CC BY
5FТАХР 14.35.07.
КЭС1ПТ1К Б1Л1МГЕРЛЕРГЕ НОБАЙ ЭНЕРШЩ МАЦЫЗДЫЛЫГЫ
Р.Б. Мизанбаев, Г.А. Калдыбаева Каза^ улттык цыздар педагогикалык университетi, Алматы, Казакстан gulmariakaldybaeva@gmail .com
Оку процеанде студенттерге нобай салуды менгерту каншалыкты кажет болса, соншалыкты шыгармашыл процесте де керек. Авторлар оку YДерiсiндегi нобай салудын техникасы жэне технологиясымен катар, нуска аркылы нобай бейнелеудщ мотивтерiне де токталады. Онда нобай тYрлерiне, суретшьустаз, галымдардын нобай туралы айткан накыл свздерiне де мэн бередi. Нобай сызу - жалпы внердiн негiзгi тYрi, оны менгеруде, шыдамдылык жолында манызы зор жэне Yзбей айналысуды талап етедi. Нускадан нобай шыгармашылыгын менгерген студентте тутас квру жэне тутас бейнелеу кабшеп артады.
ТYйiн свздер: нобай, композиция, голография, кабшет, шыгармашылык, акварельдi нобай т.б.
Юркпе. Бугшп танда Казакстан Республикасы орта бшм мектептершдеп бшм беру жуйес тупкшкп взгеру устшде. Болон жуйесше квшкеннен бер1, немесе жаhандану саясатынын непз1нде квптеген взгерютер енуде. Сонын б1р1 Орта бшм беретш мектептерде бурынгы бейнелеу внер1 жэне сызу пэншщ орнына «Квркем енбек технологиясы» сабагымен алмастырылды. Жана пэн устазды жан-жакты вм1р талабына сай калыптаскан мугал1м етуд1 квздейдь Сонын б1р1 - нобай внер1, осы внерд1 шебер менгерген устаз, «квркем енбек технологиясы» бойынша да мыкты вм1р талабына сай маман болатыны свзаз. Демек внерге келген студентке нобай внершщ маныздылыгы онын алгашкы баспалдагы болып саналады. Нобай внер1 жалпы суретке гана керек емес, сонымен катар кесюндемеге, мусшге, композициялык полотнага, кшмдер квршсше, токымага, гобеленге, табигат аясындагы пленэрге т.б. нуска аркылы бейнелеуде ауадай кажет. Нобай салу, нобай внершщ кыр-сырымен таныс болган оны таза менгерген бшмгер, болашакта взшщ шыгармашылык жобаларында еркш кимылдап, игерген ептшк кабшеттершщ аркасында тын туындылардын жаркын бейнесш вм1рге шынайы дэлдшпен внд1ре алуына квмектеседь
Негiзгi бвлiм. Казакстан Республикасы мемелекет басшысы Касым-Жомарт Токаев: «Б1з окушылардын кабшетш айкындап кэаби багыт-багдар беру саясатына квш1у1м1з керек»- деген [1; 3]. Алайда бул саясат болашак устаздардын да м1ндет1. Бугшп студент, эс1ресе, Кэсштш бшм алушыларга ауадай кажет, вйткеш болашак шэюрттерше кэсштш маман тандауда оларды баулуда, вз заманынын мыкты маманы болуда уйыткы болатыны свзс1з. Каз1рп танда «Кэсшт1к бшм» багытымен ЖОО арнайы орта мектептерге арнап болашак устаздарды дайындауда. Алайда квркем енбек аясында кесте току, ши току, гобелен, кшм шшу т.б. мамандарды окытудамыз. Бул б1р жагынан жаксы, екшш1 жагы сурет салу, бейненщ эскизш жасау, кол шеберлш, нобай жасау, квркем ойды кагаз бетше тус1ру, шыгармашылык багытпен бейнелерд1 еркш жасай б1лу артта калып барады. Сондыктанда Казак улттык кыздар педагогикалык университет1ндеп Кэсшт1к бшм кафедрасы вз шэюрттерше бейнелеу внершщ касиеттшгш б1ршш1 жолга койып, осынын нэтижесшде квптеген проблемаларды кажеттшгше карай шешу успнде. Шэюрт взшщ киялынан туган жана бейнеш кагаз бетше еркш тус1ре алуымен катар, игшкп ойды, кубылысты бугшп вм1р шындыгымен байланыстыра отырып, эстетикалык тургыда айкындап аныктау уст1ндем1з. Эрине айтуга онай, ал ю жузше келгенде бул мэселе шеш1мш 1здейтш методикалык, педагогикалык шыгармашылыктын маныздылыгы вте жогары жагдай.
Б1зд1 коршаган табигаттагы денелердщ кез-келгеш болмасын барлыгында да взше тэн шшш1, композициясы, дизайны, тус1, кимыл ю-эрекет болады. Оны алдымен внер адамы байкайды. Мэселен, осыдан б1рнеше жыл бурын Есш манынан археологтар казба жумысында Алтын адамды тапты, каншама гасыр бурын жасалынган Алтын адамдагы бейне, онын сурет дизайндык шеберлш, эс1ресе мал-жануарлардын мусшдершщ квршютер1, тутас бейнес^ эрб1р бвлшегшдеп тапкырлык суреттер^ бейненщ тутастык квр1ну1, адамга деген эстетикалык квршю1 улы шебердщ колынан туган кайталанбас дуние. Бунын вз1 адаммен табигат епз екендш, адам всу устшде барлык кезенде вз внерш уштастыра алатындыгынын квршюь Энер иесшщ шеберлшнщ вз1 табигаттан алатындыгын кврсетедь Табигаттагы бейне б1р бвлекте, ал шебер колынан внделш шыккан бейне эсерл1 де жэне одан шыккан бейне
шыгармашылдык жолмен жасалынып тартымды кершед^ Сондыктан сурет енерше эсiресе табигат, адам баласына козгаушы кYш ретiнде кажет. 6мiрдi коршаган табигаттагы денелер немесе адам колынан жасалынган буйымдар болатыны белгш. Осы табиги денелер, эсiресе окушыга, студентке кэсiптiк багдарлама бойынша бшм алушыларга ауадай кажет. Оныц шыгармашыл жолдагы композициялык езгешелiктерi, эстетикалык тYP, тYсi, адамды эмоциялык кещл ^йге белеуi бiр белек т.с.с. оныц енердеп шеберлшнщ аркасында келедi. Нобай енерi алдымен енер адамына «тутас керу, тутас кабылдау» теориялык категорияны немесе зацдылыкты калыптастырады.
Тутастык деген- голограмма эр курамдас белiкте кездесетш кубылыс болып табылады. Нобель сыйлыгыныц иегерi Денис Гарбор 1947 жылы «голография эффектюш» ашкан [2; 86]. Нобай енерш де осы гылымныц негiзiнде кез аркылы кабылдай аламыз да, кол аркылы ойымыздагы бейнеш керсетемiз. Денис Гарбордыц «голография эффекпсЬ>- деп отырганымыз, физикалык дене тутас белiк, алайда сол белiктiн шшдеп кiшi бiрнеше белшектердiн бiр-бiрiмен физикалык тургыда байланысуы, ягни бYтiндей Yлкен физикалык белшекке тигiзетiн эсерi. Демек, «голография эффекта» табигаттагы кез-келген эрбiр физикалык денелерде Yнемi кездесiп отыратын кубылыс. Мысалы, карапайым адам алыстагы есiп турган агашты, кандай агаш екендiгiн тани алмайды, оны жай агаш ретiнде немесе тал екен деп кабылдайды. Жакын келе ол «голография эффектюЬ» бойынша сол агаш кандай агаш екендшн ажыратады, мYмкiн ол жемiс агашы немесе емен, кайыц, каратал, ерiк агаштары шыгар!? т.с.с. Себебi, оныц iшкi курылымындагы жапырактары, бутактары адамга кандай ешмдш агашы екендiгiн дэл аныктауга кiшi белшектерiнiн жиынтыгы сол агаштыц тYрiнен, келбетiнен, курылымынан хабардар етедi. Бул жерде студентке нуска аркылы бейненщ нобайын сызганда да осы кубылыс ауадай кажет.
Нобай енерi - Еуропа, Ресей елдершде ерекше дамыган енер. Ал казак елiнде бiз айтар едiк Шокан Уэлиханов дэуiрiнен, ягни Х1Х гасырдан басталады. Оныц Кашкарияда жасырын зерттеу жумыстарындагы нобай енершщ Yлгiлерi, шеберлiгi, нускаларды тацдауы, нобай сурет енерiндегi алуан тYрлi мэселелерге суретшiнiн кезкарасы бYгiнгi ^нге дейiн Yлгiлi жайт. Жалпы алганда кез-келген енер адамы нобай салуды мецгеру мэселесiне сокпай кете алмайды. Демек, бул - аксиома, кез-келген енердщ бастамасы. Нобай енерiне машыктанбай, кез-келген шыгармашылык iс-эрекет алга жылжымайды.
внер тарихы немесе суретшiлер шыгармашылдык жолдарына кенiл белетiн болсак, Казахстан, Ресей, Еуропа т.б. елдердiн кез-келгеш жаца туындыны бастамас бурын ез ойындагы композициялык бейненi нобай аркылы эскизге тYсiредi, ол бiрнеше багытта болуы мYмкiн. Ф.В.Фуртай нобай енершщ кажеттшгш Леонардо да Винчидiн, Альбрехт Дюрердщ шыгармашылык енбектерiн зерттей келш былай дейдi: «Осы уакыттан кешн бейнелеу енерiндегi шимай сызбала таза керкемдш Yлгi болып калады, шыгармашылык кезецдер процесiнде эртYрлi пiшiндердiн кершюЬ» дей келе, «Осындай шимай сызбаларды Кайта ерлеудегi барлык суретшiлер кеп колданган, ец бастысы белгiлi пысыкталынган шимай сызбаларды (ботаникалык жэне анималдык) бiз бейнелеу енерiнiн Yлкен теоретип, сол кезеннiн улы шыгармашыл Альбрехт Дюрер ецбектершде кездестiремiз» [3; 3]. Бул жерде «черновиками» деген сез суретшшщ нобайлары, ягни шимай сызбалары жылдам эскиз ретiне салынган суреттерi болып отыр. Демек, алгашкы сюжетпк ойды нобайлардан немесе тиянакталып шешшген эскиздерден керiнiс тапкан бейнелерге автор ерекше кещл белiп отыр. Бiр топ нобайлы эскиздердiн арасынан ез ойын толык аша алатын эскиздi бейненi тацдайды. Бул нобайлы эскиздi бейне, суретшiнiн киялынан немесе тшелей нускадан тууы мYмкiн. Нобай енершщ мацыздылыгын суретшiлердiн кол жазбалары макаладан, монографиядан, эртYрлi гылыми кiтаптардан кептеп кездестiремiз. Соныц бiрi итальян суретш^галымы Леонардо да Винчи бастап, кептеген гулама суретшi-педагогтар Ченино Ченини, Дюрьер, Веласкес, Н.Н.Чистяков, И.Репин, В.Суриков, К.Коровин, КТелжанов, С.Романов, С.Мамбеев, У.Ажиев т.б. болды. Нобайды жылдам салу технологиясын мецгеру аз уакыттыц iшiнде бола коймас, алайда бутан машыктану узак уакытты талап ететiн процесс.¥зак уактылы гэжiрибесiнiн аркасында келедi, сондыктанда ^нделшт ецбек, колдан блокнот пен карандаш тYCпеуi абзал. Соныц аркасында ецбеккорлык гYбi технологиялык iс-эрекегтi мецгеруге суретшi ретiнде талаптылыкка жол ашады. Болашак кэсiптiк бiлiм берушi устаз нобай енерш егжей-тегжей бшгеш абзал жэне де шыгармашылык педагогикалык жолда оныц кажеттшгш умытпаганымыз жен. Бейнелеу енерiндегi нобай негiзiнде Yш тYрге белшедь Оцып YPeнУ нобайы, сабак процесi негiзiнде, нобай енерiнiн кыр-сырын, калай салынуын, оныц эдiстемелiк жолдарын угыну, Yйрену мэселесi каралса, ал жаттыгу нобайында эрбiр окытылган жаца нусканыц керiнiсiн, келемiн, оныц мiнездемесiн аныктаудагы iс-шараларды камтиды. Шыгармашылыц нобайы белгш бiр такырыпта сюжегтiк композиция куру кезещнде бiр топ кейiпкерлердiн кимыл iс-эрекегтерiн аныктау, нактылау максатында iзденiс нобайлар жасалынады, демек шыгарманыц езекп денгейiн аныктау барысындагы нобай. Нобайлар эртYрлi курал-саймандар немесе кептеген материалдардыц аркасында орындалуы мYмкiн. Айталык, акварель бояулар аркылы
293
орындалган акварель нобайы, куйемен салынган нобай, карандаш, цаламуш, контурлыц нобайлар, mycmi нобай, композициялыц нобай, циял арцылы орындалган нобай т.с.с. болып белшедь Нобай сурепмен шугылданган ap6ip студент нусканы кабылдауы, тутас Kepyi, ce3iHy жYЙелерi артады. Сонымен катар кол ептшп артуымен катар, керу кез ^nepi кYшейе келiп, стyденттi шыгармашылык багытта тэрбиелеу пpоцeсi басталады. Бул мэселеш студенттщ e3i сeзiнбeyi MYMKiH, дегенмен ic-тэжрибенщ аркасында нобай eнepi автоматты имплицивтi тYpдe калыптасып, оку процешндеп Yлгepiмдi жаксартуга жэне де ез бетшше шыгармалык туындылар жасауына ыкпал eтeдi. «Имплицивт карым-катынас жаца дагдыларды калыптастыратын практика нэтижeciндe баяу езгередЬ» [4; 59]. Жогарыда айтылгандай нобай eнepiнe машыктану жэне игеру узак уакытты талап eтeдi.
бнер тарихында eзiндiк орны бар Э.Делакруа нобай бейнесш жылдам салудыц мацыздылыгы туралы тeмeндeгiдeй пiкip бiлцipгeн: «Если вы способны сделать наброски человека, падающего из окна четвертого этажа, за то время, пока он долетает до земли то вы никогда не достигните чего либо значительного» [5; 56]. Осы ойды итальян суретшю Леонардо Да Винчи ез шыгармашылдык тэжрибесшде кептеп пайдаланган. Бшк жардан бipнeшe иттepдi сеюртш, аяктары кeлeci жазыктыкка тигенше иттер тулгасынан нобайлар салып жаттыккан. вйткеш негурлым жылдам салынган нобай суретшде, согурлым шыгармашылдык кезкарас артып, нусканьщ накты образын бepeтiн айшык жактары усталынып бейне утымды шыгады.
Американдык дизайнер Лэнс Хоузи «Жасырынды сызыктар: Графикалык стандарттагы жыныс, нэciл жэне дене» деген сараптау макаласында былай дeйдi: «Графикалык стандартсыз бipдe-бip архитектор бола алмайды, архитектурадагы тэжipибeci аркылы каруланады жэне мiндeттeлiнeдi»- дей келе, жалпы суретшде тeмeндeгiдeй ой салады. «... Бipiншiдeн, дененщ мэдeниeттiлiгiнe жэне осыган орай тиeciлi тарихи кезкарастарга карап отырып, eкiншiдeн, графикалык стандарттардыц эдicтeмeлiк айырыкша кажeттiлiгiн ажырату» [6; 101]. «Графикалык стандарт» архитектура саласында мацызды роль аткарады. Бip жагынан уакыт талабына сай елшем болса, eкiншi жагынан этикалык, мэдeниeттiлiк, тарихи кубылыстардыц кepiнici. Аукымы Yлкeн объектще eзiнeн баска, оныц кундылыгын арттыру максатында адамдар, жануарлар, eciмдiктep, мYciндiк денелер енер болса, онда езшщ орнын алар тарихына байланысты, мэн магынасына орай графикалык стандартка сай кeлeмi жагынан Yлкeн орын алады. Демек, нобай eнepi архитектура, графика, мYciн, т.б. толып жаткан шыгармашылык cypeтшi адамдарга эдeмiлiккe, кepкeмдiлiккe тэрбиелеуде олардыц ой epiciндeгi мазмунды туындыныц эcepлi шыгуына жол тартады. Жалпы нобай eœpi жэне эскиз немесе алгашкы калыптасу бeлгiлi бip такырыптагы ойды cypeтшi кагаз бeтiнe эpтYpлi сызыктар аркылы, шимак эскиздердщ кемепмен накты аякталган кepiнicтepiн топшылайды.
Болашак тшн шeбepi езшщ жаца шыгармашылык ецбегшде маталы бейненщ адам денесше тутас кepiнyi оныц кiшi белшектершщ ipi бeлшeктepiмeн осы аркылы оныц формасыныц, модeлiнiц эффeктiлiгi, эстетикалык ^pi^i тiгiн eнepiнiц колында. Олай болатын болса шыгармашыл адам eзiнiц тутас кабылдау, тутас бейнелеу кабiлeтiн нобай eœpi аркылы бeлгiлi бip децгейде дамыта алады. Бiздiц yнивepcитeтiмiздe «кол енер» мамандыгымен катар «тiгiн» мамандыгы да окиды. Тiгiн мамандыгы бойынша арнайы сурет пэнiн eнгiздiк. Бундагы максат болашак мектеп устазы керкем ецбек технологиясы бойынша этика, эстетика, эдемшк, керкемдшк, тутастык дeгeндi тYciнyi жэне мeцгepyi Yшiн, ол Yшiн алдымен cтyдeнттepдiц енерге деген кабшетш арттыруымыз жэне болашак маманныц жеке шыгармашылдык ой epicrn дамыту, дизайнерлш кезкарасын калыптастыру кажет. Осы мамандык бойынша алдымен нобай техникасы оныц технологиясын мецгеру, нобай тYpлepi, олардыц керкем бейнеде салу жэне бшу т.б. Адамдардыц тYpлi козгалыста кершук олардыц нускада да, ойда да, киялда да сала бiлyi мен образдыц керкем бейне кepiнicтepiн таба бшушде. Артур Шопенгауэр cypeтшiлepдi «туа бiткeн кабiлeт»- деп былай суреттецщ «Сypeтшiлep элемге eзiнiц кeзiмeн карауга мэжбYpлeйдi, оныц кeзi сондай сипатта бейнелеп, бYкiл заттыц мэнiн олардыц езара катынасынан тыс тануы кемецгердщ бойында гана бар ерекше туа б^кен кабiлeт» [7; 170].
Нобай erapi адам баласында туа б^кен немесе eмipдe пайда болган кабшет деп бiз белмей ак кояйык. Дегенмен де жалпы eнepдi кез-келген адам баласы игере алады. Ол кандай мелшерде ол адамныц езше байланысты. внepдeгi тэжipибeci жэне енерге деген эр адамныц ынта жгерше байланысты. Бул жерде устазга да тшелей байланысты. ¥стаздыц eзi мыкты шебер иес болганы абзал. Осы туралы профессор Г.В. Беда былай деп жазады. «Обучать изобразительной грамоте, развивать творческие способности может лишь такой художник-педагог, который сам владел профессиональным мастерством и занимается творчеством» [8; 47]. Студент бершген тапсырманы жылдам шапшац тYpдe кагаз бетше тYcipyi, керук кол кабiлeтiнiц икемдшгш нобай eнepiндe нактылануы нускадан кажеттшш мацызды кepeктi тустарын ала отырып, оган шыгармашылык тургыда шешу мэселелерш алга койдык.
294
вйткеш осы мамандыкта бурын соцды бейнелеу енерi пэндерi етiлмегендiктен, ал тiгiнмен мшдетп тYрде айналысканнан кейiн оныц тYрi, тYсi, пiшiнi, дизайндык керiнiсiнiн барлыгы шыгармашылык багытында болгандыктан, жалпы осы мамандыктыц езiнен езi нобай енерше сураныска ие болып тур. Нобай енерш канык мецгерген студент жумысы эстетикалык талапка сай келедi.
«Эстетикалык талапка тутынушы аса назар аударады. Оныц формасына, гYсiне, материалдык ецдеуше пiшiнiне т.б. талап етедi. Муныц езi жаца Yлгi максатына, модасына сэйкес келiп, адам тулгасымен коршаган ортамен тутастыгы Yйлескен жагдайда гана ерекше кезге тYсуiмен туындайды» [9; 13]. Тiгiншi - енер иеш, ез колынан туган кез-келген дYниелерге шыгармашыл багытта карайды. Ал кабылдауы, оныц кыска мерзiмде кажетп кубылыстарга кенiл белуi де, кажетаз белшектердi каперiне iлiнбейтiнi шыгармашыл багыттыц бiрi болып саналады. Осындай децгейде нобай енерш мецгеру^ ол -суретш>педагогтщ кYнделiктi енбегi. Бул Yшiн кафедра студенттерш нобай енерiне кызыктыра бiлуiмiз керек, тапсырмалар, жYктемелер аркылы эскиздерде, кыска мерзiмдi суреттерде нобай енерш кещнен насихаттау, талап ету аркылы кол жетюзуге болады.
Айова штатындагы универсигетiндегi американ галымдары Маргарет Грэм, философия докторы Кэтрин Ханниган жэне Паула Курран ездерiнiн «Композициядагы визуалды дизайн» макаласында кисык жэне тYзу сызыкты дизайндагы формаларга суретшi жасап жаткан бейненiн характерiн немесе кейпкердщ емiрдегi орнын керсете алады деген. Бул жерде авторлар суретшшщ кейпкердеп образын, бет-бейнесiн табудагы нобай енершщ ушкырлыгын айтуда. «Абстракциялык бейнелеу суретшi немесе дизайнер ез енбектерiнде болашак жаца кезкарасты калыптастыруда сызык, тYC, пiшiн, кенiстiк элеменгтерiнiн кажегтiлiгi, кажетшздт курылыс блоктарыныц негiзi болып саналады»- дей келе сызыктар туралы «екiншi жагынан, тYзу сызыкты пiшiндердi механикалы немесе жасампаздык деп усынады. Кисык немесе тYзу сызыкты пiшiндердi колдану адамдарды бейнелеуде, олардыц мiнездерiн немесе жеке тулгалыктарын керсетiлуiнде усынылуы мYмкiн» [10; 24].
Шыгармашылыктагы нобайды суретшi сызыгы, тYрлi-тYCтi бояулары кенiстiктегi келемдi керсетуде езiнiн такырыптагы бейнелерге кещнен коса алады, ягни ойындагы образды шыгару Yшiн колындагы курылыс материалдарын колдана алады. Тiгiнде, токымада шыгармашылык жобалу ю-эрекетiнде тYрлi материалдык денелерден (агаш, темiр, терi, кыш ) буйымдар жасауда оныц болашак кершю мiндегтi тYрде дизайндiк келбет алатыны сезсiз. Адамныц киiмi, колданыстагы буйымы барлыгы да суретшiнiн дизайндык Yлгiсiнен айналып ете алмайды, ейткеш онда заманына байланысты образы бар.
Корыта айтканда, нобай енерiне болашак бiлiмгерлердi баулуда суретшi-педагог алдымен кажеттшгш насихаттау, оны керсете бiлу процестерш мецгерту жэне шыгармашылык багытта эрбiр студент, окушыны тэрбиелеу. Нобай енерi кез-келген шыгармашыл багытта эрекет ететш адамга мiндегтi тYрде кажет. Осы багытта окытушы-педагогтер нобай енерiмен карулана отырып, эрбiр iсiн осы саламен уштастыратын болса, онда болашак маман ез ю-эрекетш шыгармашылык кезкараспен орындайтыны анык. Сонымен катар студенттер орындаган нобай енерi Yлгiлерiнде усынып отырмыз.
Студенттердiц сабак барысындаFы орындалFан нобайлары
Автопортрет. Р.Мизанбаев 3 - курс студентi Мусатай Ш.
Эскиз. 3 - курс студент С.Нургалиева
Этюд. 3 - курс студент Г.Икрамжанова
Этюд. Г.А. Калдыбаева Эскиз. 3 - курс студент А.Молжигитова
Эскиз. 3 курс студент А. Молжигитова Пайдаланьютан эдебиеттер
1. КР Президент! Касым-Жомарт Токаев. Айкын газет. №134 (3599) 3.09.2019.
2. Ахметжанова К. (2005) Этностык кауымдастыктардыц б1ртутастыгыныц калыптасуы. 1здешс. №2.
3. Фуртай Ф.В. (2016) Роль черновика в европейском изобразительном искусстве: функциональная эволюция и формальные метаморфозы. //Обсерватория культуры. Т. 13, № 3, сс. 330-338
4. Майерс Д. Г., Туенж Ж. М. (2018) Элеуметпк психология. Астана, 2018. - 648 б.
5. Делакруа Э. (1960) Мысли об искусстве. Москва. - 282 с.
6. Lance Hosey. Hidden Lines: Gender, Race, and the Body in Graphic Standards. Journal of Architectural Education, pp. 101-112
7. Хесс Р. (2018) Философияньщ тавдауы 25 штабы. Астана. - 359б.
8. Беда Г.В. (1986) Живопись. Москва.
9. Рахметова Н.Б. (2019) Tirrn б^йымдарын к^растыру. Окулыщ. Алматы.
10. Margaret Graham, Katherine Hannigan, Paula Curran (2005) Imagine: Visual Design in First-Year Composition. Journal of Visual Literacy. Volume 25, Number 1, 21-40
Значимость наброска в обучении студентов специальности «профессиональное обучение»
Р.Б. Мизанбаев, Г.А. Калдыбаева Казахский национальный женский педагогический университет, Алматы, Казакстан
Освоение эскизов необходимо студентам как в учебном процессе, так в первую очередь в творческом процессе. Авторы разъясняют техники, технологии и мотивы создания набросков в учебном процессе. Анализируются виды набросков, приводятся высказывании различных художников-педагогов об искусстве набросков. Создания набросков - это особый вид искусства, требующий терпения и ежедневного труда для развития умений и навыков. Освоение этого вида творчества вырабатывает у студентов целостное видение при изображении натуры.
Ключевые слова: набросок, композиция, голография, способности, творчество, акварельный набросок.
The importance of sketch art for students of the specialty "professional training»
R. B. Mizanbaev, G. A. Kaldybaeva Kazakh National Women's Teacher Training University, Almaty, Kazakhstan [email protected]
Mastering sketches is necessary for students both in the educational process and primarily in the creative process. The authors explain the techniques, technologies, and motives for creating sketches in the educational process. The types of sketches are analyzed, and statements of various artists and teachers about the art of sketches are given. Sketching is a special art form that requires patience and daily work to develop skills. The development of this kind of creativity gives students a holistic view of the depiction of nature.
Keywords: sketch, composition, holography, abilities, creativity, watercolor sketch.
Поступила в редакцию 08.01.2020
