Научная статья на тему 'КОГНИТИВ ПОЭТИКА'

КОГНИТИВ ПОЭТИКА Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

112
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
когнитив билим / оламни “ижодий қайта яратиш” / коммуникатив муносабат / концепт / “ифодавий қурилиш” / ботиний нутқ / ментал тузилма / когнитив поэтика мақсади / когнитив поэтика вазифалари.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Фируза Рустамовна Халимова

Замонавий ижтимоий воқелик – бу интеллектуал технологиялар воқелиги, яъни тафаккурнинг (cogito) информацион жамият ривожида асосий ресурс ва манба сифатида ўрин эгаллашидир. Бугунги кунда илмий билишнинг процессуал когнитив йўналиши долзарб саналиб, асосий эътибор инсон тафаккури фаолиятининг яширин усулига қаратилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «КОГНИТИВ ПОЭТИКА»

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-133-142

КОГНИТИВ ПОЭТИКА

Фируза Рустамовна Халимова

Самарканд давлат чет тиллар институти доценти

АННОТАЦИЯ

Замонавий ижтимоий вокелик - бу интеллектуал технологиялар вокелиги, яъни тафаккурнинг (cogito) информацион жамият ривожида асосий ресурс ва манба сифатида урин эгаллашидир. Бугунги кунда илмий билишнинг процессуал когнитив йуналиши долзарб саналиб, асосий эътибор инсон тафаккури фаолиятининг яширин усулига каратилади.

Калит сузлар: когнитив билим, оламни "ижодий кайта яратиш", коммуникатив муносабат, концепт, "ифодавий курилиш", ботиний нутк, ментал тузилма, когнитив поэтика максади, когнитив поэтика вазифалари.

КИРИШ

"Когнитивлик" ("билишга оид") тушунчаси икки томонлама характерга эга булиб, "когнитив билим" тушунчаси Е.С. Кубрякованинг фикрича, маълум бир сохаларни бирлаштириш ва табиатнинг энг мураккаб феноменларидан бири булган - инсоний билим ва тафаккурни аник ва тулик талкин килиш максадида турли соха вакиллари харакатларини умумлаштиришда фойдаланиш лозим (Кубрякова, 1996: 58).

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Турли сохалар когнитив билим таркибида мавжуд булиб, "когниция ва у билан боFлик жараён ва натижаларни кабул килувчи шаклларнинг турли аспектлари билан шуFулланишади: масалан, лингвистика - билишнинг тил системаларини; фалсафа - когницияга хос умумий муаммолар ва билиш жараёнининг методологиясини урганади" ва хк. (Уша асар: 82). Иккинчи томондан, когниция бошка фанлардаги жараён ва натижалардан фойдаланиши хам мумкин. Мисол учун, тилга оид билим инсоннинг шахсияти, унинг фаолияти ва атроф-мухитни идрок килиши хамда ушбу оламда узини англаши билан боFлик булиши бир катор психологик жараёнлар ва натижаларни чукур тафаккур килиш имкониятини беради.

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-133-142

Бугунги кунда когнитив тадкикотлар нафакат кундалик нуткка оид урганишлар доирасида, балки бадиий ва поэтик матнлар доирасида хам амалга оширилмокда. Адабиётшунослик ва тилшунослик фанларининг когнитив нуктаи назардан бирлашуви конунияти бадиий асар табиатида намоён булади. Поэтик ёки бадиий нутк тилнинг ифода шаклларидан бири булиб, мантикий хамда формал характери (шаклий тузилиши) жихатидан узига хос хусусиятлари билан характерланади.

"Поэтика" тушунчаси тилшунослик ва адабиётшунослик, хамда умуман, филологияда кенг илмий анъанага асосланиб кулланилади. Поэтик тахлил хам тилшунослар, хам адабиётшунослар ишларида уз аксини топади. Бу поэтиканинг хам бадиий билим, хусусан, "адабий турлар ва жанрлар, усул ва услуб хусусиятлари", "бадиий бутунлик доирасида турли ички алокалар ва муносабатлар конуниятлари"ни, хам тилшунослик билимлари, хусусан, "тил бирликларининг бадиий хусусиятлари"ни ифодаловчи иккитарафлама характерга эга эканлигидан далолат беради (Гаспаров, 1987: 295-296). Бу борада поэтика тушунчасининг адабиёт назариясига оид мохияти кенгрок, поэтик тил ёки адабий нутк тадкикоти эса торрок мохиятга эга деб кабул килинган. Бирок, назаримизда, ушбу икки холатда хам биз уни тор маънода тушунамиз, факат турли фан билан алокадор холда поэтика асарнинг хам бадиий тахлили муаммоларини, хам тил бирликлари ёрдамида тузилишидаги поэтик (бадиий, эстетик, экспрессивлик) вазифаларининг лингвистик тахлили муаммоларини камраб олади.

Р. Якобсоннинг фикрича, поэтика - бу умумийликда вербал ахборотнинг ва кисман шеърият поэтик вазифаларининг лингвистик тадкикидир. ...Поэтика, тил белгилари ёрдамида поэтик асар тадкики билан шуFулланиб, шеъриятнинг етакчи вазифасини урганади (Якобсон, 1987: 81). Бу, албатта, поэтиканинг бошка фанлар билан мухим алокасини, матнда акс этган аспектларни инкор этмайди. В.М. Жирмунский айтганидек, шеъриятда бадиий образ тил ёрдамида яратилади. Шунинг учун айтиш мумкинки, поэтиканинг биринчи булими, унинг куйи кавати тилшуносликка асосланган булмоFи даркор (Жирмунский, 2009: 240).

Г.О. Винокурнинг назарида, поэтика ва тилшунослик уртасида конуний фарк мавжуд эмас. (Винокур, 1990: 59). М.М. Бахтин хам поэтикада лингвистик омилларнинг ахамиятини эътироф этиб, тилнинг лингвистик элементи ва

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-133-142

асарнинг конструктив элементи бир-бири билан мос келиши лозимлигини кайд этган (Бахтин, 1993: 96).

Шунинг учун, назаримизда, когнитив поэтика - турли сохага оид фан булиб, унинг предмети даставвал когниция, бадиий ижод ва тил холатидаги поэтик (бадиий) матнни тадкик килиш принциплари, усуллари ва услубларидир.

Когнитив поэтика лингвистик поэтика, структурал (таркибий) поэтика, тарихий поэтика ва хоказо каби сохалардан бири саналади. Бунда когнитив аспект поэтик тахлилнинг диккат марказига кучади. Аввало, тил ёрдамида адабий асар ёки бадиий матнни ижодкор томонидан яратилган аклий ижодий жараёнлар ва улар натижаларининг моддий репрезентанти сифатида англаш натижасида кабул киладиган билимлар нуктаи назаридан. Адабий асар ва унинг тили инсон фаолиятининг аклий сохаси билан муносабатда булиши шубхасиздир. Шунинг учун хам адабиётшунослик ва тилшуносликнинг когнитологиянинг назарий муаммолари аспектида куриб чикилиши мантикан табиийдир.

Когнитив поэтиканинг мустакил фан сифатида поэтик нутк билан боFликлигини англашнинг мухимлиги шундаки, тилшунослик нафакат поэтик (бадиий) матнларни урганади, хамда поэтик матнлар ёки бадиий асар умумий структурасида у ёки бу ифода воситаларининг вазифасини белгилайди. Поэтик нутк каторида кундалик, амалий нутк тушунчалари хам мавжуддир. Баъзида нутк OFзаки, ноаник булиши мумкин. Айнан шу нуткни урганиш асосида баъзан нутк табиати ва мохияти тилшуносликнинг объекти деган хулосага келинади.

Вокеликни поэтик нуктаи назардан кабул килиш узига хос хусусиятларга эга булиб, улар тадкикотчилар томонидан куп маротаба таъкидланган. В.В. Виноградовнинг кайд этишича, поэтик нутк бадиий тафаккур воситаси булиб, унинг вазифаси - оламни ижодий кайта яратилиши йули билан англашдир (Виноградов, 1963: 78).

Бизнинг назаримизда, оламни "ижодий кайта яратиш" - нутк ёрдамида ижодкор томонидан кайта яратилаётган вокелик ифода воситаси оркали амалга оширилади. Вахолангки, шоир тафаккуридаги фикр, яъни вокелик укувчига хам тушунарли булмоFи даркор. Акс холда, нутк узининг асосий вазифасини, яъни коммуникативлигини йукотган булади. Бирок поэтик вазифа вокеликни ифодалашда лисоний мохиятнинг мураккаброк ва туларок информацион куриниши булиб, коммуникатив вазифа ривожининг узига хос тури сифатида

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-133-142

каралиши мумкин. Бу эса тил тизимининг узига хос холатидир, бунда тадкикодчи поэтик нуткдаги кундалик нуткда ишлатиладиган ифода воситалардан фаркли, узгача ажратилган, имманент тизимни, айнан мулокот тилида автоматлаштирилишга мойил, поэтик нуткда эса аксинча, актуаллашган ифода воситаларини сезиши мумкин (Звегинцев, 1964, 189).

Поэтик вазифа вокеликни ва унинг кундалик мулокотдан кандайдир жихатлари билан фаркланган у ёки бу шаклларда намоён булишини ижодий идрок этиш шароитида коммуникатив вазифани амалга оширилишини узида намоён этади. Бирок бу холатда тилнинг табиий мохияти ва асосий вазифасини тулик бажаришига имкон берадиган коммуникатив вазифа билан узилиш содир булмайди. Бинобарин, амалий (коммуникатив) муносабатда поэтик вазифа иккиламчи саналсада, бирок у мазмунлирок, купрок ахборотга эга.

Х,ар кандай коммуникатив акт хам оламнинг "ижодий кайта яратилиши" сифатида урганилмайди. Шу тарзда поэтик нутк инсоннинг тафаккур фаолиятини узида мужассам этиши билан кундалик мулокот нуткидан фарк филади. Поэтик нутк нуткий тафаккурнинг юкори шаклидир, у инсоннинг атроф-мухитга, унинг киймати тизимига булган турли муносабатини ифодалайди, яъни поэтик нутк воситалари оркали ифодаланган нуткий тафаккур кандайдир кисмда ассоциатив-образли деб тавсифланиши мумкин. Халкаро нуткда мавжуд булмаган кандайдир узига хос аник бирликларни учратмасакда, поэтик нутк халкаро адабий нутк борлотининг юкори шакли саналади. Унинг таркибидаги сузлар нооддий булсада, улар халкаро тилдаги барча сузлар каби курилишга эга. Шунинг учун айрим тадкикодчиларнинг поэтик нутк тил системасидаги бирча имкониятларини узида мужассам этишини тасдиклаши бежиз эмас (В.П. Григорьев, О.Г. Ревзина).

Поэтик нутк - узига хос функционал тизим булиб, унинг мохияти нафакат коммуникатив вазифа асосида, балки, аввало образлар тизимида тасвирланган вокеликни хиссий, экспрессив ва ассоциатив кабул килиш билан боFлик эстетик вазифа асосида намоён булади. Унда ажралган, имманент тизим булмайди. В.Г. Руделев фикрига кушилган холда, шуни таъкидлаш мумкинки, нуткнинг куптармокли FOялари ва унинг хар хил мазмундаги ахборот узатишга кодирлигини инобатга олиб, биз коммуникатив нуткдаги ахборот кисмларини ажратишга етарлича сабаб тополмаймиз (Руделев, 2002: 87).

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-133-142

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Поэтик нуткнинг турли назарий тахлиллари асосида унинг билиш билан булган алокаси шубхасизлиги курсатилган. Шунингдек лингвистик поэтика узининг турли йуналишларида - хох у яратувчанлик поэтикаси булсин, хох муаллифнинг шахсий поэтик нуткидаги олам тасвирининг бадиий-лисоний тузилиши булсин, бадиий тафаккурда поэтик нутк вазифасини яккол курсатиб бера олди. Когнитив тилшунослик доирасидаги тадкикодлар тил сохиблари томонидан "оламни англаш жараёни тилшунослик ва лингвистик поэтика чегарасини кесиб утувчи кушимча таълимот" деган фикрнинг мукаммал эмаслигини курсатиб берди (Рювет, 1980: 156). Бизга маълумки, оламни англаш нутк оркали амалга оширилади. Айни холда оламни поэтик нутк оркали англаш борасида суз бормокда, яъни поэтик нутк бадиий тафаккурни ифодалаш усули хисобланади. Поэтик нутк олам хакидаги яширин билимни тилда намоён этади. О.Г. Ревзина айтганидек, бадиий тафаккурнинг харакатини акс эттирувчи тавсифи мавжуд булмасада, лекин бадиий тафаккурни англаш мураккаб булмаганлиги туфайли ушбу атама уз -узини изохлаши мумкин (Ревзина, 1998: 21).

Поэтик нутк бадиий тафаккур билан муносабатда булган холда тил оркали борлик, олам хакидаги маълум билимлари ифодалашга хизмат этади. Билим турларини фаркларини ажратувчи белгилардан бири бу - креативлик ва нокреативликдир, уларнинг релевантлиги ноилмий билиш тизимида намоён булади. Барча илмий билимлар уз табиати асосида креатив хисобланиб, инсониятнинг ижодий билишга оид фаолиятини акс этади. Бу белгининг ижобий мазмуни узига хос креатив ва вокеликни англашнинг мураккаб шакли оркали амалга оширилади. Шунинг учун креатив билимлар ноакреатив билимларга нисбатан белгиланган булади.

Ноилмий билимлар тизимидаги креатив билимлар каторида "бадиийлик" тушунчаси алохида урин эгаллаб, санъат турларида, бадиий адабиётда намоён этилган вокеликнинг эстетик хусусиятини очиб беради. Бундай тасвирлашнинг узига хос хусусияти унинг образлилик характеридадир. Агар илмий ва бадиий каби вокеликни ифодалашнинг икки креатив усулларини таккосласак, уларнинг фарки узига хос тафаккур доирасида намоён булади: илмий билим "тушунча мохиятини англаш"га йуналтирилган булса, бадиий билим эса "образни англаш"ни камраб олади. Биринчи холатда инсоний фаолиятининг билишга оид интеллектуал-аклий (назарий) томони амалга оширилса, иккинчи холатда эса -

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-133-142

хиссий-образлилик намоён булади. Бадиий билим билан кундалик билим вокеликни англаш нуктаи назаридан таккосланганда, кундалик билим кургазмали, кузатувчанлик хиссий англаш билан боFлик: фикрлаш тасаввур ва сезиш оркали амалга оширилади; бадиий билим эса экспрессив, эстетик хиссий англаш билан боFлик булиб, фикрлаш индивидуал образлар оркали амалга оширилади.

Е.С. Кубрякованинг фикрича, когнитив тилшуносликнинг калит сузи - бу концептуализация тушунчасидир (Кубрякова, 1996: 105). Концептуализация назариясининг энг мухим бошлаетич курилмаси каторида - назарий ва/ёки кундалик билимларнинг оператив бирлиги, инсоннинг олам билан узаро таъсири тажрибаси акс этган концепт хакидаги тасаввур киради. Бошкача килиб айтганда, концепт - бу инсон нуткий фикрлаш фаолияти жараёнида аниклаган нарса ёки ходиса, уларнинг алохида хусусиятлари, характеристикаси, бошка нарса ёки ходиса билан узаро алокаси хакидаги тафаккур этилган билим бирлигидир (Болдырев, 2009: 25-26).

Муаллифлик дунёкарашини англаш учун, А.В. Громованинг белгилашича, нутк бирликлари ёрдамида укувчининг онгига максадга йуналтирилган таъсир утказиш талаб этилади. Нутк бирликлари регулятив вазифани бажарган холда, муаллиф ва укувчи мулокоти жараёнида бевосита иштирок этиб, кабул килинувчи субъект фаолиятини изохлашга мулжалланган (Громова, 2010: 3).

Бадиий концепт хусусияти шундан иборатки, у узига хос "ифодавий курилиш"га эгадир, ушбу курилиш матн муаллифи уз бадиий тасаввурини юкори даражада укучига етказиш учун керакли суз ва ифодаларни танлаб, уларни узига хос тарзда мослаштириб жойлаштириши асосида хосил булади. Бошкача килиб айтганда, нутк унинг турли ифода воситалари туфайли узига хос кийматга эга булади. Кундалик нуткка нисбатан ифоданинг бу турига берилган эътибор, одатда, поэтик нуткда "ифодавий курилиш" деб айтилади. Р. Якобсоннинг таъриф беришича, шеърият ифодавий курилиш асосидаги фикр баёнидир (Якобсон, 1987: 10).

Шундай килиб, шоир ёки ёзувчи нуткий тасаввуридаги асосий аклий бирлик - яхлит структурага эга булган бадиий концепт булиб, унинг асосий шаклланиши хиссий, ифодавий, ассоциатив механизмларнинг образли эстетик майдон билан хамоханглиги тарзида хосил булади

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-133-142

Бадиий концепт, бадиий тафаккур бирлиги хисобланиб, бадиий тафаккурнинг асосий принципи - "ягоналикни умумийликка киритиш"ни амалга оширади (Ревзина, 2002: 42). Ва бу, бизнинг фикримизча, тафаккур турлари билан боFлик. Бирок, биринчи уринда, индивидуал-муаллифлик дунёкарашни аниклаш ва тушуниш даркор. Концептнинг лисонийлашув жараёни яна бир мухим ментал боскични босиб утади. Вокеликнинг тафаккурдаги умумлашган инъикоси - образнинг мантикий "кайта ишланиши" натижасида хосил булган концепт лисоний "либос" олишидан олдин ушбу "либос"нинг тасавурдаги акси - модели юзага келади. Лисоний вокеланиш режаси пайдо булган захотиёк уни амалга ошириш услуби изланади. Режа хамда "сузсиз" модел нолисоний ёки "ботиний нутк" жараёнида юзага келади (Сафаров, 2006: 23).

Бадиий концептуализация ва унинг нуткда намоён булиши когнитив поэтика аспектида тасвирланиб, тадкикот анъанасига айланиши мумкин

Поэтикани когнитив тасвирлашнинг кейинги мухим жихати ментал ва нутк тузилмаларининг у ёки бу турлари муносабати саналади. Бизнингча, поэтик нуткда тилни когнитив англаш хусусиятидан нуткий репрезентация белгиси инсон хаёти давомида шаклланган ички тузилмалар, яъни олам тасвири, ижтимоий хаёт ва узлигининг тасвири жамланган баъзи-бир ментал репрезентацияни танлашда уз аксини топади (Андреева, 1998: 8).

Турли усулларда намоён этилган ушбу ментал репрезентация (аклий идрок) матн таркибида эстетик ва экспрессив вазифани бажаришга мулжалланган, когнитив тузилмалар билан узаро муносабати таркиби ва хусусиятларини аниклашга кумаклашадиган тил воситалари тахлили натижасида аникланади. Ментал репрезентациянинг турли усуллари муносабатига концепт атамаси етакчилик килади. Фан тараккиётининг замонавий боскичида концепт, - дейди, А.П. Бабушкин, - ментал вокеланиш шаклларидан бири булиб, нарсаларнинг кай тарзда узаро боFланиши ва уларнинг кандай категориялашини изохлайди (Бабушкин, 2011: 11).

Ж.Н. Маслова когнитив поэтиканинг максадини киска тарзда изохлаш мушкуллигини таъкидлаб, когнитив аспектда муаллиф субъектини урганиш ёки ундан узоклашиш; эътиборни матнлар билан асарлар тафовутига каратиш ёки берилган далилни маълум тадкикот доирасидан ташкари урганиш мумкин деб айтган (Маслова, 2014: 14).

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-133-142

Когнитив поэтика, даставвал, шеърий нуткда ифодаланган ментал тузилмалар асосидаги когнитив стратегиялар ва жараёнларга эътибор каратади. Когнитив поэтикада бадиий матн индивидуал ижод онгига хос концептуал тузилмаларининг лисоний вокеланиши холатида урганилади.

Когнитив поэтика олдига куйилган вазифага келсак, "когнитив поэтика доимий саволларга жавоб топишга харакат килади: бадиий адабиётда олам тасвири усули хакида; ижод ва санъат табиати хакида; бадиий адабиёт ва кундалик нуткнинг узаро муносабати хакида (Dolezel, 1990: 6-7). Cognitive poetics is a powerful tool for making explicit our reasoning processes and for illuminating the structure and content of literary texts (Freeman, 2002: 253-254).

Когнитив поэтика олдига куйилган мухим вазифалардан бири, деб ёзади Ж. Маслова, бадиий (поэтик) нутк тузилмалари, билишнинг ментал жараёнлари ва бирликлари орасидаги боFликликларни фош этиш саналади. Бундан ташкари, эмоционал-эстетик, бадиий тажриба хамда уни намоён этиш усулларини кайта ишлашнинг узига хос хусусиятларини аниклаш ва тасвирлаш когнитив поэтика вазифаси саналади (Маслова, 2014: 15).

Когнитив ёндашув муаллиф субъективлигидан узоклашишга имкон беради. Бу, масалан, жамиятда суз санъатидек ходиса мавжуд булишини таъминлайдиган умумий ментал асос хакидаги тасаввурни кенгайтириш имконида куринади.

ХУЛОСА

Шуни таъкидлаш жоизки, шеърият хар кандай ижодий фаолият махсули каби, даставвал инсон онгида шаклланади, яъни шоир вокеликдан таъсирланган холда уз хиссиётларини коFOЗда акс эттириш максадида кулига калам олади. У тасаввуридаги вокеликни укувчига таъсир утказиш максадида муносиб лисоний воситалардан фойдаланади. Шу тарзда, у оламни "кайта яратишга" мушарраф булади. Бирок шоир танлаган лисоний воситалар, принциплар, усуллар, услублар укувчига тафаккурида акс топган вокеликни айнан етказа оладими? Укувчи худди шундай таъсирни сеза оладими? Шеърнинг таъсирли, ифодавий булишига кайси омиллар сабаб булади? Бу саволларга когнитив поэтика жавоб бера олади.

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-133-142

REFERENCES

1. Андреева Е.А. Ментальная репрезентация: динамика и структура. - М.: Изд-во Институт психологии РАН, 1998. - 319 с.

2. Бабушкин А.П. Языковая объективация типизированных представлений. Воронеж, 2011. - 122 с.

3. Бахтин М.М. Формальный метод в литературоведении. - М.: Лабиринт, 1993. - 207 с.

4. Болдырев Н.Н. Концептуальная основа языка //Когнитивные исследования языка: концептуализация мира в языке. - Москва; Тамбов, 2009. Вып. 4.

5. Виноградов В.В. Стилистика. Теория поэтической речи. Поэтика. -М.: Изд-во АН СССР, 1963. - 255 с.

6. Винокур Г.О. Филологические исследования. Лингвистика и поэтика. - М.: Наука, 1990. - 452 с.

7. Гаспаров М.Л. Поэтика // Литературный энциклопедический словарь / под общ.ред.В.М. Кожевникова, П.А. Николаева. - М.: Сов. Энциклопедия, 1987. -752с.

8. Громова А.В. Регулятивный потенциал прилагательных в поэтическом дискурсе М.И. Цветаевой: автореф. дис. ... канд. филол. наук. - Томск, 2010.

9. Жирмунский В.М. Введение в литературоведение. - СПб.: Изд-во С.Петербург. ун-та, 2009. - 440 с

10. Звегинцев В.А. История языкознания XIX и XX веков в очерках и извлечениях. - М.: Изд-во Просвещения, 1964.

11. Кубрякова Е.С., Демьянков В.З., Панкрац Ю.Г., Лузина Л.Г. Краткий словарь когнитивных терминов. - М.: Изд-во МГУ, 1996. - 245 с.

12. Маслова Ж.Н. Введение в когнитивную поэтику. - Тамбов: Изд. дом ТГУ им. Г.Р. Державина, 2014. - 251 с.

13. Ревзина О.Г. Системно-функциональный подход в лингвистической поэтике и проблемы описания поэтического идиолекта: автореф. дис. ... д-ра филол. наук. - М., 1998. - 86 с.

14. Ревзина О.Г. Загадки поэтического текста //Коммуникативно-смысловые параметры грамматики и текста. - М.: Эдиториал УРСС, 2002. - 418 с.

15. Руделев В.Г. Принципы сегментации поэтической речи // Собрание сочинений: в 6 т. - Тамбов, 2002. Т. 6.

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 12 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-12-133-142

16. Рювет Н. Границы применения лингвистического анализа в поэтике // Новое в зарубежной лингвистике. Вып. 9: Лингвостилистика. - М.: Прогресс 1980. -297 с.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

17. Сафаров Ш.С. Когнитив тилшунослик. - Ж.: "Сангзор" нашриёти, 2006. - 92 б.

18. Тезисы Пражского лингвистического кружка //Звегинцев В.А. История языкознания XIX и XX веков в очерках и извлечениях. - М., 1960.

19. Якобсон Р. Работы по поэтике. - М.: Прогресс, 1987. - 464 с.

20. Dolezel L. Occidental Poetics: Tradition and Progress. Lincoln; London: University of Nebraska Press, 1990.

21. Freeman M. Poetry and the scope of metaphor: Toward a cognitive theory of literature // Metaphor and Metonymy at the Crossroads: A Cognitive Perspective. -Berlin; N.Y.: Mouton de Grater, 2002. - P. 253-281.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.