CC BY
44
Dr Vlado Đurković,
dipl. inž.
Vojna akademija, Beograd
IRMES 2006 - ISTRAZIVANJE I RAZVOJ MAŠINSKIH ELEMENATA I SISTEMA
- prikaz naučno-stručnog skupa -
U organizaciji asocijacije za dizajn, elemente i konstrukcije, pod nazivom ADEKO 21. i 22. septembra na Mrakovi-ci u Republici Srpskoj održano je među-narodno savetovanje IRMES 2006.
Izvršni organizator bio je Mašinski fa-kultet iz Banje Luke, a pokrovitelj Ministar-stvo nauke i tehnologije Republike Srpske.
Pre održavanja samog skupa, kako je to već ustaljena praksa, štampan je zbornik radova na 428 stranica, čiji je re-daktor dr Milosav Đurđević, docent na Mašinskom fakultetu Banja Luka, a predsednik Programskog odbora bio je dr Vojislav Miltenović, profesor na Mašin-skom fakultetu u Nišu.
U predgovoru zbornika konstatova-no je da je u poslednjoj deceniji XX veka razvoj proizvodnog mašinstva bio uspo-ren, a ponegde čak i zaustavljen. Ovakav tok razvoja posebno je prisutan u maši-nogradnji i metal skoj industriji koje bit-no utiču na intenzitet razvoja drugih pri-vrednih grana, kao i obrazovanje struč-njaka svih profila u području proizvodnih tehnika i tehnologija. I pored takve situa-cije, u ovim privrednim granama ipak se obrazovanju kadrova i naučnoistraživač-kom radu posvećuje dužna pažnja.
Osnovni preduslov za razvoj svake ze-mlje jeste da zadovolji postojeće tržište i eventualno ga proširi. A tržište postavlja
sve složenije zahteve u pogledu produktiv-nosti, kvaliteta i brzine osvajanja novih pro-izvoda. U oštroj tržišnoj konkurenciji proiz-vođač mora uvek da nalazi nova konstruk-ciona rešenja mašinskih sistema i njihovih komponenata. Razmena iskustva kroz jav-ne manifestacije dosadašnjih istraživanja i saznanja, takođe imaju za cilj podsticanje proizvodnje i tehničkog razvoja industrije.
Međunarodno savetovanje IRMES 2006, sa višegodišnjom tradicijom na prostorima bivše Jugoslavije, svojim redo vnim održavanjem, i pored svih neda-ća koje su zadesile i prate ove prostore, doprinosi da se još uvek, sa velikom do-zom optimizma, utiče na budućnost teh-ničke nauke kod nas.
Na skupu je okupljen veliki broj na-učnih i stručnih kadrova iz oblasti istraži-vanja i razvoja novih proizvoda i kon-strukcijskih rešenja mašinskih sistema i njihovih komponenata.
Predmet rada skupa bio je istraživanje strukture mašinskih sistema i razvoj kon-strukcijskih rešenja komponenata. U centru pažnje bile su metode i metodologije stva-ranja (sinteze) mašinskih sistema, zatim analiza stanja u mašinskim sistemima, kao i razvoj komponenata sistema. Mašinski elementi su bazne komponente mašinskih sistema i sa komponentama višeg nivoa složenosti čine osnovni predmet rada.
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2007.
231
Radovi su bili razvrstani prema glavnim sadržajima u nekoliko grupa, odnosno oblasti. To su:
- Razvoj mašinskih sistema - pod-ručje kojim su obuhvaćeni radovi koji tretiraju problematiku razvoj a koncepci-je, odnosno principa rada mašinskih sistema, varijantnih rešenja i optimalnih parametara konstrukcija. U ovu grupu svrstani su radovi koji obrađuju problematiku modeliranja oblika mašinskih de-lova, proračun i CAD.
- Prenosioci snage - područje u ko-jem su svrstani radovi čija su tema zup-čanici, kotrljajni ležajevi i kompletni pre-nosnici snage, zupčani i drugi. Dominira-li su radovi u kojima su mašinski ele-menti osnovni predmet i cilj istraživanja, kao i radovi koji obrađuju i kaišne paro-ve, opruge, vratila i sl.
- Vibracije i buka mašinskih sistema - oblast predstavljena kroz analizu i primenu vibracija, buke i dinamičkih sila. U radovima se vibracije, buka i dinamičke sile analiziraju kao pojave, odnosno po-sledica ili njihovi efekti primenjuju za re-alizaciju tehničkog procesa u sistemu.
- Nadzor i održavanje mašinskih sistema - područje kojim su obuhvaćeni radovi koji se, uglavnom, bave dijagno-stikom i oštećenjem delova, nadzorom i zaštitom mašinskih sistema, kao i održa-vanjem konkretnih mašinskih sistema.
- Materijali i ispitivanja. Istraživa-nja u oblasti materijala poslednjih su godina intenzivirana. Tako su u radovima na ovom skupu izloženi trendovi razvoja materijala, otpornost i izdržljivost materijala kod različitih aplikacija, tehnološke metode za uvećanje radnih karakteristika konkretnih mašinskih delova, itd.
Takođe, ovaj naučno-stručni skup tretira istraživanja i razvoj novih proiz-voda, razvoj novih konstrukcijskih reše-nja mašinskih sistema i njihovih kompo-nenata proisteklih od rešavanja proble-ma u vojnim primenama. U skladu s tim, i održani IRMES 2006 predstavlja redovni dvogodišnji skup domaćih i ino-stranih istraživača u okviru koordinira-nog i organizovanog programa razmene naučno-stručnih informacija iz oblasti mašinstva, metoda istraživanja i njima srodnih disciplina u tehničkim i tehno-loškim sistemima, primenama u odbrani i ostalim oblastima. Rangira se kao na-učno-stručno savetovanje sa međuna-rodnim učešćem.
U zborniku su objavljena 64 rada. U pisanju tih radova učestvovalo je više od 116 domaćih i inostranih autora iz 7 ze-malja: Bosne i Hercegovine, Srbije, Biv-še Jugoslovenske Republike Makedonije, Slovenije, Bugarske, Nemačke i Crne Gore. Radovi su podeljeni u jednu ple-narnu sesiju sa četiri uvodna referata i 9 sekcija: Teorija razvoja mašinskih sistema; Razvoj mašinskih sistema; Proračuni i CAD; Planetarni prenosnici; Kompo-nente mehaničkih prenosnika; Vibracije i buka mašinskih sistema; Nadzor i odr-žavanje mašinskih sistema; Materijali i lom i Ispitivanje i radni vek.
Na plenarnoj sesiji, kao što je reče-no, izložena su četiri rada: Kreativnost i dizajn u mašinstvu; Značaj i uloga tima i timskog rada u procesu razvoja proizvo-da; Analiza uticaja tehnologije izrade zupčanika na povećanje nosivosti zupča-stih parova i Nastavni planovi mašinskih fakulteta u funkciji edukacije i privred-nog razvoja, autora iz Srbije i BiH.
232
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2007.
Od 64 rada u zbomiku, 6 radova, odnosno 9,4% su radovi, odnosno rezul-tati istraživanja pripadnika Ministarstva odbrane (MO) i Vojske Srbije, koji su bi-li razvrstani u tri sekcije: Proračuni i CAD; Planetarni prenosnici i Vibracije i buka mašinskih sistema.
Od pripadnika Vojske najviše radova (3) bilo je od autora iz Vojne akade-mije, dok su ostali bili zajednički, što ukazuje na aktivnost VA kao obrazovno--naučne ustanove Vojske Srbije, ali i na značaj koji istraživači u VA poklanjaju naučnoistraživačkom radu. Većina rado-va predstavlja rezultat timskog rada autora iz iste ili različitih institucija, pretežno VA i Vojnotehničkog instituta, a ima i više autora sa po dva rada.
Ukratko je dat pregled naziva rado-va pripadnika Ministarstva odbrane i Vojske Srbije po sekcijama, prema redo-sledu u zborniku radova. Koautori nekih radova su i pripadnici fakulteta ili drugih institucija van Vojske i MO.
PRORAČUNII CAD
1. Ratko Šelmić (Saobraćajni fakul-tet, Beograd), Vlado Đurković (VA), O linearizaciji nelinearnih diferencijalnih jednačina kretanja mehaničkog sistema
PLANETARNI PRENOSNICI
2. Slavko Muždeka (VA), Mladen Pantić (VTI), Miloš Vesić (VA), Struktu-ralna analiza planetarnih prenosnika ti-pa ravigneaux
VIBRACIJE I BUKA MAŠINSKIH SISTEMA
3. Vojislav Batinić (VA), Prirodne frekvencije i oblici oscilovanja planetar-nih prenosnika
4. Milan Tasić (Viša mašinska teh-nička škola, Zemun), Mladen Pantić (VTI), Vlado Đurković (VA), Uticaj im-pulsnog opterećenja duž podužne ose na oscilovanje nosećeg rama vozila
5. Dušan Regodić (VA), Damir Jer-ković (VA), Dejan Savić (VA), Stabil-nost klasičnih osnosimetričnih projektila
6. Dušan Regodić (VA), Uticaj mag-nusovog momenta na let klasičnog projek-tila
Kao i prethodnih godina, učešće pripadnika MO i Vojske Srbije na ovom, za MO i Vojsku veoma značajnom skupu, potpuno je postignut. Pored saopštavanja rezultata istraživanja, vođena je plodna di-skusija u kojoj su sagledani problemi, raz-menjena mišljenja i iskustva i razmatrana mogućnost rešenja iznetih problema.
Ponovo se potvrdilo da izlaganje radova na ovakvim i sličnim skupovima, kako međusobno, tako i sa naučnim rad-nicima iz drugih naučnih i obrazovnih institucija, svakako ima pozitivan uticaj na naučni i stručni nivo rada u našoj Voj-sci, na stručno i naučno usavršavanje na-stavnika i podizanje kvaliteta nastave na osnovnim i poslediplomskim studijima u Vojnoj akademiji.
Takođe, saradnja pripadnika Voj-ske i MO sa pripadnicima drugih institu-cija u rešavanju problema naučno-teh-ničkim pristupom potvrđuje otvorenost Vojske za angažovanje drugih lica i institucija na rešavanju problema u oblasti odbrane, ali i spremnost i sposobnost pripadnika sistema odbrane da se anga-žuju na rešavanju problema u civilnim institucijama.
VOJNOTEHNIČKI GLASNIK 2/2007.
233
