Научная статья на тему 'КЎНГИЛЛИ ҚУТҚАРУВ ВА ЁНҒИН-ҚУТҚАРУВ ТУЗИЛМАЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ ҲУҚУҚИЙ МЕЪЁРИЙ АСОСЛАРИ'

КЎНГИЛЛИ ҚУТҚАРУВ ВА ЁНҒИН-ҚУТҚАРУВ ТУЗИЛМАЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ ҲУҚУҚИЙ МЕЪЁРИЙ АСОСЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
715
60
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Юлдашев Феруз Кахрамонович, Алимов Шавкатбек Азимович

Илмий мақолада фуқаро муҳофазаси ҳамда аҳолини ва ҳудудларни табиий ҳамда техноген хусусиятли фавқулодда вазиятлардан муҳофаза қилиш тизимида шаклланган меъёрий-ҳуқуқий базасини хусусан, кўнгилли қутқарув ҳамда ёнғин-қутқарув тузилмаларининг ташкил этишнинг ҳуқуқий меъёрий асослари баён этилган. Соҳада мавжуд бир қатор муаммоли масалалар ўрганиб чиқилиб, кўнгилли қутқарув ҳамда ёнғин-қутқарув тузилмаларини ташкил этиш тизимини ривожлантириш бўйича тавсиялар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

LEGAL NORMATIVE BASES OF ORGANIZATION OF VOLUNTARY RESCUE AND FIRE-RESCUE STRUCTURES

The scientific article describes the legal framework for the organization of Civil Defense and the system for protecting the population and territories from natural and manmade emergencies, in particular, voluntary rescue and fire and rescue units. A number of problematic issues in this area are studied and recommendations are given for the development of a system for organizing voluntary emergency rescue and fire and rescue structures.

Текст научной работы на тему «КЎНГИЛЛИ ҚУТҚАРУВ ВА ЁНҒИН-ҚУТҚАРУВ ТУЗИЛМАЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ ҲУҚУҚИЙ МЕЪЁРИЙ АСОСЛАРИ»

КУНГИЛЛИ ЦУТЦАРУВ ВА ЕНГИН-ЦУТЦАРУВ ТУЗИЛМАЛАРИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ ^у^у^ий меъЕрий асослари

Юлдашев Феруз Кахрамонович

Наманган вилояти ФВБ Х,ФХ укув маркази бошлиги, катта лейтенант Алимов Шавкатбек Азимович Наманган вилояти ФВБ Х,ФХ укув маркази укитувчиси https:/doi.org/10.5281/zenodo.6587869 Аннотация: Илмий маколада фукаро мухофазаси хамда ахолини ва худудларни табиий хамда техноген хусусиятли фавкулодда вазиятлардан мухофаза килиш тизимида шаклланган меъёрий-хукукий базасини хусусан, кунгилли куткарув хамда ёнгин-куткарув тузилмаларининг ташкил этишнинг хукукий меъёрий асослари баён этилган. Сохада мавжуд бир катор муаммоли масалалар урганиб чикилиб, кунгилли куткарув хамда ёнгин-куткарув тузилмаларини ташкил этиш тизимини ривожлантириш буйича тавсиялар берилган.

Калит сузлар: Фукаро мухофазаси, табиий, техноген, фавкулодда вазиятлар, тизим, меъёрий-хукукий, кунгилли куткарувчилар, кунгилли ут учирувчи тузилмалар, конун, карор, фармон.

НОРМАТИВНО-ПРАВОВЫЕ ОСНОВЫ ОРГАНИЗАЦИИ ДОБРОВОЛЬНЫХ АВАРИЙНО-СПАСАТЕЛЬНЫХ И ПОЖАРНО-СПАСАТЕЛЬНЫХ

ФОРМИРОВАНИЙ Аннотация: В научной статье описаны правовые основы организации Гражданской обороны и системы защиты населения и территорий от чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера, в частности, добровольных аварийно-спасательных и пожарно-спасательных формирований. Изучен ряд проблемных вопросов в данной области и даны рекомендации по разработке системы организации добровольных аварийно-спасательных и пожарно-спасательных структур.

Ключевые слова: Гражданская защита, природная, техногенная, чрезвычайная ситуация, система, нормативно-правовая, добровольные спасатели, добровольные пожарные формирования, закон, постановление.

LEGAL NORMATIVE BASES OF ORGANIZATION OF VOLUNTARY RESCUE AND

FIRE-RESCUE STRUCTURES Abstract: The scientific article describes the legal framework for the organization of Civil Defense and the system for protecting the population and territories from natural and man-made emergencies, in particular, voluntary rescue and fire and rescue units. A number of problematic issues in this area are studied and recommendations are given for the development of a system for organizing voluntary emergency rescue and fire and rescue structures.

Key words: Civil protection, natural, technogenic, emergency, system, regulatory, voluntary rescuers, voluntary fire units, law, resolution.

Кириш

Давлат мустакиллигига эришганимиздан сунг то хозирги кунга кадар мамлакатимиз ахолисини ва худудларини фавкулодда вазиятлардан мухофаза килиш сохасида кулами ва мазмунига кура салмокли ишлар амалга оширилди. Фавкулодда

вазиятларнинг олдини олиш, улар содир булганида харакат килиш буйича яхлит давлат тизими ва унинг мувофиклаштирувчи органи ташкил этилди [1].

Фавкулодда вазиятлар профилактикаси, уларнинг олдини олиш ва окибатларини бартараф этиш буйича имкониятлар мустахкамланди хамда соханинг меъёрий-хукукий базасини шакллантирилди [2].

Жумладан, Узбекистон Республикасининг «Фукаро мухофазаси тугрисида»ги, «Ахолини ва худудларни табиий хамда техноген хусусиятли фавкулодда вазиятлардан мухофаза килиш тугрисида»ги, «куткарув хизмати ва куткарувчи макоми тугрисида»ги конунлари шулар жумласидандир [4].

Тадкикот материаллари ва методологияси

Соханинг меъёрий - ууцущй базасини шаклланиши мамлакатимизнинг барча вилоятларида хусусан, Наманган вилоятида кунгилли цутцарув ва ёнгин учириш тузилмаларини ташкил этилишига ва уларнинг ривожланишига туртки булди [3].

Хусусан, "куткарув хизмати ва куткарувчи макоми тугрисида"ги Узбекистон Республикаси ^онунини ижро этиш хамда куткарув хизматлари ва куткарув тузилмалари фаолиятини такомиллаштириш максадида

2014 йилнинг 9 июл куни Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "куткарув хизмати ва куткарувчи макоми тугрисидаги Узбекистон Республикаси ^онунини амалга ошириш чора-тадбирлари хакида"ги карори 184-сонли ^арори кабул килинган булиб, ушбу карор билан куткарув хизматлари, куткарув тузилмалари ва куткарувчиларни аттестациядан утказиш, куткарув хизматлари ва куткарув тузилмаларини хисобга олиш руйхатидан утказиш тартиби тугрисидаги низом тасдикланган хамда ^уткарувчиларнинг иш вакти, хизматни уташ режими ва уларнинг мехнатига хак тулаш коидалари белгиланган [4].

Ушбу Низомда куткарув хизматларини, профессионал, штатдан ташкари ва жамоат куткарув тузилмаларини хдмда куткарувчиларни аттестациядан утказиш, шунингдек куткарув хизматлари ва куткарув тузилмаларини хисобга олиш руйхатидан утказиш тартибини белгиланган [2].

Тадкикот натижалари

Шунингдек, 2017 йилнинг 21 август куни Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Ахолининг фавкулодда вазиятларда харакат килишга, тайёргарлигини оширишга доир кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги 650-сонли ^арори кабул килинган булиб, ушбу карорда МФЙда "Махалла фукаролар мухофазаси" фаолиятини ташкиллаштириш, йигма гурухларини куткарув анжомлари билан таъминлаш масалалари акс этган.

Наманган вилоятида "Махалла фукаро мухофазаси" тизимини фавкулодда вазиятларга тайёрлаш, "Махалла фукаро мухофазаси" кучларини фавкулодда вазиятларда харакат килиш буйича куникмаларини ошириш, уларни керакли микдорда асбоб-анжомлар билан жихозлаш буйича катор чора-тадбирлар курилган [3].

Жумладан, Наманган вилояти худудида 770 та МФЙ мавжуд булиб, уларнинг 705 тасида "Махалла фукаро мухофазаси" тузилмалари ташкил этилган. Ушбу тузилмаларга 5020 та фукаро кунгилли куткарувчи сифатида кабул килинган. Шунингдек, 2018 йилда Наманган вилоятининг 12 та МФЙнинг хар бирига 20 турдаги асбоб-анжомларини сотиб

олиш учун жами 33 миллион сумдан зиёд маблаг вилоят бюджети хисобидан ажратилган

[5].

"Махалла фукаро мухофазаси тузилмаларининг фавкулодда вазиятлар содир булганда тугри харакатлари" мавзусида кургазмали укув машгулотлари утказилган. Утказилган укув машгулотларига минглаб кунгили куткарувчилар жалб этилди хамда ахолиларни табий ва техноген хусусиятли фавкулодда вазятлардан мухофаза килиш ва уларда тугри харкаталаниш буйича, турли мавзудаги куплаб эслатламалар таркатилган.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 9 июндаги "Узбекистон Республикаси Фуцаро мухофазаси тузилмалари ва улар тузадиган ташкилотларни белгилаш тартиби тугрисидаги Низомни уамда тузилмаларни моддий-техник воситалар билан таъминлаш меъёрини тасдицлаш щцида"ги 369-сонли карорига асосан Наманган вилояти худудида жойлашган умумий урта таълим мактабларида фукаро мухофазаси тузилмалари ташкил этилган [6].

Фукароларни, ходимлар хамда ишчи ва хизматчиларни ёнгинларнинг олдини олиш ва уларни бартараф этиш ишларига кенг жалб этиш, ёшларни ёнгин хавфсизлиги чораларини куллашга ва ёнгин пайтида тугри харакат килишга укитиш тизимини янада такомиллаштириш, шунингдек идоравий ва кунгилли ёнгиндан саклаш хизмати булинмалари тугрисидаги маълумотларнинг зарур тарзда хисобга олиниши ва тизимлаштирилишини таъминлаш максадида, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2013 йил 28 март куни "Ёнгин хавфсизлиги тугрисида"ги Узбекистон Республикаси Конунини амалга ошириш чора-тадбирлари %ацида"ги 89-сонли ^арори кабул килинган [7, 9].

Мазкур ^арор билан "Ёнгин-техник комиссияларини ташкил этиш ва уларнинг фаолияти тартиби тугрисида"ги, "Ёш ёнгин учирувчилар дружиналарини ташкил этиш ва уларнинг фаолияти тартиби тугрисида"ги, "Идоравий ва кунгилли ёнгиндан саклаш хизмати булинмаларини хисоб руйхатидан утказиш тартиби тугрисида"ги Низомлар каторида "Кунгилли ёнгиндан саклаш хизмати булинмаларини ташкил этиш ва уларнинг фаолияти тартиби тугрисида"ги Низом хам тасдикланган [8, 9].

Х,озирги кунда мамлакатимизда фавкулодда вазиятларнинг олдини олиш, улар содир булганда тугри харакат килиш тизимининг зарур меъёрий-хукукий базаси шаклланганлигига карамасдан сохада уз ечимини кутаётган катор муаммолар мавжуд. Мух,окама

Жумладан, Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 1 июндаги "Фавкулодда вазиятларнинг олдини олиш ва уларни бартараф этиш тизими самарадорлигини тубдан ошириш чора-тадбирлари тугрисида" ПФ-5066-сон Фармонида ^оракалпогистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шахри фавкулодда вазиятларнинг олдини олиш ва уларни бартараф этиш комиссияларининг асосий вазифалари каторида кишлок жойларда ва чекка ахоли пунктларида кунгилли ёнгин булинмалари ташкил этилишига, шунингдек уларни моддий ва ижтимоий рагбатлантиришга кумаклашиш вазифалари хам белгиланган. Мазкур жумладаги "Кунгилли ёнгин булинмалари" урнига "Кунгилли ёнгин-куткарув булинмалари" сузларига алмаштириш лозим [10].

Хулоса

Мамлакатимизда ахолини хамда худудларни содир булиши эхтимоли булган табиий хамда техноген хусусиятли фавкулодда вазиятлардан самарали мухофаза килиш, инсонларнинг тинч хамда осойишта хаёт кечиришини таъминлаш хамда кунгилли куткарув ва ёнгин-куткарув тузилмаларининг ташкил этишнинг хукукий-меъёрий асосларини такомиллаштириш долзарб вазифалардан бири хисобланади. Шу максадда мавжуд конунчилик базасини давр талабларига мос равишда ривожлантириш устувор ахамият касб этмокда.

Соханинг хукукий базасини такомиллаштириш хамда кунгилли куткарув ва ёнгин-куткарув тузилмаларининг фаолиятини тартибга солувчи коидаларни тизимлаштириш ва мувофиклаштириш лозим.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати

1. Узбекистон Республикаси Президентининг "Узбекистон Республикаси Фавкулодда вазиятлар вазирлигини ташкил этиш тугрисида"ги Фармони, 04.03.1996 йилдаги ПФ-1378-сон;

2. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Узбекистон Республикаси фавкулодда вазиятлар вазирлигининг фаолиятини ташкил этиш масалалари тугрисида"ги карори, 11.04.1996 йилдаги 143-сон;

3. Узбекистон Республикасининг "Ахолини ва худудларни табиий хамда техноген хусусиятли фавкулодда вазиятлардан мухофаза килиш тугрисида"ги ^онуни, 20.08.1999 йилдаги 8244-сон;

4. Узбекистон Республикаси "Фукаро мухофазаси тугрисида"ги ^онуни, 26.05.2000 йилдаги 80-П-сон;

5. Узбекистон Республикаси Президентининг «Фавкулодда вазиятлар тузилмаларининг фаолиятини янада такомиллаштириш буйича ташкилий чора-тадбирлар тугрисида» 2019 йил 10 апрелдаги П^-4276-сон карори;

6. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "куткарув хизмати ва куткарувчи макоми тугрисидаги Узбекистон Республикаси ^онунини амалга ошириш чора-тадбирлари хакида"ги карори, 09.07.2014 йилдаги 184-сон;

7. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Ахолининг фавкулодда вазиятларда харакат килишга, тайёргарлигини оширишга доир кушимча чора-тадбирлартугрисида"ги карори 2017 йилнинг 21.08.2017 йилдаги 650-сон;

8. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Узбекистон Республикаси Фукаро мухофазаси тузилмалари ва улар тузадиган ташкилотларни белгилаш тартиби тугрисидаги Низомни хамда тузилмаларни моддий-техник воситалар билан таъминлаш (табеллаштириш) меъёрини тасдиклаш хакида"ги карори, 9.06.2017 йилдаги 369-сон;

9. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг "Ёнгин хавфсизлиги тугрисида"ги Узбекистон Республикаси ^онунини амалга ошириш чора-тадбирлари хакида"ги карори, 28.03.2013 йилдаги 89-сон;

10. Наманган вилояти Фавкулодда вазиятлар бошкармаси томонидан 2021 йил давомида амалга оширилган ишлар тугрисидаги хисоботи.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.