Научная статья на тему 'ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА КЛАСТЕР ТИЗИМИНИНГ ИСТИҚБОЛЛАРИ'

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА КЛАСТЕР ТИЗИМИНИНГ ИСТИҚБОЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
570
185
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
агрокластерлар / кластер сиёсати / рақобатбардош маҳсулотлар / қишлоқ хўжалик локомотиви / қишлоқ хўжалик маҳсулотлари ишлаб чиқарувчилар / қайта ишлаш корхоналари. / агрокластеры / кластерная политика / конкурентоспособная продукция / сельско­ хозяйственный локомотив / сельхозпроизводители / перерабатывающие предприятия.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Бердиев Абдумалик Ҳакимович

Мақолада ривожланган мамлакатлар тажрибасида иқтисодиётнинг барқарор тараққиётини таъминлаш, инновацион фаолликни ошириш, рақобатбардош товарлар ишлаб чиқаришда кластерларнинг ўрни ва аҳамияти жуда юқори эканлиги кўрсатилган. Бу тизимнинг мамлакатимиз қишлоқ хўжалиги соҳасидаги фаолияти ва ташкилий самарадорлигининг назарий жиҳатлари ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПЕРСПЕКТИВЫ КЛАСТЕРНОЙ СИСТЕМЫ В РАЗВИТИИ СЕЛЬСКОГО ХОЗЯЙСТВА

В статье подчеркивается роль и значение кластеров в обеспечении устойчивого экономического роста, стимулировании инноваций и производства конкурентоспособных товаров на опыте многих развитых стран. Описаны теоретические аспекты системы и организационная эффективность этой системы в аграрном секторе страны.

Текст научной работы на тему «ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА КЛАСТЕР ТИЗИМИНИНГ ИСТИҚБОЛЛАРИ»

Бердиев Абдумалик ^акимович,

Карши мух,андислик-иктисодиёт институти «Таълим сифатини назорат килиш» булими бошлиFи, иктисодиёт фанлари номзоди

КИШЛОК ХУЖАЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА КЛАСТЕР ТИЗИМИНИНГ ИСТИКБОЛЛАРИ

УДК:338.436.33

БЕРДИЕВ А.Ц. КИШЛОК ХУЖАЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШДА КЛАСТЕР ТИЗИМИНИНГ ИСТИКБОЛЛАРИ

Маколада ривожланган мамлакатлар тажрибасида иктисодиётнинг баркарор тараккиётини таъмин-лаш, инновацион фаолликни ошириш, ракобатбардош товарлар ишлаб чикаришда кластерларнинг урни ва ах,амияти жуда юкори эканлиги курсатилган. Бу тизимнинг мамлакатимиз кишлок хужалиги сох,асидаги фаолияти ва ташкилий самарадорлигининг назарий жих,атлари ёритилган.

Таянч иборалар: агрокластерлар, кластер сиёсати, ракобатбардош мах,сулотлар, кишлок хужалик локомотиви, кишлок хужалик мах,сулотлари ишлаб чикарувчилар, кайта ишлаш корхоналари.

БЕРДИЕВ А.Х. ПЕРСПЕКТИВЫ КЛАСТЕРНОЙ СИСТЕМЫ В РАЗВИТИИ СЕЛЬСКОГО ХОЗЯЙСТВА

В статье подчеркивается роль и значение кластеров в обеспечении устойчивого экономического роста, стимулировании инноваций и производства конкурентоспособных товаров на опыте многих развитых стран. Описаны теоретические аспекты системы и организационная эффективность этой системы в аграрном секторе страны.

Ключевые слова: агрокластеры, кластерная политика, конкурентоспособная продукция, сельскохозяйственный локомотив, сельхозпроизводители, перерабатывающие предприятия.

BERDIYEV A.H. PROSPECTS OF CLUSTER SYSTEM IN THE DEVELOPMENT OF AGRICULTURE

The article highlights the role and importance of clusters in ensuring sustainable economic growth, enhancing innovation, and producing competitive goods in the experience of many developed countries. The theoretical aspects of the system and organizational efficiency of this system in the agricultural sector of the country are described.

Keywords: agro-clusters, cluster policy, competitive products, agricultural locomotive, agricultural producers, processing enterprises.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 12(132)

Кириш. Мамлакатимизда иктисодиётни эркин-лаштириш, фан ва техниканинг ривожланиши натижасида барча сохалар каби аграр сохада хам туб узгаришлар содир булмокда. Бу сохани ривож-лантиришга эса давлат ва жамият олдидаги мухим устувор вазифа сифатида каралмокда. Бунга асо-сий сабаб, аграр соха мамлакат озик-овкат муам-моларини хал этиш билан бирга озик-овкат саноати корхоналарини хом ашё билан таъмин-лайдиган асосий тармок хисобланади.

Сунгги йилларда республикамизда халкаро амалиётда синалган, иктисодиётни ривожланти-риш ва баркарорлигини таъминлашда мухим ахамият касб этадиган кластер тизимини жорий этиш, бозор муносабатлари ва тажрибаларини хаётга татбик этишга катта эътибор берилмокда.

Тадк,ик,от мавзусининг долзарблиги. Респуб-ликамиз мустакилликка эришгандан хозирги кунга кадар кишлок хужалик сохасида боскичма-боскич йирик ишлаб чикариш (кишлок хужалик коопе-ративлари) шаклидан кичик ва урта ишлаб чикариш (дехкон ва фермер хужаликлари) шаклига утилди.

Бугунги кунга келиб кишлок хужалигида янги бошкарув шакли - кластер тизимини ривожлан-тиришга катта эътибор каратилмокда. Хозирги кунда кластерлардан иктисодиётимизнинг туки-мачилик ва енгил саноат сохасида кенг фойдала-ниш йулга куйилмокда. Бунинг хукукий асоси сифатида Узбекистан Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2018 йил 25 январдаги «Пахта-тукимачилик ишлаб чикаришини ташкил этиш-нинг замонавий шаклларини жорий этиш чора-тадбирлари туFрисида»ги 53-сон карори кабул килинди.

Купгина ривожланган мамлакатлар тажриба-сида иктисодиётнинг баркарор тараккиётини таъминлашда, инновацион фаолликни оширишда, ракобатбардош товарлар ишлаб чикаришда клас-терларнинг урни ва ахамияти жуда юкори экан-лиги курсатилган.

ХХ асрнинг 80-йилларида М.Портер томонидан «кластер» атамаси иктисодий категория сифатида киритилган. Унинг фикрича, кластер маълум сохада фаолият курсатаётган компания ва инсти-тутларнинг географик жихатдан тармоклараро бирлашуви1 хисобланади.

Бундан ташкари, агрокластернинг мох,ияти А.А.Настин томонидан атрофлича асосланган.

1 M.Porter Clusters and the New Economics of Competition. Harvard Business Review. Available at: http:// hbr.org/product/clusters-and-the-new-economics-of-competition/an/98609-PDF-ENG

Жумладан, унинг таърифича, «агрокластер бир вактда ва узаро х,амкорликда ишлаб чикариш вазифаларини х,ал килиш ва атроф-мух,итни х,имоя килишда бирлашиш максадида географик жих,ат-дан бир жойда жойлашган, узаро бир-бирига боFлик ва бир-бирини тулдирувчи, турли мулк эгалари оилавий ферма, фермерларнинг кооператив корхоналари, ижтимоий ва илмий ташки-лотлар, таълим муассасалари ва маслах,ат хизмат-ларидан иборат бозор субъектлари тизими»2дан иборат, деб таърифланган булса, А.В.Глотко томонидан берилган таърифда «агросаноат мажмуи-даги тадбиркорлик агрокластери ушбу тизимда маълум даражада узаро алока килиш маданиятига эга булган боFлик иштирокчиларнинг умумий иктисодий манфаатларини амалга оширувчи ва технологик занжир тамойили асосида ташкил этилган худудий жих,атдан алох,ида инновацион йуналтирилган интеграцион тузилма»3 тарзида баён этилган. Р.Р.Тохчуков эса, янада аникрок тарзда, «тадбиркорлик агрокластери - пировард натижада самара олиш хисобланган ишлаб чика-ришнинг барча боскичлари, яъни кишлок хужа-лиги махсулотларини ишлаб чикаришдан тайёр махсулотни сотишгача булган жараёнларни ягона такрор ишлаб чикариш тарзида мужассамлаш-тирган турли фаолият билан шугулланувчи таш-килотлар бирлашуви»4дан иборат эканлиги сифа-тида таърифлайди.

Президентимиз томонидан илгари сурилаётган Fоялардан бири хам аграр сохани ривожлантириш ва ишлаб чикарилаётган махсулотларнинг рако-батбардошлигини таъминлашдаги инновацион Fоялардан бири - ахолининг фаровонлиги, тур-муш даражаси ва сифатига ижобий таъсир курсатадиган мухим хужалик юритиш субъекти булган кластерлар тизимини мамалакатда кенг жорий этиб, кишлок хужалигини юкори натижа-ларга олиб чикишдан иборат.

2 Настин А.А. Сельскохозяйственный кластер Дании. // «Экономика сельскохозяйственных и перерабатывающих предприятий», 2011, №4. -С. 45.

3 Глотко А.В. Инновационно-кластерная развития АПК. Материалы межрегион. научно-практ. конф. с междунар. участием «Проблемы и перспективы государственно-правового, экономического и социального развития субъектов Российской Федерации», 3-4 октября 2008 г., Горно-Алтайский край, РИО ГАГ. -С.104.

4 Тохчуков Р.Р. Предпринимательский агропромышленный кластер: теоретические основы создания и функционирования в системе АПК. // Современные научные исследования: электронный научный журнал, 19 апреля 2012 г., рубрика: «Экономика». http://www. sni-vak.ru/ info@sni-vak.ru

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 12(132)

Давлатимиз рах,барининг ташаббуси билан амалга оширилаётган 2017-2021 йилларда Узбекистан Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стра-тегиясига мувофик, иктисодиёт, хусусан, кишлок хужалиги сох,аси тубдан узгариб бормокда.

Илмий муаммонинг куйилиши. Сунгги йилларда мамлакатимиз кишлок хужалигини ривож-лантириш борасида Узбекистан Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 2018 йил 25 январдаги «Пахта-тукимачилик ишлаб чикаришини ташкил этишнинг замонавий шаклларини жорий этиш чора-тадбирлари туFрисида»ги 53-сон карорида кишлок хужалик ишлаб чикаришини ташкил этишнинг кластер усулига алох,ида эътибор кара-тилган.

Республикамизда тукимачиликка ихтисослаш-ган кластерларга пахта ер майдонлари ажратиб бериш оркали тукимачилик кластерларини ривожлантиришга кенг имкониятлар яратиш нати-жасида кластерларга ажратилган ерлар пахта экини учун ажартилган кишлок хужалик ерлари-нинг 52 фоизини ташкил этмокда. Бу эса пахта хом ашёсини кайта ишлаш сох,аси ривожланишига олиб келди. Натижада мустакилликнинг дастлабки йилларида етиштирилган пахта толасининг атиги 6-7 фоизини кайта ишлаган булсак, бугунги кунда камида 80 фоизини кайта ишлашга имконият яра-тилди.

Кишлок хужалигида юкори самарадорликка эришиш, ишлаб чикарилган мах,сулотларни тулик кайта ишлаш учун кластер тизими уз натижасини беради.

Мустакилликка эришгандан х,озирги кунга кадар мамлакатимизда кишлок хужалик сох,асини ривожлантириш бир канча муаммолар ва кийинчиликлар натижасида кузланган натижа бермаётганлиги х,амда етиштирилган мева-сабзавот ва полиз мах,сулотларининг 35,0 фоизи-гача булган кисмининг нес-нобуд булиш х,олатлари кузатилган1. Бунинг асосий сабаби урганилганда, кишлок хужалигида етиштирилган ушбу турдаги мах,сулотларни саклаш, ташиш жараёнида, айникса кайта ишлаш тизими корхоналарининг етарли эмаслиги, уларни моддий-техника база-сининг маънавий эскирганлиги каби муаммолар салбий таъсирини утказган.

Тадк,ик,от максади. Республикамизда куллаб-кувватланаётган кластер тизими эса бу муаммо-ларни х,ал этишдаги ягона тизимдир.

1 http://uza.uz/oz/society/klasterlar-ishlo-kh-zhaligi-rivozNda-lokomotivga-ayíanmo-da-23-07-2019

Кишлок хужалигидаги кластер усули экин май-донларини дастлабки ишлов бериш, экиш ва экин-ларни парвариш килиш, етиштирилаётган хом ашёдан тайёр мах,сулот ишлаб чикариш каби жараёнларни уз ичига олади. Ушбу ягона техно-логик занжир турли функциядаги корхоналарни бирлаштиради ва фан, таълим х,амда ишлаб чикариш интеграциясини чукурлаштиришга, янги техника ва технологияларни амалиётга жорий килишга имконият яратади.

Агрокластерларнинг мух,им афзалликларидан яна бири хорижий техника ва технологияларни кишлок хужалигига олиб кириш билан белгила-нади.

Тадкикот методлари. Шундай экан, агроклас-тер тизимини ривожлантириш нафакат пахтачи-лик билан боFлик енгил саноат сох,аси, балки озик-овкат мах,сулотларини кайта ишлаш сох,аси корхоналари, курилиш материаллари, фармацевтика сох,аларини х,ам ривожлантиришга асос булиб хизмат килади.

Республикамизда ушбу тизимни жорий килиш, уни куллаб-кувватлашнинг асосий максади ишлаб чикарилаётган кишлок хужалик мах,сулотларини хом ашё сифатида хорижий мамалакатларда сотиш эмас, балки шу хом ашёни узимизда кайта ишлаб «Узбекистан» бренди остида юкори сифатли мах,сулотлар ишлаб чикариш, ах,олининг турмуш даражасини яхшилаш, ах,оли бандлигини таъминлаш учун янги иш уринларини яратиш, муносиб мех,нат шароитларини яхшилашдан ибо-ратдир.

Илмий мо^ияти. Кишлок хужалигида рако-батбардош кишлок хужалик ма^сулотлари ишлаб чикаришни йулга куйиш максадида Узбекистан Президентининг 2017 йил 14 декабрдаги «Тукимачилик ва тикув-трикотаж саноатини жадал ривожлантириш чора-тадбирлари туFрисида»ги фармонига асосан Вазирлар Мах,камасининг пахта ва тукимачилик саноати ва кластерлар фаолия-тини ташкил этиш буйича чора-тадбирлар режаси кабул килинди. Бунинг натижасида кластер корхоналари ёрдамида сох,ани илFор техника ва тех-нологиялар билан таъминлаш борасида ижобий натижаларга эришилди.

Бу борада Узбекистан Республикаси Президентининг 2019 йил 12 сентябрда давлат бюджети тушумларини купайтириш буйича амалга оширилаётган ишларни тулик бажариш 9 ой ва йил якуни буйича белгиланган макроиктисодий курсаткичларга эришиш, пахта-тукимачилик сох,а-сида кластерларни жорий этишни жадаллашти-риш масалаларига баFишланган йиFилишида

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 12(132)

«Шунинг учун кластерлар фаолиятига хар томон-лама ёрдам беришимиз зарур. Пахтачиликда кишлок хужалигининг келажаги, унинг иктисодий самарадорлиги кластерлар билан боFлик1. Кластерлар аграр сохрани жадал ривожлантиришнинг "локомотиви" булиши керак»1, деб таъкидлаган.

Шундай экан, фикримизча, келажакда бу тизимга кишлок хужалигининг асосий мухим усту-вор йуналиши сифатида каралиши лозим, деб хисоблаймиз. Шу билан бирга агрокластерлар хам давлат ва халк манфааатларини хисобга олган холда куйидаги вазифаларни бажариши лозим:

- агрокластерларда экологик тоза махсулотлар ишлаб чикаришни купайтириш, минтаканинг ички эхтиёжларини кишлок хужалик махсулотлари билан таъминлаш учун янги тармок,ларни ривож-лантириш;

- кишлок хужалиги ва кайта ишлашнинг узаро боFликлигини яхшилаш, кластер аъзоларининг кооперацион алокаларини ривожлантириш;

- кишлок хужалиги ишлаб чикаришида инно-вацияларни куллашни раFбатлантириш, ракобат-бардош ишлаб чикариш мухитини яратиш;

- махаллий ишлаб чикарувчилар махсулот-ларини илгари суриш механизмларини такомил-лаштириш;

- ишлаб чикариладиган хом ашё экспортининг урнига юкори кушимча кийматга эга булган тайёр махсулотлар экспортига утиш;

- агросаноат мажмуасининг инвестицион жозибадорлигини ошириш;

- кишлок жойларида кишлок хужалиги буйича касбий малакага эга булганлар касбларининг нуфузини ошириш:

- кишлок жойларида саноат корхоналарини куриш ва янги замонавий иш уринларини яратиш хисобига ахоли бандлигини таъминлаш;

- кадрларни замонавий билим ва куникма-ларини шакллантириш максадида уларнинг мала-касини ошириш ва кайта тайёрлаш буйича ишларни ташкил этиш;

- кишлок хужалигида етиштирилаётган ва кайта ишланган махсулотлар ассортиментини ошириш.

Асосий натижалар. Олиб борилган тадки-котлар натижасида хозирги кунда республика-

1 Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 2019 йил 12 сентябрь куни давлат бюдже-тига тушумларни купайтириш буйича амалга ошири-лаётган ишларни тулик бажариш, 9 ой ва йил якуни буйича белгиланган макроиктисодий курсаткичларга эришиш, пахта-тукимачилик сохасида кластерларни жорий этишни жадаллаштириш масалалари буйича утказган йиFилиш маълумотлари.

мизнинг турли худудларида фаолият курсатаётган агрокластерларнинг фаолияти замонавий бозор иктисодиёти талаблари асосида ташкил этилмаган. Хорижий давлатлар тажрибасида кластер тизими кишлок хужалиги тармоFи, кишлок хужалик махсулотларни ташиш ва саклаш, кайта ишлаш жараёнига хизмат киладиган ишлаб чикариш, ижтимоий, бозор ва институционал инфратузилма сохалари билан бир бутун манфаатдор тизим сифатида шаклланган.

Республикамизда эса янги ташкил этилаётган агрокластерларнинг фаолиятида соха ва тармок корхоналари билан узвий алокаларнинг мустах-камлиги таъминланмаган.

Хозирги кунда кишлок хужалик тармоFида кластерлар фаолияти таснифи 1-расмдаги кури-нишда амалга оширилмокда.

Бундан куриниб турибдики, республикамизда кластерлар учун фермер хужаликлари билан бирга уларнинг ер майдонлари ажратиб берилган. Фермер хужаликларида ушбу ер майдоналарида кишлок хужалик махсулотларидан пахта етишти-риш буйича шартномалар расмийлаштирилган. Фермер хужалиги ушбу шартнома асосида белгиланган махсулотни ишлаб чикариш учун кластер томонидан моддий раFбатлантирилади. Яъни, уларнинг ишчи ходимларига иш хаки беради хамда зарур ишлаб чикариш ресурслари билан таъминлайди.

Натижада етиштирилган махсулот тайёр хом ашё сифатида кластер томонидан кабул килинади. Кабул килинган хом ашё эса саклаш ва кайта ишлаш буйича кластер томонидан тасарруф эти-лади. Ушбу товар-пул муносабатларида давлат бош ислохотчи вазифасини утаб, солик, банк ва бошка тегишли давлат органлари томонидан хизмат курсатилади ва тартибга солинади. Лекин ушбу корхоналар уртасидаги иктисодий муноса-батларда ахоли манфаатлари ва хавфсизлиги, минтака тараккиёти каби масалаларга алохида эътибор бериш максадга мувофикдир.

Келажакда республикамизда нафакат кишлок хужалиги усимликлар сохасида, балки чорвачи-лик, баликчилик сохаларида хам, колаверса, илм-фан, таълим тизими ва бошка сохаларда кластерларни жорий килиш лозим.

Турли соха ва тармокларда кластерларни шакл-лантиришдан максад - бир хил соха корхоналари ва улар билан ягона технологик занжирда булган таълим, илмий тадкикот, инжинеринг, консалтинг, стандартлаштириш, сертификациялаш ва бошка хизматларни уЙFунлаштириш, инновацион ишлаб

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 12(132)

1-расм. Кишлок хужалик тармо^да кластерлар фаолияти таснифи1.

чикаришни ташкил этиш асосида ракобатбардош махсулотлар яратишдан иборатдир.

Шундай экан, тадкикотлар натижасида истик-болда агрокластерлар фаолиятини ташкил этиш, фикримизча, 2-расмда келтирилган схематик тизим асосида ташкил этилса максадга мувофик булар эди.

Хулоса ва таклифлар. Хулоса килиб шуни айтиш жоизки, биринчидан, кластерлар иннова-цияларнинг асосий тартибга фаол ва жозибадор шериклар ролини кучайтириш максадида ихти-сослашган тармокларнинг ноёб лойихаларини яратишга имкон беради.

Иккинчидан, кластер замонавий иктисодий сиёсатдаги энг мухим восита булиб, у ракобат-бардошликнинг инновацион ривожланиши натижасида бутун соханинг ривожланишини ва мам-лакат тараккиётини таъминлашга хизмат килади.

Учинчидан, хукумат, ташкилотлар, корхоналар, илмий ва таълим муассасалари ва бошка тегишли тузилмаларнинг фаол хамкорлигига асосланган кластер сиёсати соха ва тармокларнинг ракобат-дошлигини ошириш учун самарали восита хисобланади.

Туртинчидан, кластерларнинг узаро таъсири уларнинг ривожланишига булган узаро кизи-кишлари билан белгиланади, чунки у кучли томонларини ривожлантириш ва бир-биридан

1 Муаллиф урганишлари натижасида ишлаб чикилган.

урганиш, хусусан, трансмиллий хамкорлик асосида халкаро майдондаги кластерларни янада жозибадор килади.

Бешинчидан, кластерлар иктисодиётда савдо ва ракобатдаги тусикларни бартараф этиш ва ишбилармонлик доирасини кучайтириш буйича кейинги кучли кластерларнинг пайдо булиши ва кластер сиёсати самарадорлиги учун зарурдир.

Бундан ташкари, жахон тажрибасини урганиш асосида кишлок хужалиги сохасида кластер тизи-мини жорий килиш ва ривожлантиришини таъ-минлашда бизга куйидаги умумий хулосаларни чикаришга имкон берди:

- кишлок хужалигида кластерли ёндашувнинг кулланилиши иктисодиёт ривожланишининг ман-тикий боскичидир ва унинг кенг таркалишини барча юкори ривожланган иктисодиётнинг асосий хусусияти сифатида куриб чикиш мумкин;

- кластернинг узига хос хусусияти унга кирган ташкилотлар томонидан якка тартибдаги тадбир-корлик субъектларига нисбатан бутун тизимнинг ракобатдошлигини оширишда намоён буладиган самарани олишдир. Ракобатбардошликни оши-ришнинг кластер механизмини ишлаб чикариш жараёнида кластер ичидаги кооперацияни саноат кластеридаги ички ракобат билан самарали бир-лаштиришга асосланади. Унинг иштирокчилари-нинг узаро таъсири, уларга янги билимлар, тех-нологиялар ва янгиликларни таркатишнинг катъий

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 12(132)

i/i>ii/ii/\i0H0>ie doi>i3D HiqHqi/v3d / Hdoi>i3D i/v3d jhhhiíh^odhi^ih

V_

йуналтирилган занжирини шакллантиришга ёрдам беради;

- кластернинг мух,им жих,атларидан бири кишлок хужалиги тармоFини ривожлантиришга инновацион йуналтирилганлигидир. Энг муваффакиятли кластерлар мух,андислик ва ишлаб чикариш технологиялари сох,асида янги ютукларга эришилган ёки кутилаётган, кейин эса янги бозор ютукларига эришиладиган жойларда шаклланади. Шу муносабат билан, иктисодий ривожланган ва бозор иктисодиётини энди бошлаётган куплаб давлатлар миллий инновацион дастурларини шак-

ллантириш ва тартибга солишда кластерли ёнда-шувдан тобора купрок фойдаланмокдалар;

- кишлок хужалигида кластер сиёсатини амалга ошириш давлат органлари ва мах,аллий узини узи бошкариш, бизнес ва илмий-тадкикот муассасалари уртасида ишлаб чикариш ва хизмат курсатиш сох,асининг инновацион ривожлани-шини кучайтириш буйича амалга ошириладиган ишларни мувофиклаштириш максадида ташкил этилиб, улар узаро такомиллаштириш ва иш сама-радорлигини оширишга хизмат килади.

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Вазирлар Мах,камасининг 2018 йил 25 январдаги «Пахта-тукимачилик ишлаб чикаришини ташкил этишнинг замонавий шаклларини жорий этиш чора-тадбирлари туFрисида»ги 53-сонли карори.

2. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 12 сентябрь куни давлат бюд-жетига тушумларни купайтириш буйича амалга оширилаётган ишларни тулик бажариш, 9 ой ва йил якуни буйича белгиланган макроиктисодий курсаткичларга эришиш, пахта-тукимачилик сох,асида кластерларни жорий этишни жадаллаштириш масалалари буйича утказган йиFилиш маълумотлари.

3. http://uza.uz/oz/society/klasterlar-ishlo-kh-zhaligi-rivozhida-lokomotivga-aylanmo-da-23-07-2019

4. Porter M. Clusters and the New Economics of Competition. Harvard Business Review. http://hbr.org/product/clusters-and-the-new-economics-of-competition/an/98609-PDF-ENG

5. Настин А.А. Сельскохозяйственный кластер Дании. // «Экономика сельскохозяйственных и перерабатывающих предприятий», 2011, №4. -С. 45.

6. Глотко А.В. Инновационно-кластерная развития АПК. Материалы межрегион. научно-практ. конф. с междунар. участием «Проблемы и переспективы государственно-правового, экономического и социального развития субъектов Российской Федерации» 3-4 октября 2008 г., Горно-Алтайский край, РИО ГАГ. -С.104.

7. Тохчуков Р.Р. Предпринимательский агропромышленный кластер: теоретические основы создания и функционирования в системе АПК. // Современные научные исследования: электронный научный журнал, 19 апреля 2012 г., рубрика: «Экономика». http://www.sni-vak. ru/ info@sni-vak.ru

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2019, 12(132)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.