Научная статья на тему 'Кипящий родник, превратившийся в море'

Кипящий родник, превратившийся в море Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
649
46
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
лирикаи Мирзо Турсунзода / дубайтињо / образњои маљозї / ифодаи андешањои шоирона / усулњои сохташавии мафњумњои маљозї / лирика Мирзо Турсун-заде / двустишия-байты / аллегорические образы / выражение поэтической мысли / приёмы создания аллегории / Mirzo Tursunzade’s lyrics / couplet-baits / allegoric images / expression of poetic thoughts / methods of creating allegoric images

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — Ходжаев Файзулло, Khojaev F.

В данной статье рассматриваются приёмы создания недвусмысленной аллегории в лирике прославленного поэта Мирзо Турсун-заде. Автор излагает результаты своих наблюдений над приёмами поэтического построения образной системы двустиший – байтов, отобранных им из поэтического наследия мастера. В статье с новой точки зрения анализируются ясные аллегорические образы, создававшиеся поэтом. Автор исследования приходит к обоснованному выводу о том, что поэт в высокой степени владел мастерством создания своеобразных аллегорических образов для выражения поэтической мысли, и включает своё исследование в число небольших подарков в честь столетнего юбилея Мирзо Турсун-заде, который показал себя умелым мастером в искусстве создания аллегорической образности.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The author of the article considers methods of creating non ambiguous allegory in lyrics of famous poet Mirzo Tursunzade. The author also states the results of his observation over methods of poetical composition of image couplet system of baits, chosen by him from his poetry inherit. Here is also analysed vivid allegorical images applied by the poet from the new point. Researcher comes into grounded conclusion that poet possesses gift of creating allegorical images for expression of poetic thoughts, and devotes his research to the 100 <sup>th</sup> anniversary of prominent poet Mirzo Tursunzoda, who showed his skill in creating allegoric images.

Текст научной работы на тему «Кипящий родник, превратившийся в море»

10. Вожаномаи форс!. Бахши чашоруми «Меъёри ламол!». Аз Шамси Фахрии Исфашон!. Виростаи дуктур Содик Каё. —Тешрон, 1337.- 557с.

Рустамов Шавкат Рахимович-

кандидат филологических наук, доцент ТГУПБП

Появление элементов критики в средневековых персидско-таджикских

толковых словарях

В статье ставится проблема появления элементов критики и критического анализа в средневековых персидско-таджикских толковых словарях. Автор статьи на основании конкретных примеров рассматривает феномен появления элементов критического анализа слов в ранних и средневековых толковых словарях персидско-таджикского языка. При этом, выявляя общие критические взгляды и детальное осмысление языковых единиц, обосновываются критические взгляды средневековых персидско-таджикских лексикографов, таких как Асади Туси, Мухаммад Хиндушох Нахджувони, Фахри Каввос, Хофиза Убахи, Хусайн Вафои, Иброхим Форуки, Рашиддадин Таттави и др.

Автор статьи, исходя из того, что данная проблема в истории персидско-таджикской лексикографии ёще полностью не исследована, подчеркивает, что изучение разновидностей появления критического анализа и критических взглядов ранних и средних периодов персидско-таджикской лексикографии имеет важное значение для выявления других аспектов в истории развития данной отрасли науки.

Rustamov Sh.R.

Elements of critic in middle ages Persian-Tajik glossaries

The appearance of critical elements and critical analysis in middle ages in Persian-Tajik glossaries is touched in this article. The author of the article on the basis of concrete examples considers appearance of critical word element analysis in early and middle age Persian-Tajik glossaries. In the course of research he reveals general critical points and detail comprehension of language units, critical views of middle age Persian-Tajik lexicographs such as Asadi Tusi, Muhammad Khindushoh Nakhdjuvoni, Fahri Kavvos, Khofiz Ubakhi, Khusein Vafoi, Ibrokhim Foruki, Rashiddin Tattavi and others were motivated.

Proceeding from the fact that the problem hasn’t been fully researched in the history of Persian-Tajik lexicography, he underlines that the study of various kind of critical analysis and critical views of early and middle age periods has important significance for revealing of other aspects in the history development of this field.

Холаев Файзулло-

номзади илмтои филологг, дотсент, мутахассиси Шуъбаи илми ДД^БСТ

ЧАШМАЕ РУИДУ ОХИР БА&Р ШУД

Устод Мирзо Турсунзода дар карни XX аз зумраи шуарое шинохта шудааст, ки бо элодиёти гаронбааои худ макоми шоиставу арзандае дарёфтааст. йак ба лониби шоири хирадманду тавоно Лоик Шерал! аст, ки бо як байти барласта ба элодиёти ду бузургвори адабиёт - Айн! ва Турсунзода бааои воке! додаст:

Ёдгори Айниву ин куасорон зинда бод,

Шеъри Турсунзодаву ин обшорон зинда бод.

Агар ба макоми лугрофии Толикистон бо назари хирад чашм дузем, дар аакикат осори безаволи гуногунпаалу ва доманфаррохи устод Айн! ба куааои осмонбусу мустааками Толикистон, ки 93% онро фаро гирифтааст, шабоаати том дорад. Бад-ин гуфта сухани лондори Лоик пурра лавобгуи ин матлаб аст. Дили куаистони мустааками толик кони ганлаои кимматбаао буда ва осори Айн! аам шабеаи ин куаистон конаои кашфношудаи зиёде дорад, ки нигарон ба кораои арзандаи муааккикони оянда мебошад. Шеъри Турсунзодаро ба обшорон монанд кардани Лоик низ беаикмат нест, зеро об дар мафкураи халки мо рамзи ааёти ловидони умрбахши ламодоту набототу инсону кулли мавлудоти зинда шинохта шудааст. Обу куа бойигарии бузурги Худододаи толикон аст, ки лааон онро имруз шинохтааст. Ташбеаоти ба миён овардаи Лоик ба элодиёти Айниву Турсунзода басо воке! ато шудааст. Дар аакикат, агар куау оби Толикистон атои бузурги Худованд! бошад, осори безаволи Айниву Турсунзода аам дар радифи ин атоао неъмати пурарзиши маънав! мебошад, ки то имруз дар хизмати халку ватан аастанд.

Агар солаои 30 як катра лушида минбаъд ин катра ба як чашма табдил ёфта бошад бо муааббат меанати пурмашаккат кардани адиб дар солаои минбаъда ин чашма ба наари бузурги мусаффо табдил ёфта имруз нишонааои баари бузург шудани ин наар ба чашм мерасад. Дар аакикат мисрааои шеъри шоир чун таъми бегубори обаои мусаффои чашмасорони овозадори толик бисёр лазизу гуворост ва чун чашмасорон руабахши лону сабабгори дарозумрии мавлудоти зинда аст. Шеъри шоир ташнашикани калбаост ва гизобахши руау лонаост.

Мо хостем мааорати аунарии шоирро дар яке аз санъатаои маъмули адабиёти гаронбааои классик!, ки асрао инлониб барои равшан баён кардани фикр хизмати бузурге кардааст ва инро санъати ташбеа мегуянд, чанд фикри худро гуфта бошем. Дар китоби устод Туракул Зеан! «Санъати сухан» гуфта шудааст: «Ташбеа яке аз воситааои маъмули санъати бадеист, ки барои равшан, пуртаъсир ва барласта баён кардани фикр хизмат мекунад, ки адибони зиёд аз ин санъат дар осори худ фаровон истифода бурдаанд». Мо дар ин макола танао як навъи маъмули санъати ташбеа - ташбеаи равшанро дар элодиёти Турсунзода мавриди баррас! карор додем. Бояд тазаккур дод, ки ин навъи ташбеа бо адот ифода меёбад ва барои дарёфтани хонандаи мукаррар! аам душворие надорад. Устод Турсунзода аз ин навъи санъат бисёр фаровон ва бамаврид истифода бурдааст. Дар истифодаи ин санъат

шунари шоирии Тyрсyнзода, машорати табъи волои ÿ ва назари дакики хирадмандонаи ин шоири 6узург баръало ба назар мерасад. Яке аз узвшои асосі барои инсон чашм мебошад, ки инсон ба воситаи он тамоми заррашоро дида шикмату хираде ба худ шосил мекунад. Шоирони гузашта чашмро ба наргис, ба коса ва гайрашо ташбеш додаанд. Устод Турсунзода вобаста ба пешрафти илми техник! ба чашм ташбешоти нав дарёфтааст, аз лумла ÿ чашмро ба алав ва барк монанд кардааст:

Дар наззора чашмони сиёш,

Медурахшиданд монанди алав.

саш.79

Сÿи он ду чашми монанди алав,

саш.80

Чашмат, ки чу дидаи укобон,

Тез асту басе нишонагир аст.

саш.88

Коматаш рост мисли сарви бог,

Чашмшояш-электрикчарог.

саш.ЮЗ

Гуфт: «Дашон-гунчаву абрÿ-шилол,

Чашми сиёшаш чу рамида гизол».

саш.122

Дар ин кишлок як луи калон буд,

Чу чашмони асир обаш равон буд.

саш.124, «Хазон ва башор»

Духтари шинду ба шар сÿ чашм дÿxт, йар нигошаш чун шафак афрÿxт, сÿxт.

«Духтари мукаддас»

Дÿстро чашмони ÿ мекофтанд,

Сÿи шар кас чун шафак метофтанд.

саш^^ «Дони ширин»

Чи сон аз дида чун борон насÿзонам сиришкамро.

саш.57, «Шÿриши Восеъ»

Дидаамро карда гирён шамчу умри навбашор,

Орзуи худро ба мисли лола хандон кардаи.

саш.57, «Шуриши Восеъ»

Кушода чашмро чун шошкоса,

Занашро таъна мезад он хулоса.

«Чароги абад!»

Дар якчанд байтшои фавкуззикр устод Турсунзода ташбешшои такрори классикиро ба кор бурдааст ва инчунин вобаста ба замон ташбешоти нав элод кардааст. Шоир чашмро ба алав, барки электрик'!, шафак ташбеш додаст, ки иншо бозёфти хоси элоди шоир аст. Масалан, дар халк мегуянд, ки «чашмони ин лавон алов дорад» ё бисёр чашмони лозибадор ва зебо бошад, «аз чашмаш оташ мепарад» мегуянд. Хусусан чашмро ба нури пурзУри барки

электрик! ташбеш додани шоир яке аз дастовардшои элодиёти шоир аст. Баъзан шоир аз ташбешоти маъмули классик! барои ифодаи мафшумшои нав моширона истифода бурдааст, масалан чашми инсонро ба чашми укоб монанд кардан ташбеши нав нест, аммо шоир барои офаридани образи нишонагуи мошир ин ташбешро ба тарики нав кор фармудааст. Дуи кишлокро ба чашми асир монанд кардан низ барои таъсирбахш ва образноку муассир ифода кардани фикр самараи лустулукории устод Турсунзода аст. Тезии шаракатро шоир ба шитобидани сели башор, ба селрошашо монанд карда чунин мегуяд:

Чун сели башор зуд биштоб,

Ёрон ба ту интизор шастанд.

Шоир дар шеъри «Хотираи капитан» тайёраро ба шошини озод монанд кардааст:

Ту ки дируз дар фазои кушод,

Мепарид! чу шошини озод.

йаракати пуршиддати алалборро, ки ланговарони шурав! дар солшои Данги Бузурги Ватан! барои харидани лони дигарон лони хешро курбон мекарданд, шоир ин тавр ба тасвир гирифтааст:

Хешро мисли бомба гурронд!,

Хасмро туда-туда гуронд!.

Дашти бекорхобидаро шоир ба каси мурда монанд кардааст, ки ин машсули хаёли хосаи шоир мебошад:

Дашт домандароз метобид,

Рузу шаб мурдавор мехобид.

Шоир барои образнок баён кардани фикр араки пешонаи дешконро ба жола монанд кардааст, ки аз мешнати пурмашаккати дешкони элодкор хабар медишад:

Жола карданд арак зи пешон! , йамчун дешкон гаши заминрон!

Ё дар байти зерин такрор намудани номи машбуб сад бор чун сабаки дарси машсули хаёлоти рангини шоир аст:

Дар забон номи он лавон сад бор,

Менамояд чу як сабак такрор.

Ишкро шоир ба боди туфон шабошат дода чунин мегуяд:

Ишк монанди бод туфон кард,

Куши сабр аз дилаш парешон кард.

Шоир Турсунзода дар бораи ишк байти алибе офаридааст, ки аз машорати бузурги шунармандии шоир дарак медишад:

Ишк агар нест акл белон аст,

Дар дилат чиллаи зимистон аст.

Шоир дар байтшои поён! илро шудани орзушоро нишоят алиб, шоирона ифода кардааст:

Орзушои баланди халк шуд амоли он,

Чун шаво, чун об, чун нону намак донад зарур.

Мисли дарёаои куаи зин сабаб пурлуш буд,

З-ин сабаб бо чашми дил медид пешоянди дур.

Шоир садоро ба тир монанд кардааст, аз садо тир сохтааст, ки ниаоят ба ло баромадааст:

Буд садои адибаои кабир,

Гоа нарму латиф, гоа чун тир.

Шоир одат кардани мардумро ба барки илъич! бо таркиби гушту нохун бисёр зебову нозук офаридааст:

Халк ба равшан! чу гушту нохун,

Сахт пайвасту то абад як шуд.

Устод Турсунзода тораои нури заррини хуршедро гесуи замин номидааст, аз лумла у мегуяд:

Сабр кун гардад парешон, йар сааар дар гирди мо,

Шуълаи хуршед чун зарина гесуи замин.

Пеш аз сафар дар халк ба шахси мусофир роаи сафед орзу мекунанд, маълум аст, ки роаао ранги сафед надоранд ва ибораи роаи сафед малозист. Шоир Турсунзода ба ин иборат аам бозёфти элодие дорад:

Роаи ту чун куллааои куасорон шуд сафед,

Пеши руят боз гардиданд дараои умед.

Маълум аст, ки куллааои барфпуши куаистон зимистону тобистон, ки бо барфи нукрапуш пушида шудаанд ранги сафед доранд ва ба мусофир таманно кардани куллааои куасорон ба иборати роаи сафед наздиктар аст. Шоир маъшукаро ба оина ташбеа додаст, ки ин ташбеа аам бисёр зебо ва шинам баромадааст. Агар ин ташбеаи шоирро андаке баз таъбир намоем, ки шоир дар чашм, руй ва дили маъшука акси худро дидани аст, азлумла шоир гуфтааст:

Чи гуямат, ки азизам туро дар он бинам,

Ба пеши хеш чу оина аар замон бинам.

Шоир баъзан аз ташбеааои классик! ташбеаоти нав сохтааст. Суханро ба комат монанд кардан ва барои ифодаи рангини фикр дилхун намудан аз аунари бузурги маъниофарии Турсунзода дарак медиаад:

То сухан чун коматат мавзун шавад,

Дар сари аар мисрае дилхун шавад.

Шоир чашми маъшукаро ба алмос монанд кардааст. Алмос хусусияти хуби лилодиа!, тобандаг! ва кудрати бузурги бурандаг! дорад ва шоир ин хусусиятаоро ба маъшука алокаманд карда чунин мегуяд:

Чашми алмосии ту дар шишаи дил кора кард,

Зиндагии талху ширини маро назора кард.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Хост гирад пеши чашмам пардаи абру гурур,

Чашми бинои ту мисли барк онро пора кард.

Дар порчаи боло! тасвири базеби шоирона манзараи зебои аусни ёр бо ибораи «чашми алмос!» ва бо таркиби «чашми бинои мисли барк» тасвири ихчаму зебо ва расою зебо ба миён омадааст.

Дар достони «Хазон ва башор» дашони безеби кампири золро ба сурохии девори кулухин монанд кардани шоир дар офаридани образи манф! нишоят мувофик афтодааст. Шоир мегуяд:

Дашонаш буд чун сурохи девор,

Забонаш андарон хобида чун мор.

Забонро ба мор ташбеш додан низ хаёлоти тозаи рангини шоир Турсунзода аст. Ё дили кампирро ба гур монанд кардани шоир ба офаридани образи манф! мувофики максад афтодааст:

Дилаш чун гур буди тираву тор,

Пайи игвогаришо буд тайёр.

Шоир дар достони «йасани аробакаш» зарур будани илму донишро ба инсон бо таъбири барластаи халк! бисёр нозуку таъсирбахш ифода кардааст: Илм омухтан ба кас торафт,

Мисли обу шаво зарур афтод.

Маълум аст, ки обу шаво ва нон боиси зиндагии одамон мебошанд. Шоир дар байти боло дар катори ин заруриятшо зарур будани илму донишро вокеънигорона ифода карда ва онро дар як радиф бо он заруриятшо гузошта аз шамаи оншо баландтар будани илму донишро таъкид мекунад. Вобаста ба пешрафти илму техникаи замони нав суръати шаракати мошинро шоир ба суръати шамол монанд карда як мувофикати томи замонавиро ба майдони сухан ворид намудааст:

Муълизаи тезгарди шайратбахш,

Чун шамол омаду карор гирифт.

Калимаи мураккаби мушкилкушо ба мошин нишоят мувофикат кардааст. Вокеан мошин мушкилкушои зиндаг! буданашро шануз аз ибтидо исбот карда буд, ки он ба далелу аснод шолат надорад. Дар достони «йасани аробакаш» шаракати аспу аробаи йасанро дар рошшои ношамвору пурмашаккат, ки тамоми пайкари мусофирро ба ларза меандохт, ноором мекард шоир чунин ифода кардааст: йел гапро намешунид йасан,

Факат аспу аробаро меронд. йамаи узвшои моро чун,

Навдаи чормагз меафшонд.

Дар ин достон шоир одами таншоро ба луй монанд кардааст ва чунин мегуяд:

Ба азобат худат гунашкор!,

Гар нагарданд луйшо дарё.

Дар дили дашт мешаванд адо,

Мисли луй аст одами таншо.

Дар порчаи дигар шоир аз паси куши илм чун хуршед сар боло кардани Садафро ин тавр ифода кардааст:

Рузи аввал Садаф намедонист,

Ки чи сон дарсро шуруъ кунад.

Aз паси куши илм чун хуршед,

Ба сари деш чи сон тулуъ кунад.

Ба хурсандии бисёр сошиб шуданро шоир ба куш монанд кардааст:

Дар бараш менишаст ёри азиз,

Буд аз хуррам! дилаш чун куш.

Ба гумонам, ки зиндаги ин хел, йел надошт шаъну шукуш.

Дар достони «Писари Ватан», ки яке аз бештарин асаршои Мирзо Турсунзода машсуб меёбад, лилою тобиши теги мукаддаси партизан! ба чароги зиндагон! монанд карда шудааст:

Ба дастам буд теги партизон!,

Дурахшон чун чароги зиндагон!.

Маълум аст, ки на шар тег мукаддас аст, зеро теге ки бо максади ифлос вазифаашро адо мекунад мукаддас хисобидан нодуруст аст. Теге, ки ба манфиати осудаг!, обод! ва тинлии мардумон хизмат менамояд, вазифаи мукаддаси худро дуруст илро кардааст гуфтан лоиз аст. Шоир ибораи «офтоби нуги куш»-ро ки таркиби базеби халкист, ба марди умраш ба поён расида монанд мекунад ва ин маъниро нишоят шинам корбаст намудааст: Давонона намояд гарчи рушам,

Вале чун офтоби нуги кушам.

Парвози хаёлро шоир ба парвози кабутари баландпарвоз монанд карда чунин гуфтааст:

Хаёлаш болу пар зад чун кабутар,

Нишаст ошуфта руи боми дилбар.

Шоир дар офаридани образи падари Кодир низ ихтироъкоришо дорад ва ташбеши хубе ба миён омадааст:

йазор афсус, ки бисёр пирам,

Ба монанди зи шаст афтода тирам.

Турсунзода инсонро ба шамшер монанд кардааст, ки инсон хусусиятшои буррандаг!, тобандаг! ва дигар хусусиятшои ин аслишаро дорад:

Далели ман сазовори падар бош,

Чу шамшери падар сошиб зафар бош.

Барои тасвири суръати тези шаракати намояндаи халки украин - Микола дар озод намудани дешааш шаракати уро шоир ба раъд ва офтоб монанд кардааст. Маълум аст, ки нури гарми офтоб яхро об мекунад. Шоир гуфтааст: Микола суи деш чун барк мерафт,

Ба мисли офтоб аз шарк мерафт.

Барои офаридани образи ватандустонаи шурав!, ки барои озод кардани дешашои торолдидаю азияткашида нишоят мутаассир гардида ташнаи интиком буданд, шоир шаракати оншоро ба суръати шаракати сел монанд кардааст:

Зи шавки интиком аз ланглуён,

Равон буданд чун селе саворон.

Гаше Кодир ба пешу гаш Микола,

Ба тунди шарду мисли боду жола.

Кайд кардан зарур аст, ки элодиёти ин шоири бузург тадкикотшои пурарзиши насли лавони ояндаро нигарон аст, то эшон ба башри осори гаронбашои шоир гута зада дурру лаълу ёкути киматбашоро аз каъри он ба даст оварда ба мухлисони элодиёти шоир тушфа намоянд.

Калидвожашо: лирикаи Мирзо Турсунзода, дубайтишо, образшои малоз!, ифодаи андешашои шоирона, усулшои сохташавии мафшумшои малоз!.

Ключевые слова: лирика Мирзо Турсун-заде, двустишия-байты, аллегорические образы, выражение поэтической мысли, приёмы создания аллегории.

Key words: Mirzo Tursunzade’s lyrics, couplet-baits, allegoric images, expression of poetic thoughts, methods of creating allegoric images.

Пайнавишт:

1. Турсунзода М. Куллиёт, л.З, Осори адабьтанкид'!.- - Душанбе: Ирфон, 1979.

2. Турсунзода М. Куллиёт, л.4, Маколашо ва тарлумашо. - Душанбе: Ирфон, 1985.

3. Турсунзода М. Ба суи куллашои нав. - Душанбе: Ирфон, 1977.

4. Ошёни мешр (намунаи шеършо, хотирот ва мактубшо) - Душанбе: Aдиб, 2011.

5. Турсунзода М. Шеършо ва достоншо. - Душанбе: Aдиб, 1991.

6. Турсунзода М. йамеша бо Ватан - Душанбе: Aдиб, 2001.

7. Бабаев Ю. Мирзо Турсунзода (краткий очерк жизни и творчества). -Сталинабад: Таджикгосиздат, 1961.

8. Сайфуллоев A. Мирзо Турсунзода Очерки шаёт ва элодиёти шоир. -Душанбе: Ирфон, 1983.

9. AрмyГон. Aз дУстон ба Мирзо Турсунзода - шоири халкии Толикистон. - Душанбе: Ирфон, 1971.

10.Рустами Вашшоб. Меъёршои шеърият// Садои Шарк- № 11,- 2009, С.126-133.

11.Бобоев Ю. Сипашсолори назм. - Душанбе: Ирфон, 1971.

12. Сайфулоев A. Мирзо Турсунзода. - Хуланд, 2004.

Ходжаев Файзулло-

кандидат филологических наук, доцент ТГУПБП

Кипящий родник, превратившийся в море

В данной статье рассматриваются приёмы создания недвусмысленной аллегории в лирике прославленного поэта Мирзо Турсун-заде. Автор излагает результаты своих наблюдений над приёмами поэтического построения образной системы двустиший - байтов, отобранных им из поэтического наследия мастера. В статье с новой точки зрения анализируются ясные аллегорические образы, создававшиеся поэтом. Автор исследования приходит к обоснованному выводу о том, что поэт в высокой степени владел мастерством создания своеобразных аллегорических образов для выражения поэтической мысли, и включает своё исследование в число небольших подарков в честь столетнего юбилея Мирзо Турсун-

заде, который показал себя умелым мастером в искусстве создания аллегорической образности.

Khojaev F.

Boiling spring turned into the sea

The author of the article considers methods of creating non ambiguous allegory in lyrics of famous poet Mirzo Tursunzade. The author also states the results of his observation over methods ofpoetical composition of image couplet system of baits, chosen by him from his poetry inherit. Here is also analysed vivid allegorical images applied by the poet from the new point. Researcher comes into grounded conclusion that poet possesses gift of creating allegorical images for expression ofpoetic thoughts, and devotes his research to the 100th anniversary ofprominent poet Mirzo Tursunzoda, who showed his skill in creating allegoric images.

Мухиддинова Тахмина -

аспирант Таджикского национального университета

ТЕРМИНЫ И ТЕРМИНОСИСТЕМНЫЕ ОСОБЕННОСТИ НАИМЕНОВАНИЯ ЛИЦ ПО ПРОФЕССИИ (НА МАТЕРИАЛЕ ТАДЖИКСКОГО И АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКОВ)

Термин (от - лат. terminn - «граница, предел») - слово или словосочетание, обозначающее понятие специальной области знания или деятельности.

Термин входит в общую лексическую систему языка, но будучи лишь средством конкретной терминологической системы. А именно: термины существуют не просто в языке, а в составе определенной терминологии.

Таким образом, терминология - это совокупность терминов данной отрасли производства, деятельности, знания, образующийся в языке особый сектор лексики, наиболее доступный сознательному регулированию и упорядочению.

Однако необходимо упомянуть о том, что различаются два вида совокупности терминов - собственно терминология, упомянутая выше, и терминологические системы (терминосистемы).

Собственно терминология - стихийно сложившаяся совокупность терминов, отражающая исторический процесс накопления и осмысления знаний в определенной области. Терминология пополняется за счет общеупотребительной лексики и, в свою очередь, обогащает её.

Терминологическая система появляется тогда, когда какая-нибудь область знания или деятельности сложилась в достаточной степени, имеет свою теорию, выявила и осознала все свои основные понятия и связи между ними.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.