CC BY
49KONVEYERLARDA ELEKTR ENERGIYA ISTE'MOL QILISHNI SAMARADORLIGINI OSHIRISH USULLARI
Uchqun To'lqin o'g'li Mingboyev Bobur O'tkir o'g'li Rashidov
Navoiy davlat konchilik insituti magistrantlari
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada kon-konveyer transport tizimining energiya sarfini kamaytirishning bir necha xil dolzarb masalalari ko'rib chiqilgan. Ommaviy yukni tashish paytida konveyer lentasi yordamida energiya yo'qotilishini tahlil qilish ko'rsatilgan.
Kalit so'zlar: Konveyrlar, BDN ingibitori, Stator chulg'amlari, konveyer lentasi, motorlar, static moment, inyersiya moment.
METHODS TO INCREASE EFFICIENCY OF ELECTRICAL CONSUMPTION
IN CONVEYORS
Uchkun Tulkin ugli Mingboev Bobur Utkir ugli Rashidov
Navoiy davlat konchilik insituti magistrantlari
ABSTRACT
This article discusses several different topical issues of energy consumption reduction of mining conveyor transport system. An analysis of energy losses using conveyor belts during bulk transportation is shown.
Keywords: Conveyors, BDN inhibitor, stator windings, conveyor belt, motors, static torque, inertia torque.
KIRISH
Tog'-kon sanoati korxonalarida elektr energiyasi narxining ko'tarilishi munosabati bilan lenta konveyerlari orqali katta hajmli yuklarni tashishda energiya sarfini kamaytirish muammosi paydo bo'ldi. Konveyerlar juda kop elektr energiya iste'mol qiladi,shuning uchun elektr energiyani iste'molini kamaytirish sanoatda muhim hisoblanadi. Qurilishda, konchilik ishlarida va shuningdek sanoatning boshqa sohalarida lentali konveyerlar sochiluvchi, donali va bo'lakli materiallami gorizontal va burchak ostida bir joydan ikkinchi joyga ko'chirishda juda keng qo'llaniladi. Bu qurilmalarda asosan 4A rusumli uch fazali rotori qisqa tutashtirilgan va faza rotorli asinxron motorlar qo'llaniladi, ularning quvvati bir necha yuz kVt gacha boradi.Ko'p yuritmali konveyerlarda yuqori sirpanishli yoki faza rotorli, og'ir
ishlab chiqarish rejimida ishlaydigan konveyerlarda ishga tushirish momenti katta bo'ladigan asinxron motorlar qo'llaniladi.Konveyerlarni ishga tushirishda statik moment va inyersiya momentlarining kattaligi va shular asosida o'tish jarayoni vaqti uzayib ketishi natijasida motor chulg'ami qizib ketishi mumkin. Ishga tushirish vaqtida elektr energiyadan ratsional foydalanish maqsadida kuchlanishni pog'onali rostlash qo'llaniladi. Konveyerni ishga tushirish va tormozlash rejimlarida elektr energiya sarfini kamaytirish elektr yuritma inersiya momentini kamaytirish, hamda bir motorni ikkita yarim quvvatiga teng motorlar bilan almashtirish hisobiga amalga oshirish mumkin,shuningdek Konveyer lentasining tezligini tartibga solish va tartibga solmaslik holatlarida ham energiya yo'qotishlarni oldini olish mumkin.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Motorlarning ishonchliligini oshirish uchun eng ko'p qo'llaniladigan uslub lak bilan shimdirishidir. Lakni ingibitorlar bilan to'ldirish va jarayonni 2-3 bor takrorlash kutilgan natijalarni beradi. Ingibator lak qatlamiga erib difundiyalanadi va elektr uskunadagi bo'shliqlarni to'ldiradi, namlikni singib o'tishini to'xtatadi. Ingibator sifatida BDN ingibitori olinishi mumkin. U dietilanil, benzotiazol va paranitorfenollarning asetondagi eritmasi bo'lib, ingibitorlar umumiy lak massasining 6% ini tashkil qiladi. Stator chulg'amlarining yon tomonlari yana bo'yoq purkalib, bo'yoq qatlami bilan qoplanadi va vannaga botiriladi. Kuzatuvlar ko'rsatadiki, ingibitorlar bilan to'yingan lak bilan motorlar izolyatsiyasi kuchaytirilganda ularda izolyatsiya qarshiligi ekspluatatsiya davrida 4-5 marta yuqori bo'lib qoladi.
Elektr motorlarni ekspluatatsiya davrida stator chulg'amlarining yon tomonlari eng ko'p qiziydi, ya'ni issiqlik yemirilishi eng yuqori bo'ladi. Stator chulg'amlarining izolyatsiyasini atrof muhit ta'siridan himoya qilishni kuchaytirish uchun u epoksid smolasi bilan kapsullanadi. Bunday uslublar yuqori namlik, kimyoviy faol gazli muhitlarda qo'l kelishi mumkin. Bunda ishonchi ekspluatatsiya muddatlari 8-10 yilga uzayadi.Yana bitta usullardan biri yukni konveyer transport tizimi orqali tashish paytida unumsiz energiya sarfi oshishining asosiy sababi transport tizimiga tushadigan yuk oqimining tengsizligi, shuningdek konveyer uskunasining avariya, texnologik va tashkiliy sabablar. Bunday holda, konveyer tashish tizimidagi konveyerlar uzoq vaqt davomida nominal yukdan ancha kichik yoki umuman yuk bilan ishlaydi. Transport tizimiga tushadigan yuk oqimi qiymatini o'zgartirganda energiya sarfini kamaytirish usullaridan biri bu konveyer lentasining tezligini tartibga solishdir. Hozirgi vaqtda konveyer lentasining tezligi chastotali boshg'arg'ich tomonidan boshqariladi. Ushbu usul bilan konveyerga tushadigan yuk oqimining qiymati oshgan taqdirda, konveyer lentasining tezligi oshadi va yuk oqimi qiymatining pasayishi bilan kamarning tezligi pasayadi.
Avval yukni tashish uchun energiya sarfini sezilarli darajada kamaytirish uchun, konveyer lentasining tezligini kamaytirish, unga tushadigan yuk oqimini kamaytirish zarurligini aniqlaymiz.
Yuk tashish uchun ketadigan N konveyer tasmasining haydash quvvati quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi: N= 1)
bu erda W - konveyerning qo'zg'aysan tamburidagi kuch, N; vb - konveyer lentasining tezligi, m / s; n - bu boshqarishning samaradorligi.
Drayv tamburidagi kuch yuk va kamar og'irligining tarkibiy kuchlaridan, yuk va kamarning valik konveyerlar bo'ylab harakatlanishiga qarshilik kuchlaridan, shuningdek barabanlarning aylanishi paytida mahalliy qarshiliklardan iborat. va qayta yuklash tugunlarida, bu kuch quyidagi formula bilan aniqlanadi:
W= (2)
bu erda , , - yukning chiziqli og'irligi va navbati bilan N / m; ,
, - konveyer lentasining yuqori va pastki tarmoqlari valik tayanchlarining aylanadigan qismlarining chiziqli og'irliklari, N / m; L - konveyerning uzunligi, m; - konveyerning moyillik burchagi, m; - lenta konveyerining valik tayanchlari bo'ylab yuk bilan belbog'ning harakatiga qarshilik koeffitsienti; - bu konveyer lentasining harakatiga mahalliy qarshilikni hisobga olgan holda koeffitsient. Konvertatsiyadan so'ng (2) ni (1) ga almashtiramiz: N= 3)
6] ga ko'ra, konveyer lentasidagi yukning chiziqli og'irligi:
4)
bu erda Q - konveyerning hozirgi mahsuldorligi, ya'ni konveyerga yuk oqimining
qiymati, t / soat; g - tortishish tezlashishi, m / .
(4) ni hisobga olgan holda, (3) ifodasi quyidagi shaklga ega:
N= 5)
N=A 6)
Qayerda A=; B= N=AQ+ 7)
(7) dan kelib chiqadiki, konveyerga kiradigan yuk oqimi Q ning qiymati o'zgarganda, kamarning harakatlanishi va valiklarni aylantirish uchun konveyerning haydash quvvati minimal bo'ladi, agar kamar tezligi chiziqli yuk vmin minimal qiymatini oladigan bo'lsa maksimal qiymatni oladi
Natijalar:1 va 2-rasmlarda konveyerning qo'zg'aysan quvvati konveyerga gorizontal (a =) va moyil (a = ) konveyerlar uchun konveyerga kiradigan yuk oqimi Q qiymatiga bog'liqligi ko'rsatilgan. (6) formulaga muvofiq qurilgan konveyer lentasining doimiy tezligi (to'g'ri chiziq 1) va tarmoqli tezligi o'zgarganda, (7) formula bo'yicha tuzilgan
maksimal chiziqli yukga to'g'ri keladi (to'g'ri chiziq 2). Bunday holda, dastlabki ma'lumotlar qiymatlarni oldi: L = 1000 m; a =; a = ; vb = 1,6 m / s; = 1,08; B = 0,85; ю '= 0,03; 245 N / m; = 88,3 N / m; = 157 N / m; = 698,5 N / m; Qn = 410 t / soat (konveyerning nominal unumdorligi).
Shakl 1. Bantli konveyerning qo'zg'alish quvvati regulyatsiyasiz va bo'lganda kamar tezligini tartibga solish bilan grafikalari.
N, kW
200 150 100 50 0
jî* s-
1 \
0 100 200 300 400 Q, t/hr
2. Shakl 2. Lentali konveyerning qo'zg'alish kuchining regulyatsiz va kamar tezligini regulyatsiya bilan ga bog'liqligi grafikalari.
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Grafiklardan ko'rinib turibdiki, bo'shashganda gorizontal lentali konveyerning qo'zg'alish quvvati konveyerning nominal yukida qo'zg'aysan quvvatining taxminan 40% ni tashkil qiladi (1-rasm).Bundan tashqari, gorizontal konveyer uchun () yukni harakatga keltiradigan qo'zg'aysan quvvati va lenta,doimiy belbog'ning tezligi (to'g'ri 1) bo'lsa, yukni harakatga keltiradigan qo'zg'aysan kuchidan ko'proq va kamar, agar konveyer lentasining tezligi = da tartibga solinsa. Moyil konveyer uchun () (2-rasm) 1 va 2 to'g'ri chiziqlar orasidagi farq juda oz. Shuning uchun, moyil konveyerlar uchun,
konveyerning harakatlanish kuchi, kamar tezligini tartibga solish holatida, tartibga solinmagan kamar tezligidan sezilarli farq qilmaydi. Buning sababi shundaki, moyil konveyerlar uchun konveyerning harakatlantiruvchi kuchi asosan yukni ko'tarish uchun ishlatiladi, shu bilan birga haydovchi konveyerning kuchi, bu lenta va yukning harakatlanishiga va konveyerning qo'zg'alishidagi yo'qotishlarga qarshilik ko'rsatishga imkon beradi.
Agar gorizontal va moyil konveyerlar uchun tartibga soluvchi kamar tezligi asinxron chastotali boshqariladigan elektr dvigatel yordamida amalga oshirilsa, yukning nominaldan chetga chiqishi bilan bog'liq elektr motorlaridagi induksion yo'qotishlar sezilarli darajada kamayadi [2].Hisob-kitoblardan ko'rinib turibdiki, konveyerga tushadigan yuk oqimining qiymati ikki baravar kamaygan taqdirda, konveyer lentasining tezligini chastotali tartibga solish paytida elektr energiyasining yo'qolishi tartibga solinmagan tezlikka nisbatan 30 foizga kamayadi.
XULOSA
Konveyer lenta tezligini tarmoqli ustidagi doimiy maksimal chiziqli yuk bilan tartibga solishda, agar konveyerga yuk oqimi ikki baravar kamaytirilsa, konveyer lentasining tezligini tartibga solishda elektr quvvati yo'qotilishi 30% ga kamayadi.
REFERENCES
1. Babokin, G.I. (2002). Konveyerning elektr energiya tejash. Izv. Universitetlar. Mountain Journal, 1, 122-125
2. Braslavskiy, I.Ya., Ishmatov, Z.h., Polyakov, V.N. (2004). Energosberegayushchiy asinkhronnyu elektroprivod. Moskva: Isdatelskiy tsentr "Akademiya"
3. Xoshimov О.О., Imomnazarov А.Т. Elektromexanik qurilma va majmualarining elementlari - Toshkent: «O'AJBNT» Markazi. 2003.
