KOMPOZIT ARMATURALI EGILUVCHI BETON ELEMENTLARNING KUCHLANIB-DEFORMATSIYALANGANLIK HOLATINI EKSPERIMENTAL TADQIQ ETISH Текст научной статьи по специальности «Естественные и точные науки»

JffiTALQINVA

\-/TADQIQOTLAR No4 2022

ilmiy-uslubiy jumaU

l^niVfPn7TT ARTVTATTTT? AT T If! 11 TTVrTTT RFTOIV FT IMI V I I MiVIVYI

KOMPOZIT ARMATURALI EGILUVCHI BETON ELEMENTLARNING

#

>

KUCHLANIB-DEFORMATSIYALANGANLIK HOLATINI

EKSPERIMENTAL TADQIQ ETISH

Umarov Shodiljon Abdug'ofurovich (PHD) Solijonov Foziljon Sodiqjon o'g'li

M2-21 IOK magistrant Erkaboyev Aliyorbek Avazjon o'g'li M2-21 IOK magistrant Farg'ona politexnika institute https://doi.org/10.5281/zenodo.7258549

Annotatsiyasi: Ushbu magistrlik dissertatsiyasida O'zbekiston Respublikasida va chet ellarda hozirgi vaqtda barpo etilayotgan bino va inshootlarda beton

1/ Ani l/mi r o 1 nnn 1 +11^1 nnnrl n 1/Qn rr /i a ' 11 nni I ot rA+rtnti r\mnA^ii nt*mnint*n1i

konstruksiyalarini tiklashda keng qo'llanilayotgan kompozit armaturali

>

*

elementlarning ishini tadqiq etish bo'yicha bajarilgan tadqiqot ishlari natijalarining tahlili bayon etilgan.

Tayanch so'zlar: Kompozit armatura, beton, yuk, eguvchi moment, ko'ndalang

m?

kuch, mustahkamlik, buzilish, deformatsiya.

EXPERIMENTAL STUDY OF THE STATE OF TENSION-DEFORMATION OF CONCRETE ELEMENTS BENDING WITH COMPOSITE FITTINGS

Annotation: This master's thesis presents an analysis of the results of research work on working with composite reinforcing elements, which are widely used in the reconstruction of concrete structures in buildings and structures currently under construction in the Republic of Uzbekistan and abroad.

Keywords: Composite reinforcement, concrete, load, bending moment, transverse strength, strength, deformation, deformation.

¡>'>1 yj

Kirish. Dunyoning ko'plab mamlakatlarida qurilish sohasida temirbeton konstruksiyalarda po'lat armaturalar o'rniga muqobil bo'lgan kompozit materiallardan tayyorlangan armaturalarni qo'llash bo'yicha tadqiqotlar o'tkazish va ularning natijalarini qurilish amaliyotiga joriy etish ustida ilmiy ishlar olib borilmoqda va yildan-yilga ularning hajmi ortib bormoqda. Ularga misol qilib Germaniya, Rossiya, Xitoy, Yaponiya, AQSh, Kanada va boshqa mamlakatlarda amalga oshirilgan tadqiqotlar va barpo etilgan obyektlarni keltirishimiz mumkin.

O'zbekiston Respublikasining iqtisodiyotini rivojlantirishda, uning moddiy-texnik

u___•• ^ ,___________

bazasini yuksaltirishda yangi konstruktiv yechimlarga ega bo'lgan, iqtisodiy jihatdan

p qg Q ffi.,1, > ,

^^^«¡W^ «1

H* *>L

M}

Я*

>4* ЩУ

i-.

. vjTALOIN VA • ^TADOIOOTLAR

ilmiy-uslubiy jumaH

№4 2Q22

ЩУ-

ЬЦщ

^ >

>

Я*

>

To'ldiгuvchi turi Teshiklarining o'lchamlaгi mm bo'lgan elakda og'iгligi bo'yicha % hisobidagi qoldig'i

20 15 10 5 1,25 0,63 0,315 0,14 0,07

Granitli chaqiqtosh 2-4 4-6 9095 92100 - - - - -

Kvars qumi - - - - 1-2 4-5 1215 4550 90100

B30 sinfli1 m3 beton qorishmasi uchun materiallar sarfi 2- jadvalda keltirilgan.

Namuna to'sinlari uchun beton ta^ibi

2-jadval

T/R № Nomlanishi Miqdori O'lchov biriigi

1 Fa^'ona viloyati Beshariq tuman "Turan" sement zavodining portland sementi M400 380 kg

2 Sheben 1170 kg

3 Kvars qumi 670 kg

4 Suv 165 litr

Betonning zichligi: 2385 kg/m3

Betonning suv / sement nisbati (S/S) 0,43

H*

42

>

jW^ J

Ж*

Ы>

samaгadoг bo'lgan elementlami nazaгiy va ekspeгimantal izlanishlaг asosida amaliyotga tadbiq etish muhim ahamiyat kasb etadi.

Asosiy qism. Eksperimental tadqiqotlami o'tkazish uchun ko'ndalang kesimi 12x24 sm bo'lgan to'g'ri to'гtbuгchak shaklidagi sinov modellaгi-namuna to'sinlaг tayyoгlandi. To'sinlaг uchun oddiy og'n beton ishlatildi. Bog'lovchi sifatida beton uchun faolligi 42,5 MPa bo'lgan FaTg'ona viloyati Beshariq tumanidagi "Turan" sement zavodining portlandsementi qo'llanildi. To'ldiгuvchilaг sifatida fraksiyasi 515mm li granit chaqiqtoshi (sheben) va yiriklik moduli M2,25 bo'lgan Faгg'ona viloyati Quva tumani Akbarabod kareridan olingan kvarsli daryo qumi ishlatildi. Betonning tarkibini uning kubik mustahkamligi B20 va B35 sinfiga mos keladigan siqilishdagi mustahkamlikka ega bo'ladigan qilib tanlandi. Gгanitli chaqiqtosh elanib, maxsus qurilmada yuvildi va so'ngгa quritildi (1-jadval).

Oddiy og'iг beton to'ldimvchilarining donadoгlik taгkibi 1-jadval

Ы >

>

№

il

<ОЙ*г >

Ы:> *ф>

)й*= son*

щ >

ы >

£Н > ЗИ >

щ>

иГЖ )Й*=

S > > Ы >

q ж**

Ы >

>

JffiTALQINVA 1

%#TADQIQOTLAR No4 2022

^^ ilmlyuHuOty iumali i»--r «-W"

Eksperimental tadqiqotlar uchun kesim o'lchamlari 12x24sm, uzunligi 174 sm

bo'lgan 4 ta B20, 2 ta B30 sinfli beton va kompozit armaturalar bilan jihozlangan to'sinlar tayyorlandi. To'sinlar yog'och qoliplarda tayyorlandi. Qoliplarning ichki sirti metall listlar bilan qoplandi. B20 sinfli betondan tayyorlangan 2 ta sinov namunasida ishchi armatura sifatida cho'ziluvchi sohaga 2014BKA, siqiluvchi sohaga 2012BKA, xomutlar sifatida 08BKA armaturalar 7,5sm qadam bilan qo'yildi (2.2-rasm). B20 sinfli betondan tayyorlangan 2ta sinov namunasida ishchi armatura sifatida cho'ziluvchi sohaga 2014BKA^ siqiluvchi sohaga 2012BKA, xomutlar

-¡M.-?, '

O o

sifatida 06A-I armaturalar 7,5sm qadam bilan qo'yildi (2.3-rasm). B30 sinfli betondan tayyorlangan 2ta sinov namunasida ishchi armatura sifatida cho'ziluvchi sohaga 2014BKA, siqiluvchi sohaga 2012BKA, xomutlar sifatida 06A-I armaturalar 7,5sm qadam bilan qo'yildi. Sinov jarayonida to'sinlarning barcha asosiy ko'rsatkichlari o'lchov priborlari yordamida qayd etib borildi[1-16].

Natijalar va muhokamalar: Namuna to'sinlarga yuk berilishi boshlangandan

firv'tirt TmWnfimnminrr rlnnll n Kl/1 Krvnmnnl n n rl n Ka+rvn x m o rm o +1 « ro al oofi 1/ 1 o It I rrli

so'ng yuklashlarning dastlabki bosqichlarida beton va armatura elastik ishlaydi,

ularda yoriqlar hosil bo'lmagan bo'ladi. Beton va armaturalardagi kuchlanishlar miqdori kichik bo'ladi va noelastik deformatsiyalar rivojlanmaydi.

Yuklashning keyingi bosqichlarida to'sinlarda element bo'ylama o'qiga nisbatan

»

— = 7 ÇQ

V = 2'59

qiya joylashuvchi yoriqlar ham paydo bo'ldi. Qirqilish oralig'i ° bo'lgan

11 n M'i 1 111 n rn 11 r> 11 ÎMI n-M Irn/^ll rvfn1inr'l/4n 11 rv n 1 1 '1 rrnn -nrv-mvinl TTrvfl/t

namuna to'sinlarda tayanch bilan kuch oralig'ida hosil bo'lgan normal yoriq m> rivojlanib kesim balandligi bo'yicha yuqoriga siljishiga uning egri chiziqli troektoriyaga o'tishi, uning kuch qo'yilgan nuqta tomon burchak ostida burilib

borishi yuz berdi. Yuk oshgani ushbu yoriqlarning kengligi ortib xavfli yoriqqa aylanishi kuzatildi.

Qiya yoriqlarning rivojlanishi va havfli yoriqlarga aylanishida namuna to'sinlarida vertikal holda qo'yilgan homutlarning qarshiligi hal qiluvchi rol o'ynadi. Shu tariqa deyarli barcha namuna to'sinlarida qiya kesimning buzilishi kuzatildi va xomutlarning bo'ylama armaturalarga biriktirish bog'lamlari buzilishi-uzilishi kuzatildi[12-24].

I, II va III seriya namuna to'sinlarida buzuvchi ko'ndalang kuchlarning qiymati (22,3-29,0) kN ga erishdi.

m.}

Xulosalar:

a —

nisbatning kamayishi element buzilishidan oldin qabul qiladigan kuchning ortishiga olib keldi. Bunda maksimal eguvchi moment miqdori sezilarli darajada o'zgarmadi. Shuningdek, buzilish siqiluvchi soha betonida yuz berib, bo'ylama cho'ziluvchi armaturalardagi kuchlanishlar o'zining maksimal qiymatiga erishsa, egiluvchi elementning mustahkamligi yuqori bo'lishi aniqlandi. Agar buzilish vaqtida

j>;> v>4>

>q ] q ]> >

L> * j J ■

JffiTALQINVA 1

\-/TADQIQOTLAR No4 2022

ilmlyuHuOty iumali i»--r

is ДН.

ипиу-iwuuiT juiiian

41> 'M '-J 1>

xomutlarning bog'lamlari mustahkamligini yo'qotishi, uzilishi va bo'ylama

armaturaning beton bilan tishlashishining natijasida ro'y bergan holatlarda, to'sinning

mustahkamligi sezilarli darajada pasayishi qayd etildi.

> ^ > J )>

Foydalanilgan adabiyotlar:

1 .Кодиров, Г. М., Набиев, М. Н., & Умаров, Ш. А. (2021). Микроклимат В Помещениях Общественных Зданиях. Таълим ва Ривожланиш Тахлили онлайн илмий журнали, 1(6), 36-39.

2.Umarov, S. A. (2021). Development of deformations in the reinforcement of beams with composite reinforcement. Asian Journal of Multidimensional Research, 10(9), 511-517.

3.Akhrarovich, A. X., Mamajonovich, M. Y., & Abdugofurovich, U. S. (2021). Development Of Deformations In The Reinforcement Of Beams With Composite Reinforcement. The American Journal Of Applied Sciences, 3(05), 196-202.

4.Мирзабабаева, С. М., Мирзаахмедова, У. А., Абобакирова, З. А., & Умаров, Ш. А. (2021). Влияние Повышенных И Высоких Температур На Деформативность Бетонов. Таълим ва Ривожланиш Тахлили онлайн илмий журнали, 1(6), 40-43.

5.Мирзаахмедова, У. А., Мирзабабаева, С. М., Абобакирова, З. А., & Умаров, Ш. А. (2021). Надежности И Долговечности Энергоэффективные Строительные Конструкций. Таълим ва Ривожланиш Тахлили онлайн илмий журнали, 1(6), 48-51.

6.Тошпулатов, С. У., & Умаров, Ш. А. (2021). Инструментально-учебно-динамические характеристики средней школы и конструктивные решения средней школы№ 2 Г. ФЕРГАНЫ. Таълим ва Ривожланиш Тахлили онлайн илмий журнали, 1(6), 10-15.

7.Умаров, Ш. А. (2021). Исследование Деформационного Состояния Композиционных Арматурных Балок. Таълим ва Ривожланиш Тахлили онлайн илмий журнали, 1(6), 60-64.

8.Умаров, Ш. А., Мирзабабаева, С. М., & Абобакирова, З. А. (2021). Бетон Тусинларда Шиша Толали Арматураларни Куллаш Оркали Мустахкамлик Ва Бузилиш Хрлатлари Аниклаш. Таълим ва Ривожланиш Тахлили онлайн илмий журнали, 1(6), 56-59.

9.Mamazhonovich, M. Y., Abdugofurovich, U. S., & Mirzaakbarovna, M. S. (2021). The Development of Deformation in Concrete and Reinforcement in Concrete Beams Reinforced with Fiberglass Reinforcement. Middle European Scientific Bulletin, 18, 384-391.

m >

m ^ ^ j ■

44

JffiTALQINVA 1

\-/TADQIQOTLAR No4 2022

ilmiy-uslubiy JumaH

10.Гончарова, Н. И., Абобакирова, З. А., & Мухаммедзиянов, А. Р. (2021). Сейсмостойкость Малоэтажных Зданий Из Низкопрочных Материалов. Central

asian journal of theoretical & applied sciences, 2(11), 209-217.

11.Goncharova, N. I., & Abobakirova, Z. A. (2021). Reception mixed knitting with microadditive and gelpolimer the additive. Scientific-technical journal, 4(2), 8791.

12.Abobakirova, Z. A. (2021). Regulation Of The Resistance Of Cement Concrete With Polymer Additive And Activated Liquid Medium. The American Journal of Applied sciences, 3(04), 172-177.

13.Goncharova, N. I., Abobakirova, Z. A., & Mukhamedzanov, A. R. (2020, October). Capillary permeability of concrete in salt media in dry hot climate. In AIP Conference Proceedings (Vol. 2281, No. 1, p. 020028). AIP Publishing LLC.

14.Abobakirova, Z. A. (2021). Reasonable design of cement compositionfor refactory concrete. Asian Journal of Multidimensional Research, 10(9), 556-563.

15.Гончарова, Н. И., Абобакирова, З. А., & Мухамедзянов, А. Р. (2020). Энергосбережение в технологии ограждающих конструкций. In Энергоресурсосберегающие технологии и оборудование в дорожной и строительной отраслях (pp. 107-112).

16.Гончарова, Н. И., Абобакирова, З. А., Абдурахмонов, Д. М., & Хазраткулов, У. У. (2016). Разработка солестойкого бетона для конструкций с большим модулем открытой поверхности. Молодой ученый, (7-2), 53-57.

17.Ivanovna, G. N., & Asrorovna, A. Z. (2019). Technological features ofmagnetic activation of cement paste. European science review, 1(1-2).

18.Гончарова, Н. И., Абобакирова, З. А., & Мухаммедзиянов, А. Р. (2021).

I :

Сейсмостойкость Малоэтажных Зданий Из Низкопрочных Материалов. Central asian journal of theoretical & applied sciences, 2(11), 209-217.

19.Umarov, S. A. (2021). Development of deformations in the reinforcement of beams with composite reinforcement. Asian Journal of Multidimensional Research, 10(9), 511-517.

20.Akhrarovich, A. X., Mamajonovich, M. Y., & Abdugofurovich, U. S. (2021). Development Of Deformations In The Reinforcement Of Beams With Composite

J-jt

J 'iw U л -»"ч г /л m /"чи + I 1ла A m /л fi лл-м I ги i-»mr> I ( ir А 1л 1Л I 1 /л /~\ v m тл 2. ( I \ I I IА /1 V)

Reinforcement. The American Journal Of Applied Sciences, 3(05), 196-202.

21.Мирзабабаева, С. М., Мирзаахмедова, У. А., Абобакирова, З. А., & Умаров, Ш. А. (2021). Влияние Повышенных И Высоких Температур На Деформативность Бетонов. Таълим ва Ривожланиш Тахлили онлайн илмий журнали, 1(6), 40-43.

22.Мирзаахмедова, У. А., Мирзабабаева, С. М., Абобакирова, З. А., &

Умаров, Ш. А. (2021). Надежности И Долговечности Энергоэффективные

45

5 н -

q

* * !: •

(TALQIN VA iTADQIQOTLAR

ilmiy-uslubry jurnali

№4 2022

Строительные Конструкций. Таълим ва Ривожланиш Тахлили онлайн илмий журнали, 1(6), 48-51.

23.Умаров, Ш. А. (2021). Исследование Деформационного Состояния Композиционных Арматурных Балок. Таълим ва Ривожланиш Тахлили онлайн илмий журнали, 1(6), 60-64.

24.Умаров, Ш. А., Мирзабабаева, С. М., & Абобакирова, З. А. (2021). Бетон Тусинларда Шиша Толали Арматураларни Куллаш Оркали Мустахкамлик Ва Бузилиш Хрлатлари Аниклаш. Таълим ва Ривожланиш Тахлили онлайн илмий журнали, 1(6), 56-59.

m

иф

они» >*

46

jW^ У

q ж**

ЩУ>

Ш

!>3*:

Ш

»

Ыщ

* I |>

&Ц >

q И>

и

ы>

м>

Щъ

q й*

^ 4 >

q

wi >

ж*'

ш >

m >

i> * q

q > >

q ж* q