Научная статья на тему 'ИНТЕНСИВ БОҒЛАР УЧУН ОЛМАНИНГ ПАСТ БЎЙЛИ ПАЙВАНДТАГ КЎЧАТЛАРИНИ ЕТИШТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ'

ИНТЕНСИВ БОҒЛАР УЧУН ОЛМАНИНГ ПАСТ БЎЙЛИ ПАЙВАНДТАГ КЎЧАТЛАРИНИ ЕТИШТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ Текст научной статьи по специальности «Технологии материалов»

CC BY
156
31
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Agro Inform
Ключевые слова
саженец / прививка / низкие подвои / яблоня / маточный саженец / интенсивный сад / вегетационный период / засолённая почва. / seedling / grafting / low rootstocks / apple tree / mother seedling / intensive garden / growing season / saline soil.

Аннотация научной статьи по технологиям материалов, автор научной работы — Малоҳат Юсупова, Санжарбек Холматов

В данной статье приведены результаты исследований по ускоренному развитию садоводства и виноградарства, резкому увеличению урожайности, улучшению качества зонирования на некоторых засоленных землях Хорезмской области и результаты экспериментальных исследований по выращиванию рассады яблони на слабых привоях области.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по технологиям материалов , автор научной работы — Малоҳат Юсупова, Санжарбек Холматов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

This article presents the results of studies on the accelerated development of horticulture and viticulture, a sharp increase in yield, improving the quality of zoning in some saline lands of the Khorezm region and the results of experimental studies on growing apple seedlings on weak scions of the region.

Текст научной работы на тему «ИНТЕНСИВ БОҒЛАР УЧУН ОЛМАНИНГ ПАСТ БЎЙЛИ ПАЙВАНДТАГ КЎЧАТЛАРИНИ ЕТИШТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ»

Wondershare PDFelement

o'sishini tezlashtiradi, oksin almashinuvida ishtirok etadi, ya'ni o'simliklarning o'sish jarayonlarini muhim oziqasi hisoblanadi (shu jumladan hujayra membranalarining cho'zilishiga yordam beradi).

Bu metall barglarning hujayrali ko'payishida ishtirok etadi (mezofilning qalinligi va hajmining oshishi, ustunsimon va bulutsimon bargli parenximadagi hujayralar hajmi va

soni). Bundan tashqari, kobalt o'simliklarning umumiy suv tarkibini oshiradi va shu bilan ekinlarning qurg'oqchilikka chidamliligini oshiradi.

Barglardagi xloroplastlar va pigmentlar kontsentratsiyasi orqali o'simliklarning fotosintez apparati shakllanishi va ishlashiga kobaltning ta'siri juda katta ahamiyatga ega ekanligi aniqlandi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

1. М.А.Юровская, А.В.Куркин, Н.В.Лукашёв. Химия Ароматических Гетероциклических Соединений. 2007 г. Стр. 5

2. Pat. 5.696.274. (USA). Synthesis based on 2-hydroxyacetophenone / Uwaydah J.M., Aslam M., Brown C.H., Fitzhenry S.R., Medonough J.A. // -1997.

3. Фунгициды.

4. Шахидоятов. Х.М. Хиназолоны-4 и их биологическая активность // Книга-Ташкент. 1988 г. -135 с.

5. Изыскивание патологических пестицидов в ряду 2-тиоксохиназолинов-4 //УФА 1982.- с.-93-95.

ИНТЕНСИВ БОГЛАР УЧУН ОЛМАНИНГ ПАСТ БУЙЛИ ПАЙВАНДТАГ КУЧАТЛАРИНИ ЕТИШТИРИШ ТЕХНОЛОГИЯСИ

Маловат ЮСУПОВА,

ц.х.ф.ф.д., ассистент, Тошкент давлат аграруниверситети, Санжарбек ХОЛМАТОВ,

ассистент,

Андижон цишлоцхужалиги ва агротехнологиялар институти.

Аннотация. В данной статье приведены результаты исследований по ускоренному развитию садоводства и виноградарства, резкому увеличению урожайности, улучшению качества зонирования на некоторых засоленных землях Хорезмской области и результаты экспериментальных исследований по выращиванию рассады яблони на слабых привоях области.

Ключевые слова: саженец, прививка, низкие подвои, яблоня, маточный саженец, интенсивный сад, вегетационный период, засолённая почва.

Annotation. This article presents the results of studies on the accelerated development of horticulture and viticulture, a sharp increase in yield, improving the quality of zoning in some saline lands of the Khorezm region and the results of experimental studies on growing apple seedlings on weak scions of the region.

Key words: seedling, grafting, low rootstocks, apple tree, mother seedling, intensive garden, growing season, saline soil.

Кириш. Кейинги йилларда республикамизда интенсив боглар барпо цилиниши, уларда мавжуд досилдор экин навларни устириш ва парваришлаш ишларини ташкил этиш юзасидан замонавий техно-логияларни жорий этилиши натижасида богларда мева етиштириш самарадорлигини ошириш дол-

зарб масалалардан бири дисобланади [1]. Бу им-кониятлардан самарали фойдаланиш учун аввало, бутун эътиборни дар бир хужаликдаги мавжуд бог ва токзорларнинг адволини яхшилашга, технология жараёнларини уз муддатида тула утказилишига, касаллик ва зараркунандаларга ;арши кураш чора-

20

AGRO INFORM MAXSUS SON [1] 2021

УУопЬегеЬаге РОРе1етегЛ

ларини ю;ори савияда тули; амалга оширишга, ме-вани териш, топшириш ва са;лаш ишларини тубдан яхшилашга, зарур моддий-техник воситаларини ет-казиб бериш билан содани жадал ривожлантириш-га, досилдорликни кутаришга, сифатли мадсулот етиштиришга ;аратиш керак [2]. Шундагина олма мадсулотлари купайиб, тармогимиз и;тисодий жидатдан мустадкамланади, хал; таъминоти яхши-ланади. Хоразм вилояти шароитида яратиладиган янги боглар учун шундай пайвандтаглар зарурки, улар интенсив боглар барпо этиладиган шароит-ларга яхши мослашиши, пайвандуст навлар билан физиологик жидатдан яхши мос келиши, улар би-лан мустадкам бирикиб кетиши, сову;;а чидамли, касаллик ва зараркунандаларга нисбатан иммун булиши, мевали дарахтларнинг узо; яшаши дамда ю;ори досилдорлигини таъминлаши лозим [4].

Тадцицот мацсади. Олиб борилаётган тад;и;отларнинг асосий ма;сади олманинг дар хил типдаги клон пайвандтагларини синаш ва уларнинг ичидан она кучатзор, кучатзор ва бог шароитларида олмани шурланган ерларда жадал навларига яхши мос келувчи пайвандтагларини танлаш дисобланади.

Турли усиш кучига эга вегетатив йул билан купаядиган олманинг клон пайвандтагларида-1 М9, М7, М16, ММ109, ММ102, ММ105, ММ106, ММ10, ММ111, ММ115 дар хил муддатда пишадиган район-лаштирилган "Бобоараб", "Хазорасп олмаси", "Ренет Симеренко" (назорат], "Голден Делишес" дамда мадаллий "Ёзги Хазорасп", "Кизил олма", "Кишки Хазорасп" ва "Каврак" навлари тад;и;от объекти сифатида танланган. Тажрибалар ;уйидаги асосий тад;и;от майдонларида олиб борилади: тажриба-тад;и;от даласи майдончалари ва лаборатория шароитлари [3]. Тад;и;отларда кузда тутилган ма;сад ва вазифаларга богли; равишда даладаги майдончаларининг улчами 1,0 гектарни ташкил этади. Дала тажрибаларида пайвандтаглар турт ;айтари;да жойлаштирилди. Дала тажрибаларида фенологик кузатувлар, биометрик курсаткичлар, новдалар хужайраларнинг камбиал тадлил ;илиш, шунингдек, стандарт олма кучати чи;ишини ани;лаш ишлари олиб борилади.

Тадцицот натижалари ва уларнинг та^лили. Тад;и;отлар ТошДАУ "Мевачилик ва узумчилик" кафедрасида ишлаб чи;илган услуб ёрдамида олиб борилмо;да ва кузатилмо;да. Тажрибаларга кура, олманинг исти;болли урта буйли ММ106, ММ102 ва ММ105 дамда Туркман олмасининг клонларидан

Хазорасп олма пайвандтагларининг илдизланиши да;ида маълумотлар олинган [5]. Олинган маълу-мотларни тадлил ;илганимизда, ММ106 пайвандтаг 2020 йил 25 мартда экилган булиб, 1 тупда булган новдаларни умумий сони 35 та донани ташкил этган. Бир тупдан олинган илдизланган пайванд-тагларни сони эса 72% ни ташкил этмо;да, лекин мадаллий Хазорасп олмасининг пайвандтаги (на-зорат] пайвандтагда шуни курсатмо;даки, 1 тупда булган новдаларнинг умумий сони 37 тага етиб, пайвандтагларнинг илдизланиш фоизи эса 69 фо-изни ташкил ;илмо;да. Ю;оридаги тадлил натижа-ларига кура шундай хулосага келиш мумкин, яъни пайвандтаглар она кучатзорга экилганда улардан илдизланган пайвандтагларнинг олиниши йил сай-ин купайиб боради ва бир тупдан олинадиган нов-далар сони дам йилма-йил ;ушилиб боради дамда ММ106 пайвандтагда яхши натижа кузатилмо;да.

Олинган мг.лумотларга кура, олма кучатлари баландлиги пта буйли пайвандтагларга уланганда, "Ренет Симиренко" нави буйича ММ102 пайвандтагларга нисбатан ю;ориро; булганлиги курсатилган, ММ 1 06-чи пайвандтагга нисбатан яхши натижадир. ММ102 ММ105-пайвандтагларда охирги кечки олманинг навларида дам кузатилган, булар "Кишки "Хазорасп ва "Каврак" олма навларидадир, уларнинг баландлиги 117-130 см, штамбини диаметри эса 28-27 мм ни ташкил ;илмо;да. Олиб борилаётган тад;и;отлар натижалари юзасидан шундай хулоса ;илиш мумкинки, урта буйли пайвандтагларда кечки олма кучатларини етиштиришда пайванд-тагларни олма навларига ;араб тугри танлаш мудим агротадбирлардан бири дисобланади. Худди шунингдек, тад;и;отлар натижаларига биноан кучатзорда олиб борилган фенологик кузатувлар шуни курсатмо;даки, куртакларни энг олдинро; ёзилиши олмаларнинг кечки стандартга киритил-ган "Ренет Симиренко", "Ёзги Хазорасп" ва "Каврак" навларида кузатилган, яъни бу навларнинг мониторинг буйича бир ва;тга, яъни 7-8 мартга тугри келади.

Хулоса: Олма кучатини урта буйли пайванд-тагларда кечки навларини етиштиришни айрим хусусиятлари Хоразм вилояти шароитида, "Азамат ;изи" фермер хужалиги тажриба-синов майдон-часида урганиб чи;илмо;да ва ;уйидаги маълумотлар олинди ва тадлил ;илинди: урта буйли пайвандтаглардан ММ106 ва ММ102 лар 28 мартда она кучатзорда экилганда, уларнинг новдалари илдизланиши энг ю;ори ММ106-пайвандтагида

МЛХ8Ш 80\ [1] 2021 ЛСКО Ш1?О1Ш

21

Wondershare PDFelement

кузатилиб, 70-72 фоизни ташкил килган. Пайванд интенсив кечки олманинг навларини курсатиш

килинган олманинг кечки навларининг ;иш мав- мумкин. Булар: "К^ишки Х,азорасп" ва "Каврак" нави-

сумидан чи;иши ва кузларининг совукка чидам- дир, айни;са, урта буйли ММ102 ва Х,азорасп олма-

лилиги буйича стандарт навга нисбатан куйидаги сининг вегетатив пайвандтагга уланган кучатлари.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Мирзохидов У., Х,амдамова Э., Холмирзаева Л., Тожибаева З. Интенсив бог барпо килишда олма кучатларининг сифат курсаткичлари. // "Агро илм" журнали, №1, 2017, с. 43-44.

2. Абдуллаев Р., Арипов А. Пакана ва яримпакана боглар парвариши. "Узбекистон ;ишло; хужалиги", №6, 2011, б. 9-10.

3. Гулямов Б.Х., Жанакова Д.У., Юсупова М.С. Паст буйли олма кучатларининг чи;ишига пайвандтаглар диаметрининг таъсири. //"Жах,он молиявий-и;тисодий ин;ирози шароитида аграр тармо; ра;обатбардошлигини ошириш йуналишлари" илмий-амалий конференцияси. Тошкент, 2010. - б.121-123.

4. Афанасьев О.К. Продуктивность яблоневых садов в зависимости от плодов и формы кроны. Ж.: "Вестник с/х науки", 12-изд. "Колос". 1990, стр. 12-15.

5. Мирзаев М.М. Интенсивные формы сада. Ж.: "Сельское хозяйство Узбекистана", 10-изд. 1991, стр. 47-49.

САКСОВУЛ ВА ЧЕРКЕЗ УРУЕЛАРИНИ ЭКАДИГАН СЕЯЛКА БУНКЕРИ УРУЕ АЖРАТКИЧ БАРАБАНИНИНГ ПАРАМЕТРЛАРИНИ АНИЦЛАШ

Эркин ФАРМОНОВ, т.ф.н., доцент,

ТИКХММИ,

Ра;монберди ХАЛИЛОВ, т.ф.н., доцент, Дилмурод ОМОНОВ, катта уцитувчи, Собир НУРМАНОВ, уцитувчи, Тошкент давлат аграруниверситети.

Аннотация. В статье приведены сведения о посеве семян пустынных кормовых растений, в том числе результаты исследований посева семян саксаула и черкеза с помощью сеялок предназначенных для посева сельскохозяйственных культур. Определены показатели качества работы используемых сеялок, которые не удовлетворяют ахротехническим требованиям для посеве семян саксаула и черкеза. Приведены результаты исследовании по этому направлению. Для устранения выявленных недостатков рекомендованы технические решения и приведены по их результатыэтих исследовании.

Ключевые слова: посев, семена, кормовых, растений сеялки, разделительный барабан, исследования, параметры

Аnnotation. The article provides information on the sowing of seeds of desertfodder plants, including the results of studies of sowing seeds of saxaul and cherkez using seeders intended for sowing agricultural crops. The indicators of the quality of work of the used seeders, which do not meet the agrotechnical requirements for sowing saxaul and cherkez seeds, have been determined. The results of research in this area are presented to eliminate the identified shortcomings and technical solutions are recommended and are given according to their results from these studies.

Key words: sowing, seeds, fodder, plant seeders, separating drum, research, parameters

Чул озукабоп усимликлари жумладан, саксовул ва чер-кезнинг уругларини экишни механизациялаш ма;садида ;ишло; хужалиги экинларини экишда кулланиладиган

ва муайян шароитга мос келмайдиган ;ишло; хужалиги экинлари уругларни экишга мулжалланган сеялкалар-дан фойдаланилмокда. Бирок, бундай сеялкаларни

AGRO INFORM MAXSUS SON [1] 2021

22

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.