УДК 7.05.3
КИ1М ДИЗАЙНЫНДАГЫ АРТ-ДИЗАЙН КОНЦЕПЦИЯСЫ
ЖУМАНАЗАРОВА АЛИЯ ЕРБОЛАТЦЫЗЫ
Сеньор-лектор, «Дизайн» кафедрасы, Алматы технологиялык университетi,
Алматы каласы, ^азакстан
КУЛТАНОВА АЛЬМИРА НУРЛАЩЫЗЫ, УАТ АРАЙЛЫМ КЕЦЕСБЕЩЫЗЫ
«Дизайн» кафедрасыныц студенттерi, Алматы технологиялык университетi,
Алматы каласы, ^азакстан
Аннотация. Мацалада кшм дизайнындагы арт-дизайн концещиясыныц цолдынылуы, оныц ерекшел1ктер1 царастырылган. Сонымен цатар арт-дизайн элементтертщ костюм дизайнында цалай керШс табатыны, жалпы образы цандай болатыны сипатталган.
Клт свздер: арт-дизайн, кшм, сэн, концепция, форма, дизайнер, стиль, дизайнерлщ кшм, модельдеу, арт-костюм, утилитарлыц мацсат.
Элеуметпк-мэдени езгерютер дизайнга, технологияга эсер етп, костюм жасау процесс Жаца технологиялардьщ пайда болуына жэне баска идеологиялык ортаньщ калыптасуына байланысты киiмдi модельдеу принциптерi мен эдiстерi туралы дэстYрлi идеялар езгердi. Сэндi костюм ендiрiсiнде арт-костюмнщ жаца, элi зерттелмеген багыты пайда болды, бул осы кубылыстыц теориялык кезкарастарын карастырудыц езектiлiгiн жэне алынган деректердi практикалык колдану мYмкiндiктерiн зерттеудi аныктайды.
БYгiнгi кYнi адам езшщ субъективтi дYниетанымын керсете алатын костюм формаларына кызыгушылык танытады, оган утилитарлык максаттарга жауап берiп кана коймай, сонымен катар тужырымдамалык керкемдш магынага ие киiм кажет.
Сурет 1 - Концептуалды арт-коллекциясы
Арт-дизайнныц негiзiнде шыгармашылык кезкарас жатыр, сондыктан эрбiр дизайнер ез жумысына тек сэн элементтерi гана емес, тужырымдамалык идеялар мен философиялык багыттарды да енпзедг Киiмдерге арт-дизайн концепциясын колдану аркылы дизайнерлер белгiлi бiр мэдениеттщ, элеуметтiк ахуалдыц немесе заманныц езшдш ерекшелiктерiн бейнелей алады. Бул ез кезегшде киiмдердi тек сэн гана емес, енер туындысына айналдырады. Мысалы, казiргi замангы дизайнерлер киiмдерге абстракцияларды, сюрреалистiк немесе поп-
арт элементтерш косып, оларды кYнделiктi eмiрден шыгып, адамдарга эстетикалык кана емес, терец ой салатын курал ретiнде усынады [1].
Сондай-ак, арт-дизайнныц киiмдерге косатын тагы 6ip ерекшелiгi - оныц кеп функционалдыгы. Киiмдерде эртYрлi материалдарды колдану, сэн мен eнердi тогыстыру аркылы дизайнерлер шыгармашылык еркiндiкке ие болады. Осылайша, киiмдер тек дене коргаушысы гана емес, адамныц мэдениетке, енерге деген кезкарасын, когамдагы орнын керсетуге арналган 6iрегей куралга айналады [3].
Сурет 2 - Арт-дизайн концепциясы
ХХ1 гасырда eнiмдi тацдаудагы ец мацызды критерий жаца эмоциялар алу, функционалды канагаттанудан гeрi eзiн-eзi керсетуге умтылу болып табылады. Бул талапка кшмнщ арт-дизайны оныц бурын-соцды болмаган кeрiнiстерiмен, пiшiнiмен жэне дизайнымен сэйкес келедi [2].
Сурет 3 - Фантазиялык киiм Yлгiлерi
Энер топтамаларын жасау матаныц курылымында, технологиясында жэне кшмнщ жаца формаларын жобалауда инновациялык эзiрлемелердi колдануга мYмкiндiк 6ередi, бул
костюмнщ жаца формаларын табуга мYмкiндiк бередi. Энер коллекцияларын ^¥РУДан бастап енеркэсштш eндiрiске кшм eHri3yre дейiнгi жол тутынушыньщ подиумдарда да, сауда алавдарында да костюмнщ кандай да бip тYpiн тавдауын зерттеуге мYмкiндiк бepeдi [3].
Сурет 4 - Стиль керша
Мундай коллекциялардьщ дизайны кещспкп кабылдаудыц жаца тYрлерiне сэйкес келетiн бiрегей дизайн шешiмдерiн iздеуге итермеледi. Энер топтамаларын жасау Yшiн TYnH^c^a идеяларды iздеу киiм жасау, дизайн, текстуралау жэне инновация технологиясы бойынша терец iзденiстердi кажет етедi.
Дизайнерлiк кшм-бул сэндi устанатындардыц гардеробыныц ажырамас бeлiгi. Сэн дизайнерлерi усынган коллекциялар жалпы идеямен, белгш бiр такырыппен немесе уксас тYCтермен ерекшеленедi. Оларды бiр автор да, белгш бiр брендтщ немесе сэн ymmh дизайнерлер тобы да жасай алады. Кeбiнесе сэнгерлер баска енер тYрлерiнен шабыт алады. Сонымен, казiргi замангы киiм коллекцияларына сюрреализм (мысалы, бiрiктiрiлмейтiн нэрсенi бiрiктiру кезшде), поп - арт (фотосуреттердi, баска да накты объектiлердi пайдалану), постмодернизм жэне т. б. сиякты багыттар Yлкен эсер еттi.
Дорыта айтканда, кшмнщ арт-дизайныныц калыптасуы батыс еуропалык суретшшердщ дизайнерлiк шыгармашылыгыныц эсерiнен болды. Х1Х f., авангардтык енердщ керкемдш эдiстерi.
ЭДЕБИЕТТЕР
1. Демшина А. Мода в контексте визуальной культуры: вторая половина ХХ — начало XXI вв : [арх. 7 октября 2022]. — СПб. : Астерион, 2009. — ISBN 9785457237308.
2. Будникова О.В., Диева О Н. ЭКОЛОГИЧЕСКИЕ ТЕНДЕНЦИИ В ДИЗАЙНЕ КОСТЮМА Известия Юго-Западного государственного университета. Серия: Техника и технологии. 2014. № 2. С. 60-69.
3. Интернет желiсi: https://izron.ru/articles/o-voprosakh-i-problemakh-sovremennykh-gumanitarnykh-nauk-sbornik-nauchnykh-trudov-po-itogam-mezhduna/sektsiya-6-tekhnicheskaya-estetika-i-dizayn-spetsialnost-17-00-06/art-dizayn-v-proektirovanii-odezhdy-xx-nachal a-xxi -vekov/