Научная статья на тему 'КОМБИНАЦИЯЛАШГАН МАШИНА ПУШТАОЛГИЧЛАРИНИНГ ПАРАМЕТРЛАРИНИ АСОСЛАШ'

КОМБИНАЦИЯЛАШГАН МАШИНА ПУШТАОЛГИЧЛАРИНИНГ ПАРАМЕТРЛАРИНИ АСОСЛАШ Текст научной статьи по специальности «Механика и машиностроение»

CC BY
1
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
пуштаолгич / пуштаолгичнинг баландлиги / пуштаолгич қанотларининг очилиш бурчаги / уларнинг ён қирқилиш бурчаги ва кенглиги / пуштаолгич исканаcининг тупроққа кириш бурчаги. / ridge maker / height of the ridge maker / opening angle of the wings of the ridge maker / angle of their side cut and width / angle of entry into the soil.

Аннотация научной статьи по механике и машиностроению, автор научной работы — Рахматов Орифжон, Расулжонов Абдурахмон Равшанбек Ўғли, Холиқулов Жамшид Ўктамқул Ўғли

Мақолада боғ қаторлари ораларини бир ўтишда экинга экиш учун тайёрлайдиган комбинациялашган машина пуштаолгичларининг баландлиги, улар қанотларининг очилиш бурчаги, ён қирқилиш бурчаги ва кенглиги, пуштаолгичлар исканаларининг тупроққа кириш бурчагини асослаш бўйича ўтказилган назарий тадқиқотларнинг натижалари келтирилган. Олинган натижаларга кўра комбинациялашган машина пуштаолгичларининг баландлиги камида 30,7 cm, улар қанотларининг очилиш бурчаги 60-65° оралиғида, қанотларининг ён қирқилиш бурчаги кўпи билан 35° ва кенглиги 43 cm ҳамда улар исканаларининг тупроққа кириш бурчаги 28-32° оралиғида бўлиши лозим.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по механике и машиностроению , автор научной работы — Рахматов Орифжон, Расулжонов Абдурахмон Равшанбек Ўғли, Холиқулов Жамшид Ўктамқул Ўғли

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Justification of parameters of ridge maker of combined machine

The article presents the results of theoretical studies to substantiate the height of the ridge makers of a combined machine for preparing the rows of gardens for sowing one at a time, the opening angle of their wings, the angle of the side cut, the width and the angle of entry into the soil. According to the results obtained, the height of the ridge makers of the combined machine should be at least 30,7 cm, the opening angle of their wings should be 60-65°, the side cut angle of the wings should be no more than 35°, and the angle of entry into the soil should be within 28-32°.

Текст научной работы на тему «КОМБИНАЦИЯЛАШГАН МАШИНА ПУШТАОЛГИЧЛАРИНИНГ ПАРАМЕТРЛАРИНИ АСОСЛАШ»

УУТ 631.319.06

КОМБИНАЦИЯЛАШГАН МАШИНА ПУШТАОЛГИЧЛАРИНИНГ ПАРАМЕТРЛАРИНИ АСОСЛАШ

Рахматов Орифжон ГулДУ, т.ф.д., доц.

Расулжонов Абдурахмон Равшанбек угли КХМИТИ, т.ф.PhD, к.и.х., abduraxmon qxmei@mail.ru

Холикулов Жамшид Уктамкул угли КХМИТИ, мустакил тадкикотчиси,

Аннотация. Маколада бог каторлари ораларини бир утишда экинга экиш учун тайёрлайдиган комбинациялашган машина пуштаолгичларининг баландлиги, улар канотларининг очилиш бурчаги, ён киркилиш бурчаги ва кенглиги, пуштаолгичлар исканаларининг тупрокка кириш бурчагини асослаш буйича утказилган назарий тадкикотларнинг натижалари келтирилган. Олинган натижаларга кура комбинациялашган машина пуштаолгичларининг баландлиги камида 30,7 cm, улар канотларининг очилиш бурчаги 60-65° оралигида, канотларининг ён киркилиш бурчаги купи билан 35° ва кенглиги 43 cm хамда улар исканаларининг тупрокка кириш бурчаги 28-32° оралигида булиши лозим.

Аннотация. В статье приведены результаты теоретических исследований по обоснованию высоты, угла раствора крыльев, угла бокового среза, ширины и угла вхождения в почву гребнеделателей комбинированной машины для подготовки междурядий садов к севу один за проход. По полученным результатам высота гребнеделателей комбинированной машины должна быть не менее 30,7 см, угол раствора их крыльев 60-65°, угла бокового среза крыльев не более 35°, угол вхождения в почву в пределах 28-32°.

Abstract. The article presents the results of theoretical studies to substantiate the height of the ridge makers of a combined machine for preparing the rows of gardens for sowing one at a time, the opening angle of their wings, the angle of the side cut, the width and the angle of entry into the soil. According to the results obtained, the height of the ridge makers of the combined machine should be at least 30,7 cm, the opening angle of their wings should be 60-65°, the side cut angle of the wings should be no more than 35°, and the angle of entry into the soil should be within 28-32°.

Калит сузлар: пуштаолгич, пуштаолгичнинг баландлиги, пуштаолгич канотларининг очилиш бурчаги, уларнинг ён киркилиш бурчаги ва кенглиги, пуштаолгич исканасининг тупрокка кириш бурчаги.

Ключевые слова: гребнеделатель, высота гребнеделателя, угол раствора крыльев гребнеделателя, угол их бокового среза и ширина, угол вхождения в почву.

Key words: ridge maker, height of the ridge maker, opening angle of the wings of the ridge maker, angle of their side cut and width, angle of entry into the soil.

Кириш. Х,озирги кунларда бахорда бог ва ток каторлари ораларини экин экишга тайёрлаш буйича агротехника тадбирлари алохида-алохида тупрокка ишлов бериш машиналари ва курилмаларида амалга оширилиб келинмокда. Бу мехнат, энергия ва ёнилги сарфини ортишига, тупрокнинг макро-микроструктурасини бузилиши ва ортикча зичланишига хдмда тупрокдаги намликнинг йукотилишига сабаб булмокда. Бундан

Qurilish^a^alimjlmjyjurnali

3-jild, 2-son 151

https://jurnal.qurilishtalim.uz

тaшкapи юкоpидaги тaдбирлaрни aмaлгa оширишдa 50-60 йиллaр олдин ярaтилгaн x,aмдa МДХ, мaмлaкaтлaридaн олиб келинган, мaънaвий жиx,aтдaн тулик эcкиргaн кишлок хужглиги мaшинaлaри Ba кypоллapидaн фойдaлaнилмокдa. Уш6у мaшинaлaрдaн фойдaлaниш x,aмдa yлaрни тaъмирлaш учун куп микдоpдa моддий хaрaжaтлaр capфлaнмокдa [1-5]. Тaъкидлaнгaнлaрдaн келиб чикиб, ^ХМИТИ дa бог Ba ток кaтоpлapи орaлaрини бирйyлa экин экиш учун тaйёрлaйдигaн комбинaциялaшгaн мaшинaнинг конструкцияси ишлaб чикилди [6]. Комбинaциялaшгaн мaшинa осиш кyрилмacи билaн жиx,озлaнгaн paMa, юмшaткич, мaйин тупрок кaтлaмини х,осил килaдигaн ротaцион иш органи, текиcлaгич, пyштa олгич, пyштaнинг устки ^ттами Ba ёнбaFpлapини зичлaйдигaн зичлaгичдaн ибоpaт.

Тадкикот материаллари. Ушбу мaколaдa комбинaциялaшгaн мaшинa пyштaолгичлapининг бaлaндлиги Hp, кaнотлapининг очилиш бypчaги 2jp, ис^^сини^ тупрок^ кириш бypчaги ßp, кaнотлapининг ён киркилиш бypчaги ó, Ba кaнотлapининг кенглиги Bp ни (1-pacм) aниклaш бyйичa yткaзилгaн нaзapий тaдкикотлapнинг нaтижaлapи келтирилган.

Ж

Bp

Y

1-расм. Пуштаолгичнинг параметрлари Тадкикот натижалари ва мух,окамаси.

Пушта олгичнинг баландлигини aдaбиётлapдaн мaълyм бyлгaн кyйидaги ифодa бyйичa aниклaймиз [7]

Hz \

HP +')il(*+ ^' (1)

бyндa Т] - тупрокни пyштaолгичнинг олдидa yюмлaнишини х,исобга олaдигaн коэффициент;

Hp - пyштaолгичнинг тупрок^ ботиш чукурлиги, m.

(1) шapт бaжapилгaндa пyштa олгич олдидa yюлгaн тупрок иш жapaёнидa унинг кaнотлapининг тепa киppaлapидaн ошиб кетмaйди.

Î] = 0,5 Ba Hp = 12 ^ ^бул килиб, пyштa олгичнинг бaлaндлиги кaмидa 30,7 cm

булиши лозимлигини aниклaймиз.

Пуштаолгич канотларининг очилиш бурчагини yлapгa тупрок ёпишмacлиги Ba Qurilish^aT'a'Umjlmiyjurnali^^^^^^^^S-iild

yлaрнинг олдида yюмлaнaдигaн тупрок хажми мумкин кадар кам 6Улиши шартларидан олинган куйидаги ифода бyйичa аниклаймиз

Л

2ïp = 2-Ç (2)

Yp =---, (3)

ёки

л ç 4 2

бунда Ç - тупрокнинг пуштаолгичнинг канотига ишкаланиш бурчаги,

(2) ва (3) ифодаларга Ç нинг адабиётлардан маълум (25-30°) [8] бyлгaн

кийматларини куйиб, 2^ = 60-65° ва Yр = 30-32°30' оралигида 6Улиши лозимлигини

аниклаймиз.

Пуштаолгич исканасининг тупрокка кириш бурчагини унинг ишчи сирти билан yзapo таъсирлашишда бyлгaн тупрок бyлaклapини кyтapилиши ва силжишидан хосил бyлaдигaн тортишга каршилик минимал кийматга эга 6Улиши шартидан келтириб чикарилган куйидаги ифода бyйичa аниклаймиз [8]

ßp = arctgí -q + y¡ q2 + p " + ^-q -J q2 + p " - m \ (4)

\ 3d J

m3 m2 m ( 6d -1) m1 2

бунда q =----г--; p = --j— ; d = 1 + tg ç; ва

y 27d3 6d2 2 d 9d m = tgç.

Юкоридагидек Ç = 25-30° кабул килиниб, (4) ифода бyйичa пуштаолгич

исканасининг тупрокка кириш бурчаги 28-32° оралигида 6Улиши лозимлигини аниклаймиз.

Пуштаолгич канотларининг ён киркилиш бурчагини куйидаги шартдан аниклаймиз

Ô = У min ' (5)

бунда Щтт - тупрокнинг табиий тукилиш бурчагининг минимал киймати,

(5) шарт бажарилганда пуштаолгич ковлаб олган тупрокни кайтадан y томонидан хосил килинган эгатга тукилиши кузатилмайди.

У нинг минимал киймати 35° эканлигини хисобга олсак Ô бурчак купи билан 35°

булиши мумкинлигини аниклаймиз.

Пуштаолгич канотларининг кенглигини 2-расмда келтирилган схемадан фойдаланиб аниклаймиз. Унга биноан

Bp = 2hbCtgÔ. (6)

бунда hb - пуштанинг баландлиги, m.

Бу ифодага hb = 15 ^ ва Ô нинг юкорида келтирилган кийматини куйсак, пуштаолгич канотларининг кенглиги 43 cm булиши лозимлиги келиб чикади.

Qurilishva^a'limJlmyjurnal^

3-jild, 2-son 153

https://jurnal.qurilishtalim.uz

2-расм. Пуштаолгич канотларининг кенглигини аниклашга доир схема

Хулоса. Демак утказилган тадкикотларимиз буйича талаб даражасидаги иш сифатини кам энергия сарфлаган х,олда таъминлаш учун комбинациялашган машина пуштаолгичларининг баландлиги камида 30,7 cm, канотларининг очилиш бурчаги 60-65° оралигида, улар исканаларининг тупрокка кириш бурчаги 28-32° оралигида, пуштаолгичлар канотларининг ён киркилиш бурчаги купи билан 35° ва кенглиги 43 cm булиши лозим. Ушбу олинган натижалар асосида комбинациялашган агрегатга урнатиш учун ГХ-4 пуштаолгичнинг кушимча канотсиз иш органини кабул килиб оламиз.

АДАБИЁТЛАР

1. Мевали бог катор ораларида сабзавот, полиз ва картошка экинларини етиштириш буйича тавсиялар. Сабзавот, полиз экинлари ва картошкачилик илмий-тадкикот институти. - Тошкент, 2015. - 23 б.

2. Tukhtakuziev A., Rasuljonov A., Xolikulov J. (2023) Research of angular vibration of combination machine winding. Web of synergy: International interdisciplinary research journal, Volume 2, Issue 4.

3. Кушназаров Х. Бог ва токзорларда ишлатиладиган техника воситалари. -Тошкент, 1985. - 148 б.

4. Шоумарова М., Абдиллаев Т. Богдорчилик машиналари. - Тошкент, 2006. - 88 б.

5. Богдорчилик ва узумчиликни ривожлантириш: Пакана ва ярим пакана (интенсив) мевали богларни ташкил этиш, ички ва ташки бозорларда юкори талабга эга булган, юкори х,осилдор узум навларини яратиш буйича кулланма. - Тошкент, 2016. - 113 б.

6. Rasuljonov A.R., Barlibayev Sh.N., Suyunov S.G'., Xoliqulov J.O'. Bog' qator oralarini biryo'la экт эkish uchun tayyorlaydigan kombinatsiyalashgan mashina // Suv xo'jaligini barqaror rivojlantirishda innovatsion texnologiyalarning ahamiyati: Xalqaro ilmiy va ilmiy-texnikaviy anjumani maqolalar to'plami. - Buxoro, 2023. - B. 206-209.

7. Пономарев Е.И. Обоснование параметров рабочего органа для формирования гребней и гряд под посевы хлопчатника: Дис. ... канд. техн. наук. - Янгиюль, 1984. - 141 с.

8. Тухтакузиев А., Имомкулов ^.Б. Тупрокни кам энергия сарфлаб деформациялаш ва парчалашнинг илмий-техник асослари. - Тошкент, 2013. - 119 б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.