писар камон (cankamounak) сохта, бо он аз миёни пойгахи хона истода, як тири чубиро тавассути равзан ба хаво партоб мекарданд ва як тири ди-гарро дар равоки хона (widhoum) мемонданд. Ва ин камонро сипас дар гахвораи писар мебастанд. Лгар духтар таваллуд мешуд, хам-чунин камон (canich) месохтанд бо ду дона тир ва хар дуро дар бомпуши хона (widhoum) мемонданд. Камони сохтаи чубин дар хо-лати таваллуди писар ва духтар ба хам шабохат дошта бошад хам,
вале мазмунан барои писар тсанкамунак (камони шикорй) буд, вале барои духтар тсанич (камонча барои тоза кардани пашм).
Дар Ишкошим, вакте таваллуди писарро мешуниданд, хама наздикон - зану мард дар хонаи волида чамъ мешуд. Мардон хар яке барои писар камоне, ки зехаш аз риштаи сурх иборат буд, меоварданд ва ин камон «хастириик» (khastriik) ном дошт. Мардон камонро супорида, дар хакки писари навтаваллудшуда дуо мехон-данд ва дар шахси вай шикорчии навбатиро медиданд. Дар камон ба чои пайкон чуби ба сурати шамшер тарошидаро мемонданд. Ин камонхоро ба арFамчине, ки дар болои сари волида аз ин девор ба он девор гузаронда шуда буд, мекашиданд ва онхо то як хафта бокй мемонданд. Баъд аз ин камонакхоро гирифта, боз хафт рузи дигар дар халачубе, ки дар девори хона халонда шудааст, овезон мекар-данд. Сипас онхоро берун оварда, дар дарахти сабзе овезон мекар-данд ва хамин тавр мемонданд. Ин корро мардон ичро мекарданд. Занхо бо худ орд меоварданд ва онро ба деворхои хона, курпаи волида ва кудак ба сифати «мубораквунй» (muborakwounii) ме-партофтанд. Лгар духтар таваллуд мешуд, барои табрикот ба хона танхо занхо меомаданд ва оине, ки зимни таваллуди писар ичро мешуд, пурра такрор меёфт. Ин расм хам дар Ишкошим роич буд, ки зимни таваллуди писар дустони падар ба хона омада аз мил-тикхо тирандозй мекарданд ва падар баъд аз ин онхоро мехмондорй мекард (2, 11.)
Дар водии Бартанг ин расм хам вучуд дошт, ки баъди таваллуди фарзанд аз саргини мол хафт дона саккоча месохтанд ва онро дар пеши дар ё руи девори хавлй мемонданд. Лгар ба ин кулулачахо саргини нахчирро илова мекарданд, ба бовари онхо баракати саккочахо боз хам афзун мешуд. Ин саккочахо аввалан нишон ме-доданд, ки дар хона волида (zechaa) хаст, дувум кудаку волидаро аз чашми бад нигох медоштанд. Лз рузи сеюм хамсояхо хакки даро-мадан ба пеши волидаро пайдо мекарданд. Онхо хар бегох дар ин хона чамъ омада, раксхои махсус мекарданд, суруд мехонданд, шодмонй менамуданд. Як ракс, ки онро махсусан кампирхо ичро мекарданд, «пишпак» (pishpaq) ном дошт ва он асосан дар натичаи зонуро хам зада нишастан ичро мешуд. Кампиракхо ба зону ниша-ста, гирдогирди пойгах худро ба хар су хаво дода, бо забон пак-пак мекарданд ва бо даст чапак мезаданд. Бо хамин рох гуё неруи ахриманиро аз хона бадар мекарданд.
Кулулачахо аз саргини моли хонагй ва нахчир бошад то чихил руз, то аз касалии валодатй (zechgi) баромадани зан, дар чояшон бокй мемонданд.
Расми дигаре хам дар бисёр чойхои Помир ривоч дошт, ки агар
писар - «тирандоз» таваллyд меmyд, барои y аз чуб бозичае ме-сохтанд бо номи лyкак (lukak).
Он низ ба шугли шикор иртиботе дошт. Лукак аз як тир (serkh) ва ду чалипои (крест) аз хам чудо ва болои хаммонда иборат 6уд. Чалипохо сурох буда, аз тири чубй гузаронда мешуданд. Вакте кудак ноором мешуд, модар лукакро ба харакат медаровард ва чалипохо ба хар су харакат карда, диккати кудакро ба худ чалб ме-карданд ва кудак хамоно аз гиря бозмеистод. Ин ба фалсафаи хаёти мардуми Помир иртиботи сахт дошт, ки бунёди асосии хама чиз дар чахонро дар чахор аносир: хок, бод, об, оташ медонистанд. Ду чалипои ба хар су харакаткунанда рамзи харакати беист ва доимии инсони ба дунёомада ба чахор суи чахон ва ба ду тарафи мукобил буданд. Чалипо рамзи чахор суи чахон (то ки писар бузург шуда ба чахор чониби дунё дастрасй дошта бошад), ризкаш нисбати «чор-по» («хайвоноти хонагиву вахшй) хамеша кушода бошад ва аз «chorchakhm kadenat odamen» - сагону одамони чорчашм (бад-чашм) мудом дар амон бошад.
Дар Помир зани таваллудкарда то чихил руз волида (zecha) махсуб мешавад ва ин замонро «zechgi» мегуянд. Бинобар ин дар хонае, ки дар он волида хаст, хешу акрабо ва хамсояхо бояд сунна-тхоеро риоя кунанд. Агар касе дар рузхои аввали таваллуд (zechgi) ба хона меомад, зан - модар лукакро беист мечунбонад, то кудак «чил» (chil) нашавад, яъне аз харакат ва афзоишу сабзиш бознамо-над.
Вакте писар калон шуда, зан мегирад ва арусро ба хона меорад, тибки русуми помириён яке аз хамсоягон (хатман мардина бошад, синну сол фарк надорад), хешовандони дур ё дустони шахмард за-мони ба хонаи шахмард дохил кардани арус бояд руймоли калони арусиро аз болои руи арус бардорад. Ин маросимро дар Шугнонкуча ва Рушонкуча «питспатчиид» (picpatchid) мегуянд ва он хусусият ва кавонини худро дорад. Барои ин расмро анчом додан, аз чуби дарахт камоне месозанд ва он мард ба руи арус нигох накарда, бо кумаки наздикони шахмард (модар, хола, амма) ин ка-монро ба руйи арус наздик меоварад ва руймоли калонашро болои камон партофта, бо гуфтани «се падар, се модар»1 (3 бор) руймолро аз чехраи арус бармедорад ва бо хамин гуё мехмонии арус дар хонаи шавхар ба итмом мерасад ва у»озод» шуда, ба узвияти хонаво-да мепайвандад. Камонро аз дасти «падари» арус гирифта, дар шахсутуни хона ба муддати як хафта овезон мекунанд ва дар ин
1 Мафхуми «се падар, се модар»-ро чунин шарх медиханд: падару модари аввал -падару модари хунии арус, падару модари дувум - хусуру хушдомани арус, падару модари сеюм - он ки руи арусро аз руймоли арусй боз кард бо завчааш.
расм хам нишоне аз шикори кадимаи мардуми Помир аст. Ва мин-баъд ин мард падари дувуми арус махсуб мешавад ва дар Помир онро «падарарус» (яъне падари арус) мегуянд ва он зан -арус хам минбаъд дар баробари падари худ уро дигар падар ва ин мард онро (чавонзанро) духтар мегуяд ва миёни хонаводаи шахмард ва ин хо-навода каробат ё хешовандии Fайрихyнй ба вучуд меояд.
Як расми дигаре, ки аз русуми шикоригарй дар байни мардуми Помир бокй мондааст, ин «тирандозй» бо ширинихо дар рузхои туй ва дилхушй хаст. Онро «клухак» (kloukhak) меноманд. Одатан рузи туй дар хонахои помирй мардхо дар поён дар суфахо (nekh) ва занхо дар боло дар атрофи декдон «kicor» менишинанд. Чдвонмар-дони дар поён нишаста агар чавондухтареро маъкул кунанд, ба суяш мохирона донаи ширинй амсоли канди сафед, канфет (конфета) ва ё шоколод хаво медиханд. Шарт ин аст, ки ширинии партоф-та бояд дар домони духтар Fалтад. Ин як навъ хушдории чавонмард ба духтар аст. Лгар духтар нигох накунад, чавонмард боз амалашро такрор кардан мегирад. Х,амин тавр чавонписар духтарро водор ме-кунад, ки ба суяш нигохе маънидорона бикунад. Лгар чавонмард аз чониби духтар «тири чавобй» - ро дар шакли ширинй бигирад, маънояш ин аст, ки духтар аз гап задан бо чавонмард зид нест. Вале дар миёни даххо духтари дар хона нишаста ба нишон расидан аз чавонмард малакахои бузурги шикориро талаб мекунад.
Ба боварии мардуми Бадахшон оху ва мешак моли хазрати Хо-туни киёмат1 хастанд. Барои хамин онхо хеле пок, тоза ва озодата-биат хастанд. Ба ин хотир онхоро ром (jukhte) кардан аслан мумкин нест ва онхо дар шароити хона нигох дошта намешаванд. Лз руи наклхои одамон бисёр кушишхои ром кардани оху ва мешак анчом шудааст, вале хамаи ин ба нокомй тамом шудааст. Ин хайвонот дар шароити хона зуд мариз мешаванд, аксаран чашмашон кур мешавад ё ба хориш дучор шуда зуд мемиранд. Ба пиндори мардум ин хай-вонхо «натича» яъне махсусиятхои худ, мукаддасоти худро доранд ва онхоро худованд барои табиати пахно ва озод офаридааст.
Бисёре аз хамсухбатон мегуфтанд, ки гусфанди вахшй моли хазрати Иброхим паЙFамбар аст. Он аз бихишт омадааст ва бинобар ин устухони он хам бояд дар чои тоза зери хок шавад ва нисбат ба он бехурматй нашавад.
Чунин андеша вучуд дорад, ки чупони чонварони вахшй як руз парй ва як руз дев аст. Сайд факат рузе муяссар мешавад, ки агар навбати чупонии дев бошад. Дар рузи чупонии парй сайд кардан Fайриимкон аст. Дар ин руз пеши чашми шикорчиро парда фаро
1 Фотима - духтари Мухаммад 90
мегирад ва y чизеро намебинад. Вале дар вулусволии Шугнони AфFOнистон хамсухбатон ривоят карданд, ки чупонии моли вахши-ро тахти рохбарии хазрати Иброхим паЙFамбар як сол дев ва як сол парй ба душ дорад. Ва шикор кардан танхо дар замони чупонии парй кардан мумкин аст, зеро парй бисёр рахмдил аст нисбати ин-сон ва намехохад, ки вай бе ризк монад.
Нахчир ё мешаке, ки шикор хохад шуд, ба пиндори мардум пе-шакй аз ачали худ бохабар мешавад. Ин гуна чонваронро мардум «ачалгирифта» (ajalgirifta) мегуфтанд. Онхое, ки каблан аз ачала-шон пай бурдаанд, гуё харакат мекунанд худ ба пеши тир оянд. Шикорчиён мегуянд, он оху ё мешаке, ки расидани ачалашро эхсос мекунад, гуё тамоми он шаб ба худо тавалло мекунад, ки «Худоё, маро сазои тири сузон ва дархури инсон куну сайди гургу саг не!»
Мувофики эътикоди кухистониёни Помир хар як касбу пеша дар чахон пири (яъне устоди) худро дорад, ки комёб шудани хар кас дар ин касб аз хости пири он бастагии сахт дорад. Бино ба эътикоди мардум пири кишоварзй хазрати Бобои Дехкон, пири охангарй -хазрати Довуди ^иёмат, пири шиноварон - пири Fаввосон ва пири шикорчиёну сайёдон - Пири Пахлавон аст. Бисёре аз шикорчиён ва афроди солхурдаи Помир мегуянд, ки мухофизи асосии чонварони кухй, ба хусус оху ва мешак дар куху пушта Пири Пахлавон аст ва y намегузорад, ки онхо несту нобуд шаванд. Пири Пахлавон дар тасаввури бисёрихо аз малоикахо аст ва вазифааш аз як су -нигахдории чонварони вахшй бошад, аз суи дигар ба шикорчиён мукарраркардани ризку рузист ва «наззора» кардан аз болои шико-ри чонварони вахшй хаст.
Ба боварии аксари донандагони расми шикор ва мухофизони до-ниши анъанавй номи асосии пири Пахлавон Aхмад (Бартанг), Aхмади Замчй (ШyFнонкyча, Вахон) будааст. Вакте, ки шикорчиён азми шикор мекунанд, хатман аз Пири Пахлавон муроду ризк мета-лабанд ва дар баробари «бисмиллоху рахмону рахим» гуфтан, Пири Пахлавонро низ ёд мекунанд.
Ба боварии мардуми Помир пешаи шикорчигй ва сайёдй он кадар касби пуршараф, боэътимод ва рухонй аст, ки агар мабодо фарди шикорчй дар кухсору пушта ба фалокате дучор шавад, y харгиз беимон (беаймун) нахохад монд. Ба эътикоди вайхо: «Пири Пахлавон та ви питсард хъойд» (Пири Пахлавон дар болои сараш дуо хохад хонд).
Бино ба кам будани адабиёт ва манобеи таърихй дар бораи шах-сияти Aхмади Замчй, ба мо муяссар нашуд, ки чехраи таърихиву ичтимоии вай, чй рабт доштанаш ба шикорро муайян ва мушаххас кунем. Дар «ЛyFати Деххудо» пайдо намудем, ки «Ахмади Замчй ё
Замчу номи яке аз сарон ва пахлавонони лашкари Лбумуслими Mарвазист. Myаллифи Онандарох гуяд: Номи марде сохибхаворик, ки киссахонон вазъ кардаанд ва дар киссаи Лбумуслими Mарвазй аксар зикри у меояд. Ва дар Myйидалфазла омада: «кайфияти пай-вастани Лхмад бар он чумла аст, ки Лхмад хам ба миёни майдон омада ва бисёре аз хаворич кушта ва мулокот сохибулдаъва Лбуму-слим бозгашта ва чун дувум руз дар масоф омад ва аз пайи тарика тешакунандагони чанде бо худ оварда ва миёни майдон теша дар замин фуру бурд баъди он хар ки аз малъунон омада, уро алктеF сохта, сари у бар сари яке аз он найзахо мениход:
Дар масофи он ки хохад саф ту астй тору пуд,
Лхмади Замчист бодо дар ваFо бадхохтар».
Вучуди харфи «ч» дар калимаи Замч аз он далолат мекунад, ки ин калима Fайриарабй аст ва ин махал бо эхтимоли бештар ба ма-нотики форснишин дахл дорад. Кадом рабт доштани он бо замч (селитра), ки маводи асосии табий барои тайёр кардани борут хаст, пажухиши амиктаре мехохад.
Доир ба мавзеъи Замч лyFатномахои форсй чунин иттилоъ медиханд: «Замч: Mавзеест дар Хуросон ва Лхмади Замчй ба он мавзеъ мансуб аст. Яке аз дехистонхои бахши Шиштамади Шахри-стони Сабзавор ва маркази он Шиштамад аст. Ин дехистон аз ховар ба дехистони Шомкон ва аз бохтар ба дехистони ФyрyFан ва Х,амоч ва аз шимол ба Колшур ва бахши хумаи Сабзавор ва аз чануб бо дехистони Хавошед махдуд аст. Нохияест кухистонй ва аз 16 обо-дии бузургу кучак ташкил ёфта 6770 тан сукуна дорад. (аз фархан-ги чyFрофиёи Ирон)».
Лз манбаъи дигар фахмида тавонистем, ки макбараи пахлавон Лхмади Замчй дар хоки ЛфFOнистон, аниктараш дар Балх вокеъ аст. Вале то хануз ба мо муяссар нашудааст, ки мушаххас кунем Лхмади Замчй ба шyFли шикор дар Помир, ба шикорчиёни ин мин-така чй робитае дорад?
Бояд гуфт, ки дар бораи шахсияти Пири Пахлавон дар байни мардуми Помир акидахо гуногунанд. Баъзе аз донандагони дониши анъанавй ва расми шикорчигй дар нохияи Рошткалъа муътакиданд, ки пири шикорчиён Шохи Тирандоз будааст. Дар нохияи Рошткалъа дар пеши руи дехаи Бижур кухи зебо, болобаланд ва по-барчоест бо номи Шохи Тирандоз. Ин кух мукаддас махсуб меша-вад ва сокинони дехоти атрофи он мегуянд, ки дар болои он мазори Шохи Тирандоз вучуд дорад. Бисёрихо бар он акидаанд, ки Шохи Тирандоз низ Пири шикорчиён будааст. Дар ин диёр, дар рустохои атрофи Шохи Тирандоз умдатан касе, ки ба шикор баромаданй ме-шавад, ру чониби мазоркухи Шохи Тирандоз мекунад ва мурод ме-
талабад: «Ё Шойи Тирандоз, ривоч дъадъ» (Ё Шохи Тирандоз, ризку рузй дех!)»
Дар дехоти Бартанг мегуянд: «Ё пирик кухъихъ дак». («Кухъихъро дар ин чо мардум ба маънои мадад медонанд») ва «Ё Пири Пахлавон Ахмад, мадад!».
Мардуми Дарвоз (Ёгед) пири сайёдонро хазрати Довуд мегуянд. Дар ин деха хар касе ба шикор машгул шуданй бошад, дар навбати аввал аз шикорчиёни солхурда дуо мегирад.
Мусулмонони исмоилии Помир дар гузашта хар як амали худро тибки фармудахои рисолахо анчом медоданд. Х,ар як касбу кор, пеша, шугл, суннат рисолаи худро дошт. Масалан рисолаи охангар, дузанда, бознома (нигохдории боз (боша), фараснома (асппарварй) ва хоказо. Аз чумла рисолаи шикор ё туфанг хам мавчуд буд, ки асосан барои шикорчиён ва туфангдорон пешбинй шуда буд. Маънои рисола дар ин лахза кабл аз хама маънои дастур ва рохнаморо дошт. Тавре бо чанде аз рисолахо шинос шудем, дар онхо дар чахорчуби ахлоки исломй чй тавр анчом додани ин ё он шугл нишон дода шудааст. Дар бисёре аз рисолахо ба гуфтахои Имом Ч,аъфари Содик такя мешавад. Ин рисолахо дар дасти хали-фахои махал (муллохо) мавчуд буданд ва хар косиб ба хар пешае, ки даст мезад, назди мулло мерафт ва аз у барояш ин рисоларо дар шакли тумор ва ё хайкал (hekal) мегирифт. Сохибкасб онро ё дар хона, ё дар коргох ва ё чун бозубанд дар дасташ баста мегашт. Чу-нин боварй вучуд дошт, ки баъди гирифтани рисола ва хамрохи худ нигох доштани он, кори он шахс барор мегирад, касбаш пеш мера-вад ва ризкаш фаровон мешавад.
Одатан шикорчй ин рисоларо дар бозуи худ мебаст ва бо он худро нотарс, часур, чолок ва мерган эхсос мекард.
АДАБИЁТ
1 А.А. Бобринской. «Горцы верховьев Пянджа» (ваханцы и ишка-
шимцы). Очерки быта по путевым заметкам. - Москва, 1908. 2. Андреев М.С. и Половцов А.А. Материалы по этнографии иранских племен Срелней Азии. Вахан и Ишкашим. Сборник музея по антропологиии этнографии при Императорской Академии Наук. Санкт-Петербург, 1911.
КУЛЬТ И ТРАДИЦИИ ОХОТЫ НА ПАМИРЕ К. Аламшоев
кандидат исторических наукБ старший научный сотрудник отдела истории, археологии и этнографии Института гуманитарных наук им.Б.Искандарова Академии наук Республики Таджикистан.
Тел.: 992 93 500 45 96. E-mail: akurbon@gmail.com
В течение многих веков охотничье ремесло для местного населения Памира, которое проживало в географической и климатической изоляции, являлось одним из важнейших занятий. Охота на диких парнокопытных животных не только поддерживала жизнедеятельность горного населения, но и породила огромнейшую культуру отношений с дикой фауной. Как одна из самых древнейших занятий памирцев, охота приобрела сакральное значение и тем самым стала причиной появления множества культов. Некоторые из них, которые автор собрал в отдаленных горных кишлаках Памира, рассматриваются в данной статье.
Ключевые слова: охота, охотник, Памир, богатырь, стрелок, сын, Пири Пахлавон.
КУЛЬТ И ТРАДИЦИИ ОХОТЫ НА ПАМИРЕ K.Alamshoev
Candidate of historical sciences, Senior researcher Department of History, Archaeology and Ethnography Institute of Humanities B.Iskandarov behalf of the Academy of Sciences of the Republic of Tajikistan
Tel.: 992 93 500 45 96. E-mail: akurbon@gmail.com
For many centuries, hunting for the craft of the local population of the Pamirs, who lived in the geographical and climate insulation is one of the most important lessons. Hunting for wild cloven-hoofed animals not only supported the livelihoods of mountain people, but also spawned a huge culture of relationship with wildlife. As one of the most ancient activities Pamirians hunting acquired sacred significance, and thus gave rise to a lot of cults. On some of them, which the author has collected in remote mountain villages in the Pamir, described in this article.
Keywords: hunting, hunter, warrior, shooter, son, Piri Pahlavon.
