CC BY
4§ahla ibrahim qizi 3lizada i.ü.f.d., dos.avazi, Memarliq va ïn^aat Universiteti, Baki
e-mail: shahla.alizada@azmiu.edu.az
Mammadzada inci Bilal qizi Magistrant, Memarliq va ïn^aat Universiteti, Baki
e-mail: inci00986@gmail.com
KiÇiK V3 ORTA BiZNESiN MALÍYY3L3§DÍRÍLM3SÍ Xülasa: Azsrbaycan Respublikasi bszi digsr postsosialist ölkslsri kimi iqtisadiyyatini modernlsçdirmsk ^ün islahatlar hsyata keçirir. îqtisadiyyatm liberallaçdirilmasi, mülkiyystin özslls§dirilmssi, kiçik vs orta sahibkarligin inkiçafi, bazar infrastrukturunun yaradilmasi, rsqabstin dsstsklsnmssi, daxili vs xarici bazarlarin inkiçafi bu istiqamstds mühüm addimlardir. Dayaniqli milli îqtisadiyyatm yaradilmasi sahibkarliq sektorunun inkiçafini tslsb edir. Bu sektor daxili bazarin tschizatini tsmin edir, ixrac potensialini artirir, i§ yerlsri yaradir. Kiçik vs orta biznesin inkiçafi bazar iqtisadiyyatinda hslledici rol oynayir vs msçgulluq imkanlari yaradir. íqtisadi yükssli§ ^ün sahibkarligin, o cümlsdsn kiçik vs orta sahibkarligin rolu vacibdir. îqtisadiyyatda kiçik sahibkarligin shsmiyysti böyükdür; msçgullugun artmasina, yoxsullugun azalmasina vs yeni i§ imkanlarinin yaradilmasina gstirib çixarir. Bu fsaliyystlsr vasitssils innovasiyalarin sürstlsndirilmssini vs qabaqcil texnologiyalarin msnimssnilmssini tsmin edsn geniçmiqyasli sahibkarliq fsaliyystinin ssaslari qoyulur. Bu, dövlst proqramlarinin hazirlanmasini, normativ-hüquqi bazanin tskmillsçdirilmssini, bu sahsys daha ciddi yanaçmagi zsruri edir. Kiçik sahibkarliq subyektlsrinin iqtisadi fsaliyysti ds csmiyystds sosial mssslslsrin hsllins öz töhfssini vermskls, kiçik vs orta sahibkarligin, regionlarin iqtisadiyyatinin inkiçafina, yeni i§ yerlsrinin açilmasina, shalinin msçgullugunun artirilmasina, ölksds rsqabst mühitinin yaradilmasina müsbst tssir göstsrir.
A^ar sözlar: kigik vd orta biznes, rgqabdtqabiliyydtlilik, sahibkarliq, ÜDM, iqtisadiyyat.
Giri§. Hsr bir dövlstin ssas msqssdlsrindsn biri müksmmsl qanunvericilik bazasinin rssmils§dirilmssini tsmin etmskdir. 9ks halda istsr dövlst, istsrss ds özsl sektorda fsaliyyst göstsrsn müxtslif qurumlarin fsaliyystinds, dövlstin qar§iya qoydugu msqssdlsrs ?atmaqda 5stinliklsrin yaranmasi qa?ilmazdir.
Azsrbaycanda sahibkarliq fsaliyystinin davamli inki§afi dövlstin iqtisadi siyasstinin mühüm tsrkib hissssidir. Son illsr qanunvericilik bazasinin, inzibati prosedurlarin vs dövlst-sahibkar münasibstlsrinin tskmills§dirilmssi istiqamstinds dövlst tsrsfindsn tsdbirlsr hsyata ke?irilir [2, s.98].
Qanunvericiliyin inki§afi sahssinds tstbiq edilsn qabaqcil vasitslsrdsn biri ds qanunvericiliyin tssirinin tshlili sistemidir. Mövcud vs ya tsklif olunan tsnzimlsyici vs mülki normativ-hüquqi tsnzimlsmslsrin müsbst vs msnfi tsrsflsrinin qiymstlsndirilmssins daha shatsli yana§mani izlsysn bu sistem mövcud problemlsrin ara§dirilmasinda mühüm rol oynayir vs hökumstin qsbul etdiyi qsrarlarin qanunvericiliys uygun olub-olmadigini müsyysn etmsk ü?ün istifads olunan alstdir. Bu sistem qsrarlarin tshlil edilmsdsn bilavasits qsbul edilmssinin qar§isini alir vs müvafiq orqanlara tam mslumat tsqdim etmskls qsrarlarin mümkün variantlarini tsqdim edir. Qanunvericiliyin maraqli tsrsflsrinin vs onun sosial mesajinin öyrsnilmssi, bu tsrsflsrin mövqelsri vs onlara tssirlsri tshlilin mühüm tsrkib hissssi hesab olunur. Belslikls, qanunvericiliyin tssirinin tshlili normativ-hüquqi tsnzimlsmslsr ü?ün layihslsrin hazirlanmasi prosesinin bir hissssidir, lakin formal prosesdir vs onun vasitssils normativ-hüquqi tsnzimlsmsnin qsbulunun tssirlsri ils bagli özsl sektorun mövqeyi müsyysn edilscskdir. Düzgün sosial msslshstls§mslsr yeni qanunvericiliyin effektiv olmasina vs onun mümkün tssirlsri haqqinda daha strafli mslumat slds etmsys imkan verir. Ona görs ds qanunvericiliys tssir tshlilinin ölksmizds tstbiqi mscburidir [4, s.22].
Azarbaycan iqtisadiyyatinda ki^ik va orta biznesin maliyya problemlari
Azsrbaycan iqtisadiyyatinda ki5ik vs orta sahibkarliq (KOB) iqtisadiyyatin mühüm tsrkib hissssini ts§kil edir vs ms§gulluq, innovasiya vs iqtisadi artimda mühüm rol oynayir. Bununla bels, maliyys problemlsri KOB-lar ü?ün shsmiyystli manes ola bilsr.
Kredit alda etmak imkani: KOB-lar tez-tez banklardan kredit almaqda 5stinliklsrls üzls§irlsr. Banklar 5ox vaxt KOB-lara kredit vermsk istsmsys bilsr vs ya yükssk faiz dsrscslsri tslsb eds bilsr.
Girov problemlari: Banklar adstsn kredit almaq ü?ün girov tslsb edirlsr. Bununla bels, KOB-larin 5ox vaxt kifayst qsdsr girovu olmadigindan kredit slds etmsk 5stinls§ir.
Yüksak faiz daracalari: KOB-lar ü?ün verilsn kreditlsr adstsn yükssk faiz dsrscslsrins malikdir. Bu, biznesin gslirliliyins vs inki§af potensialina msnfi tssir göstsrs bilsr.
Maliyya menecmenti: KOB-lar 5ox vaxt effektiv maliyys idarsetms bacariqlarindan mshrum ola bilsrlsr. Bu, pul vssaitlsrinin hsrsksti problemlsri, borclarin idars edilmssi problemlsri vs xsrclsrs nszarst kimi maliyys problemlsrins ssbsb ola bilsr.
Bazara 91x1$: KOB-lar beynslxalq bazarlara ?ixi§da da 5stinliklsrls üzls§s bilsr. ixrac ü?ün tslsb olunan kapitala vs resurslara ?ixi§ mshdudla§dirila bilsr.
Bu problemlsr KOB-larin böyümssins vs rsqabst qabiliyystins zsrsr vers bilsr. Hökumstlsr, maliyys institutlari vs bizness dsstsk ts§kilatlari 5ox vaxt KOB-lari dsstsklsmsk ü?ün müxtslif siyasst vs proqramlar hazirlayirlar. Bu siyasstlsrs a§agi faizli kredit proqramlari, girov tsminati, tslim vs msslshst xidmstlsri kimi dsstsklsr daxildir.
Bu msqssdls dövlst tsrsfindsn görülscsk tsdbirlsr KOB-larin strategiya yol xsritssinds göstsrilib.
1. Qanunvericiliys tssir tshlilinin hsyata ke?irilmssi. Hsyata ke?irilsn islahatlarin KOB törsms §irkstlsrins tssirini qiymstlsndirmsk ü?ün qanunvericiliys tssirin tshlili sisteminin tstbiqi nszsrdsn ke?irilscsk. Bu sistem mövcud qanunvericiliyin ölksds aparilan islahatlara tssirini öl?msys vs müvafiq tskmills§dirmslsrs kömsk edscskdir.
Sistemin tstbiqi ils bagli xarici ölkslsrin tscrübssi öyrsnilscsk, Azsrbaycanda KOB-larm xüsusiyystlsri nszsrs alinmaqla lazimi tsdbirlsr görülscsk.
2. Qanunvericiliys tssir tshlilinin hsyata keçirilmssinin ssmsrsliliyini artirmaq ûçûn institusional vasitslsrin yaradilmasi. Dünyada ba§ versn qlobal iqtisadi proseslsr fonunda müxtslif sahslsrds dövlst siyasstinin müsyysn edilmssinds, o cümlsdsn ölks vs region üzrs qsrarlarin vs hüquqi tsnzimlsms layihslsrinin hazirlanmasinda ictimai msslshstlsçmslsrin zsruriliyini nszsrs alaraq, bu sahsds institusional obyektlsrin yaradilmasi araçdirilacaq vs lazim gsldikds qanunvericiliyin tssirinin tshlilini hsyata keçirsn qurum yaradilacaqdir. Bu qurumun i§i hüquqi layihslsrin hazirlanmasinin qiymstlsndirilmssi, hüquqi layihslsrin hazirlanmasinda özsl sektorun içtirakinin tsmin edilmssi, rsylsrin hazirlanmasi vs tskliflsrin verilmssindsn ibarst olacaq.
Azsrbaycanda KOB-larin regionlar üzrs bölgüsünds görünsn odur ki, Bakida mövcud olan iqtisadi imkanlar, bszi bölgslsrds i§ yerlsrinin azligi vs ksnd tsssrrüfatinda kirays haqqinin a§agi olmasi mövsümi msçgulluq vs miqrasiyaya ssbsb olur [6, s.133]. Rssmi statistikaya görs, Bakinin shalisi 2 milyon nsfsrdsn bir qsdsr çox olsa da, bu rsqsms ölksnin baçqa yerlsrinds rssmi qeydiyyatda olan, lakin sslinds Bakida yaçayanlar daxil deyil. Bakinin real shalisi 4 milyona yaxindir ki, bu da rssmi rsqsmlsrdsn iki dsfs çoxdur. Bakida shalinin çoxluguna vs çshsrin böyüklüyüns görs KOB-larin sayi digsr bölgslsrs nisbstsn daha çoxdur. Tsbii ki, paytaxt olmasi vs iqtisadi inkiçafi da bu yers tssir etdi. Bakidan sonra Sumqayit vs Gsncsds KOB-larin sayi bütün ölks üzrs ümumi KOB-larin 61%-ni tsçkil edir. Bölgslsrds KOB-larin sayini artirmaq ^ün dövlst regionlardaki sahibkarliq subyektlsrins vergi endirimlsri edir vs sahibkarligin inkiçafini stimullaçdirir.
Dünya tscrübssi göstsrir ki, kiçik sahibkarligin geniçlsndirilmssi açagidaki problemlsrin hsllins müsbst tssir göstsrir: 1) Ghalinin mal vs xidmstlsrs yükssk tslsbatinin ödsnilmssi üçün azad rsqabst mexanizmi. 2) Mshsullarin, xidmstlsrin vs içlsrin hscmini vs keyfiyystini artirmaq. 3) mshsul vs xidmstlsrin konkret mü§tsrilsrs yönsldilmssi. 4) îqtisadiyyatm yenidsn qurulmasi, kiçik sahibkarligin ssfsrbsr edilmssi,
manevr vs çevikliys tssirlsri. 5) shalinin öz vssaitlsrinin istehsalda içtiraki. 6) yeni vs slavs i§ yerlsrinin tsçkili, habels tshlükssizliyin azaldilmasi. 7) çsxsiyyst qabiliyystlsrinin vs yaradiciliq bacariqlarmm tam ifadssi. 8) müxtslif shali qruplarinin biznes mühitinds içtiraki. 9) özsl sahibkarligin inkiçafi. 10) elmi-texniki tsrsqqinin inkiçafinin tsmin edilmssi. 11) Böyük çirkstlsrin yerli xammal vs tullantilarinin msnimssnilmssi vs istifadssi.
Ölks iqtisadiyyatinin neft sektorundan asili olaraq inkiçaf etmssi kiçik vs orta müsssisslsrin sayinin artmasina tskan verir. Lakin KOB-larin sayinin artmasi bu sahibkarliq sektorunun ÜDM-s töhfssini sks etdirmir. Neft sektorunun artimi nsticssinds ümumi iqtisadi siçrayiç fonunda qeyri-neft sektorunun inkiçafi demsk olar ki, avtomatik ba§ verdi. Son illsrds iss neftin qiymstinin a§agi dü§mssi nsticssinds qeyri-neft sektorunda azalmalar mü§ahids olunur. KOB-lar tskbaçina kiçik iqtisadi vahidlsrdir vs ayri-ayriliqda onlarin iqtisadiyyata töhfssi shsmiyystsiz görünür. Lakin ümumi götürdükds onlarin sdsdi ôlçûlsri iqtisadiyyat vs csmiyyst ûçûn ns qsdsr shsmiyystli oldugunu ortaya qoyur [1, s.45].
Azsrbaycanin KOB-larin vs bütövlükds ölks iqtisadiyyatinin inkiçafi ûçûn güclü potensiala vs geni§ imkanlara malikdir. Bu msqssdls ümumi biznes mühitinin yax§ila§dirilmasi, maliyys resurslarina çixiçin daha msqssdsuygun vs ssmsrsli tsçkili, kiçik vs orta sahibkarliq mssslslsrinin daxili vs xarici bazarlara çixarilmasinin tsmin edilmssi, bacariqli vs ixtisasli kadrlarin mövcudlugunun tsmin edilmssi hsyata keçirilmsli olan mühüm addimlardandir.
Dünya iqtisadiyyatinda KOB-un göstsricilsri ils Azsrbaycanda KOB-un iqtisadiyyatdaki rolunu müqayiss etdikds onlarin orta hesabla bütün göstsricilsr üzrs gerids qaldigini görürük. Azsrbaycanda biznes digsr ölkslsrds oldugu kimi iqtisadi inkiçafa kömsk eds bilmsz. Bunun qarçisini almaq ^ün KOB-lar inkiçaf etmslidir vs dövlst tsrsfindsn bszi siyasstlsr, proqramlar vs strategiya yol xsritslsri hazirlanmiçdir.
Vergi dsrscslsri yükssk olarsa, ilkin vergi daxilolmalari vergi dsrscslsri ils paralel olaraq artir, lakin son nsticsds vergi dsrscssinin yükssk olmasi vergi daxilolmalarinin
ksskin azalmasina ssbsb olur. Göründüyü kimi, vergi yükünün azaldilmasi tskcs vergi ödsyicilsrinin maraqlarina tsminat vermir, hsm ds dövlst maraqlarini qoruyur, optimal vergitutmani tsmin edir [1, s.76].
Vergi dsrscssinin artirilmasi vergi daxilolmalarinin müsyysn nöqtsys qsdsr artmasina ssbsb olur, daha sonra iss vergi dsrscssinin hsr artmasi ils vergi daxilolmalarinin azalmasina ssbsb olur. Hsm vergi daxilolmalarini artirmaq, hsm ds KOB-un inkiçafina zsmin yaratmaq ^ün dövlst tsrsfindsn yükssk vergi siyassti hsyata keçirilmir. Bszsn iqtisadiyyatin bszi sahslsrinds kiçik biznesin inkiçafini tsmin etmsk üçün regionlar hstta vergi ödsni§lsrini ds lsgv edirdilsr.
Azsrbaycanda regionlarin iqtisadi inkiçafinda kiçik sahibkarliq mühüm yer tutur. Bölgslsrds sahibkarliq subyektlsrinin sayinin artmasi burada içsizlik probleminin hsllini yaradir.
Azsrbaycan iqtisadiyyatinda KOB-larin ÜDM-ds, msçgulluqda vs ölksys xarici pul axininda payi dsfslsrls artirila bilsr. Bu baximdan qeyd eds bilsrik ki, ölksnin gslscsk inkiçafinda KOB-un payi böyük shsmiyyst kssb edir [3, s.11].
Azsrbaycanin KOB-larinin vs bütövlükds ölks iqtisadiyyatinin inkiçafi üçün güclü potensiala vs geni§ imkanlara malikdir. Bu msqssdls ümumi biznes mühitinin yax§ila§dirilmasi, maliyys resurslarina çixiçin daha msqssdsuygun vs ssmsrsli tsçkili, kiçik vs orta sahibkarliq mssslslsrinin daxili vs xarici bazarlara çixarilmasinin tsmin edilmssi, bacariqli vs ixtisasli kadrlarin mövcudlugunun tsmin edilmssi hsyata keçirilmsli olan mühüm addimlardandir. Regionda vs dünyada inkiçaf edsn iqtisadi proseslsr bir daha KOB Agentlsrinin kapital sahiblsri ils smskdaçliginin dsrinlsçmssini vs dövlst dsstsyinin artirilmasini tsklif edir. î§ o yers çatib ki, iqtisadiyyati geniçlsndirmsk üçün KOB Agentlsrinin potensialini tam reallaçdirmaq ^ün bu sahsds müsyysn dsyiçikliklsrs ehtiyac var. Qanunverici orqan daxilinds tskmillsçms istiqamstinds müsyysn irslilsyiçlsr olsa da, hsls ds bszi tskmillsçdirmslsrs ehtiyac var. O qsdsr ki, qanunvericilik bazasi özsl kredit bürosu, daçinar aktivlsrin qeydiyyati vs tshlükssiz imkanlarin tsnzimlsnmssi kimi mssslslsrds tskmillsçdirils bilsr.
Sahibkarliq sahssinds innovasiyalarin vs beynslxalq standartlarin daha geni§ tstbiqi, ixrac bazarlarinin araçdirilmasinda dövlst dsstsyinin artirilmasi, maliyys, msslshst vs digsr dsstsk mexanizmlsrinin daha da geniçlsndirilmssi, dövlst dsstsyi alstlsrinin monitorinqi vs qiymstlsndirilmssi mexanizmlsrinin yaradilmasi, Azsrbaycanda sahibkarligin inkiçafi üçün prioritetlsr müsyysn edilmslidir vs ölksys ciddi dsstsk verilmslidir [5, s. 23].
Natica
Tsdqiqatimin msqssdi KOB-larin üzls§diyi maliyys problemlsrinin hslli yollarini tsklif etmsk vs bu problemlsri aradan qaldirmaqdir. Tapintilara ssassn, mikro vs kiçik müsssisslsrin hscmindsn asili olaraq menecerlsrin vs müdir kömskçilsrinin skssriyystinin orta yaçli vs kiçilsr oldugunu görürük. Bels qsnasts gslinir ki, tshsil bazasi ssassn magistratura vs bakalavr pillslsrindsn ibarstdir. Bu amil ugurlu biznes olmagin ssas ssbsblsrindsn biridir. Kiçik biznesin sektorlarina görs tshsil sektoru vs digsr sektor qruplari daha çox yayilmiçdir.
Bir fakt var ki, Azsrbaycanda sahibkarliq subyektlsri, xüsussn ds kiçik vs orta sahibkarliq subyektlsri bir çox problemlsrls üzls§ir vs öz fsaliyystlsrini davam etdirs bilmirlsr. Araçdirmalardan da göründüyü kimi, bu sahibkarliq subyektlsrindsn cavab alinib ki, dövlst tsrsfindsn o qsdsr ds dsstsk yoxdur. Göründüyü kimi, dövlstin sahibkarliq subyektlsrins tstbiq etdiyi agir vergi sistemi siyasstlsri, hsddsn artiq bürokratik vs çox vaxt lüzumsuz yoxlamalar, bu sektorda inhisarçi olan iri müsssisslsrin yeni qurulan bizneslsrs tszyiqi, hüquqi problemlsr sahibkarliq subyektlsrinin sn çox rastlaçdigi problemlsrdir.
Bundan slavs, biz müsssisslsrin daxili strukturlarini nszsrdsn keçirdikds sn vacib mssslslsr bunlardir: müsssisslsrin 60%-nin maliyys §öbssi yoxdur. Müsssisslsrin inkiçafi üçün çox vacib olan vs hstta inkiçaf etmi§ ölkslsrin kiçik bizneslsrinds ds mövcud olan elmi-tsdqiqat vs tskmillsçdirms içlsri ölksmizds skssr müsssisslsrds hsyata keçirilmir. Ar-Ge fsaliyystini hsyata keçirsn müsssisslsrds bu smsliyyatlar ^ün çox az pul ayrilir. Pul ayiran 53 müsssissdsn 28-i çox az pul ayirdiqlarini bildirib. Ar-
Ge fsaliyystlsrinin müsssisslsr ^ün rsqabst üstünlüyü tsmin etmssindsn vs digsr müsssisslsrs nisbstsn rsqabst üstünlüyü yaratmasindan asili olmayaraq, bu fsaliyystlsrin hsyata keçirilmssins ciddi yanaçilmayib. Ar-Ge fsaliyystlsri müsyysn miqdarda pul ssrmayssi tslsb edir vs müsssisslsr bu pulu tapmaq ^ün kapital resurslari tapmalidirlar.
Müsssisslsr hsm fsaliyysts baçladiqlari, hsm ds davam etdirdiklsri zaman öz kapitali baximindan çstinliklsrls qar§ila§irlar. Müsssisslsr alternativ maliyyslsçdirms alstlsri, xüsusils faktorinq vs forvard haqqinda az mslumatlidir vs risk kapitali vs lizinq haqqinda digsrlsrins nisbstsn daha az mslumatlidirlar. Bunun sn mühüm ssbsblsri müsssisslsrds maliyys menecmentinin olmamasi vs rshbsrlikds olan insanlarin vs biznes sahibinin maliyys haqqinda kifayst qsdsr mslumatli olmamasidir.
Maliyys problemlsrinin yükssk kredit faizlsrindsn qaynaqlandigini deysn biznes subyektlsrinin sn çoxu 64%, digsr ssbsblsrdsn qazanc slds eds bilmsyscsyini söylsysnlsrin sayi 35,5%, yükssk inflyasiya vs iqtisadi sarsintilarin oldugunu deysnlsr iss 31,8% tsçkil edir. Bunun ssbsbi son illsrds ölksds baçlanan inflyasiya vs devalvasiyadan sahibkarligin xeyli zsrsr çskmssidir. Mövcud mszsnnsnin xeyli a§agi dü§mssi mshsul idxal edsn sahibkarliq subyektlsrins böyük ziyan vurub. Bunu bu dövrds fsaliyystlsrini ssas götürsn müsssisslsrin sayinda görs bilsrik. 2015-ci ilin sonu vs 2016-ci ilds ba§ versn iki devalvasiyadan sonra 2016-ci ills müqayissds müsssisslsrin sayi tsxminsn 21 min azalib. Maliyys problemlsrinin digsr ssbsblsri 29,1 faizls kredit tapa bilmsmskdir, bunun sn böyük ssbsbi maliyys departamenti, 25,5% marketinq vs distribütorluqdur. Burada sn vacib cshst odur ki, biznesin reklam xsrclsri çox yüksskdir, xüsussn ds yeni qurulanda. Reklamin geni§ auditoriyaya çatmasi tslsb olunur ki, bu da orta vs kiçik müsssisslsrin yeni yarandigi zaman sn böyük problemlsrindsn biridir.
3D3BÎYYAT SiYAHISI 1. ölizads. §., (2015) "Bazar Münasibstlsri §sraitinds Kiçik Vs Orta Sahibkarligin inkiçafina Dövlst Dsstsyinin Hüquqi Tsminatinin Tskmillsçdirilmssi Mssslslsri" Azsrbaycan Dövlst iqtisad Universiteti, Baki, 107 s.
2. imamverdiyeva. Ç. R, (2018) "Kiçik Sahibkarliga Dövlst Dsstsyinds Xarici Tscrübs" Baki, AMEA elmi sssrlsr jurnali, sayi 1, s. 6 s.
3. Akdagoglu. G. (2014) "KOBi'lerin Finansman Kaynaklarindn Yararlanma Durumunun incelenmesi Tekirdag örnegi" Namik Kemal Üniversitesi, Tekirdag, 90 s.
4. Bilen. A., Solmaz.H., (2014) "KOBi'lerin Kar§ila§diklari Yapisal Sorunlar ve Çözüm Önerileri " Dicle Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, Diyarbakir, 60-79 s.
5. Ceylan. A., T.Korkmaz, (2015) "ïçletmelerde Finansal Yönetim", 664 s.
6. Faruk. M.Ç. (2007) "Bölgesel Kalkinmada Küçük ve Orta Boy ïçletmelerin Rolu" Atatürk Üniversitesi, Erzurum, ss. 333-352.
Ализаде Шахла
Доцент, Университет архитектуры и строительства, Баку
Мамедзаде Инджи
Магистрант Университета Архитектуры и Строительства, Баку
ФИНАНСИРОВАНИЕ МАЛОГО И СРЕДНЕГО БИЗНЕСА
РЕЗЮМЕ
Азербайджанская Республика, как и некоторые другие постсоциалистические страны, проводит реформы по модернизации своей экономики. Важными шагами в этом направлении являются либерализация экономики, приватизация собственности, развитие малого и среднего предпринимательства, создание рыночной инфраструктуры, поддержка конкуренции, развитие внутреннего и внешнего рынков. Создание устойчивой национальной экономики требует развития предпринимательского сектора. Этот сектор обеспечивает снабжение внутреннего рынка, увеличивает экспортный потенциал и создает рабочие места. Развитие малого и среднего бизнеса играет решающую роль в рыночной экономике и создает возможности трудоустройства.
Роль предпринимательства, в том числе малого и среднего, важна для экономического роста. Значение малого бизнеса в экономике велико; приводит к увеличению занятости, сокращению бедности и созданию новых рабочих мест. Благодаря этой деятельности закладываются основы масштабной предпринимательской деятельности, обеспечивающие ускорение инноваций и внедрение передовых технологий. Это вызывает необходимость подготовки государственных программ, совершенствования нормативно-правовой базы, более серьезного подхода к этой сфере. Хозяйственная деятельность субъектов малого предпринимательства способствует решению социальных проблем в обществе, положительно влияет на развитие малого и среднего предпринимательства, экономики регионов, открытие новых рабочих мест, повышение занятости населения, создание конкурентной среды в стране.
Ключевые слова: малый и средний бизнес, конкурентоспособность, предпринимательство, ВВП, экономика.
Alizada Shahla Mammadzade Inci FINANCING SMALL AND MEDIUM BUSINESSES SUMMARY: The Republic of Azerbaijan, like some other post-socialist countries, is implementing reforms to modernize its economy. Liberalization of the economy, privatization of property, development of small and medium enterprises, creation of market infrastructure, support of competition, development of domestic and foreign markets are important steps in this direction. Creating a sustainable national economy requires the development of the entrepreneurial sector. This sector ensures the supply of the domestic market, increases the export potential, and creates jobs. The development of small and medium-sized businesses plays a decisive role in the market economy and creates employment opportunities. The role of entrepreneurship, including small and medium entrepreneurship, is important for economic growth. The importance of small business in the economy is great; leads to increased employment, reduced
poverty and creation of new job opportunities. Through these activities, the foundations of large-scale entrepreneurial activity are laid, which ensure the acceleration of innovation and the adoption of advanced technologies. This makes it necessary to prepare state programs, improve the normative-legal base, and take a more serious approach to this field. The economic activity of small business entities contributes to the solution of social issues in society, has a positive effect on the development of small and medium entrepreneurship, the economy of regions, the opening of new jobs, increasing the employment of the population, and the creation of a competitive environment in the country.
Keywords: small and medium business, competitiveness, entrepreneurship, GDP, economy.
