CC BY
27Scientific Journal Impact Factor
R
KONTRAILERLI TASHUVLARNI TASHKIL ETISHNING
AFZALLIKLARI
xErgashev Botir Zokir o'g'li, 2Samatov Gaffor Allaqulovich
1Toshkent Davlat Transport Universiteti, Transport logisticasi kafedrasi
assistenti,botiravto@mail.ru 2Toshkent Davlat Transport Universiteti, Transport logisticasi kafedrasi proffesori,botiravto@mail. ru
Kontrailer tashish - iqtisodiy, jozibali yuk tashishning zamonaviy turi. Ushbu turdagi transportni mustaqil davlatlar hamdo 'sligi (MDH) va O 'zbekiston yo 'llarida ishlab chiqish va amalga oshirishni tezlashtirish uchun ushbu maqolada muhokama qilinadigan bir qator masalalarga oidinliklar kiritish zarur.
Kalit so'zlar: Kontrailer usulida tashish, multimodal transport, temir yo'l transporti, avtomobil transporti.
Piggyback transport is a modern type of economical, attractive cargo transportation. In order to accelerate the development and implementation of this type of transport on the roads of the Commonwealth of Independent States (CIS) and Uzbekistan, it is necessary to address a number of issues discussed in this article.
Keywords: Piggyback transport, multimodal transport, railway transport, road transport.
Bugungi kunda tovarlarni ishlab chiqaruvchidan iste'molchiga tashishning ko'plab usullari mavjud, taniqli usullardan tashqari, yangilari paydo bo'ladi, masalan, Kontrailer usuli. Hozirgi vaqtda "Kontrailer usuli", atamalarining rasmiy ta'rifi me'yoriy - huquqiy bazalarda aniq tafsilati mavjud emas, lekin bu tashish usulini o'rganib chiqib shuni hulosa qilish mumkinki, Kontrailer usuli - bu yuklarni avtomobil va temir yo'li bilan etkazib berish degan xulosaga kelish mumkin. Konrailer - bu avtopoezdlarni tashish uchun mo'ljallangan temir yo'l platformasi. Yuk ko'tarilgan mashina yo'lning ko'p qismini maxsus temir yo'l platformasida va faqat kichik qismini o'z g'ildiraklarida yuradi. [1]. O'tkazilga tahlil natijalariga ko'ra turli turdagi yuklarni tashishda va transport infratuzilmasini har tomonlama baholash natijalari shuni ko'rsatadiki, masofa 2,1 ming kilometerdan oshganda, kontrailer
ANNOTATSIYA
ABSTRACT
KIRISH
Scientific Journal Impact Factor
usulida tashish usuli yuk avtomobil transportida tashish usulidan ko'ra daromadli
bo'ladi.[6]
1-rasm. Transport xarajatlarini taqqoslash. Kontrailer transport usuli MDH davlatlarda va
hususan
O'zbekistonda yaqin yillardan paydo bo'la boshladi, garchi u g'arbda allaqachon
mashhur bo'lgan. Masalan, Ukraina, Belarusiya va Litvadan o'tib, Boltiqbo'yi dengiz konteynerlari va kontrailer liniyalarini Qora va O'rta er dengizi, Kaspiy dengizi bilan bog'laydigan "Viking" aralash transport poezdi joriy qilingan. Marshrutning umumiy uzunligi 1753 km. VIKING aralash transport poyezdining muntazam harakati 2003 yil 6 fevralda boshlangan [2].
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Kontrailer tashish usulini O'zbekistonga tadbiq qilishning qiyinlashtiruvchi asosiy sabablar:
Birinchidan, O'zbekiston respublikasida Kontrailer tashish usuliga davlat tomonidan etarlicha e'tibor berilmayotgani, va shu sabali korxonalarga ushbu hizmat turidan foydalanish ancha qimmatga tushushishi.
Ikkinchidan, muhim muammo shundaki, Kontrailer tashish usulini samarali va jozibali biznes sifatida tashkil etish uchun o'z ixtisoslashtirilgan harakatlanuvchi tarkib ishlab chiqilishi zarur.
Uchinchidan, ushbu turdagi yuklarni tashishning ma'lum texnologiyalari MDH davlatlari orasida butun tarmoq modelida qo'llanilishi mumkin emas, chunki ularning tuzilish xususiyatlari MDH davlatlari temir yo'llarida harakatlanuvchi tarkib parkining o'ziga xos xususiyatlariga, tarmoq va iqlim xususiyatlari shartlar mos kelmaydi. Transport kompaniyalarida kontrailer transportini joriy etish jarayonini tezlashtirish uchun sharoit yaratish kerak.
Kontrailer usulida tashishning asosiy afzalliklari:
Oriental Renaissance: Innovative, R VOLUME 1 | ISSUE 7
educational, natural and social sciences ( ) ISSN 2181-1784
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423
1. Ekologik tozaligi - temir yo'l transporti boshqa transport turlariga qaraganda eng ekologik toza transport turlaridan biridir. Energiya resurslarining bir xil sarflanishi bilan temir yo'llar ancha katta hajmdagi yuk tashish ishlarini bajaradi. Temir yo'l transportining energiya samaradorligi avtomobil transportiga qaraganda ikki-uch baravar yuqori. Yuk tashishda qo'llanilgandek, bugungi kunda havoda transportdan chiqayotgan gazlarning emissiya koeffitsienti 656 g / tkm, avtomobil transportida 72 g / tkm, dizel bilan ishlaydigan poezd esa atmosferaga atigi 35 g / tkm va 18 g. / km elektrvozlarda. [3];
2. Bojxona punktlardan tez o'tishi (xalqaro tashish uchun). Xalqaro yuk tashish salohiyati yiliga 32 mln. Latvijas Auto (Latviya tashuvchilar uyushmasi) ma'lumotlariga ko'ra, 2011 yilda MDH davlatlari hamda Latviya chegarasidagi nazorat-o'tkazish punktlarida transport vositalarining bojxona protseduralarini kutishning o'rtacha vaqti 40 soatdan oshgan. Shu bilan birga, "Vi-king" konteyner-piggyback poyezdi MDH va Litva chegarasini 30 daqiqada bosib o'tdi [4]. Shu sababli, tez buziladigan, mavsumiy, qimmatbaho va xavfli tovarlar egalari kontrailer texnologiyalaridan foydalanishdan manfaatdor bo'lishi mumkin.
3. Yuqori tezlikdagi harakat. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, MDH davlatlarida konteyner poyezdining o'rtacha kunlik tezligi kuniga 960 km ga etishi mumkin.
4. Tranzit yuk avtomobil transportining tashilishini kamaytirish orqali megapolislarning transport tizimlarini yuklanganlik darjasini tushirish. Amaliyot shuni ko'rsatadiki, ko'plab baxtsiz hodisalar yuk mashinalari va og'ir yuk mashinalari haydovchilarining aybi bilan sodir bo'ladi.
XULOSA VA TAKLIFLAR
Kontrailer usulida tashish bugungi kunda yuk tashishning eng istiqbolli turlaridan biridir. MDH davlatlarida tirkamali yuk tashishni tashkil etish uchun bir qator birinchi navbatdagi chora-tadbirlarni amalga oshirish zarur.
Birinchidan, barcha xavfsizlik talablariga javob beradigan, yuklash-tushirish ishlarining samaradorligini ta'minlaydigan, shuningdek, ishonchli mahkamlash vositalariga ega bo'lgan yangi turdagi universal harakatlanuvchi tarkibni yaratish.
Ikkinchidan, bu transport turini davlat tomonidan subsidiyalash orqali Kontrailer usuli operatorining muqobil tarif siyosatini ta'minlashi kerak, chunki bunday transport hizmati nisbatn iqtsodiy yuqori emas. Davlat subsidiyalari mazkur transport turining avtomobil transporti bilan raqobatlashishiga imkon beradigan jozibador tariflarni yaratishga imkon beradi.
Uchinchidan, huquqiy masalalarni hal qilish, ya'ni MDH mamlakatlarida
tashish qoidalarini ishlab chiqish va joriy qilish kerak.
237
Scientific Journal Impact Factor
о
R
To'rtinchidan, ushbu transport turiga talabni rag'batlantiruvchi qo'shimcha qulay shart-sharoitlarni yaratish zarur. Masalan, MDH davlatlarining ayrim hududlarida ekologik talablarni kuchaytirish. Dunyoning boshqa rivojlangan mamlakatlarida bu masalaga har tomonlama yondashilgan.Yuk tashishda qo'yiladigan ekologik me'yorlarni murakblash, mashinaning o'qi yuklanishining cheklanishini va dam olish va ta'til kunlarida yuk mashinalarining yo'llarga chiqishini taqiqlashni qo'shishimiz mumkin.
Shubhasiz, kontrailer usuli o'zi judda ziddiyatli va ularni tashkil etish kompleks yondashuvni talab qiladi, lekin yuqorida ko'rsatilgan shartlarning bajarilishi MDH davlatlarida hususan O'zbekistonda kontrailer usulida tashishning ijobiy rivojlanishiga ta'sir ko'rsatadi.
REFERENCES
1. "MDH temir yo'llari sherigi" jurnalining maxsus soni "Konteyner tashish" 2012 yil.
2. Viking (poezd) / Vikipediya - bepul ensiklopediya [Elektron manba]. -URL: http: //ru.wikipedia.org/wiki/Viking_(train)
3. Nechaev S. MDH Temir yo'llari tabiatga boradi / "Ekologiya". Qo'shimcha, 115 -son (4900) [Elektron manba]. Manzil: http://www.kommersant.ru/doc/1966362/print.
4. "MDH temir yo'llari sherigi" jurnali, maxsus son, konteyner tashish, 2012. - S. 9.
5. Smolyanivov A. Transport infrastructure condition for organizing piggyback traffic. IOP Conf. Series: Earth and Environmental Science 403 (2019) 012200 IOP Publishing doi:10.1088/1755-1315/403/1/012200
6. A Rajapov, M Jian, S Hayrutdinov, B Ergashev. International Conference on Intelligent and Interactive Systems and Applications. DOI: 10.1007/978-3-030-02804-6_86
7. MMM M. N. Irisbekova, B. Z. Ergashev. ПРОБЛЕМЫ И РЕШЕНИЯ В ИНДЕКСЕ ЭФФЕКТИВНОСТИ ЛОГИСТИКИ.
