CC BY
39
ՍԵՓԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ԻՆՍՏԻՏՈՒՑԻՈՆԱԼ ՀԻՄՔԵՐԸ1
Աշոտ Մարկոսյան'
2.2 Սեփականության իրավունքի միջազգային ինդեքսների հաշվարկման այպանքները
Կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքները վկայում են, որ սեփականության իրավունքի պաշտպանվածությունը և երկրի տնտեսական ներուժը սերտորեն կապված են միմյանց հետ: Սեփականության իրավունքի լավագույն պաշտպանվածություն ունեցող երկրներում ապահովվում է աշխատանքի ավելի բարձր արտադրողականություն: Ուսումնասիրված երկրներում մեկ շնչի հաշվով համախառն ներքին արդյունքն ամենաբարձր քվինթիլում (20%-ում) 2008թ. ավելի քան 9 անգամ բարձր է, քան վատ պաշտպանված մասնավոր սեփականության իրավունք ունեցող երկրներում (Աղյուսակ I): * *
Աղյուսակ I
Սեփականության իրավունքի պաշտպանության և երկրի արտադրողականության միջև կապը 2008թվականին [I4]
Կարգն ըստ սեփականության իրավունքի միջազգային ինդեքսի Բնակչության մեկ շնչի հաշվով միջին համախառն ներքին արդյունքը (ԱՄՆ դոլար)
Լավագույն քվինթիյը 39 991
էտկրորդ ք#նթիյը 23 982
էտրորդ ք#նթիյը 11 748
Չորրորդ ք#նթիյը 4 891
Վատագույն քվինթիյը 4 341
1 Սկիզբը նախորդ համարում:
* Տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր, ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական գույքի կառավարման վարչության պետի տեղակալ:
51
Ա. Մարկոսյաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ակնհայտ է, որ այստեղ խոսքը ոչ թե ուղղակի պատճառահետևաեքայիե կապերի մասիե է, որքաե այե հարաբերությունների, որոեք մասնակիորեն հայտնաբերվել եե հեեց հակադարձ պատճառահետևաեքայիե կապերի միջոցով: Ասվածը երևում է հատկապես մտավոր սեփականության պաշտպանության դեպքում, որը կարևոր եշաեակություե ուեի առանձնապես բարձր զարգացած երկրեերում: Այս երկրեերում, ի տարբերություն աղքատ կամ զարգացող երկրեերի, ապրանքների արտադրությունը և ծառայությունների մատուցումն իրականացվում եե, սովորաբար, արտոնագրերով պաշտպանված առաջադիմական տեխնոլոգիաների հիմաե վրա:
Գծապատկեր 1
Գնողունակության համարժեքով հաշվարկված (2005թ. $) մեկ շեչի հաշվով միջիե ՀՆԱ-ի և ՍԻՄԻ-ի միջև գոյություն ունեցող կապը
3
V
ՀՅ
А
OJ
А
'О
Л
20%-ը 20%-ը
Աղբյուրը' International Property Rights Index, 2010 Report, p. 41.
Գծապատկեր 1-ում բերված է մեկ շեչի հաշվով ՀՆԱ միջիե ցուցանիշի և սեփականության իրավունքի միջազգային ինդեքսի միջև գոյություն ունեցող կապը: Բերված ցուցաեիշեերի վատթարությունը բացատրվում է համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամով, որը զգալիորեն նվազեցրեց տնտեսական աճի տեմպը, իեչի հետևանքով բնակչության մեկ շեչի հաշվով ՀՆԱ ցուցանիշի անկում արձանագրվեց:
52
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոսյան
Գծապատկեր 1-ից երևում է, որ սեփականության իրավունքի լավագույն պաշտպանվածություն ունեցող 20% երկրներում մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ միջին ցուցանիշն 8 անգամ ավելի բարձր է, քան վատագույն 20%-ը կազմող երկրներում: Գծապատկեր 1-ի հաշվարկները կատարվել են 2007-2010 թվականների ՍԻՄԻ միջին տվյալների հիման վրա, դրանք թղթակցվել են 2005-2008 թվականների մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ միջին ցուցանիշների հետ: Վերջիններս հաշվարկվել են ելնելով գնողունակության համարժեքից: Նշված ցուցանիշները վկայում են, որ գոյություն ունի սերտ կապ ինչպես մեկ շնչին ընկնող ՀՆԱ-ի, այնպես էլ եկամտի ցուցանիշի և սեփականության իրավունքի ցուցանիշների միջև: Նման պատկեր է ստացվում, երբ հաշվարկվում է ըստ առանձին տարիների մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ի և սեփականության իրավունքի պաշտպանության միջև գոյություն ունեցող կապը:
Վերը բերված շարադրանքից պարզ է, որ սեփականության իրավունքի միջազգային ինդեքսի մեծությունը ձևավորվում է երեք բաղադրիչների' իրավական և քաղաքական միջավայրի, սեփականության ֆիզիկական (գույքային) իրավունքների և մտավոր սեփականության իրավունքների գումարից: Ինդեքսի ամենամեծ արժեքը 10 միավորն է:
Աղյուսակ 2-ում աշխարհի 125 երկրները, որոնց վերաբերյալ ուսումնասիրություն է կատարված, դասավորված են ըստ ՍԻՄԻ ցուցանիշի մեծության' առավելագույնից մինչև նվազագույնը, իսկ Աղյուսակ 3-ում ներկայացված են ուսումնասիրվող երկրների ՍԻՄԻ ցուցանիշները և դրա բաղադրիչները:
Աղյուսակ 4-ում բերված է աշխարհի ՍԻՄԻ ամենամեծ արժեքներ ունեցող 10 երկրների ցանկը' ըստ բաղադրիչների:
Աղյուսակ 5-ում բերված է ՍԻՄԻ ամենափոքր արժեքներ ունեցող 10 երկրների ցանկը' ըստ բաղկացուցիչների:
53
Ա. Մարկոսյաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Աղյուսակ 2
Երկրեերի դասավորությունն ըստ ՍԻՄԻ ցուցանիշի մեծության [6, բ. 28]
Զբա- ղեց- րած դիրքը Երկիրը ՍԻՄԻ միա- վորը Զբա- ղեց- րած դիրքը Երկիրը ՍԻՄԻ միա- վորը
1 Ֆինլանդիա 8.6 64 Բրազիլիա 5.1
2 Դանիա 8.5 64 Չինաստան 5.1
2 Շվեդիա 8.5 64 Սարոկո 5.1
4 Նիդեռւանդներ 8.4 67 Եգիպտոս 5.0
5 Նորվեգիա 8.3 68 Կոլումբիա 5.0
6 Շվեյցարիա 8.3 69 Սիրիա 4.9
7 Նոր Զելանդիա 8.3 69 Խորվաթիա 4.9
8 Սինգապուր 8.2 71 էլ Սալվադոր 4.8
8 Ավստրալիա 8.2 72 Սալի 4.7
8 Ավստրիա 8.2 72 Սեքսիկա 4.7
11 Լյուքսեմբուրգ 8.1 72 Սալավի 4.7
12 Գերմանիա 8.0 75 Բուրկինա Ֆասո 4.6
12 Կանադա 8.0 76 Բենին 4.6
12 Իռլանդիա 8.0 75 Շրի Լանկա 4.6
15 ԱՍՆ 7.9 75 Հոնդուրաս 4.6
16 Իսլանդիա 7.8 75 Տանզանիա 4.8
17 Սիացյալ Թագավորություն 7.8 80 Ֆիլիպիններ 4.5
18 Ճապոնիա 7.6 80 Վիետնամ 4.5
19 Հոնկոնգ 7.5 80 Զամբիա 4.5
20 Բելգիա 7.5 80 Չեռնոգորիա 4.5
21 Ֆրանսիա 7.2 84 Սավրիտանիա 4.4
22 Արաբական Սիացյալ Էմիրութ]ուեեեր 7.1 84 Դոմինիկյան Հանրապետություն 4.4
23 Պորտուգալիա 7.0 84 Սոլդովա 4.4
24 Հարավային Աֆրիկա 6.8 84 Արգենտինա 4.4
25 Իսպանիա 6.8 88 Պերու 4.3
26 Կատար 6.8 88 Ղազախստան 4.3
27 Հարավային Կորեա 6.8 88 Գվատեմալա 4.3
28 Թայվան 6.8 88 Քենիա 4.3
29 Էստոնիա 6.7 88 Ռուսաստան 4.3
30 Սալթա 6.6 88 Բրունեյ 4.3
54
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոսյան
Զբա- ղեց- րած դիրքը Երկիրը ՍԻՄԻ միա- վորը Զբա- ղեց- րած դիրքը Երկիրը ՍԻՄԻ միա- վորը
31 Կիպրոս 6.6 88 Մադագասկար 4.3
32 Օմաև 6.5 95 Սեևեգալ 4.2
33 Հուևգարիա 6.5 95 Մոզամբիկ 4.2
34 Չիլի 6.4 97 Ուկրաիևա 4.1
35 Սլովակիա 6.4 97 Ղրղզստաև 4.1
36 Պուերտո Ռիկո 6.3 97 Իևդոևեզիա 4.1
37 Իսրա]եւ 6.3 97 Մակեդոևիա 4.1
38 Չեխիա 6.2 101 Նեպալ 4.0
39 Բահրեյև 6.2 101 Ադրբեջաև 4.0
40 Լիտվա 6.2 101 Եթովպիա 4.0
41 Հորդաևաև 6.1 104 Ուգաևդա 3.9
42 Սաուդյաև Արաբիա 6.1 104 Սերբիա 3.9
43 Մալայզիա 6.1 104 Էկվադոր 3.9
44 Իտալիա 6.0 104 Պակիստաև 3.9
45 Բոթսվաևա 6.0 104 Գվիաևա 3.9
46 Հուևաստաև 5.9 109 Հայաստաև 3.8
47 Մավրիտիուս 5.9 109 Կամերուև 3.8
48 Թուևիս 6.9 109 Ալբաևիա 3.8
49 Քուվեյթ 5.8 109 Նիգերիա 3.8
50 Կոստա Ռիկա 5.7 113 Վրաստաև 3.7
51 Ուրուգվայ 5.7 113 Ալժիր 3.7
52 Սլովեևիա 5.6 115 Լիբիա 3.7
53 Լեհաստաև 5.5 116 Բոսևիա և Հերցեգովիևա 3.6
54 Հևդկաստաև 5.5 116 Նիկարագուա 3.6
55 Լատվիա 5.4 118 Պարագվայ 3.5
56 Պաևամա 5.4 119 Բոլիվիա 3.4
57 Ռումիևիա 5.4 120 Բուրուևդի 3.3
58 Յամայկա 5.3 121 Չադ 3.2
59 Բուլղարիա 5.2 121 Զիմբաբվե 3.2
59 Թուրքիա 5.2 121 Վեևեսուելա 3.2
59 Տրիևիդադ և Տոբագո 5.2 124 Փղոսկրե ափ 3.1
59 Գաևա 5.2 125 Բաևգլադեշ 2.9
59 Թաիլաևդ 5.2 Միջինը 5.5
55
Ա. Մարկոսյաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Աղյուսակ 3
ՍԻՄԻ և դրա բաղկացուցիչների մեծություններն ըստ աշխարհի երկբևեբի [6, p. 29]
Հ/Հ Երկրևերը ՍԻՄԻ ԻՔՄ ՍՖԻ ՄՍԻ
1 Ալբաեիա 3.8 3.8 5.2 2.3
2 Ալժիր 3.7 3.5 4.3 3.4
3 Արգենտինա 4.4 3.7 4.7 4.7
4 Հայաստան 3.8 3.8 5.8 1.9
5 Ավստրալիա 8.2 8.5 8.1 8.0
6 Ավստրիա 8.2 8.4 7.8 8.3
7 Ադրբեջան 4.0 3.6 5.7 2.6
8 Բահրեյն 6.2 5.7 7.4 5.5
9 Բանգւադեշ 2.9 3.0 3.7 2.1
10 Բեւգիա 7.5 7.4 6.9 8.1
11 Բենին 4.6 4.6 4.7 4.7
12 Բպիվիա 3.4 3.0 4.0 3.4
13 Բոսնիա և Հերցեգովինա 3.6 3.8 4.4 2.7
14 Բոթսվանա 6.0 6.9 6.9 4.3
15 Բրազիփա 5.1 4.7 5.4 5.2
16 Բրունե] 4.3 6.3 3.4 3.2
17 Բուպարիա 5.2 4.6 6.0 5.1
18 Բուրկինա Ֆասո 4.6 4.3 4.6 5.0
19 Բուրուեդի 3.3 2.5 4.3 3.1
20 Կամերուն 3.8 3.0 4.6 3.8
21 Կանադա 8.0 8.4 7.8 7.9
22 Չադ 3.2 1.6 4.2 3.9
23 Չիւի 6.4 6.8 7.0 5.4
24 Չիեաստաե 5.1 4.4 6.1 4.8
25 Կոլումբիա 5.0 3.8 5.9 5.3
26 Կոստա Ռիկա 5.7 6.3 6.1 4.7
27 Հունաստան 4.9 5.1 5.1 4.5
28 Կիպրոս 6.6 6.9 6.8 6.0
29 Չեխիա 6.2 6.1 6.0 6.6
30 Դանիա 8.5 8.7 8.3 8.5
31 Դոմինիկյան Հանրապետություն 4.4 4.0 5.2 3.9
32 Էկվադոր 3.9 2.7 4.5 4.4
33 Եգիպտոս 5.0 4.7 5.7 4.7
34 է1 Սաւվադոր 4.8 4.3 6.0 4.0
35 էստոնիա 6.7 6.8 7.5 5.6
36 Եթովպիա 4.0 3.1 4.8 4.0
56
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոպան
Հ/Հ Երկրները ՍԻՄԻ ԻՔՄ ՍՖԻ ՄՍԻ
37 Ֆինլանդիա 8.6 8.9 8.6 8.5
38 Ֆրանսիա 7.2 7.2 6.5 7.9
39 Վրաստաև 3.7 3.7 5.8 1.8
40 Գերմանիա 8.0 8.3 7.5 8.2
41 Գաևա 5.2 4.9 5.5 5.2
42 Հունաստան 5.9 5.6 6.2 6.0
43 Գվատեմալա 4.3 3.5 5.7 3.7
44 Գվիանա 3.9 3.7 5.2 2.7
45 Հոնդուրաս 4.6 3.6 5.9 4.2
46 Հոնկոնգ 7.5 8.1 7.8 6.7
47 Հունգարիա 6.5 6.1 6.6 6.7
48 Իսլանդիա 7.8 8.5 8.1 6.9
49 Հնդկաստան 5.5 4.8 6.6 5.3
50 Ինդոնեզիա 4.1 3.7 5.5 3.2
51 Իռլանդիա 8.0 8.3 7.8 7.9
52 Իսրայել 6.3 5.9 6.2 6.9
53 Իտալիա 6.0 5.3 5.7 7.1
54 Փղոսկրե ափ 3.1 1.7 4.3 3.3
55 Յամայկա 5.3 4.6 5.9 5.5
56 Ճապոնիա 7.6 7.4 7.1 8.3
57 Հորդանան 6.1 5.7 6.9 5.7
58 Ղաղախստան 4.3 4.0 5.8 3.1
59 Քենիա 4.3 3.0 6.0 4.0
60 Հարավային Կորեա 6.8 6.1 7.2 7.0
61 Քուվեյթ 5.8 6.3 7.0 4.1
62 Ղրղզստան 4.1 2.8 5.2 4.4
63 Լատվիա 5.4 5.6 6.3 4.4
64 Լիբանան 3.7 4.6 4.0 2.4
65 Լիտվա 6.2 5.7 6.9 5.9
66 Լյուքսեմբուրգ 8.1 8.5 7.8 8.0
67 Մակեդոնիա 4.1 4.1 5.0 3.1
68 Մադագասկար 4.3 4.1 4.8 3.9
69 Մալավի 4.7 5.0 5.1 3.9
70 Մալայզիա 6.1 5.7 6.7 5.8
71 Մայի 4.7 4.4 5.1 4.8
72 Մալթա 6.6 7.5 6.4 6.0
73 Մավրիտանիա 4.4 3.3 5.2 4.7
74 Մավրիտիուս 5.9 6.6 6.4 4.9
57
Ա. Մարկոսյաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Հ/Հ Երկրները ՍԻՄԻ ԻՔՄ ՍՖԻ ՄՍԻ
75 Մեքսիկա 4.7 4.0 5.3 4.9
76 Մոլդովա 4.4 3.8 5.2 4.1
77 Չեռեոգորիա 4.5 4.9 6.2 2.4
78 Մարոկո 5.1 4.5 5.9 4.8
79 Մոզամբիկ 4.2 4.2 4.6 3.8
80 Նեպալ 4.0 3.1 5.5 3.5
81 Նիդեռլաեդեեր 8.4 8.5 8.5 8.2
82 Նոր Զելաեդիա 8.3 8.8 8.2 7.9
83 Նիկարագուա 3.6 3.0 4.3 3.6
84 Նիգերիա 3.8 3.1 4.5 3.8
85 Նորվեգիա 8.3 8.5 8.6 7.9
86 Օմաե 6.5 6.7 7.6 5.2
87 Պակիստաե 3.9 2.5 5.8 3.3
88 Պաեամա 5.4 4.3 6.9 5.0
89 Պարագվա] 3.5 2.6 4.7 3.1
90 Պերու 4.3 3.6 5.8 3.6
91 Ֆիլիպիեեեր 4.5 3.5 5.4 4.8
92 Լեհաստաե 5.5 5.7 4.8 6.1
93 Պորտուգալիա 7.0 7.1 6.9 7.0
94 Պուերտո Ռիկո 6.3 6.2 6.2 6.7
95 Կատար 6.8 7.2 7.3 5.9
96 Ռումիեիա 5.4 4.8 5.6 5.8
97 Ռուսաստաե 4.3 3.3 5.0 4.6
98 Սաուդյաե Արաբիա 6.1 5.4 7.3 5.5
99 Սեեեգալ 4.2 4.0 4.6 4.1
100 Սերբիա 3.9 4.0 4.8 2.8
101 Սիեգապուր 8.2 8.5 8.3 7.9
102 Սլովակիա 6.4 5.8 7.1 6.2
103 Սլովեեիա 5.6 6.5 4.7 5.5
104 Հարավայիե Աֆրիկա 6.8 5.7 7.4 7.4
105 Իսպաեիա 6.8 6.3 6.9 7.2
106 Շրի Լաեկա 4.6 4.0 6.0 3.9
107 Շվեդիա 8.5 8.7 8.5 8.3
108 Շվեյցարիա 8.3 8.7 7.9 8.3
109 Սիրիա 4.9 3.8 6.5 4.5
110 Թայվաե 6.8 6.3 7.3 6.7
111 Տաեզաեիա 4.6 4.6 4.9 4.2
112 Թաիլաեդ 5.2 4.4 6.9 4.3
58
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոսյան
Հ/Հ Երկրները ՍԻՄԻ ԻՔՄ ՍՖԻ ՄՍԻ
113 Տրինիդադ և Տոբագո 5.2 4.7 5.4 5.6
114 Թունիս 5.9 5.7 7.0 4.9
115 Թուրքիա 5.2 4.7 6.0 5.0
116 Ուգանդա 3.9 3.6 3.6 4.4
117 Ուկրաինա 4.1 3.7 4.8 3.9
118 Միացյաւ Արաբական Էմիրություններ 7.1 6.8 7.7 6.7
119 Միացյայ Թագավորություն 7.8 7.8 7.7 7.9
120 ԱՄՆ 7.9 7.5 7.8 8.5
121 Ուրուգվայ 5.7 6.7 5.4 4.9
122 Վենեսուելա 3.2 1.9 4.4 3.2
123 Վիետնամ 4.5 4.4 5.7 3.5
124 Զամբիա 4.5 4.4 5.8 3.3
125 Զիմբաբվե 3.2 1.8 4.7 3.1
Սիջինը 5.45 5.20 6.04 5.13
59
Աղյուսակ 4
ՍԻՄԻ ամենամեծ արժեքներ ունեցող աշխարհի 10 երկրները, ըստ դրա բաղադրիչների (ընղհանուր շարքում զբաղեցրած տեղերը և միավորները)
ՍԻՄԻ ԻՔՄ ՍՖԻ ՄՍԻ
Երկիրը տեղը միավորը Երկիրը տեղը միավորը Երկիրը տեղը միավորը Երկիրը տեղը միավորը
Ֆիևլաևդիա 1 8.6 Ֆինլանդիա 1 8.9 Նորվեգիա 1 8.6 Դանիա 1 8.5
Դանիա 2 8.5 Նոր Զեյանդիա 2 8.8 Ֆիևյաևդիա 1 8.6 Ֆիևյաևդիա 1 8.5
Շվեդիա 2 8.5 Շվեդիա 3 8.7 Շվեդիա 3 8.5 ԱՄՆ 1 8.5
Նիդեռլաևդ- ևեր 4 8.4 Դանիա 3 8.7 Նիդեռլաևդևեր 3 8.5 ճապոևիա 4 8.3
Նորվեգիա 5 8.3 Շվեյցարիա 5 8.7 Դանիա 5 8.3 Շվեյցարիա 4 8.3
Շվեյցարիա 5 8.3 Իպաևդիա 6 8.5 Սիևգապուր 5 8.3 Ավստրիա 4 8.3
Նոր Ջե] աևդիա 5 8.3 Նիդեռլաևդևեր 6 8.5 Նոր Զելաևդիա 7 8.2 Շվեդիա 4 8.3
Սիևգապուր 8 8.2 Սիևգապուր 6 8.5 Ավստրալիա 8 8.1 Նիդեռլաևդ- ևեր 8 8.2
Ավստրալիա 8 8.2 Լյուքսեմբուրգ 6 8.5 Իսլաևդիա 8 8.1 Դերմաևիա 8 8.2
Ավստրիա 8 8.2 Նորվեգիա 6 8.5 Շվեյցարիս! 10 7.9 Բելգիա 10 8.1
Միջինը 8.35 8.63 8.31 8.32
Աղյուսակը կազմվել է International Property Rights Index, 2010 Report, էջ 29-ի և 30-ի տվյալների հիման վրա:
Ա. Մարկոսյաե «21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36), 2011թ.
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2(36), 2011թ. Ա. Մարկոսյաե
Աղյուսակ 5
ՍԻՄԻ ամենափոքր արժեքներ ունեցող աշխարհի 10 երկրները, ըստ դրաբաղադբիչնեբի (ընղհանուր շարքում զբաղեցրած տեղերը և միավորները)
ՍԻՄԻ ԻՔՍ ՍՖՒ ՄՍԻ
Երկիրը տեղը միավորը Երկիրը տեղը միավորը Երկիրը տեղը միավորը Երկիրը տեղը միավորը
Բոսնիա և վերցեգովիևա 116 3.6 Նիկարագուա 112 3.0 Բուրուևդի 116 4.3 Սերբիա 116 2.8
Նիկարագուա 116 3.6 Կամերան 112 3.8 Փղոսկրե ափ 116 4.3 Բոսնիա և վերցեգովիևա 117 2.7
Պարարվող 118 3.5 Բաևգյադե? 112 3.0 Այ ժիր 116 4.3 Գվիևեա 117 2.7
Բոյիվիա 119 3.4 Քեևիա 112 4.3 Նիկարագուա 116 4.3 Ադրբեջաև 119 2.6
Բուրուևդի 120 3.3 Բոյիվիա 112 3.0 Չադ 120 4.2 Մոևտեևեգրո 120 2.4
Չադ 121 3.2 Ղրղգստաև 117 2.8 Լիբիա 121 4.0 Լիբիա 120 2.4
Ջիմբաբվե 121 3.2 էկվաղոր 118 2.7 Բոյիվիա 121 4.0 Այբաևիա 122 2.3
4եևեսուեւա 121 3.2 Պարարվող 119 2.6 Ուգաևդա 123 3.8 Բաևգյադեջ 123 2.1
Փղոսկրե ափ 124 3.1 Պակիստաև 120 2.5 Բանգ] ադե? 124 3.7 Լայ սատան 124 1.5
Բաևգյադե? 125 2.9 Բուրուևդի 120 2.5 Բրուևեյ 125 3.4 Կրաստաև 125 1.8
Կեևեսուեյա 122 1.9
Ջիմբաբվե 123 1.8
Փղոսկրե ափ 124 1.7
Չադ 125 1.6
Միրինր 3.3 2.7 4.0 2.3
Աղյուսակը կազմվել է International Property Rights Index, 2010 Report, էջ 29-ի և 30-ի տվյալների հիման վրա:
Աղյուսակ 6
Աշխարհի երկրեերի դասակարգումը ըստ ՍԻՄԻ ցուցաեիշի ’ ըստ աոաեձիեքվիեթիլեերի
Լավագույն 20% Երկրորդ 20% Երրորդ 20% Չորրորդ 20% Աատագույև 20%
Երկիրը միավորը Երկիրը միավորը Երկիրը միավորը Երկիրը միավորը Երկիրը միավորը
Ֆինլանդիա 8.6 Կատար 6.8 Ոնրուգվայ 5.7 Բենին 4.6 Նեպալ 4.0
Դանիա 8.5 վարակային Կորեա 6.8 Սլովեևիա 5.6 Շրի Լաևկա 4.6 Ադրբեջաև 4.0
Շվեդիա 8.5 Թայվաև 6.8 Լեհաստան 5.5 վոևդուրաս 4.6 Եթովպիա 4.0
Նիդեոլաևդևեր 8.4 էստոնիա 6.7 վևդկաստաև 5.5 Տաևզաևիա 4.6 Ուգաևդա 3.9
Նորվեգիա 8.3 Մալթա 6.6 Լատվիա 5.4 Ֆիլիպիևևեր 4.5 Սերբիա 3.9
Շվեյցարիա 8.3 Կիպրոս 6.6 Պաևամա 5.4 Կիեաևամ 4.5 էկվադոր 3.9
Նոր Զեյաևդիա 8.3 Օմաև 6.5 Ռումիևիա 5.4 Զամբիա 4.5 Պակիստաև 3.9
Սիևգապուր 8.2 վուևգարիա 6.5 Յամայկա 5.3 Մոևաեևեգրո 4.5 Գվիաևա 3.9
Ավստրալիա 8.2 Չխի 6.4 Բուլղարիս! 5.2 Մավրիաաևիա 4.4 վայաստաև 3.8
Ավստրիա 8.2 Ալովակիա 6.4 Թուրքիա 5.2 Դոմիևիկյաև վաևրապեա. 4.4 Կամերուև 3.8
Լյ ոնքսեմբուրգ 8.1 Պուերտո Ռիկո 6.3 Տրիևիդադ և Տոբագո 5.2 Մոլդովա 4.4 Ալրաևիա 3.8
Գերմանիա 8.0 Իսրայեյ 6.3 Գաևա 5.2 Արգենտինա 4.4 Նիգերիա 3.8
Կանադա 8.0 Չեխիա 6.2 Թաիլաևդ 5.2 Պերու 4.3 Կրաստաև 3.7
Իոլաևդիա 8.0 Բահրեյև 6.2 Բրազիլիա 5.1 Ղազախստաև 4.3 Ալժիր 3.7
ԱՄՆ 7.9 Լիտվա 6.2 Չինաստան 5.1 Գվատեմալա 4.3 Լիբիա 3.7
Իսլաևդիա 7.8 կորդանան 6.1 Մարոկո 5.1 Քեևիա 4.3 Բոսնիա և վերցեգովիևա 3.6
Ա. Մարկոսյաե «21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36), 2011թ.
Լավագույն 20% Երկրորդ 20% Երրորդ 20% Չորրորդ 20% Մատագույև 20%
Երկիրը միավորը Երկիրը միավորը Երկիրը միավորը Երկիրը միավորը Երկիրը միավորը
Միացյալ Թագավորութ. 7.8 Սաոււլյաև Արաբիա 6.1 Եգիպտոս 5.0 Ռուսաստան 4.3 Նիկարագուա 3.6
ճապոնիս! 7.6 Մալայզիա 6.1 Կոլումբիա 5.0 Բրուևեյ 4.3 Պարագվայ 3.5
վոևկոևգ 7.5 Իտալիա 6.0 Սիրիա 4.9 Մադագասկար 4.3 Բոլիվիա 3.4
Բելգիա 7.5 Բոթսվաևա 6.0 Խորվաթիս! 4.9 Սեևեգալ 4.2 Բուրուևդի 3.3
Ֆրանսիա 7.2 վուևաստաև 5.9 Սալվադոր 4.8 Մոզամբիկ 4.2 Չադ 3.2
ԱՄԷ 7.1 Մ ավրիտիոա 5.9 Մալի 4.7 Ուկրաինա 4.1 Զիմբաբվե 3.2
Պորտուգալիս! 7.0 Թուևիս 5.9 Մեքսիկա 4.7 Ղրղզսաաև 4.1 փեևեսուելա 3.2
վարակային Աֆրիկայի Լ. 6.8 Քուվեյթ 5.8 Մարսվի 4.7 Իևդոևեզիա 4.1 Փղոսկրե ափ 3.1
Իտալիա 6.8 Կոստա Ռիկա 5.7 Բուրկիևա Ֆասո 4.6 Մակեդոևիա 4.1 Բաևգլադեշ 2.9
Միջինը 7.9 6.3 5.1 4.3 3.6
Աղյուսակը կազմվել է International Property Rights Index, 2010 Report, էջ 28-ի և 31-ի տվյալների հիման վրա:
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2(36), 2011թ. Ա. Մարկոսյաե
Ա. Մարկոպաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ֆինլանդիան վերջին 4 տարիներին գլխավորում է ՍԻՄԻ ցուցանիշով ամենալավ դիրքերը զբաղեցնող երկրների շարքը' 10 հնարավոր միավորից ունենալով 8,6 միավոր: 2010թ., մի շարք հանգամանքների պատճառով, Ֆինլանդիան իջել է 2007թ. և 2008թ. մակարդակներին: Ընդհանուր առմամբ, Սկանդինավյան երկրները շարունակում են Դանիայի հետ միասին զբաղեցնել առաջին տեղերը' 8,5 միավորով: Նորվեգիան 8,3 միավորով զբաղեցնում է 5-րդ տեղը: Առաջին 10 երկրների ցանկի մյուս երկրներն Արևմտյան Եվրոպայի երկրներն են, ներառյալ Նիդեռլանդները (8,4), Շվեյցարիան (8,3) և Ավստրիան (8,2), Նոր Զելանդիան (8,3 միավորով) Ասիայի և Օվկիանիայի տարածաշրջանից է, իսկ Ավստրալիան և Սինգապուրը (8,2 միավորով) եզրափակում են ՍԻՄԻ լավագույն ցուցանիշ ունեցող երկրների տասնյակը:
ՍԻՄԻ ցուցանիշով «հատակում» են գտնվում Բոսնիան և Հերցեգովինան (3,6), Նիկարագուան (3,6), Պարագվայը (3,5), Բոլիվիան (3,4), Բուրունդին (3,3), Չադը (3,2), Զիմբաբվեն (3,2), Վենեսուելան (3,2) և Փղոսկրե ափը (3,1): Բանգ-լադեշն ունի 2,9 միավոր, իսկ 2010թ. այդ ցուցանիշը կազմել է 2,6:
Աղյուսակ 6-ում բերված է աշխարհի երկրների ըստ ՍԻՄԻ ցուցանիշի դասակարգումը' ըստ առանձին քվինթիլների:
Աղյուսակ 6-ի յուրաքանչյուր քվինթիլում ընդգրկված է 25 երկիր: Նախորդ տարիների ցուցանիշների համեմատությունը վկայում է, որ տարեցտարի դրանք փոփոխվում են և երկիրը մի քվինթիլից տեղափոխվում է մյուսը: Հատկանշական է նաև, որ Հարավային Կովկասի երեք հանրապետությունները գտնվում են վատագույն քվինթիլում, իսկ ընդհանուր ցուցակում Ադրբեջա-նը զբաղեցնում է 101-րդ, Հայաստանը' 109-րդ, Վրաստանը' 113-րդ տեղերը (125 երկրների մեջ):
Զգալի հետաքրքրություն է ներկայացնում ՍԻՄԻ վերլուծությունը տարբեր սկզբունքներով խմբավորված տնտեսական միություններում, ինչպես նաև երկրների այն խմբերում, որի մեջ մտնում է Հայաստանը: Երկրների այդպիսի խումբ է Հայաստանի Հանրապետության հարևաններից ձևավորված խումբը (Աղուսակ 7):
Աղյուսակ 7-ի տվյալներից հետևում է, որ Հայաստանի և նրա հարևանների շարքում ՍԻՄԻ ցուցանիշով (առանց Իրանի) առաջինը Թուրքիան է, որի ցուցանիշները զգալիորեն գերազանցում են Հարավային Կովկասի երեք հանրապետությունների համապատասխան ցուցանիշները: Վերջիններիս շարքում առաջինը Ադրբեջանն է (4,0), երկրորդ տեղում է Հայաստանը (3,8), հետո միայն Վրաստանը (3,7): Նշված երկրների տարածաշրջանային միջինից Հայաստանը չի զիջում միայն ՍՖԻ իր ցուցանիշով (5,8), որը հավասար է տարածաշրջանի երկրների համար հաշվարկված միջին մեծությանը:
64
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոսյան
Աղյուսակ 7
Հայաստանի Հանրապետության և հարևան երկբնեբի ՍԻՄԻ-ն և դրա բաղադբիչնեբի մեծությունները
Երկրները ՍԻՄԻ ԻՔՄ ՍՖԻ ՄՍԻ
Հայաստան 3.8 3.8 5.8 1.9
Ադրբեջան 4.0 3.6 5.7 2.6
Վրաստան 3.7 3.7 5.8 1.8
Թուրքիա 5.2 4.7 6.0 5.0
Տարածաշրջանի երկրների միջինը 4.18 3.95 5.83 2.83
Իրանի Իսլամական Հանրապետության վերաբերյալ տվյալները բացակայում են:
Աղյուսակը կազմվել է International Property Rights Index, 2010 Report, էջ 29-ի տվյալների հիման վրա:
Աղյուսակ <8-ում բերված են նախկին Խորհրդային Միության հանրապետությունների ՍԻՄԻ և դրա բաղադրիչների մասին տվյալները, իսկ Աղյուսակ 9-ում' ԱՊՀ կազմում գտնվող երկրների վերաբերյալ նույն ցուցանիշները:
Աղուսակ 8
Նախկին Խորհրդային Միության հանրապետությունների ՍԻՄԻ և դրա բաղադրիչների մեծությունները
Երկրները ՍԻՄԻ ԻՔՄ ՍՖԻ ՄՍԻ
Հայաստան 3.8 3.8 5.8 1.9
Ադրբեջան 4.0 3.6 5.7 2.6
Էստոնիա 6.7 6.8 7.5 5.6
Վրաստան 3.7 3.7 5.8 1.8
Ղազախստան 4.3 4.0 5.8 3.1
Ղրղզստան 4.1 2.8 5.2 4.4
Լատվիա 5.4 5.6 6.3 4.4
Լիտվա 6.2 5.7 6.9 5.9
Մոլդովա 4.4 3.8 5.2 4.1
Ռուսաստան 4.3 3.3 5.0 4.6
Ուկրաինա 4.1 3.7 4.8 3.9
Միջինը 4.64 4.25 5.82 3.85
ԱՊՀ մյուս երկրների վերաբերյալ տվյալները բացակայում են:
Աղյուսակը կազմվել է International Property Rights Index, 2010 Report էջ 29-ի տվյալների հիման վրա:
65
Ա. Մարկոպաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Աղյուսակ 8-ի տվյալներից հետևում է, որ ՍԻՄԻ միջիե ցուցանիշը գերազանցում եե միայն մերձբալթյաե հանրապետությունները: Հայաստանի Հանրապետությունը ՍՖԻ ցուցանիշով (5,8) է միայն հավասարվում նշված երկրների ՍՖԻ միջին ցուցանիշին: Գործերի վիճակը հատկապես վատ է ՄՍԻ ցուցանիշի մասով, որը նշված 11 հանրապետությունների շարքում երկրորդ ցածր ցուցանիշն է (1,9) Վրաստանից հետո (1,8): Այստեղից հետևում է, որ պետական կառավարման համապատասխան մարմինները միջոցներ պետք է ձեռնարկեն նշված բացը լրացնելու համար: Իսկ եթե փորձենք կազմել նախկին Խորհրդային Միության հանրապետությունների շարքը ելնելով ՍԻՄԻ նվազող մեծությունից, ապա պատկերը հետևյալն է. Էստոնիա (6,7), Լիտվա (6,2), Լատվիա (5,4), Մոլդովա (4,4), Ռուսաստան (4,3), Ղազախստան (4,3), Ուկրաինա (4,1), Ղրղզստան (4,1), Ադրբեջան (4,0), Հայաստան (3,8), Վրաստան (3,7): Այսինքն նշված 11 երկրների շարքում Հարավային Կովկասի երկրները զբաղեցնում են վերջին երեք տեղերը, Հայաստանը' նախավերջին տեղը: Իրավական և քաղաքական միջավայրի մեծության տեսանկյունից Հայաստանը գերազանցում է ինչպես Վրաստանին (3,7), այնպես էլ Ադրբեջա-նին (3,6): Այս ցուցանիշն ամենացածրն է Ռուսաստանում (3,3): Զգալիորեն լավ վիճակում է Հայաստանի Հանրապետության ՍՖԻ ցուցանիշը (5,8): Իսկ ԱՊՀ երկրների շարքում (Աղուսակ 9) ՄՍԻ ամենացածր ցուցանիշ ունի Հայաստանի Հանրապետությունը, ինչի հետևանքով ՍԻՄԻ միջին ցուցանիշը ԱՊՀ միջին ցուցանիշից ցածր է ստացվում, թեև մեր հանրապետությունը, ինչպես ԻՔՄ-ի, այնպես էլ ՍՖԻ-ի ցուցանիշներով գերազանցում է ԱՊՀ երկրների համար հաշվարկված համապատասխան միջին մեծությունները:
Աղուսակ 9
ԱՊՀ կազմում գտնվող երկրների ՍԻՄԻ և դրա բաղադրիչների մեծությունները
Երկրևերը ՍԻՄԻ ԻՔՄ ՍՖԻ ՄՍԻ
Հայաստան 3.8 3.8 5.8 1.9
Ադրբեջան 4.0 3.6 5.7 2.6
Ղազախստաե 4.3 4.0 5.8 3.1
Ո^ղստան 4.1 2.8 5.2 4.4
Մոլդովա 4.4 3.8 5.2 4.1
Ռուսաստան 4.3 3.3 5.0 4.6
Ուկրաինա 4.1 3.7 4.8 3.9
Ս՜իջ^ը 4.14 3.57 5.36 3.51
ԱՊՀ մյուս երկրների վերաբերյալ տվյալները բացակայում են:
Աղյուսակը կազմվել է International Property Rights Index, 2010 Report, էջ 29-ի տվյալների հիման վրա:
66
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոպան
Աղյուսակ 10
Նախկին համայնավարական երկբնեբի ՍԻՄԻ և դրա բաղադրիչների մեծությունները
Երկրները ՍԻՄԻ ԻՔՄ ՍՖԻ ՄՍԻ
Աւբանիա 3.8 3.8 5.2 2.3
Հայաստան 3.8 3.8 5.8 1.9
Ադրբեջան 4.0 3.6 5.7 2.6
Բոսնիա և Հերցեգովինա 3.6 3.8 4.4 2.7
Բույղարիա 5.2 4.6 6.0 5.1
Չինաստան 5.1 4.4 6.1 4.8
Խորվաթիա 4.9 5.1 5.1 4.5
Չեխիա 6.2 6.1 6.0 6.6
Էստոնիա 6.7 6.8 7.5 5.6
Վրաստան 3.7 3.7 5.8 1.8
Հունգարիա 6.5 6.1 6.6 6.7
Ղազախստան 4.3 4.0 5.8 3.1
Ղրղզստան 4.1 2.8 5.2 4.4
Լատվիա 5.4 5.6 6.3 4.4
Լիտվա 6.2 5.7 6.9 5.9
Մակեդոնիա 4.1 4.1 5.0 3.1
Մոյդովա 4.4 3.8 5.2 4.1
Մոնտենեգրո 4.5 4.9 6.2 2.4
Լեհաստան 5.5 5.7 4.8 6.1
Ռումինիա 5.4 4.8 5.6 5.8
Ռուսաստան 4.3 3.3 5.0 4.6
Սերբիա 3.9 4.0 4.8 2.8
Սլովակիա 6.4 5.8 7.1 6.2
Սյովենիա 5.6 6.5 4.7 5.5
Ուկրաինա 4.1 3.7 4.8 3.9
Վիետնամ 4.5 4.4 5.7 3.5
Միջինը 4.85 4.65 5.67 4.25
Նախկին համայնավարական մյուս երկրների վերաբերյալ տվյալները բացակայում են: Աղյուսակը կազմվել է International Property Rights Index, 2010 Report, էջ 29-ի տվյալների հիման վրա:
Աղյուսակ 10-ում ներկայացված են նախկին սոցիալիստական երկրների ՍԻՄԻ և դրա բաղադրիչների մեծությունները: Աղյուսակի տվյալները վկայում են, որ ՍԻՄԻ ամենացածր ցուցանիշներ ունեն Բոսնիան և Հերցեգովինան (3,6), Վրաստանը (3,7), Ալբանիան (3,8), Հայաստանը (3,8) և Սերբիան (3,9), իսկ ամենաբարձր ցուցանիշներ' Էստոնիան (6,7), Հունգարիան (6,5) և Սլովա-կիան (6,4): ԻՔՄ-ի մեծությամբ առաջատարներն են Էստոնիան (6,8), Սլովե-նիան (6,5) և Հունգարիան (6,1), իսկ «հետնապահներն» են' Ղրղզստանը (2,8), Ռուսաստանը (3,3) և Ադրբեջանը (3,6): ՍՖԻ-ի մեծությամբ առաջատարներն
67
Ա. Մարկոպաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
են' Էստոնիան (7,5), Սլովակիաե (7,1) և Լիտվան (6,9), իսկ «հետնապահներն» են' Բոսնիան և Հերցեգովինան (4,4), Սլովենիան (4,7) և Լեհաստանը (4,8), Սերբիան (4,8), Ուկրաինան (4,8): ՄՍԻ-ի մեծությամբ առաջատարներն են' Հունգա^ան (6,7), Չեխիան (6,6) և Սլովակիան (6,2), իսկ «հետեապահեերե» են' Վրաստանը (1,8), Հայաստանը (1,9) և Ալբաեիաե (2,3): Նախկին համայնավարական երկրների միջին ցուցանիշին Հայաստանը գերազանցում է միայն ՍՖԻ-ի մեծությամբ, իսկ մնացած ցուցանիշներով զգալիորեն զիջում է դրանց:
Աղյուսակ 11
Եվրամիության երկբևեբի ՍԻՄԻ և դրա բաղադրիչների մեծությունները
ԵրկրԱերր ՍԻՄԻ ԻՔՄ ՍՖԻ ՄՍԻ
Ավստրիա 8.2 8.4 7.8 8.3
Բելգիա 7.5 7.4 6.9 8.1
Բուլղարիա 5.2 4.6 6.0 5.1
Կիպրոս 6.6 6.9 6.8 6.0
Չեխիա 6.2 6.1 6.0 6.6
Դանիա 8.5 8.7 8.3 8.5
Էստոնիա 6.7 6.8 7.5 5.6
Ֆրանսիա 7.2 7.2 6.5 7.9
Գերմանիա 8.0 8.3 7.5 8.2
Հունաստան 5.9 5.6 6.2 6.0
Հունգարիա 6.5 6.1 6.6 6.7
Իսլանդիա 7.8 8.5 8.1 6.9
Իռլանդիա 8.0 8.3 7.8 7.9
Իտալիա 6.0 5.3 5.7 7.1
Լատվիա 5.4 5.6 6.3 4.4
Լիտվա 6.2 5.7 6.9 5.9
Լյուքսեմբուրգ 8.1 8.5 7.8 8.0
Նի^^ան^եր 8.4 8.5 8.5 8.2
Լեհաստան 5.5 5.7 4.8 6.1
Պորտուգալիա 7.0 7.1 6.9 7.0
Ռումինիա 5.4 4.8 5.6 5.8
Սլովակիա 6.4 5.8 7.1 6.2
Սլովենիա 5.6 6.5 4.7 5.5
Իսպանիա 6.8 6.3 6.9 7.2
Շվեյցարիա 8.3 8.7 7.9 8.3
Մի2Իհը 6.86 6.86 6.84 6.86
Եվրամիության մյուս երկրների վերաբերյալ տվյալները բացակայում են:
Աղյուսակը կազմվել է International Property Rights Index, 2010 Report, էջ 29-ի տվյալների հիման վրա:
68
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոսյան
Աղյուսակ 12
ՏՀԶԿ երկբևեբի ՍԻՄԻ և դրաբաղադբիչևեբի մեծությունները
Երկրները ՍԻՄԻ ԻՔՄ ՍՖԻ ՄՍԻ
Ավստրափա 8.2 8.5 8.1 8.0
Ավստրիա 8.2 8.4 7.8 8.3
Բեյգիա 7.5 7.4 6.9 8.1
Կանադա 8.0 8.4 7.8 7.9
Չիւի 6.4 6.8 7.0 5.4
Չեխիա 6.2 6.1 6.0 6.6
Դանիա 8.5 8.7 8.3 8.5
Ֆինյանդիա 8.6 8.9 8.6 8.5
Ֆրանսիա 7.2 7.2 6.5 7.9
Գերմանիա 8.0 8.3 7.5 8.2
Հունաստան 5.9 5.6 6.2 6.0
Հունգարիա 6.5 6.1 6.6 6.7
Իպանդիա 7.8 8.5 8.1 6.9
Իպանդիա 8.0 8.3 7.8 7.9
Իտայիա 6.0 5.3 5.7 7.1
Ճապոնիա 7.6 7.4 7.1 8.3
Լյուքսեմբուրգ 8.1 8.5 7.8 8.0
Մեքսիկա 4.7 4.0 5.3 4.9
Նիդեպանդներ 8.4 8.5 8.5 8.2
Նոր Զեյանդիա 8.3 8.8 8.2 7.9
Նորվեգիա 8.3 8.5 8.6 7.9
Պորտուգափա 7.0 7.1 6.9 7.0
Սյովակիա 6.4 5.8 7.1 6.2
Իսպանիա 6.8 6.3 6.9 7.2
Հարավային Կորեա 6.8 6.1 7.2 7.0
Շվեդիա 8.5 8.7 8.5 8.3
Շվեյցարիա 8.3 8.7 7.9 8.3
Թուրքիա 5.2 4.7 6.0 5.0
Միացյալ Թագավորություն 7.8 7.8 7.7 7.9
ԱՍՆ 7.9 7.5 7.8 8.5
ՄԻշԻնը 7.37 7.36 7.35 7.42
ՏՀԶԿ մյուս երկրևերի վերաբերյալ տվյալները բացակայում եև:
Աղյուսակը կազմվել է International Property Rights Index, 2010 Report, էջ 29-ի տվյալների հիման վրա:
Աղյուսակ 11-ում բերված են Եվրամիության երկրների ՍԻՄԻ և դրա բաղադրիչների մեծությունները: Եվրամիությունում ՍԻՄԻ-ի առաջատարը Նիդեռլաևդևերև է (8,4), իսկ ամենավերջին տեղը զբաղեցնող պետությունը
69
Ա. Մարկոսյաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Բուլղարիաե է (5,2): Հետաքրքիր է նաև նշել, որ Եվրամիության երկրեերի ՍԻՄԻ-ի և դրա բաղադրիչների բոլոր միջին մեծությունները զիջում եե Տնտեսական համագործակցության և կազմակերպության (ՏՀԶԿ) երկրների համար հաշվարկված համապատասխան միջին ցուցանիշներին:
Աղյուսակ 12-ում ներկայացված են ՏՀԶԿ երկրների ՍԻՄԻ և դրա բաղադրիչների մեծությունները: ՏՀԶԿ երկրների շարքում ՍԻՄԻ ամենաբարձր միավորներ ունեն Ֆինլանդիան (8,6), որը նաև աշխարհի ամենալավ ցուցանիշն է, Դանիան (8,5), Շվեդիան (8,5) և Նիդեռլանդները (8,4), իսկ ամենավատ ցուցանիշներն ունեն Մեքսիկան (4,7), Թուրքիան (5,2) և Հունաստանը (5,9):
Ներկայացնենք նաև վերը բերված աղյուսակներում տարբեր սկզբունքներով խմբավորված երկրների համար ՍԻՄԻ և դրա բաղադրիչների միջինաց-ված տվյալների վերաբերյալ տեղեկությունները, որոնք ամփոփված են Աղու-սակ 13-ում:
Աղուսակ 13
ՍԻՄԻ և դրա բաղադրիչների միջին ցուցաեիշները տարբեր սկզբունքներով խմբավորված երկրների համար
N Երկրների խմբերը ՍԻՄԻ ԻՔՄ ՍՖԻ ՄՍԻ
1 Ամենամեծ արժեք ունեցող 10 երկրները 8.35 8.62 8.28 8.18
2 Ամենափոքր արժեք ունեցող 10 երկրները 3.30 2.49 4.30 3.15
3 Հարավային Կովկասի տարածաշրջանի երկրները (4) 4.18 3.95 5.83 2.83
4 Նախկին Խորհրդային Միության կազմի մեջ մտնող հանրապետությունները (11) 4.64 4.25 5.82 3.85
5 ԱՊՀ երկրները (7) 4.14 3.57 5.36 3.51
6 Նախկին համայնավարական երկրները (26) 4.85 4.65 5.67 4.25
7 Եվրամիության երկրները (25) 6.86 6.86 6.84 6.86
8 ՏՀԶԿ երկրները (30) 7.37 7.36 7.35 7.42
9 Աշխարհի 125 երկրները 5.45 5.20 6.04 5.13
Տարբեր սկզբունքներով խմբավորված երկրների համար ՍԻՄԻ և դրա բաղադրիչների միջին ցուցանիշների վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ դրանց միջև կան էական տարբերություններ, ինչը բացատրվում է այդ երկրնե-րի զարգացման սոցիալ-տնտեսական, քաղաքական, պատմական, մշակութային և այլ պատճառներով: Պակաս կարևորություն չեն ունեցել նաև տարբեր ազգերի գիտակցության մեջ սեփականության և դրա բաղադրիչների նկատմամբ ձևավորված և արմատավորված սովորույթներն ու ավանդույթները, սե-
70
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոսյան
փականության իրավունքի պաշտպանության կայացած ինստիտուտների (սեփականության իրավունքի գրանցման, դատական համակարգի և այլն) գործունեությունը և դրանց արդյունավետությունը: Նկատվող ընդհանուր օրինաչափությունն այն է, որ որքան զարգացած է երկրների խումբը, այնքան բարձր է ՍԻՄԻ և դրա բաղադրիչների մեծությունը: Այստեղից կարելի է կատարել այն եզրակացությունը, ըստ որի սեփականության իրավունքը և դրա բաղադրիչները մարդկային քաղաքակրթության կարևոր ձեռքբերումներից և բնակչության կենսամակարդակի բարձր աստիճանի ապահովման հիմնական միջոցներից են:
Միաժամանակ պետք է նշել, որ աշխարհը և ձևավորված տարածաշրջա-նային և տնտեսական միավորումները դեռևս հեռու են այդ ցուցանիշի և դրա բաղադրիչների իդեալական վիճակ ունենալուց: Բավական է նշել, որ ՍԻՄԻ-ի ցուցանիշը 10 հնարավոր միավորից աշխարհի համար կազմում է ընդամենը 5,45 միավոր: Հայաստանի Հանրապետությունը ՍԻՄԻ ու դրա բաղադրիչների մեծություններով, բոլոր ցուցանիշների գծով, հետ է մնում աշխարհի միջին ցուցանիշից, ինչից հետևում է, որ հատկապես պետական կառավարման համապատասխան մարմինները և ՀՀ կառավարությունն ունեն զգալի բացթողումներ ու անելիքներ: Այլապես, ժամանակակից աշխարհում, արտադրության գործոնների ազատ տեղաշարժի պայմաններում, այս իրավիճակը կարող է հանգեցնել կապիտալի արտահանման այլ երկրներ, դրանով իսկ թուլացնել հանրապետության զարգացման և վերարտադրության ներուժը' այստեղից բխող բոլոր բացասական հետևանքներով ու անդառնալի կորուստներով:
Աղյուսակ 14-ում բերված է աշխարհի երկրների դասակարգումն ըստ ԻՔՄ-ի: Հատկանշական է, որ աղյուսակում նշված 45 երկրներում (երկրների ընդհանուր թվի 36%-ում) ԻՔՄ մեծությունն ավելի մեծ է, քան աշխարհի ԻՔՄ-ի միջին մեծությունը: Այսինքն 80 երկրում (երկրների ընդհանուր թվի 64%-ում) ԻՔՄ-ի մեծությունն ավելի փոքր է աշխարհի միջին մեծությունից: Հայաստանն այդ շարքում 3,8 միավորով 89-րդ տեղը բաժանում է Կոլումբիայի, Ալ-բանիայի, Բոսնիա և Հերցեգովինայի, Մոլդովայի և Սիրիայի հետ: Մեր հարևաններից Վրաստանը 3,7 միավորով զբաղեցնում է 95-րդ տեղը, իսկ Ադրբեջանը' 3,6 միավորով 100-րդ տեղը:
71
Ա. Մարկոսյաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Աղյուսակ 14
Աշխարհի երկբեեբի դասակարգումը ըստ ԻՔՄ-ի [6, p. 33]
Զբա- ղեց- րած դիրքը Երկիրը Միա- վորը Զբա- ղեց- րած դիրքը Երկիրը Միա- վորը
1 Ֆինլանդիա 8.9 62 Եգիպտոս 4.7
2 Նոր Զելանդիա 8.8 62 Տրինիդադ և Տոբագո 4.7
3 Շվեդիա 8.7 66 Լիբիա 4.6
3 Դանիա 8.7 66 Բուլղարիա 4.6
3 Շվեյցարիա 8.7 66 Յամայկա 4.6
6 Իսլանդիա 8.5 66 Տանզանիա 4.6
6 Նի^^ան^եր 8.5 66 Բենին 4.6
6 Սինգապուր 8.5 71 Մարոկո 4.5
6 Լյուքսեմբուրգ 8.5 72 Զամբիա 4.4
6 Նորվեգիա 8.5 72 Վիետնամ 4.4
6 Ավստրալիա 8.5 72 Մալի 4.4
12 Ավստրիա 8.4 72 Թաիլանդ 4.4
12 Կանադա 8.4 72 Չինաստան 4.4
14 Գերմանիա 8.3 77 Պանամա 4.3
14 Իռլանդիա 8.3 77 Բուրկինա Ֆասո 4.3
16 Հոնկոնգ 8.1 77 Էլ Սալվադոր 4.3
17 Միացյալ Թագավորություն 7.8 80 Մոզամբիկ 4.2
18 ԱՄՆ 7.5 81 Մակեդոնիա 4.1
18 Մալթա 7.5 81 Մադագասկար 4.1
20 Բելգիա 7.4 83 Դոմինիկյան Հանրապ. 4.0
20 Ճապոնիա 7.4 83 Սերբիա 4.0
22 Կատար 7.2 83 Ղազախստան 4.0
22 Ֆրանսիա 7.2 83 Շրի Լանկա 4.0
24 Պորտուգալիա 7.1 83 Մեքսիկա 4.0
25 Կիպրոս 6.9 83 Սենեգալ 4.0
25 Բոթսվանա 6.9 89 Հայաստան 3.8
27 Էստոնիա 6.8 89 Կոլումբիա 3.8
27 Չիլի 6.8 89 Ալբանիա 3.8
27 ԱՄԷ 6.8 89 Բոսնիա և Հերցեգովինա 3.8
30 Ուրուգվայ 6.7 89 Մոլդովա 3.8
30 Օման 6.7 89 Սիրիա 3.8
32 Մավրիտիուս 6.6 95 Ուկրաինա 3.7
33 Սյովենիա 6.5 95 Վրաստան 3.7
72
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոսյան
Զբա- ղեց- րած դիրքը Երկիրը Միա- վորը Զբա- ղե9՜ րած դիրքը Երկիրը Միա- վորը
34 Բրունեյ 6.3 95 Արգենտինա 3.7
34 Իսպանիա 6.3 95 Գվիանա 3.7
34 Քուվեյթ 6.3 95 Ինդոնեզիա 3.7
34 Թայվան 6.3 100 Հոնդուրաս 3.6
34 Կոստա Ռիկա 6.3 100 Ադրբեջան 3.6
39 Պուերտո Ռիկո 6.2 100 Ուգանդա 3.6
40 Չեխիա 6.1 100 Պերու 3.6
40 Հարավային Կորեա 6.1 104 Գվատեմալա 3.5
40 Հունգարիա 6.1 104 Ալժիր 3.5
43 Իսրայել 5.9 104 Ֆիլիպիններ 3.5
44 Ս]ովակիա 5.8 107 Ռուսաստան 3.3
45 Լեհաստան 5.7 107 Մավրիտանիա 3.3
45 Հարավային Աֆրիկայի Հանր. 5.7 109 Եթովպիա 3.1
45 Բահրեյն 5.7 109 Նեպալ 3.1
45 Հորդանան 5.7 109 Նիգերիա 3.1
45 Լիտվա 5.7 112 Նիկարագուա 3.0
45 Թունիս 5.7 112 Կամերուն 3.0
45 Մայայզիա 5.7 112 Բանգւադեշ 3.0
52 Հունաստան 5.6 112 Քենիա 3.0
52 Լատվիա 5.6 112 Բոլիվիա 3.0
54 Սաուդյան Արաբիա 5.4 117 Ղրղզստան 2.8
55 Իտալիա 5.3 118 Էկվադոր 2.7
56 Խորվաթիա 5.1 119 Պարագվայ 2.6
57 Մալավի 5.0 120 Պաղեստին 2.5
58 Մոնտենեգրո 4.9 120 Բուրունդի 2.5
58 Գանա 4.9 122 Վենեսուեյա 1.9
60 Ռումինիա 4.8 123 Զիմբաբվե 1.8
60 Հնդկաստան 4.8 124 Փղոսկրե ափ 1.7
62 Թուրքիա 4.7 125 Չադ 1.6
62 Բրազխիա 4.7 Միջինը 5.71
Հայաստանի Հանրապետության տեղն անհամեմատ լավն է ՍՖԻ ցուցանիշով, որը 5,8 միավորով 66-րդ տեղը բաժանում է Պերուի, Ղազախստանի, Պաղեստինի, Զամբիայի և Վրաստանի հետ: Ադրբեջանը 5,7 միավորով զբաղեցնում է 72-րդ տեղը (Աղյուսակ 15):
73
Ա. Մարկոպաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Աղյուսակ 15
Աշխարհի երկբեեբի դասակարգումը ըստ ՍՖԻ-ի [6, p. 34]
Զբա- ղեց- րած դիրքը Երկիրը Միա- վորը Զբա- ղեց- րած դիրքը Երկիրը Միա- վորը
1 Նորվեգիա 8.6 62 Մարոկո 5.9
1 Ֆինլանդիա 8.6 62 Յամայկա 5.9
3 Շվեդիա 8.5 66 Պերու 5.8
3 Նիդեռլանդներ 8.5 66 Ղազախստան 5.8
5 Դանիա 8.3 66 Հայաստան 5.8
5 Սինգապուր 8.3 66 Պաղեստին 5.8
7 Նոր Զելանդիա 8.2 66 Զամբիա 5.8
8 Ավստրալիա 8.1 66 Վրաստան 5.8
8 Իսլանդիա 8.1 72 Ադրբեջան 5.7
10 Շվեյցարիա 7.9 72 Գվատեմալա 5.7
11 Հոնկոնգ 7.8 72 Վիետնամ 5.7
11 Լյուքսեմբուրգ 7.8 72 Եգիպտոս 5.7
11 Ավստրիա 7.8 72 Իտալիա 5.7
11 Իռլանդիա 7.8 77 Ռումինիա 5.6
11 ԱՄՆ 7.8 78 Նեպալ 5.5
11 Կանադա 7.8 78 Չինաստան 5.5
17 ԱՄԷ 7.7 78 Ինդոնեզիա 5.5
17 Միացյալ Թագավորություն 7.7 81 Բրազիլիա 5.4
19 Օման 7.6 81 Ֆիլիպիններ 5.4
20 Էստոնիա 7.5 81 Տրինիդադ և Տոբագո 5.4
20 Գերմանիա 7.5 81 Ուրուգվայ 5.4
22 Բահրեյն 7.4 85 Մեքսիկա 5.3
22 Հարավային Աֆրիկա 7.4 86 Ալբանիա 5.2
24 Թայվան 7.3 86 Մավրիտանիա 5.2
24 Սաուդյան Արաբիա 7.3 86 Ղրղզստան 5.2
24 Կատար 7.3 86 Մոլդովա 5.2
27 Հարավային Կորեա 7.2 86 Գվիանա 5.2
28 Սլովակիա 7.1 86 Դոմինիկյան Հանրապ. 5.2
28 Ճապոնիա 7.1 92 Մալավի 5.1
30 Չիլի 7.0 92 Խորվաթիա 5.1
30 Թունիս 7.0 92 Մալի 5.1
74
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոսյան
Զբա- ղեց- րած դիրքը Երկիրը Միա- վորը Զբա- ղեց- րած դիրքը Երկիրը Միա- վորը
30 Քուվեյթ 7.0 95 Ռուսաստան 5.0
33 Լիտվա 6.9 95 Մակեդոնիա 5.0
33 Պորտուգալիա 6.9 97 Տանզանիա 4.9
33 Իսպանիա 6.9 98 Սերբիա 4.8
33 Պանամա 6.9 98 Լեհաստան 4.8
33 Թաիլանդ 6.9 98 Ուկրաինա 4.8
33 Հորդանան 6.9 98 Եթովպիա 4.8
33 Բելգիա 6.9 98 Մադագասկար 4.8
33 Բոթսվանա 6.9 103 Պարագվայ 4.7
41 Կիպրոս 6.8 103 Սլովենիա 4.7
42 Մալայզիա 6.7 103 Բենին 4.7
43 Հունգարիա 6.6 103 Արգենտինա 4.7
43 Հնդկաստան 6.6 103 Զիմբաբվե 4.7
45 Ֆրանսիա 6.5 108 Կամերուն 4.7
45 Սիրիա 6.5 108 Բուրկինա Ֆասո 4.6
47 Մալթա 6.4 108 Մոզամբիկ 4.6
47 Մավրիտիուս 6.4 108 Սենեգալ 4.6
49 Լատվիա 6.3 112 Էկվադոր 4.5
50 Հունաստան 6.2 112 Նիգերիա 4.5
50 Մոնտենեգրո 6.2 114 Բոսնիա և Հերցեգովինա 4.4
50 Պուերտո Ռիկո 6.2 114 Վենեսուելա 4.3
50 Իսրայել 6.2 116 Բուրունդի 4.3
54 Կոստա Ռիկա 6.1 116 Փղոսկրե ափ 4.3
54 Չինաստան 6.1 116 Ալժիր 4.3
56 Բուլղարիա 6.0 116 Նիկարագուա 4.3
56 Քենիա 6.0 120 Չադ 4.2
56 Շրի Լանկա 6.0 121 Լիբիա 4.0
56 Էլ Սալվադոր 6.0 121 Բոլիվիա 4.0
56 Չեխիա 6.0 123 Ուգանդա 3.8
56 Թուրքիա 6.0 124 Բանգլադեշ 3.7
62 Հոնդուրաս 5.9 125 Բրունեյ 3.4
62 Կոլումբիա 5.9 Միջինը 6.04
Հայաստանի Հանրապետությունը ՄՍԻ ցուցանիշով 125 երկրների շարքում զբաղեցնում է նախավերջին' 124-րդ տեղը (1,9 միավորով), Վրաստանը զբաղեցնում է վերջին' 125-րդ տեղը (1,8 միավորով), իսկ Ադրբեջանը' 2,6 միավորով 119-րդ տեղը: Ըստ որում, դատելով ՄՍԻ աշխարհի միջին ցուցանիշով, Հայաստանում գործերի վիճակը շուրջ երեք անգամ ավելի վատ է: Աշխարհի 43 երկրում (ցանկում ընդգրկված երկրների ընդհանուր թվի 34,4%-ում) ՄՍԻ-ի մեծություններն ավելի ցածր են աշխարհի միջին մեծություններից (Աղյուսակ 16):
75
Ա. Մարկոպաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Աղյուսակ 16
Աշխարհի երկբեեբի դասակարգումը ըստ ՄՍԻ-ի [6, p. 35]
Զբա- ղեց- րած դիրքը Երկիրը Միա- վորը Զբա- ղե9- րած դիրքը Երկիրը Միա- վորը
1 Դանիա 8.5 63 Սալի 4.8
1 Ֆինլանդիա 8.5 63 Սարոկո 4.8
1 ԱՍՆ 8.5 63 Ֆիլիպիններ 4.8
4 Ճապոնիա 8.3 67 Արգենտինա 4.7
4 Շվեյցարիա 8.3 67 Բենին 4.7
4 Ավստրիա 8.3 67 Եգիպտոս 4.7
4 Շվեդիա 8.3 67 Սավրիտանիա 4.7
8 Նիդեռլաեդեեր 8.2 67 Կոստա Ռիկա 4.7
8 Գերմանիա 8.2 72 Ռուսաստան 4.6
10 Բելգիա 8.1 73 Սիրիա 4.5
11 Ավստրալիա 8.0 73 Խորվաթիա 4.5
11 Լլուքսեմբուրգ 8.0 75 Էկվադոր 4.4
13 Նոր Զելանդիա 7.9 75 Ուգանդա 4.4
13 Կանադա 7.9 75 Լատվիա 4.4
13 Իռլանդիա 7.9 75 Ղրղցստան 4.4
13 Սիա9]ան Թագավորություն 7.9 79 Բոթսվանա 4.3
13 Սինգապուր 7.9 79 Թաիլանդ 4.3
13 Ֆրանսիա 7.9 81 Տանզանիա 4.2
13 Նորվեգիա 7.9 81 Հոնդուրաս 4.2
20 Հարավային Աֆրիկայի Հանր. 7.4 83 Սոլդովա 4.1
21 Իսպանիա 7.2 83 Քուվեյթ 4.1
22 Իտալիա 7.1 83 Սենեգալ 4.1
23 Պորտուգալիա 7.0 86 էլ Սալվադոր 4.0
23 Հարավային Կորեա 7.0 86 Եթովպիա 4.0
25 Իսրայել 6.9 86 Քենիա 4.0
25 Իսլանդիա 6.9 89 Սադագասկար 3.9
27 Հոնկոնգ 6.7 89 Ուկրաինա 3.9
27 Թայվան 6.7 89 Դոմինիկյան Հանրապ. 3.9
27 ԱՍԷ 6.7 89 Սալավի 3.9
27 Հունգարիա 6.7 89 Շրի Լանկա 3.9
27 Պուերտո Ռիկո 6.7 89 Չադ 3.9
32 Չեխիա 6.6 95 Կամերուն 3.8
33 Սլովակիա 6.2 95 Սոզամբիկ 3.8
34 Լեհաստան 6.1 95 Նիգերիա 3.8
35 Կիպրոս 6.0 98 Գվատեմալա 3.7
76
«21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36), 2011թ. Ա.Մարկոսյաե
Զբա- ղեց- րած դիրքը Երկիրը Միա- վորը Զբա- ղեց- րած դիրքը Երկիրը Միա- վորը
35 Մաւթա 6.0 99 Նիկարագուա 3.6
35 Հունաստան 6.0 99 Պերու 3.6
38 Լիտվա 5.9 101 Նեպաւ 3.5
38 Կատար 5.9 101 Վիետնամ 3.5
40 Մայայղիա 5.8 103 Այժիր 3.4
40 Ռումինիա 5.8 103 Բոփվիա 3.4
42 Հորդանան 5.7 105 Փղոսկրե ափ 3.3
43 Էստոնիա 5.6 105 Պաղեստին 3.3
43 Տրինիդադ և Տոբագո 5.6 105 Զամբիա 3.3
45 Սաուդյան Արաբիա 5.5 108 Իեղոեեqիա 3.2
45 Բահրան 5.5 108 Կեննսս^^ 3.2
45 Սւովենիա 5.5 108 Բրուեեյ 3.2
45 Յամայկա 5.5 111 Պարագվայ 3.1
49 Չիլի 5.4 111 Բուրունդի 3.1
50 Հնդկաստան 5.3 111 Ղաղախստան 3.1
50 Կուումբիա 5.3 111 Մակեդոնիա 3.1
52 Գանա 5.2 111 Զիմբաբվե 3.1
52 Բրազիւիա 5.2 116 Սերբիա 2.8
52 Օման 5.2 117 Բոսնիա և Հերցեգովինա 2.7
55 Բոււղարիա 5.1 117 Գվիանա 2.7
56 Բուրկինա Ֆասո 5.0 119 Ադրբեջան 2.6
56 Պանամա 5.0 120 Մոնտենեգրո 2.4
56 Թուրքիա 5.0 120 Լիբիա 2.4
59 Թունիս 4.9 122 Աւբանիա 2.3
59 Ուրուգվայ 4.9 123 Բանգյադեշ 2.1
59 Մավրիտիուս 4.9 124 Հայաստան 1.9
59 Մեքսիկա 4.9 125 Վրաստան 1.8
63 Չինաստան 4.8 Միշիեը 5.64
Սեփականության իրավունքի ինդեքսների մեծությունների փոփոխությունը ցույց է տալիս, թե ժամանակի ընթացքում ինչ ուղղությամբ է ընթանում իրավունքների պաշտպանության գործընթացը: Աղյուսակ 17-ում բերված են ՍԻՄԻ-ի փոփոխությունները 2009-2010թթ.: Տնտեսական ճգնաժամի պատճառով ՍԻՄԻ ցուցանիշը 2010թ. 2009թ. համեմատ նվազել է 0,0338 միավորի չափով: Աղյուսակում բերված 30 երկրներում նկատվել է ՍԻՄԻ ցուցանիշի նվազում, 12 երկրներում համեմատություններ չեն արվել 2009թ. ՍԻՄԻ տվյալների բացակայության պատճառով, իսկ մնացած երկրներում նկատվել է ՍԻՄԻ ցուցանիշի աճ:
77
Ա. Մարկոսյաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Աղյուսակ 17
ՍԻՄԻ փոփոխությունները 2009-2010թվականներին [6, p. 36]
Երկրները Փոփո- խու- թյունը ՍԻՄԻ 2010թ. ՍԻՄԻ 2009թ. Երկրները Փոփո- խու- թյունը ՍԻՄԻ 2010թ. ՍԻՄԻ 2009թ.
Մոնտենեգրո 0.6 4.5 3.9 Արգենտինա 0.0 4.4 4.4
Ադրբեջան 0.5 4.0 3.4 Տաեqաեիա 0.0 4.6 4.6
Զամբիա 0.5 4.5 4.0 Բուրկինա Ֆասո 0.0 4.6 4.7
Ռումինիա 0.5 5.4 4.9 Շվեդիա 0.0 8.5 8.5
Բանգ] ադեշ 0.4 2.9 2.6 Նիկարագուա 0.0 3.6 3.7
Չինաստան 0.4 5.1 4.7 Իոյանդիա 0.0 8.0 8.0
Եգիպտոս 0.3 5.0 4.7 Ֆիւիպիններ 0.0 4.5 4.6
Բոսնիա և Հերցեգովինա 0.3 3.6 3.3 Կամերուն 0.0 3.8 3.8
Այբանիա 0.3 3.8 3.5 Դանիա 0.0 8.5 8.5
Մակեդոնիա 0.3 4.1 3.8 Զիմբաբվե 0.0 3.2 3.2
Բրազիլիա 0.3 5.1 4.9 Բելգիա 0.0 7.5 7.5
Կիպրոս 0.3 6.6 6.3 Ֆինլանդիա 0.0 8.6 8.7
Նիգերիա 0.2 3.8 3.5 0.0 8.4 8.4
Լիտվա 0.2 6.2 5.9 Իսպանիա 0.0 6.8 6.8
Սերբիա 0.2 3.9 3.7 Մարոկո 0.0 5.1 5.1
Բոթսվանա 0.2 6.0 5.8 Գվատեմայա 0.0 4.3 4.3
Մոլդովա 0.2 4.4 4.1 Շրի Լանկա 0.0 4.6 4.7
Եթովպիա 0.2 4.0 3.8 Ճապոնիա 0.0 7.6 7.6
Կատար 0.2 6.8 6.6 Սլովենիա 0.0 5.6 5.6
Մավրիտիուս 0.2 5.9 5.7 Չադ 0.0 3.2 3.3
Բահրեյն 0.2 6.2 6.0 Մոզամբիկ -0.1 4.2 4.2
Ղազախստան 0.2 4.3 4.1 Խորվաթիա -0.1 4.9 5.0
Լեհաստան 0.2 5.5 5.4 Մալի -0.1 4.7 4.8
ԱՄՆ 0.2 7.9 7.8 Հունաստան -0.1 5.9 6.0
Հորդանան 0.2 6.1 5.9 Թուրքիա -0.1 5.2 5.3
Չեխիա 0.1 6.2 6.1 Թունիս -0.1 5.9 6.0
Ղրղզստան 0.1 4.1 4.0 Նոր Զեյանդիա -0.1 8.3 8.4
Հայաստան 0.1 3.8 3.7 Շվեյցարիա -0.1 8.3 8.4
Բուլղարիա 0.1 5.2 5.1 էյ Սայվադոր -0.1 4.8 4.8
Հոնդուրաս 0.1 4.6 4.5 Բենին -0.1 4.6 4.7
Սինգապուր 0.1 8.2 8.1 Վենեսուեյա -0.1 3.2 3.3
ԱՄԷ 0.1 7.1 6.9 էկվադոր -0.1 3.9 4.0
Վիետնամ 0.1 4.5 4.4 Հունգարիա -0.1 6.5 6.6
Ռուսաստան 0.1 4.3 4.2 Ուկրաինա -0.1 4.1 4.3
Պերու 0.1 4.3 4.2 Պաղեստին -0.1 3.9 4.0
Քուվեյթ 0.1 5.8 5.7 Դոմինիկյան Հանրապե- տություն -0.1 4.4 4.5
Ուրուգվայ 0.1 5.7 5.6 Պորտուգալիա -0.1 7.0 7.1
Հոնկոնգ 0.1 7.5 7.4 Մեքսիկա -0.2 4.7 4.9
78
«21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36), 2011թ. Ա.Մարկոսյաե
Երկրները Փոփո- խու- թյունը ՍԻՄԻ 2010թ. ՍԻՄԻ 2009թ. Երկրները Փոփո- խու- թյունը ՍԻՄԻ 2010թ. ՍԻՄԻ 2009թ.
Կո]ումբիա 0.1 5.0 4.9 Բո]իկիա -0.2 3.4 3.6
Տրինիդադ և Տոբագո 0.1 5.2 5.1 Հնդկաստան -0.2 5.5 5.7
Քենիա 0.1 4.3 4.2 ՉԻւԻ -0.2 6.4 6.6
Կանադա 0.1 8.2 7.9 Հարավային Կորեա -0.2 6.8 6.9
Գվիանա 0.1 3.9 3.8 Իտափա -0.2 6.0 6.2
Պանամա 0.1 5.4 5.3 Գերմանիա -0.2 8.0 8.2
Լյուքսեմբուրգ 0.1 8.1 8.0 Իսրայե] -0.2 6.3 6.6
Ավսարաւիա 0.1 8.2 8.1 Թափանդ -0.2 5.2 5.4
Բուրունդի 0.1 3.3 3.2 Իպանդիա -0.3 7.8 8.1
Նեպաւ 0.1 4.0 4.0 Մայայզիա -0.3 6.1 6.3
Էստոնիա 0.1 6.7 6.6 Ափիր -0.3 3.7 4.0
Ֆրանսիա 0.1 7.2 7.1 Մավրիաանիա -0.4 4.4 4.8
Լատվիա 0.1 5.4 5.4 Բրունեյ - 4.3 -
Ս]ովակիա 0.0 6.4 6.3 Վրաստան - 3.7 -
Թայվան 0.0 6.8 6.7 Գվիանա - 5.2 -
Մալթա 0.0 6.6 6.6 Փղոսկրե ափ - 3.1 -
Յամայկա 0.0 5.3 5.3 Լիբիա - 3.7 -
Պարագվայ 0.0 3.5 3.5 Մալավի - 4.7 -
Ավստրիա 0.0 8.2 8.1 Օման - 6.5 -
Մադագասկար 0.0 4.3 4.2 Պուերտո Ռիկո - 6.3 -
Հարավային Աֆրիկա 0.0 6.8 6.8 Սաունան Արաբիա - 6.1 -
Կոստա Ռիկա 0.0 5.7 5.7 Սենեգայ - 4.2 -
Նորվեգիա 0.0 8.3 8.3 Սիրիա - 4.9 -
Իեդոեեqիա 0.0 4.1 4.1 Ուգանդա - 3.9 -
Միացյալ Թագա վ որությ ո ւն 0.0 7.8 7.8 Միջինը -0.0338 5.4520 5.4858
Աղյուսակ 18-ում բերված եե ԻՔՄ-ի փոփոխությունները 2009-2010 թվականների ընթացքում: Այս ցուցանիշը նույնպես նվազել է (0.0018 միավորի չափով), ըստ որում, անկում է արձանագրվել 33 երկրներում, 12 երկրների համար հաշվարկներ չեն կատարվել' 2009թ. տվյալների բացակայության պատճառով, մնացած երկրներում նկատվել է ԻՔՄ ցուցանիշի աճ:
Աղյուսակ 19-ի տվյալներից հետևում է, որ ՍՖԻ ցուցանիշը 2010թ. 2009-ի համեմատ վատացել է 0.002 միավորով, ըստ որում, 14 երկրում նկատվել է զրոյական փոփոխություն, 36 երկրում նկատվել է անկում, 12 երկրում հաշվարկներ չեն կատարվել' 2009թ. տվյալների բացակայության պատճառով, իսկ մնացած երկրներում նկատվել է այդ ցուցանիշի բարելավում: Ի դեպ, Հայաստանում ՍՖԻ-ի մեծությունը 2010թ. 2009թ. համեմատությամբ ավելացել է 0.2 միավորով' 5.6-ից հասնելով 5.8 միավորի:
79
Ա. Մարկոսյաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Աղյուսակ 18
ԻՔՄ փոփոխությունները 2009-2010թվականներին [6, p. 37]
Երկրները Փոփո- խու- թյանը ԻՔՄ 2010թ. ԻՔՄ 2009թ. Երկրները Փոփո- խու- թյունը ԻՔՄ 2010թ. ԻՔՄ 2009թ.
Մոնտենեգրո 0.8 4.9 4.1 Կամերուն 0.0 3.0 3.0
Բրազիլիա 0.5 4.7 4.2 Ուկրաինա 0.0 3.7 3.7
Ադրբեջան 0.5 3.6 3.2 Էստոնիա 0.0 6.8 6.9
Նիգերիա 0.4 3.1 2.7 Նիկարագուա 0.0 3.0 3.1
Լեհաստան 0.4 5.7 5.3 Էկվադոր 0.0 2.7 2.8
Սերբիա 0.4 4.0 3.6 Լյուքսեմբուրգ 0.0 8.5 8.5
Միացյալ Նահանգներ 0.4 7.5 7.1 Բենին 0.0 4.6 4.6
Ինդոնեզիա 0.4 3.7 3.3 Մայի 0.0 4.4 4.4
Թայվան 0.4 6.3 5.9 Քուվեյթ 0.0 6.3 6.3
Չինաստան 0.3 4.4 4.0 Վենեսուեյա 0.0 1.9 2.0
Ղրղզստան 0.3 2.8 2.5 Նոր Զեյանդիա 0.0 8.8 8.8
Մակեդոնիա 0.3 4.1 3.8 Գանա 0.0 3.7 3.7
Զամբիա 0.3 4.4 4.1 Ավստրիա 0.0 8.4 8.4
Հոնկոնգ 0.3 8.1 7.8 Կոստա Ռիկա 0.0 6.3 6.3
Մավրիտիուս 0.3 6.6 6.3 Սյովենիա 0.0 6.5 6.6
Կատար 0.3 7.2 7.0 Նեպալ 0.0 3.1 3.2
Կիպրոս 0.3 6.9 6.6 Բելգիա 0.0 7.4 7.4
Ռումինիա 0.3 4.8 4.5 Բոսնիա և Հերցեգովինա -0.1 3.8 3.9
Պերու 0.3 3.6 3.3 Պորտուգալիա -0.1 7.1 7.1
Ալբանիա 0.3 3.8 3.6 Ֆինլանդիա -0.1 8.9 8.9
Սինգապուր 0.3 8.5 8.2 Ճապոնիա -0.1 7.4 7.4
Բանգլ ադեշ 0.2 3.0 2.8 Թուրքիա -0.1 4.7 4.8
Մոլդովա 0.2 3.8 3.6 Տրինիդադ և Տոբագո -0.1 4.7 4.7
Ղազախստան 0.2 4.0 3.8 Մալթա -0.1 7.5 7.6
Իսպա նիա 0.2 6.3 6.1 Նորվեգիա -0.1 8.5 8.5
Բահրեյն 0.2 5.7 5.5 Թունիս -0.1 5.7 5.8
Չեխիա 0.2 6.1 6.0 Մեքսիկա -0.1 4.0 4.1
Սլովակիա 0.2 5.8 5.6 Պարագվայ -0.1 2.6 2.8
Կոլումբիա 0.2 3.8 3.7 Քենիա -0.1 3.0 3.1
Ուրուգվայ 0.2 6.7 6.5 Լատվիա -0.1 5.6 5.7
Չիւի 0.2 6.8 6.6 Իսրայել -0.1 5.9 6.0
Ռուսաստան 0.1 3.3 3.1 Արգենտինա -0.1 3.7 3.8
Եթովպիա 0.1 3.1 3.0 Թաիլանդ -0.1 4.4 4.5
Հայաստան 0.1 3.8 3.7 Հարավային Կորեա -0.1 6.1 6.3
Պանամա 0.1 4.3 4.2 Դոմինիկյան Հանրապետ. -0.1 4.0 4.2
ԱՄԷ 0.1 6.8 6.6 Հնդկաստան -0.1 4.8 4.9
Ֆիյիպիններ 0.1 3.5 3.3 Շվեյցարիա -0.1 8.7 8.8
Բուրունդի 0.1 2.5 2.3 Բոլիվիա -0.2 3.0 3.1
80
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոպան
Երկրները Փոփո- խու- թյունը ԻՔՄ 2010թ. ԻՔՄ 2009թ. Երկրները Փոփո- խու- թյունը ԻՔՄ 2010թ. ԻՔՄ 2009թ.
Ֆրանսիա 0.1 7.2 7.1 Զիմբաբվե -0.2 1.8 2.0
Մոզամբիկ 0.1 4.2 4.1 Պաղեստին -0.2 2.5 2.7
Բոթսվանա 0.1 6.9 6.7 Միացյալ Թագավորություն -0.2 7.8 7.9
Աւխտրայիա 0.1 8.5 8.4 Այժիր -0.2 3.5 3.7
Լիտվա 0.1 5.7 5.6 Մադագասկար -0.2 4.1 4.3
Գվատեմայա 0.1 3.5 3.4 Չադ -0.2 1.6 1.8
Բուրկինա Ֆասո 0.1 4.3 4.2 Հարավային Աֆրիկա -0.2 5.7 6.0
Նիդեռլանդներ 0.1 8.5 8.4 Հունաստան -0.2 5.6 5.9
Իպան դիա 0.1 8.3 8.2 Իտալիա -0.3 5.3 5.6
Մարոկո 0.1 4.5 4.5 Մալայզիա -0.3 5.7 6.0
Խորվաթիա 0.1 5.1 5.0 Իսլանդիա -0.5 8.5 9.0
Բույղարիա 0.1 4.6 4.5 Մավրիտանիա -0.8 3.3 4.0
Կանադա 0.1 8.4 8.3 Բրունեյ - 6.3 -
Վիետնամ 0.0 4.4 4.4 Վրաստան - 3.7 -
Եգիպտոս 0.0 4.7 4.6 Գանա - 4.9 -
Տանզանիա 0.0 4.6 4.5 Փղոսկրե ափ - 1.7 -
Յամա]կա 0.0 4.6 4.5 Լիբիա - 4.6 -
Հորդանան 0.0 5.7 5.6 Մալավի - 5.0 -
Շվեդիա 0.0 8.7 8.7 Օման - 6.7 -
Հունգարիա 0.0 6.1 6.1 Պուերտո Ռիկո - 6.2 -
էլ Սալվադոր 0.0 4.3 4.2 Սաուդյան Արաբիա - 5.4 -
Գերմանիա 0.0 8.3 8.3 Սենեգալ - 4.0 -
Հոնդուրաս 0.0 3.6 3.6 Սիրիա - 3.8 -
Դանիա 0.0 8.7 8.7 Ուգանդա - 3.6 -
Շրի Լանկա 0.0 4.0 4.0 Միջիևը -0.0018 5.1990 5.2008
Աղյուսակ 19
ՍՖԻ փոփոխությունները 2009-2010թվականներին [6, p. 38]
Երկրները Փոփո- խու- թյունը ՍՖԻ 2010թ. ՍՖԻ 2009թ. Երկրները Փոփո- խու- թյունը ՍՖԻ 2010թ. ՍՖԻ 2009թ.
Բոսնիա և Հերցեգովինա 1.1 4.4 3.3 Նիկարագու ա 0.0 4.3 4.3
Բանգյադեշ 0.9 3.7 2.8 Հունաստան 0.0 6.2 6.2
Զամբիա 0.7 5.8 5.1 ԱՄԷ 0.0 7.7 7.7
Ադրբեջան 0.7 5.7 5.0 ԱՄՆ 0.0 7.8 7.8
Եգիպտոս 0.6 5.7 5.1 Դանիա 0.0 8.3 8.3
Ռումինիա 0.6 5.6 5.0 Սլովենիա 0.0 4.7 4.7
Միացյալ Թագավորությ ուն 0.6 7.7 7.1 Սլովակիա 0.0 7.1 7.1
Մադագասկար 0.5 4.8 4.3 Քուվեյթ 0.0 7.0 7.0
Մոնտենեգրո 0.5 6.2 5.7 Լիտվա 0.0 6.9 6.9
81
Ա. Մարկոսյաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Երկրեերը Փոփո- խոն- թյուեը ՍՖԻ 2010թ. ՍՖԻ 2009թ. Երկրեերը Փոփո- խու- թյոնեը ՍՖԻ 2010թ. ՍՖԻ 2009թ.
Չիեաս տաե 0.4 6.1 5.7 Ֆրաեսիա 0.0 6.5 6.5
Բոթսվ աեա 0.4 6.9 6.5 Չիլի 0.0 7.0 7.0
Կիպրոս 0.4 6.8 6.4 Լեհաստաե 0.0 4.8 4.8
Բոնյղարիա 0.3 6.0 5.7 Հոեկոեգ 0.0 7.8 7.8
Մակեդոեիա 0.3 5.0 4.7 Շվեդիա 0.0 8.5 8.5
Այբաեիա 0.3 5.2 4.9 Մավրիտաեիա -0.1 5.2 5.3
Մավրիտիոնս 0.3 6.4 6.1 Նորվեգիա -0.1 8.6 8.7
Քեեիա 0.3 6.0 5.7 Շրի Լաեկա -0.1 6.0 6.1
Բրազիյիա 0.3 5.4 5.2 Ավստրիա -0.1 7.8 7.9
Հոեդոնրաս 0.3 5.9 5.7 Հոնեգարիա -0.1 6.6 6.7
Հարավայիե Աֆրիկա]ի Հաեր. 0.3 7.4 7.1 Դոմիեիկյաե Հաերապետ. -0.1 5.2 5.3
Տրիեիդադ և Տոբագո 0.3 5.4 5.2 էլ Սալվադոր -0.1 6.0 6.1
Պերոն 0.2 5.8 5.6 Բեեիե -0.1 4.7 4.8
Չեխիա 0.2 6.0 5.7 Շվեյցարիա -0.1 7.9 8.0
Կանադա 0.2 7.8 7.5 Մայայզիա -0.1 6.7 6.8
Լյուքսերում 0.2 7.8 7.6 Նիդեռլաեդեեր -0.1 8.5 8.6
Հայաստան 0.2 5.8 5.6 Մալի -0.1 5.1 5.2
Եթովպիա 0.2 4.8 4.6 Ֆիլիպիեեեր -0.1 5.4 5.5
Հորդաեաե 0.2 6.9 6.7 Թոնեիս -0.1 7.0 7.1
Վիետեամ 0.2 5.7 5.5 Ճապոեիա -0.1 7.1 7.2
Տաեզաեիա 0.2 4.9 4.7 Մեքսիկա -0.1 5.3 5.4
Գվիաեա 0.2 5.2 5.0 Էկվադոր -0.1 4.5 4.6
Ղրղզստաե 0.2 5.2 5.0 Հարավայիե Կորեա -0.2 7.2 7.4
Ղազախստաե 0.2 5.8 5.6 Թաիլաեդ -0.2 6.9 7.1
Արգեետիեա 0.2 4.7 4.5 Խորվաթիա -0.2 5.1 5.3
Մոլդովա 0.2 5.2 5.0 Նոր Զելաեդիա -0.2 8.2 8.4
Մայթա 0.2 6.4 6.2 Պաղեստիե -0.2 5.8 6.0
Կոստա Ռիկա 0.1 6.1 6.0 Իեդոեեզիա -0.2 5.5 5.7
Բուրկիեա Ֆասո 0.1 4.6 4.5 Իռյաեդիա -0.2 7.8 8.0
Կամերոնե 0.1 4.6 4.5 Մոզամբիկ -0.2 4.6 4.8
Ռուսաստաե 0.1 5.0 4.9 Վեեեսոնելա -0.2 4.4 4.6
Զիմբաբվե 0.1 4.7 4.6 Հեդկաստաե -0.2 6.6 6.8
Սերբիա 0.1 4.8 4.7 Իսպաեիա -0.2 6.9 7.2
Էստոեիա 0.1 7.5 7.4 Թոնրքիա -0.2 6.0 6.2
Կոյոնմբիա 0.1 5.9 5.8 Բոլիվիա -0.3 4.0 4.3
Ոնրոնգվայ 0.1 5.4 5.3 Իտալիա -0.3 5.7 6.0
Ոնկրաիեա 0.1 4.8 4.7 Պորտոնգալիա -0.4 6.9 7.3
Պաեամա 0.1 6.9 6.8 Իսլաեդիա -0.4 8.1 8.5
Չադ 0.1 4.2 4.1 Այժիր -0.4 4.3 4.7
Նիգերիա 0.1 4.5 4.4 Գերմաեիա -0.4 7.5 7.9
Կատար 0.1 7.3 7.2 Իսրայել -0.5 6.2 6.7
Լատվիա 0.1 6.3 6.2 Բրոնեեյ - 3.4 -
82
«21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36), 2011թ. ԱՄարկոսյաե
Երկրները Փոփո- խու- թյունը ՍՖԻ 2010թ. ՍՖԻ 2009թ. Երկրները Փոփո- խու- թյունը ՍՖԻ 2010թ. ՍՖԻ 2009թ.
Ֆինլանդիա 0.1 8.6 8.5 Վրաստան - 5.8 -
Բելգիա 0.1 6.9 6.8 Գանա - 5.5 -
Սինգապուր 0.1 8.3 8.2 Փղոսկրե ափ - 4.3 -
Յամայկա 0.1 5.9 5.8 Լիբիա - 4.0 -
Թայվան 0.1 7.3 7.2 Մալավի - 5.1 -
Մարոկո 0.1 5.9 5.8 Օման - 7.6 -
Նեպալ 0.0 5.5 5.5 Պուերտո Ռիկո - 6.2 -
Գվատեմալա 0.0 5.7 5.7 Սաուդլան Արաբիա - 7.3 -
Բահրեյն 0.0 7.4 7.4 Սենեգալ - 4.6 -
Ավստրալիա 0.0 8.1 8.1 Սիրիա - 6.5 -
Պարագվայ 0.0 4.7 4.7 Ուգանդա - 3.8 -
Բուրոննդի 0.0 4.3 4.3 Միշինը -0.002 6.042 6.044
Աղյուսակ 20
ՄՍԻ փոփոխությունները 2009-2010թվականներին [6, p. 39]
Երկրները Փոփո- խու- թյունը ՄՍԻ 2010թ. ՄՍԻ 2009թ. Երկրները Փոփո- խու- թյունը ՄՍԻ 2010թ. ՄՍԻ 2009թ.
Լիտվա 0.7 5.9 5.2 Սլովակիա 0.0 6.2 6.2
Ռումինիա 0.6 5.8 5.2 Նիկարագուա 0.0 3.6 3.6
Մոնտենեգրո 0.5 2.4 1.9 Թունիս 0.0 4.9 4.9
Ադրբեջան 0.5 2.6 2.1 Նոր Զելանդիա 0.0 7.9 7.9
Զամբիա 0.4 3.3 2.9 Բոլիվիա 0.0 3.4 3.4
Քուվեյթ 0.4 4.1 3.7 Շվեդիա 0.0 8.3 8.3
Եգիպտոս 0.4 4.7 4.3 Զիմբաբվե 0.0 3.1 3.1
Չինաստան 0.3 4.8 4.5 Իսպանիա 0.0 7.2 7.2
Բահրեյն 0.3 5.5 5.2 Ֆիլիպիններ 0.0 4.8 4.8
Եթովպիա 0.3 4.0 3.7 Դանիա 0.0 8.5 8.5
Մպդովա 0.3 4.1 3.8 Վենեսուեւա 0.0 3.2 3.2
ԱՄԷ 0.3 6.7 6.3 Կանադա -0.1 7.9 8.0
Կատար 0.3 5.9 5.6 Արգենտինա -0.1 4.7 4.8
Ալբանիա 0.2 2.3 2.1 Շրի Լանկա -0.1 3.9 4.0
Նեպա 1 0.2 3.5 3.3 Ն^ւ^անդներ -0.1 8.2 8.3
Սերբիա 0.2 2.8 2.6 Սլովենիա -0.1 5.5 5.6
Նիգերիա 0.2 3.8 3.6 Իսրայել -0.1 6.9 7.0
Հորդանան 0.2 5.7 5.5 Մալի -0.1 4.8 4.9
Բոթսվանա 0.2 4.3 4.1 Ղրղզստան -0.1 4.4 4.5
Ավստրիա 0.2 8.3 8.1 Բոսնիա և Հերցեգովիեա -0.1 2.7 2.8
Լատվիա 0.2 4.4 4.2 Մոզամբիկ -0.1 3.8 3.9
Պարագվայ 0.2 3.1 3.0 Կոստա Ռիկա -0.1 4.7 4.8
83
Ա. Մարկոսյաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Երկրեերը Փոփո- խու- թյաեը ՄՍԻ 2010թ. ՄՍԻ 2009թ. Երկրեերը Փոփո- խու- թյուեը ՄՍԻ 2010թ. ՄՍԻ 2009թ.
Կիպրոս 0.2 6.0 5.8 Ֆիելաեդիա -0.1 8.5 8.6
Մակեդոեիա 0.1 3.1 3.0 Բելգիա -0.1 8.1 8.2
Նորվեգիա 0.1 7.9 7.8 Խորվաթիա -0.1 4.5 4.6
Վիետեամ 0.1 3.5 3.4 Պերու -0.1 3.6 3.7
Ղազախստաե 0.1 3.1 3.0 Էկվադոր -0.1 4.4 4.5
Էստոնիա 0.1 5.6 5.5 Հեդկաստաե -0.2 5.3 5.1
Իսլաե դիա 0.1 6.9 6.8 Բեեիե -0.2 4.7 4.9
ԱՄՆ 0.1 8.5 8.4 Դոմիեիկյաե Հաերապետ. -0.2 3.9 4.1
Լեհաստաե 0.1 6.1 6.0 Կամերուե -0.2 3.8 4.0
Ճապոեիա 0.1 8.3 8.2 Իեդոեեզիա -0.2 3.2 3.4
Ֆրաեսիա 0.1 7.9 7.8 Մ ադագասկար -0.2 3.9 4.1
Ռուսաստաե 0.1 4.6 4.5 էլ Սախադոր -0.2 4.0 4.2
Թուրքիա 0.1 5.0 4.9 Մարոկո -0.2 4.8 5.0
Հոեդուրաս 0.1 4.2 4.1 Հարավայիե Կորեա -0.2 7.0 7.2
Հայաստաե 0.1 1.9 1.8 Գվատեմալա -0.2 3.7 3.9
Տրիեիդադ և Տոբագո 0.1 5.6 5.5 Բուրկիեա Ֆասո -0.2 5.0 5.2
Սիեգապուր 0.1 7.9 7.8 Տաեզաեիա -0.2 4.2 4.4
Քեեիա 0.1 4.0 3.9 Գերմաեիա -0.3 8.2 8.5
Աւխտրափա 0.1 8.0 7.9 Մեքսիկա -0.3 4.9 5.2
Իռլաե դիա 0.1 7.9 7.8 Ալժիր -0.3 3.4 3.7
Գվիաեա 0.1 2.7 2.6 Թայվաե -0.3 6.7 7.0
Բուրուեդի 0.1 3.1 3.0 Հուեգարիա -0.3 6.7 7.0
Չեխիա 0.1 6.6 6.5 Մ ավրիտաեիա -0.4 4.7 5.1
Հարավայիե Աֆրիկա 0.0 7.4 7.4 Միացյալ Թագավորոնթյոնե -0.4 7.9 8.3
Մալթա 0.0 6.0 6.0 Թաիլաեդ -0.4 4.3 4.7
Հոեկոեգ 0.0 6.7 6.7 Ուկրաիեա -0.4 3.9 4.3
Բուլղարիա 0.0 5.1 5.1 Մալայզիա -0.4 5.8 6.2
Պորտուգափա 0.0 7.0 7.0 Չիլի -0.6 5.4 6.0
Լ]ուքսեմբուրգ 0.0 8.0 8.0 Բրուեեյ - 3.2 -
Ուրուգվայ 0.0 4.9 4.9 Վրաստաե - 1.8 -
Հուեաստաե 0.0 6.0 6.0 Գաեա - 5.2 -
Բաեգլ ադեշ 0.0 2.1 2.1 Փղոսկրե ափ - 3.3 -
Կոլումբիա 0.0 5.3 5.3 Լիբիա - 2.4 -
Յամա]կա 0.0 5.5 5.5 Մալավի - 3.9 -
Չադ 0.0 3.9 3.9 Օմաե - 5.2 -
Բրազխիա 0.0 5.2 5.2 Պուերտո Ռիկո - 6.7 -
Պաղեստիե 0.0 3.3 3.3 Սաուդյաե Արաբիա - 5.5 -
Իտալիա 0.0 7.1 7.1 Սեեեգալ - 4.1 -
Պաեամա 0.0 5.0 5.0 Սիրիա - 4.5 -
Մավրիտիուս 0.0 4.9 4.9 Ուգաեդա - 4.4 -
Շվխցարիա 0.0 8.3 8.3 Մի2ԻեԸ -0.0849 5.1310 5.2159
84
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոպան
Աղյուսակ 20-ում բերված են ՄՍԻ փոփոխությունները 2009-2010թթ.: Աղյուսակի տվյալներից հետևում է, որ ՄՍԻ-ի մեծությունը 2010թ. 2009թ. համեմատ նվազել է 0.0849 միավորով: Ըստ որում, 29 երկրում նկատվել է զրոյական փոփոխություն, 39 երկրում նկատվել է անկում, 12 երկրում հաշվարկներ չեն կատարվել' 2009թ. տվյալների բացակայության պատճառով, իսկ մնացած երկրներում նկատվել է այդ ցուցանիշի բարելավում: Հայաստանում ՄՍԻ-ի մեծությունը 2010թ. 2009թ. համեմատությամբ ավելացել է 0.1 միավորով' 1.8-ից հասնելով 1.9 միավորի:
Անդրադառնալով համաշխարհային վարկանիշային ցանկում Հարավային Կովկասի երեք երկրներում սեփականության իրավունքի ինդեքսի մեծությանը նշենք, որ Հայաստանը ՍԻՄԻ ցուցանիշով 109-րդն է 125 երկրների մեջ և 22-րդը' տարածաշրջանում [6, p. 78]: Թեև Հայաստանի ՍԻՄԻ բոլոր բաղադրիչների մակարդակներն աճել են, մեր երկրում 2010թ. նախորդ տարվա համեմատ արձանագրվել է ՍԻՄԻ 0,1 տոկոսանոց աճ: Վերջին տարվա ընթացքում բարելավվել են օրենքի գերակայության և կոռուպցիայի դեմ պայքարի ցուցանիշները: Նկատելիորեն վատացել են քաղաքական կայունության և դատական համակարգի անկախության ցուցանիշները, ինչի արդյունքում իրավական և քաղաքական միջավայրը (ԻՔՄ) բնութագրող ամփոփ բաղադրիչն աննշան է ավելացել:
Սեփականության ֆիզիկական (գույքային) իրավունքների պաշտպանության ոլորտում իրավիճակը բարդ է, թերևս խճճված: Սեփականության գրանցման ընթացակարգը բնութագրող ցուցանիշը Հայաստանում մնում է լավագույնը' 9,4, քանի որ սեփականության գրանցման համար պահանջվում է ընդամենը 4 օր: Թեև 2010թ. 2009թ. համեմատ վարկային միջոցների մատչելիության ցուցանիշն աճել է 0,4 կետով, Հայաստանի համար այս ենթաբաղադ-րիչը գնահատվում է շատ ցածր' ընդամենը 2,1:
Մտավոր սեփականության իրավունքի պաշտպանության հարցում Հայաստանը վերջից երկրորդ տեղն է զբաղեցնում տարածաշրջանում' վերջին տեղը թողնելով Վրաստանին: Երկրում վաճառվող թվային կրիչների, համակարգչային ծրագրերի ավելի քան 95 տոկոսը ձեռք է բերվում, բազմացվում և վաճառվում է անօրինական ճանապարհներով: Որպես հետևանք, հեղինակային իրավունքների պաշտպանության մակարդակը բնութագրող ցուցանիշը Հայաստանում երբևէ չի գերազանցել 1,0 սահմանը:
Ադրբեջանը ՍԻՄԻ ցուցանիշով զբաղեցնում է 101-րդ տեղը 125 երկրների շարքում և 20-րդ տեղը' տարածաշրջանում [6, p. 80]: Այս երկրում 2010թ. տեղի է ունեցել այդ ցուցանիշի զգալի բարձրացում' 0,6 կետով, ընդ որում ԻՔՄ-ն ավելացել է 0,4 կետով: Ադրբեջանում ՍԻՄԻ ցուցանիշի այդպիսի ավելացումը պայմանավորված է ինչպես քաղաքական կայունության, այնպես
85
Ա. Մարկոպաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
էլ դատական համակարգի անկախության մակարդակի բարձրացմամբ: Մասնավորապես, միայն դատական համակարգի անկախության մակարդակը նախորդ տարվա նույն ցուցանիշի համեմատ ավելացել է 1.3 կետով:
Ադրբեջանի սեփականության ֆիզիկական (գույքային) իրավունքների (ՍՖԻ) ինդեքսը նույնպես զգալիորեն ավելացել է: Նախորդ տարվա համեմատ զգալիորեն պարզեցվել է սեփականության գրանցման կարգը, մասնավորապես, գրանցման համար անհրաժեշտ ժամանակահատվածը կրճատվել է' 61-ից հասնելով 11 օրվա: Սեփականության ֆիզիկական (գույքային) իրավունքների պաշտպանության մակարդակը նույնպես ավելացել է' 4,5-ից հասնելով 5,4-ի:
Մտավոր սեփականության իրավունքներին վերաբերող բաղադրիչն այս երկրում նույնպես ավելացել է. օրինակ, մտավոր սեփականության իրավունքի պաշտպանվածության աստիճանն ավելացել է 0,9 կետով: Այս ոլորտի ամենաթույլ կողմը, թերևս, հեղինակային իրավունքների պաշտպանվածությունն է, որը մնում է բավական ցածր մակարդակի վրա: Ըստ գնահատականների, երկրում վաճառվող համակարգչային ծրագրերի 90%-ը հեղինակների կողմից արտոնագրված չէ պատճենահանելու և վաճառելու համար: Չնայած մտավոր սեփականության իրավունքի պաշտպանության ոլորտում առկա այս հիմնա-խնդիրներին, Ադրբեջանում սեփականության իրավունքի ընդհանրական համաթիվը (ՍԻՄԻ) 2010թ. 2007թ. համեմատ զգալիորեն բարելավվել է:
Վրաստանը ՍԻՄԻ ցուցանիշով զբաղեցնում է 113-րդ տեղն աշխարհում և 24-րդը' տարածաշրջանում [6, p. 96]: Վրաստանը ՍԻՄԻ ցուցանիշի հաշվարկման համար անհրաժեշտ տեղեկությունները սկսել է տրամադրել վերջերս, և այս երկրի համար ներկայացված են միայն 2010թ. ցուցանիշները: Իրավական ու քաղաքական միջավայրը բնութագրող ենթաբաղադրիչներից օրենքի ուժը (գերակայությունը) և կոռուպցիայի մակարդակի հսկողությունը բնութագրող ցուցանիշները որոշակիորեն բարձր են դատական համակարգի անկախության և քաղաքական կայունության ցուցանիշներից:
Սեփականության ֆիզիկական (գույքային) իրավունքների պաշտպան -վածությունը Վրաստանի ՍԻՄԻ ընդհանրական ցուցանիշի լավագույն բաղադրիչն է: Սեփականության գրանցման ընթացակարգի դյուրինությունը բնութագրող Վրաստանի ցուցանիշը հավասար է 9,6-ի, որն աշխարհի մակարդակով լավագույնն է: Այն պահանջում է ընդամենը 2 գործողություն, իսկ սեփականության գրանցումն ավարտվում է 3 օրվա ընթացքում: Թեև սահմանված է գրանցման նման պարզեցված ընթացակարգ, դեռևս տեսանելի հիմ-նախնդիրներ գոյություն ունեն սեփականության իրավունքների պաշտպանության և օրինականության պարտադիր նորմերն ապահովելու ոլորտում: Նշված հանգամանքները թույլ չեն տալիս սեփականության ֆիզիկական (գույքային) իրավունքների պաշտպանության մակարդակը գնահատել 4,4-ից, իսկ վարկի մատչելիությունը' 3,4-ից ավելի:
86
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոսյան
Նշվեց, որ մտավոր սեփականության իրավունքների պաշտպանության աստիճանը Վրաստանում ամենացածրն է տարածաշրջանում: Այս վատա-գույն բաղադրիչն իր ազդեցությունն ունի նաև Վրաստանի ՍԻՄԻ ընդհանրական ցուցանիշի վրա:
Գծապատկերներ 2-5-ում ներկայացված են Հարավային Կովկասի երեք երկրներում ՍԻՄԻ և դրա բաղադրիչների վերաբերյալ ցուցանիշները:
Գծապատկեր 2
Իրավական և քաղաքական միջավայրը բնութագրող ցուցաեիշները Հարավային Կովկասի երկրներում
Իրավական և քաղաքական միջավայրը
□ Հայասաան П Ադրբեջան □ Վրասաան
Գծապատկեր 3
Սեփականության ֆիզիկական (գույքային)իրավունքների պաշտպանությունը բնութագրող ցուցաեիշները Հարավային Կովկասի երկրներում
Սեփականության ֆիզիկական (գույքային) իրավունքները
□ Հայասաան П Ադրբեջան □ Վրասաան
87
Ա. Մարկոսյաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Գծապատկեր 4
Մտավոր սեփականության իրավունքների պաշտպանությունը բնութագրող ցուցաեիշեերը Հարավային Կովկասի երկրներում
Մտավոր սեփականության իրավունքը
□ Հայաստան П Ադրբեջան □ Վրասաան
Սեփականության իրավունքի միջազգային ինդեքսը Հարավային Կովկասի երկրներում
Սեփականության իրավունքի միջազգային ինդեքսը
Գծապատկեր 5
□ Հայաստան П Ադրբեջան □ Վրասաան
Անհրաժեշտ է հիշատակել երևույթի մի կողմի մասին ևս, որը նշված է «Economic Freedom of the World. 2010. Annual Report»mA [15]: Նկատի ունենք այն կապը, որը գոյություն ունի մի կողմից տնտեսական ազատության և մյուս կողմից իրավական համակարգի և սեփականության իրավունքների պաշտ-
88
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոպան
պանության միջև: Դրանց միջև տրամաբանական կապն ակնհայտ է. որքան լավ և ապահով են պաշտպանված սեփականության իրավունքները, այնքան լայն են տնտեսական ազատության շրջանակները և տնտեսվարող սուբյեկտների գործելու հնարավորությունները: Թեև սեփականության իրավունքի պաշտպանությունը չի կարելի նույնացնել տնտեսական ազատության հետ, սակայն այն ծառայում է որպես տնտեսական ազատության կարևորագույն նախադրյալ և բաղկացուցիչ մաս: Այսպիսով, ներկայացված հարաբերակցությունները վկայում են, որ քննարկվող կապերն առնվազն գործում են:
Freedom House-ի տվյալների համաձայն1, տնտեսապես ազատ երկրնե-րում ինչպես անհատական ազատությունները, այնպես էլ քաղաքական իրավունքները երկու անգամ ավելի լավ են պաշտպանված, քան տնտեսապես ոչ ազատ երկրներում: Անհատական ազատություններին են վերաբերում, օրինակ, տեսակետների արտահայտման ազատությունը և հոգևոր հավատի ազատությունը: Քաղաքական իրավունքների գնահատականն արտահայտում է այս կամ այն երկրի մարդկանց հնարավորությունները մասնակցելու քաղաքական գործընթացներին որոշումներ ընդունելու համար: Աղյուսակ 21-ում բերված են տնտեսական ազատության, անհատական ազատությունների և քաղաքական ազատությունների միջև եղած կապը հաստատող տվյալներ:
Աղյուսակ 21
Տնտեսական ազատության, անհատական ազատությունների և քաղաքական ազատությունների միջև եղած կապը
Ըստ տնտեսական ազատության ինդեքսի կարգը Անհատական ազատությունների գնահատականը Քաղաքական ազատությունների գնահատականը
Լավագույն քվարթիլ 1.7 1.9
էտկրորդ քվարթիլ 2.3 2.0
էտրորդ քվարթիլ 3.3 3.4
Վատագույն քվարթիլ 4.1 4.4
Աղբյուրը' Economic Freedom of the World, 2008. Annual Report. P. 21.
http://www.freetheworld.com/2008/EFN-2008ch1.pdf. Freedom House ոչ կառավարական կազմակերպության գնահատումն իրականացվում է 1-ից մինչև 7 սանդղակ, ըստ որում «1»-ը լավագույն, իսկ «7»-ը վատագույն ցուցանիշն է:
Մեկ այլ հետազոտության արդյունքում պարզվել է նաև տնտեսական ազատության և քաղաքական իրավունքների (օրինակ, ազատ և արդար ընտրությունները) և քաղաքացիական ազատությունների (օրինակ, խոսքի ազատություն) միջև եղած կապը (տե ս Գծապատկեր 6): Ըստ որում, քաղաքական
1 Freedom House-ը (Ազատության տուն) ոչ կառավարական կազմակերպություն է, որի կենտոնակայանը գտնվում է Վաշինգտոնում: Ստեղծվել է 1947թ. և զբաղվում է, մասնավորապես, քաղաքական և քաղաքացիական ազատությունների իրավիճակների ուսումնասիրություններով:
89
Ա. Մարկոսյաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
իրավունքները և քաղաքացիական ազատությունները չափվում եե 1-ից մինչև 7 սանդղակով: Ըստ որում, որքան փոքր է այդ ցուցանիշի արժեքը, այնքան մեծ են քաղաքական իրավունքները և քաղաքական ազատությունները:
Գծապատկեր 6
Տնտեսական ազատության և քաղաքական իրավունքների և քաղաքացիական ազատությունների միջև կապը
Աղբյուրը' Economic Freedom of the World, 2010, Annual Report, p. 19.
Ուսումնասիրվող երևույթի կարևոր կողմերից է սեփականության և պետության փոխհարաբերությունը' քաղաքական տարածության մեջ ազատության պաշտպանության տեսանկյունից: Մարդկային քաղաքակրթության անցած ուղին վկայում է, որ մասնավոր սեփականության պաշտպանությունը պետության կարևոր գործառույթներից մեկն է: Ազատության իրավունքի պաշտպանությանը զուգահեռ, դա, թերևս, միակ խնդիրն է, որ ազատական տնտեսագետների կողմից չի վիճարկվում: Հիմնվելով վերը բերված եզրահանգումների վրա կարելի է նույնիսկ որոշակի հիմնավորվածությամբ պնդել, որ սեփականության իրավունքի պաշտպանությունը, դրա ճիշտ հասկացության սահմաններում, նույնական է ազատության պաշտպանության հասկացությանը: Միևնույն ժամանակ, անհատի ազատության իրավունքը պետք է պաշտպանված լինի նաև պետության ոտնձգություններից: Իսկ դա հնարավոր է դառնում միայն այն ժամանակ, երբ ազատությունները երաշխավորված են իրավական առումով և ամենից առաջ սահմանադրությամբ:
90
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոսյան
Սեփականության պաշտպանությունն ամբողջական իրավական նորմերի համախմբի օգնությամբ կրկնակի ավանդ է դնում անհատական ազատությունների պաշտպանության գործի հիմքում' սեփականության լայն տարածումը ստեղծում է մեծ անկախություն պետական ազդեցությունից և հանգեցնում է իշխանության ապակենտրոնացման: Պետական ազդեցությունից մեծ անկախություն ասելով հասկանում ենք, եթե պետությունը տիրապետում է ռեսուրսներին ամբողջությամբ կամ դրա մեծ մասին, որոնք անհրաժեշտ են ապրանքների արտադրության համար, այսինքն բոլոր մարդիկ դառնում են պետությունից կախված: Այս դեպքում հատկապես պետական մարմիններն են որոշումներ կայացնում այս կամ այն մարդկանց խմբին ռեսուրսների և ապրանքների բաշխման սկզբունքների վերաբերյալ: Այդպիսի ազդեցությունը կարելի է օգտագործել մարդկանց կյանքի կառավարման համար նրանց գործողությունները գործնականորեն ուղղելով անհրաժեշտ հուն:
Վերոգրյալը վերաբերում է նաև ժողովրդավարական պետությանը: Ըստ որում նկատվում են մյուս խմբերի հաշվին մարդկանց որոշակի խմբերի շահերի իրացման միտումները: Տիպային օրինակ կարող է ծառայել սուբվենցիա-ների բաշխումը: Պետությունից փող ստացող մարդիկ միավորվում են հասնելու ընդհանուր նպատակի' խմբի անդամների համար պոտենցիալ օգուտների ապահովում, այսինքն սուբվենցիաներ ստացողների ցանկությունը շատ մեծ է: Այդ պատճառով էլ նրանք պատրաստ են իրենց շահերի իրացման հետ կապված ծախսերն իրենք կատարել: Նրանց կողմից սուբվեն-ցիաների ստացումը կարող է ազդել ընտրություններին մասնակցելու կամ չմասնակցելու վրա, նրանք, ովքեր վնասներ են կրել, այսինքն վճարողները, իրենց շատ թվաքանակի պատճառով այդ վնասները զգում են զգալիորեն ավելի պակաս: Այդ էֆեկտը հանգեցնում է ռեսուրսների վերաբաշխման գործընթացների մշտական վերարտադրության և սեփականության իրավունքի նկատմամբ նոր ոտնձգությունների երևան գալուն: Հատուկ վտանգ է պարունակում այն իրավիճակը, երբ ավելի ու ավելի շատ մարդիկ են կախվածության մեջ մնում պետության սոցիալական ծրագրերից: Նրանք պետությունից ստանում են իրենց եկամուտները և շատ հաճախ տնօրինում են ոչ զգալի սեփական ռեսուրսներ: Իրավական համակարգին և ժողովրդավարությանը հասցվող վտանգն այն է, որ ընտրությունների ժամանակ որոշումներ կայացնելիս այդ մարդկանց մեծ մասը կողմնորոշվում է բացառապես դեպի այն, թե պետական կարկանդակի որ մասը կստանա: Սեփականության արժեքը, ինչպես նաև ընդհանուր կանոնները, որոնց համաձայն օգտագործվում է սեփականությունը, հետին պլան են մղվում:
Անհատական ազատության միակ երաշխիքը համընդհանուր ճանաչում ստացած կանոններն են և դրանց անշեղ իրականացումը: Այսպիսով, ցանկա-
91
Ա. Մարկոպաե
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
ցած հասարակությունում, որտեղ ավելի շատ մարդիկ կախվածություն ուեեե պետությունից, ազատությունը չի կարող երկար ժամանակ գոյություն ուեեեալ: Տնտեսական իշխանության ապակենտրոնացումը ենթադրում է, որ տնտեսական դաշտում ավելի ու ավելի մեծ դեր է կատարում ոչ թե պետությունը, այլ տետեսվարող սուբյեկտները, իսկ սեփականության ընդհանուր ծավալում պետական բաժնեմասը նվազում է: Իհարկե, այե մարդիկ, որոնք ավելի շատ սեփականություն եե տնօրինում, իրեեց գործողությունների տարածման տեսանկյունից հնարավորություն եե ունենում մեծացնելու այե տնտեսական տարածքը, որտեղ կարող եե որոշումներ կայացնել, և որոնց շրջանակներում երաեք հնարավորություն կստաեաե հետևելու և իրացնելու սեփական շահերը, այլ ոչ թե ուրիշեերիեը: Նմաե մոտեցումն իրեեց գործողությունների նկատմամբ վստահության և ընդունած որոշումների պատասխանատվության զգացում է առաջացնում և դրանով իսկ ընդունած որոշումները պաշտպաեելու երաշխիք ստեղծում:
Տնտեսության ոլորտում մասնավոր սեփականության ավելի մեծ չափերով ընդլայնումը ձեռնտու է եաև հասարակությանը և երա յուրաքանչյուր անդամին, ով ուեի թեկուզ սեփականության փոքր մասեաբաժիե: Քաղաքական ոլորտում մասնավոր սեփականության տարածումը և ընդլայնումն առաջ եե բերում մտածողության բազմաձևության այլըետրաեքեեր: Այե հասարակությունում, որտեղ շատ եե մասնավոր սեփականատերերը, ավելի ուժեղ եե արտահայտվում երկարաժամկետ շահերը, իսկ իրավական անվտանգությունը դառնում է ավելի կարևոր, քաե ռեսուրսների և իրավունքների կարճաժամկետ վերաբաշխումները: Երկարաժամկետում դա բերում է երկրի կայունության, իեչը երա յուրաքանչյուր քաղաքացու, այդ թվում եաև երաեց համար, ովքեր սեփականատեր չեե, կարևոր և էակաե ձեռքբերում է:
Դեկտեմբեր, 2010թ.
Աղբյուրներ և գրականություն
1. Ազատակաեությաե հիմուեքեերը, Եր., Էդիթ Պրիետ, 2008:
2. Пайпс Р, Собственность и свобода, М., Московская школа политических исследований, 2000.
3. Бетелл Т, Собственность и процветание, М., ИРИСЭН, 2008.
4. Universal Declaration of Human Rights, Article 17, http://www.un.org/en/documents/udhr/
5. Working Group on Property Rights. (2008). Empowering the poor through property rights. In Making the law work for everyone. Volume II, United Nations, Development Programme, 25-42. New York: Commission on Legal Empowerment of the Poor.
6. International Property Rights Index, 2010 Report.
92
<21-րդ ԴԱՐ», թիվ 2 (36) 2011թ.
Ա. Մարկոսյան
7. Besley, T. & Ghatak, M. (2009, April 22). Reforming property rights. VoxEU.org. http:// www.voxeu.org/index.php?q=node/3484
8. Branstetter, L & Saggi, K (2009, October). Intellectual property rights, foreign direct investment, and industrial development (NBER Working Paper w15393). Cambridge, MA: The National Bureau of Economic Research, http://www.nber.org/papers/w15393
9. World Bank Institute’s 2009 Governance Matters.
10. The World Bank Group’s 2009 Doing Business Report, www.doingbusiness.org
11. World Economic Forum’s 2008-2009 Global Competitiveness Index, http:// gcr.weforum.org
12. Ginarte-Park Index of Patent Rights (2005), www1.american.edu/cas/econ/faculty/park/ Web%20Page%20Update%2010-08/IPP%20Data.xls
13. International Intellectual Property Alliance’s 2009 Special 301 Report, Sixth Annual BSA and IDC Global Software Piracy Study (2008), www.iipa.com/2009_SPEC301_TOC.htm
14. International Property Rights Index, 2009 Report.
15. Economic Freedom of the World. 2010. Annual Report”. James Gwartney, Joshua Hall and Robert Lawson, www.freetheworld.org
ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫЕ ОСНОВЫ СОБСТВЕННОСТИ
Ашот Маркосян
Резюме
Содержание прав собственности, как и их интерпретация, меняется со временем. Современные тенденции развития института собственности и целого ряда его составляющий изучаются соответствующими организациями, на основе чего и составляются международные индексы прав собственности. Защищенность собственности и возможность полной реализации прав собственности имеют важное значение при оценке социально-экономического, политического развития страны и перспектив ее дальнейшего развития. Данное обстоятельство также принимается во внимание при оценке степени демократии в различных странах. Проблемы становления и развития институтов собственности наиболее отчетливо проявляются в постсоциалистических странах. В то же время они являются приоритетными направлениями реализации национальных программ развития, осуществляемых правительствами данных стран.
В Республике Армения, так же как и в других республиках ЮжноКавказского региона, ситуацию в области становления и реализации прав собственности нельзя считать удовлетворительной. Это особенно касается проблем в области интеллектуальной собственности. На основе всестороннего анализа автор предлагает свое видение проблемы.
93
