Научная статья на тему 'ИНВЕСТИЦИЯ ФАОЛИЯТИНИ МОЛИЯЛАШТИРИША ХАЛҚАРО МОЛИЯ ИНСТИТУТЛАРИНИНГ АҲАМИЯТИ'

ИНВЕСТИЦИЯ ФАОЛИЯТИНИ МОЛИЯЛАШТИРИША ХАЛҚАРО МОЛИЯ ИНСТИТУТЛАРИНИНГ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

369
96
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
халқаро молия институтлари / инвестиция фаолияти / молиялаштириш / инвестиция / хорижий инвестициялар / Жаҳон банки гуруҳи / Халқаро тикланиш ва тараққиѐт банки / Осиѐ тараққиѐт банки / Ислом тараққиѐт банки / international financial institutions / investment activity / financing / investments / foreign investments / the World Bank Group / the International Bank for Reconstruction and Development / the Asian Development Bank / the Islamic Development Bank.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — И. Б. Жумаев

Ушбу мақолада инвестиция фаолиятини молиялаштиришда халқаро молия институтларининг аҳамиятини оширишни такомиллаштиш масалаларининг ўзига хос хусусиятлари бўйича ўрганишлар асосидаги муҳокама қилинган. Муҳокама натижасида, ҳозирги вақтга келиб, халқаро молия инситутларининг аъзо-мамлакатлари ривожланишидаги ўрни тўгрисида атрофлича хулоса келтирилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE IMPORTANCE OF INTERNATIONAL FINANCIAL INSTITUTIONS TO FINANCE INVESTMENT ACTIVITIES

This article examines the role of international financial institutions in financing investment activities based on research on the specifics of improving issues. As a result of the discussion, an exhaustive conclusion was made about the role of international financial institutions in the development of the participating countries

Текст научной работы на тему «ИНВЕСТИЦИЯ ФАОЛИЯТИНИ МОЛИЯЛАШТИРИША ХАЛҚАРО МОЛИЯ ИНСТИТУТЛАРИНИНГ АҲАМИЯТИ»

ИНВЕСТИЦИЯ ФАОЛИЯТИНИ МОЛИЯЛАШТИРИША ХАЛЦАРО МОЛИЯ ИНСТИТУТЛАРИНИНГ АХДМИЯТИ

И. Б. Жумаев

Узбекистан Республикаси иктисодий тараккиёт ва камбагалликни кискартириш

вазирлиги

Ушбу маколада инвестиция фаолиятини молиялаштиришда халкаро молия институтларининг ахамиятини оширишни такомиллаштиш масалаларининг узига хос хусусиятлари буйича урганишлар асосидаги мухокама килинган. Мухокама натижасида, хозирги вактга келиб, халкаро молия инситутларининг аъзо-мамлакатлари ривожланишидаги урни тугрисида атрофлича хулоса келтирилган.

Калит сузлар: халкаро молия институтлари, инвестиция фаолияти, молиялаштириш, инвестиция, хорижий инвестициялар, Жахон банки гурухи, Халкаро тикланиш ва тараккиёт банки, Осиё тараккиёт банки, Ислом тараккиёт банки.

THE IMPORTANCE OF INTERNATIONAL FINANCIAL INSTITUTIONS TO FINANCE INVESTMENT ACTIVITIES

I. B. Jumaev

Ministry of Economic Development and Poverty Reduction of the Republic of

Uzbekistan

This article examines the role of international financial institutions in financing investment activities based on research on the specifics of improving issues. As a result of the discussion, an exhaustive conclusion was made about the role of international financial institutions in the development of the participating countries.

Keywords: international financial institutions, investment activity, financing, investments, foreign investments, the World Bank Group, the International Bank for Reconstruction and Development, the Asian Development Bank, the Islamic Development Bank.

КИРИШ

Макроиктисодий прогноз дунёда пандемия билан боглик вазиятнинг боскичма-боскич яхшиланиши буйича тахминларга асосланади. Шу билан

бирга, ташки савдо хамкорлар иктисодиётининг боскичма-боскич тикланиши кутилаётганлиги, ташки талабнинг 2022 йилнинг иккинчи ярмидан инкирозгача булган даражага эришиш учун шароит яратади.

Мамалакатимизнинг халкаро молия институтлари билан хамкорлик килиши мамлакат иктисодиётининг инвестиция фаолиятини ривожлантиришда мухим урин эгаллайди. Хрзирги даврга келиб, халкаро молия институтлари мамлакатимиз инфратузилмаси, энергетикаси, саноати ва иктисодиётимизнинг реал секторларини молиялаштиришда фаол иштирок этиб келмокда.

Хрзирги даврда инвестиция мухитини яхшилаш сохасида олиб борилаётган ислохотларнинг стратегик максади - тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш ва чет эл инвестицияларини жалб килиш учун мамлакатда 2022 йилгача Жахон банки ва Халкаро молия корпорациясининг «Бизнес юритиш» хисоботидаги жахон мамлакатларининг биринчи йигирматалиги даражасига мос келадиган энг кулай шарт-шароитларни яратиш эканлиги белгилаб куйилди. Шу нуктаи назардан бугунги кунда Узбекистон Республикаси турли халкаро молиявий ва минтакавий иктисодий ташкилотлар аъзоси булган холда жахон бозорига интеграциялашувни янада фаоллаштириш максадида республикамизда халкаро молия институтлари билан хамкорликнинг ривожланиши ва халкаро бизнесни ташкил этиш шароитларига сезиларли таъсир утказмокда.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Узбекистон инвестиция сиёсатида олиб борилаётган изчил ва максадли ислохотлар унинг нафакат жахонда давом этаётган пандемиянинг таъсири ва окибатларидан ишончли тарзда химояланишига, балки инвестиция фаолиятида мухим ва сифат узгаришларига эришиш, иктисодиётнинг реал секторига инвестиция лойихалари хажмини кенгайтириш инвестиция фаолиятини молиялаштириш даражасини тубдан яхшилаш имконини бермокда. Мамлакатимиз инвестиция сиёсатининг баркарор ва ишончли фаолият юритиши, унинг жахон молия бозоридаги нуфузи ортиб бориши, шунингдек, мамлакатимизни иктисодиётини модернизация килиш йулидаги харакатлари дунё жамоатчилиги, шунингдек, катор нуфузли халкаро молия ташкилотлари томонидан эътироф этилмокда.

Халкаро молия институтлари билан узаро хамкорлик доирасидаги муаммоларни урганишнинг айрим назарий-концептуал жихатларини ишлаб чикишда хорижлик иктисодчи олимлардан халкаро молиявий муносабатлар

сохасида таникди олим Д.М. Михайлов жахон молия бозорини унда муомалада булган воситалар нуктаи назаридан курсатиб утади. Бунда унинг фикрича, жахон ссуда капитали бозори ва жахон молия бозори "тушунча нуктаи назаридан бу тушунчадан купрок амалий фойдаланишда ухшаш категориялар хисобланади" [1], жахон молия бозорида эса карз капитали, карз воситалари ва хосилавий шартномалар савдо объектлари сифатида намоён булади. Шуниенгдек, С.В. Бажановнинг фикрича, "халкаро молия бозори - иктисодий мухит булиб, унда ссуда капитали эркин муомаладаги валюта сифатида намоён булади. Ссуда капитали харакати факатгина эркин муомаладаги валютада амалга оширилувчи мамлакатларда миллий ва халкаро молия бозорлари тушунчалари мос келади". Бошкача айтганда, муаллиф халкаро молия бозори тушунчасини "умумийлик (яхлитлик) сифатида изохлаб, у ссуда капиталининг айланишига асосланади" [2].

Узбекистонлик иктисодчи олимлардан А. Вахобов, Н.Жумаев, У.Бурхоновларнинг "Халкаро молия муносабатлар" Укув кулланмасида [3] "Халкаро молия бозорлар - мамлакатлар миллий манфаатларини химоя килувчи тамойилларига асосланган булиб; бу давлатлараро хар томонлама хамкорликни бир куринишдаги халкаро молия бозорлари ва уларнинг фондли куринишдаги умумжахон бозорлар йигиндисидир ёки давлатларни ягона молия ва кредит сиёсатини амалга оширувчи бозорлар мажмуасидир деб таъриф беришган.

Шунингдек, Ж.Х Атаниязов, Э.Д.Алимардоновларнинг "Халкаро молия муносабатлари» номли дарслигида жахон молия бозорини таркиби ва мазкур бозорга чикиш механизми тугрисида фикр билдиради. Хусусан, жахон молия бозори миллий молия бозори ва халкаро молия бозоридан таркиб топганлигини эътироф этади. Муаллифлар, чет эл кимматли когозлар яъни мамлакатларда еврооблигацияларни халкаро муомалага чикариш оркали юзага келаётган бозорлар йигиндисидир деб эътироф этишган [4].

Республикамиз иктисодиётини трансфорциялашда ва халкаро иктисодий муносабатларида, айнан халкаро молия институтлари давлатлар уртасидаги узаро хамкорликни ривожлантиришда мухим ахамият касб этади. Шу нуктаи назардан мавзунинг долзарблиги юкорида келтирилган таърифлар асосида намоён булади.

Ушбу маколада тадкикот мавзусига оид назария ва таълимотларни гурухлаштириш, суровлар утказиш услублари, илмий тадкикот буйича хулосалар чикаришда моделлаштириш, статистик тахлил, тизимли ёндашув,

прогнозлаш, умумлаштириш усуллари кенг кулланилди хамда адабиётларнинг киёсий тахлили ва фаразни асослаш усулларидан фойдаланилди.

НАТИЖАЛАР

Республика иктисодиётда амалга оширилаётган хар кандай инвестициялар кандай кушимча киймат, иктисодий самара келтиришидан катъий назар, уларнинг барчаси ижтимоий манфаатлар учун хизмат килиши лозим. Гарчи, инвестицияларни амалга оширувчи хам, унинг натижасига манфаатини богловчи хам инвестиция фаолиятида катнашувчи субъектлар хисобланади. Мамлакатда амалга оширилаётган фаол инвестиция сиёсати, уз навбатида, ижтимоий самара ва фаровонликни оширишга олиб келмокда.

Шунинг учун фаол инвестиция сиёсатини изчил давом эттириш Узбекистоннинг дунё микёсидаги ахоли фаровонлиги курсаткичи ва инсон тараккиёти индексининг хам яхшиланишида мухим ахамият касб этмокда.

Халкаро молия институтлари йирик молиявий ресурслар ва ахамиятли ваколатларга эга булиб хозирги кунда бу ташкилотлар жахон молия-кредит муносабатларининг асосини ташкил этиб келмокда. Халкаро молия институтлари билан хамкорлик мамлакат учун нафакат йирик маблагларни иктисодиётга жалб килиш имконини беради, балки жахон молиявий муносабатларида уз урни ва овозига эга булиш имкониятини яратади. Халкаро молия институтлари билан хамкорлик алокаларини кенгайтириш хар бир давлат учун мухим масалалардан хисобланади.

Хрзирги кунда Узбекистон бир катор халкаро молия ташкилотларининг аъзоси ва бу ташкилотлар билан икки томонлама ва куп томонлама хамкорлик муносабатларига эга. Сунгги йилларда халкаро молия институтлари иктисодий агентларнинг узаро муносабатлари, воситалари ва операциялари фавкулодда турли-туман булиб, жуда мураккаб шаклларга эга булмокда. Шунингдек узаъро клиринг жараёни юз берди, бу халкаро молия ташкилотларининг умумий тарзда унда муомалада булган молиявий воситаларининг турли-туманлиги нуктаи назаридан куриб чикиш лозим.

Прогноз хисоб-китобларига кура, мамлакатдаги ялпи талаб ва иктисодий фаоллик даражаси 2021 йил охирига келиб инкирозгача булган даражага якинлашиши, иктисодиёт эса 2023 йилга келиб узининг потенциал даражасига кайтиши кутилмокда.

1-жадвал

Халкаро молиявий институтлар прогнозлари

Курсаткичлар ХВЖ Жах,ои Банки

2021 йилда Узбекистон реал ЯИМ усиши 5,0 4,3

Осиё тараккиёт банки

6,5

Европа тикланиш ва тараккиёт банки

4,5

Юкоридаги жадвал маълумотларидан куринадики, халкаро молия институтларининг Узбекистан иктисодиётининг усиши буйича прогнозлари 4,3-6,5% оралигида булмокда. Шу билан бирга, 2020 йилда иктисодиётни фискал куллаб-кувватлаш чоралари ва пул-кредит сиёсатининг нисбатан юмшатилиши таъсирлари 2021 йилда иктисодий фаолликни ва истеъмолчиларнинг ялпи талабини рагбатлантирувчи асосий омиллардан булиб колади. Аксарият халкаро молиявий ташкилотларнинг ижобий прогнозларига карамай, жахон иктисодиёти истикболлари бирмунча ноаниклигича колмокда ва прогноз курсаткичларига эришишда жиддий хатарлар мавжуд. 2021-2022 йилларда иктисодий усиш ва инвестицион фаолликни куллаб-кувватлашнинг зарурий шартларидан бири мамлакатимизда тугридан-тугри хорижий инвестицияларнинг усиши хисобланади.

Олтита халкаро молиявий институт жумладан, Евроосиё тараккиёт банки, Халкаро иктисодий хамкорлик банки, Халкаро молия корпорациялари, Кора денгиз савдо ва ривожланиш банки, Россия-Киргизистон ривожланиш жамгармалари томонидан 27 та янги лойихаларни молиялаштирдилар.

2-жадвал

Халкаро молия институтлари томонидан МДХ давлатларига тасдикланган инвестиция лойщалари ва

кредитлари таркиби [5]

№ Мамлакатлар Халкаро молия институтлари Жами ажратилган маблаглар млн. АКШ доллари Улуши жамига нисбатан, фоизда Жами лойщалар сони

Евроосиё тараккиёт банки (ЕАБР) Европа тикланиш ва тараккиёт банки (ЕБРР) й ии дк он са иб т кк н в ор ро ак км ла а X к Халкаро молия корпорациялари (МБЭС) н о т w и Ä Я Я ^ « в S 1 § 1 ^ в 5 & и Ч § 2 Ь -я в ия ри ма % а н о Р Кора денгиз савдо ва ривожланиш банки (ЧБТР)

1. Озарбайжон 0 0 0

2. Арманистон 8 20 28 2,9 3

3. Белорусия 300 7,7 4, 8 312,5 32,9 5

4. Козогистон 95 225 320 33,7 2

5. Киргизистон 8 1,2 9,2 1,0 1

6. Молдавия 0 0,0 0

7. Россия 50 50 5,3 1

8. Тожикистон 0 0,0 0

9. Туркманистон 9, 5 9,5 1,0 2

10. Узбекистон 24,5 13 ,1 17,5 55,1 5,7 6

11. Украина 156,1 10 66,1 17,5 7

Жами 395 438,8 17,9 17,5 1,2 80 950,4 100 27

Жамига нисбатан, % да 41,6 46,2 1,9 1,8 0,1 8,4 100

Эслатма: Алохида ранглардаги давлатлар халкаро молия институтларига аъзо булмаганлигини англатади.

Юкоридаги жадвал маълумотларидан куринадики, тасдикланган ва имзоланган лойихаларнинг энг катта улуши Козогистонга (36,3 фоиз) транспорт сохасидаги лойихалар учун 320 млн. АКШ доллари тугри келади ва Белорусия учун (35,5 фоиз) ишлаб чикариш ва молиявий сохаларда 312,5 млн. АКШ доллари тугри келади. Украинада (17,5 фоиз) умумий молиялаш хажми 166,1 миллион АКШ долларини (етти лойиха) ташкил этган. Узбекистонда (6 фоиз) 55,1 млн. АКШ доллари (олтита лойиха), Россияда (5,3 фоиз) - 50 млн. АКШ доллари (битта лойиха), Арманистонда (2,9 фоиз) 28 миллион АКШ доллари (учта лойиха). Жами 27 та лойиха амалга оширилганлигини куришимиз мумкин. Халкаро молия ташкилотларининг хисоб-китобларига кура, Осиё мамлакатлари иктисодиётини ривожлантириш учун 2010-2020 йиллар мобайнида 8,0 трлндан ортик маблаг зарур булади.

Мустакилликнинг илк даврларидан бошлаб Узбекистон бир канча халкаро ва минтакавий халкаро молия ташкилотлари билан мустахкам алока урнатди. Мамлакатимиз 1995- йилда Осиё тараккиёт банкининг аъзолигига эга булди ва 1997-йилда Тошкентда ОТБ ваколатхонаси очилди.

Узбекистоннинг ОТБ билан хамкорлиги барча тармокларни ривожлантиришни камраб олган булсада, амалга оширилаётган дастур ва лойихаларда асосий уринни 4 та устувор тармоклар ташкил этади.

>

r> as о.

re

re

15 "t П

С

N

a-

re 7T

15

в

-4 VO К»

Жамига нисбатан, % да Жами 1—' 1—' 1—' © чо оо -4 с\ (71 ■U W .ы 1—' №

Украина Узбекистон Туркманистон Тожикистон Россия Молдавия £ ►ч К ы К о н о я £ ы О ►ч К о н о а Белорусия Арманистон Озарбайжон Мамалакатлар

о w ■и "-J Осиё инфратузилма инвестиция банки (АБИИ) Халкаро молия институтлари

о ы "оо К) Осиё тараккиёт банки (АБИ)

оо ы 1—' с\ о Европа инвестиция банки (ЕИБ)

91,3 1227,4 OJ о OJ 39,4 ю о о Халкаро тикланиш ва тараккиёт банки (МБРР) хамда Халкаро ривожланиш ассоциацияси (MAP)

0,03 о о V Янги ривожланиш банки (НБР)

н-' о о 1344,1 о 853,3 о 1—' W ■U о 39,4 1—' -U (71 о о 20,8 151,2 Жами ажратилган маблаглар млн. AJ^III доллари

н-' о о о о 63,0 о о 10,0 0,03 w о 11,0 о о о о ы о 11,0 Улуши жамига нисбатан, фоизда

1—' (71 о -и о н-' н-' н-' W о о ы w Жами лойщалар сони

>

О ►

О

и

сл

5* в

«

Ьн

о =

ч В

15

сл

И >

Я

О

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Я —

2 И

о

с

о >

н —

о

Z >

г

сл О

■н

Н Z

о и

сл

■в

SS о

ч

S3 п

О >4

1/5

Ьн

К»

о к»

'71

<

о г

г £

Н к»

сл сл

с Й 00 к»

к»

<1 W К» 00 W СП

к» о к»

институтларининг жами 908,4 млн. АКШ доллари микдорида маблаг киритилган.

Хрзирги кунда Ислом молия тизими тушунчаси куплаб мамлакатлар молиячиларининг тобора кизиктириб бормокда. Хусусан, турли мамлакатларда, хаттоки аксарият ахолиси ислом динига мансуб булмаган давлатларда хам, жумладан АКШ ва Буюк Британияда, ушбу молиявий институт анъанавий банк хизматларига мукобил молиялаш тизими сифатида баркарор ривожланмокда. Шунинг учун ислом банкчилигини урганиш ва анъанавий банк тизимига мукобил молиялаш шаклларини ривожлантириш лозим.

Ислом тараккиёт банки (ИТБ) 1973 йил 18 декабрда Ислом Конференцияси Ташкилотига (ИКТ) аъзо мамлакатлар молия вазирлари йигилишида ташкил этилган ва уз фаолиятини 1975 йил октябрь ойида бошлаган. ИТБнинг бош офиси Саудия Арабистонининг Жидда шахрида жойлашган. Шу билан бирга, банкнинг Работ (Марокаш), Куала-Лумпур (Малайзия), Олма ота (Козогистон), Дакар (Сенегал), Парамарибо (Суринам), Бандунг (Индонезия), Дакка (Бангладеш), Анкара (Туркия), Кампала (Уганда), Кохира (Миср), Абужа (Нигерия) каби шахарларда 13 та ваколатхона ва 11 та минтакавий маркази мавжуд.

Ислом Конференцияси Ташкилотига (ИКТ) аъзо барча давлатлар ИТБга аъзо булиш хукукига эгадирлар. Хрзирги вактда Банк узига 57 аъзо давлатларни бирлаштиради. Туланган акциялар хажми буйича банкнинг асосий акциядорлари Саудия Арабистони, Кувайт, Ливия, Туркия, Бирлашган Араб Амирликлари, Эрон, Миср ва Катар хисобланади.

ИТБнинг низом жамгармаси 100 миллиард ислом динори булиб, 10 миллион акцияга булинади. Х,ар бир акциянинг номинал киймати 10 000 ислом динорини ташкил килади. Х,ар бир аъзо давлат Банк бошкарув Кенгашига узининг бошкарувчиси ва бошкарувчи уринбосарини киритган. Бошкарув Кенгаши йилига бир марта банкнинг утаётган йил фаолиятини куриб чикиш ва келгуси сиёсатини белгилаш хакида карор кабул килиш учун йигилади.

Узбекистон Ислом тараккиёт банки гурухи таркибидаги Хусусий секторни ривожлантириш ислом корпорацияси (ХСРИК) ва Халкаро ислом савдо-молия корпорацияси (ХИСМК) билан хамкорлик килади. ХСРИК шу кунгача 15 та тижорат банклари ва 2 та лизинг компанияси билан хамкорликни йулга куйган ва бугунги кунгача банкларга 285 миллион АКШ доллари микдорида молиялаштириш линияларини ажратган. ХИСМК томонидан

маъкулланган лойихалар киймати эса 82 миллион А^Ш долларини ташкил этади.

Шунингдек, бугунги кунда банкнинг Алокабанк, Asia Alliance Bank ва Туронбанк билан хамкорликдаги жами 30 миллион А^Ш долларлик молиялаштириш линиялари мавжуд. ХИСМК томонидан эса, Asia Alliance Bank, Капиталбанк, Узсаноаткурилишбанк ва Трастбанкга жами 32 миллион А^Ш долларлик молиялаштириш линиялари ва Молия вазирлиги хузуридаги жамгармага 50 млн. А^Ш доллари ажратилган.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2019 йил 23 майдаги "Ислом тараккиёт банки гурухи ва Араб мувофиклаштириш гурухи жамгармалари билан хамкорликни янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида"ги Кдрорига асоан 2019-2021 йилларда Ислом тараккиёт банки билан биргаликда жами умумий лойиха киймати 2 042,2 млн. А^Ш доллари микдорида маблаг ажратиш учун «Йул харитаси» тасдикланган. Шунга муофик, Ислом тараккиёт банки томонидан 1745,4 А^Ш доллари микдорида кредитлар ажратилиши кузда тутилган.

Йиллик 15-20% усиш суръатига эга Исломий банк дунё буйлаб узининг уфкларини кенгайтирди ва 75 дан ортик мамлакатда уз муассасаларига эга.

Диний эътикодларга таянган, фоиз, кредит ва шу каби банк хизматларидан фойдаланишни истамаган ахоли катлами учун Исломий молиялаштириш тамойилларига асосланган банк хизматлари таклиф этилса, бу Узбекистон иктисодиётининг усиши ва ички инвестиция хажмининг ортишига катта туртки булади.

Бугунги кунда Узбекистон ва Жахон банки хамкорлигида 25 га якин лойиха амалга оширилмокда. 5 миллиард 700 миллион доллар микдорида маблагни ташкил этган ушбу лойихалардан кузланган максад ичимлик сувини яхшилаш, кишлок хужалиги сохасини ислох килиш, тиббиёт, йул инфратузилмасини ривожлантириш каби йуналишлар равнакига каратилган.

Шунингдек, Молия вазирлиги ва Жахон банки хамкорлигида "Институционал салохиятни ошириш" лойихасини амалга ошириш кузда тутилган. Мазкур лойихада асосан мамлакатимизда давлат молиясини бошкаришни ривожлантириш, корпоратив секторнинг бозор амалиётлари учун шароитларни яхшилаш, иктисодий ислохотларни куллаб-кувватлаш механизмларни такомиллаштириш кузда тутилган.

Умумий киймати 33 миллион А^Ш долларига тенг булган ушбу лойиха Жахон банки гурухига кирувчи Халкаро тараккиёт уюшмаси томонидан

молиялаштирилади. Лойиханинг асосий максади давлат молия тизимини институционал кучайтиришга хамда бу тизимни хар жихатдан янада такомиллаштиришдир. Ушбу лойиха учта мухим йуналишни узида ифода этади. Бундан максад давлат молиясини бошкариш сохасини такомиллаштириш, давлат активларини самарали бошкариш ва давлат корхоналарини ислох килиш, иктисодий ислохотларни куллаб-кувватлаш хамда шу максадда Узбекистон республикаси президенти хузурида 2019 йилнинг январида тузилган Иктисодий кенгашга ислохотларни мувофиклаштириш йуналишида кумаклашишдир.

ХУЛОСА

Юкорида тахлил этилган маълумотлар асосида кайд этилган фикрларга асосан куйидаги хулоса ва таклифлар шакллантирилди:

Жорий йилда дунёда эпидемиологик вазиятнинг яхшиланиши, тадбиркорлик субъектларининг янги шароитларга мослашиши ва фаолиятини давом эттириши асосий шартларидан булиб колаверади. Шунингдек, Жахон банки ва Халкаро валюта жамгармасининг прогнозларига кура, 2021 йилда ташки савдо-хамкор мамлакатларнинг иктисодий усиш суръатлари боскичма-боскич тикланиш жараёнини бошлайди. Шу билан бирга, ташки иктисодий хамкорлар миллий валюталарининг А^Ш долларига нисбатан курслари кескин тебранишларсиз баркарор шаклланиши кутилмокда.

Жахон банкининг хисоботида келтирилган 24 та Европа ва Марказий Осиё давлатларидан факат Узбекистонда 2020 йил натижалари буйича ЯИМнинг усиши прогноз килиниб, колган давлатларда - ёки «ноль» холат, ёки пасайиш, айрим давлатларда эса - ЯИМнинг кескин пасайиши прогноз килинмокда. Шунингдек, мазкур хисоботда келтирилган давлатлардан факат иккитасида 2021 йилда кескин иктисодий усиш курсаткичи таъкидланиб, мамлакатимизда ЯИМни келгуси йилда 6,6 фоизга усиши башорат килинмокда.

Ушбу ижобий холатнинг бош мезони сифатида - мамлакатимизда пандемия шароитида хам ишбилармонлик мухитини саклаб колиш ва иктисодий баркарорликни таъминлаш оркали кенг ахоли катламларини иш билан бандлигини йулга куйишга каратилган харакатларни куриш мумкин.

Халкаро молия институтлари билан хамкорликда мамлакатимизда инвестиция фаолиятини ривожлантириш учун бир канча лойихалар амалга оширилмокда. Халкаро молия институтлари мамлакатимизда амалга оширилаётган иктисодий-ижтимоий ислохотларни, ривожлантириш ва

инвестиция фаолиятини молиялаштиришни модернизация килишга мулжалланган куплаб лойихаларни молиялаштиришда мухдм ахдмиятга касб этади.

Ривожланган давлатлар тажрибаси шуни курсатадики, халкаро молия институтлари билан Узбекистан уртасидаги узаро манфаатли хдмкорликни янада ривожлантириш хдмда миллий иктисодиётга чет эл инвестицияларини жалб этиш, молия бозорларидан узок муддатли ва кичик фоизларда кредитлар ва инвестицияларни молиялаштириш имкониятларини ривожлантириш лозим.

REFERENCES

1. Михайлов Д.М. Мировой финансовый рынок: тенденции и инструменты. -М.: Издательство «Экзамен», 2016. - С.150

2. Бажанов С.В. Интеграция российского и международного финансового рынка. Автореферат диссертации на соискание степени доктора экономических наук. - СПб.: СПбГУЭФ, 2006.

3. А.Вахрбов, Н.Жумаев ва У.Бурхонов. Халкаро молия муносабатлар, Дарслик. Шарк Тошкент -2003.: 20 ва 28 бет.

4. Ж.Х Атаниязов, Э.Д.Алимардонов. Халкаро молия муносабатлари»Тошкент -2014.УФМЖ., Дарслик 279, 280 ва 281 бетлар.

5. https://eabr.org/upload/iblock/4db/Obzor-MBR-1-kvartal-2020.pdf. Обзор инвестиционной деятельности международных банков развития. I квартал 2020 года.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.