CC BY
5INNOVATSION TA'LIM MUHITIDA HAMKORLIK TEXNOLOGIYASI ASOSIDA
TA'LIMNI TASHKIL QILISH Jalilova Dilshoda Ural qizi 2Roila Yuldoshvoyevna Xaydarova
1Nizomiy nomidagi TDPU Boshlang îch ta limda ona tili va uni o 'qtish metodikasi kafedrasi o 'qituvchisi 2Toshkent viloyati Bo'stonliq tumanidagi 14-maktab texnologiya fani
o'qituvchisi https://doi.org/10.5281/zenodo.10116121
Annotatsiya. Ushbu maqola innovatsion ta'lim muhiti shartlaridan kelib chiqqan holda o'quvchi-talabalar bilimini kengaytirishda hamkorlik texnologiyasi va undan foydalanishning ahamiyati haqida so'z yuritadi.
Kalit so'zlar: hamkorlik texnologiyasi, zamonaviy ta'lim muhiti, collaborative, guruh, o'quv faoliyati.
Аннотация. В данной статье говорится о значении технологии сотрудничества и ее использовании в расширении знаний обучающихся на основе условий инновационной образовательной среды.
Ключевые слова: технология сотрудничества, современная образовательная среда, совместная, групповая, образовательная деятельность.
Abstract. This article talks about the importance of collaborative technology and its use in expanding the knowledge of students based on the conditions of an innovative educational environment.
Keywords: cooperation technology, modern educational environment, collaborative, group, educational activities.
Bugung zamonaviy ta'lim muhiti o'quv materiallarini yetkazishning turli usullarini, ta'lim jarayoni ishtirokchilari o'rtasidagi aloqa va o'zaro munosabatlarning yangi shakllarini taklif qiladigan axborot texnologiyalari ta'sirida shakllantirilmoqda.
Ingliz tilidagi "collaborative" atamasining to'g'ridan-to'g'ri nusxasi sifatida "hamkorlik" sifatdoshi "qo'shma", "jamoa", "guruh", "birgalikda amalga oshiriladi", "umumiy" kabi so'zlarning doirasini aniqlashtirish uchun tobora ko'proq foydalanilmoqda. Tushuntirish foydalanishning hech qanday misollariga taalluqli emas, birinchi navbatda, telekommunikatsiya, inson va mashinaning o'zaro ta'siri va bilimlarni rasmiylashtirilgan shaklda qayta ishlashning rivojlanishi bilan mavjud bo'lgan yangi texnologiyalarning (shujumladan ijtimoiy texnologiyalar) tavsifiga tegishlidir. Guruhlarning avtomatlashtirilgan ishi samaradorligini keskin oshirish uchun ushbu texnologiyalardan bir vaqtning o'zida turli shakllarda foydalanish odatda birgalikdagi texnologiyalar deb ataladi.
Hamkorlikda o'qitish texnologiyasi mualliflaridan biri bo'lgan R.Slavinning ta'kidlashicha, o'quvchilarga topshiriqlarni hamkorlikda bajarish uchun ko'rsatma berilishi yetarli emas. O'quvchilar tom ma'nodagi hamkorlik, har bir o'quvchining qo'lga kiritgan muvafaqqiyatidan quvonish, bir-biriga sidqidildan yordam berish hissi, qulay ijtimoiy-psixologik muhit vujudga kelishi zarur.
Mazkur texnologiyada o'quvchilarning bilimlarni o'zlashtirish sifatini aniqlashda ularni bir-biri bilan emas, balki har bir o'quvchining kundalik natijasi avval qo'lga kiritilgan natija bilan taqqoslanadi. Shundagina o'quvchilar o'zining dars davomida erishgan natijasi jamoaga foyda
keltirishini anglagan holda mas'uliyatni his qilib, ko'proq izlanishga, bilim, ko'nikma va malakalarni o'zlashtirishga intiladi.
Hamkorlik pedagogikasida esa o'quvchi o'z o'quv faoliyatining sub'yekti sifatida qaraladi. Bunda o'qituvchi va o'quvchi pedagogik jarayonning sub'yektlari sifatida tenglashib, hamkorlik pedagogikasi jarayoni hosil bo'ladi. Ular o'zaro hamkor, hamdo'st, hamijodkor, hamishtirokchi, hamdard, hamboshqaruvchi bo'ladilar. Hamkorlik munosabatlari o'qituvchilar orasida, ma'muriyat bilan o'quvchilar va o'qituvchilar tashkilotlari bilan, rahbarlar, ota-onalar, jamoatchilik orasida ham o'rnatiladi.
Hamkorlik texnologiyasining ham o'z xususiyatlari bordir. Agarda shu texnologik xususiyatlarni hisobga olmasak, hamkorlik odatda ikki yoki undan ortiq ishtirokchilarni alohida erisha olmaydigan maqsadga erishish uchun birgalikda ishlaydigan interaktiv jarayon sifatidagina ta'riflanib qoladi.
Bilamizki, ba'zi ta'lim texnologiyalari o'qituvchilarning bir-biri bilan, o'qituvchi va o'quvchi yoki talabalarning bir-biri bilan o'zaro ta'sirini talab qiladi. O'qituvchining faol ta'lim usullaridan birini amalga oshirishi o'quvchi yoki talabalarning ushbu jarayonning turli tomonlariga ta'sir qilishini, o'quv materiali bilan va u bilan ishlashda bir-biri bilan o'zaro munosabatda bo'lishini nazarda tutadi. Guruhdagi faol o'rganish usullariga masalan, hamkorlikda o'rganish, hamkorlikda izlanish, fikr almashish, tengdoshlarni baholash kabi formativ baholash kiradi. O'quvchi yoki talabalarning avtomatlashtirilmagan («qo'lda") rejimida o'zaro ta'sirini o'z ichiga olgan eng oddiy yondashuvlarni ham amalga oshirish jiddiy resurslarni, ayniqsa vaqtni talab qiladi. Ayni mana shu jarayonda hamkorlik texnologiyasini joriy etish vaqtni tejashga va ko'zlangan maqsadga tezkolrik bilan erishishga yordam beradi.
Yuqoridagi fikrlar asosida hamkorlikdagi o'quv faoliyatining maqsadi o'zlashtiriladigan faoliyat va birgalikdagi harakatlar, munosabat va muloqotning boshqarish mexanizmini yaratishdir deyish mumkin. Hamkorlikdagi faoliyatning mahsuli o'quvchilar ilgari surgan yangi g'oyalar va o'zlashtirilayotgan faoliyatning mohiyatiga bog'liq maqsadlar va sheriklikdagi shaxs pozitsiyasini boshqarish istaklarining yuzaga kelishidir. Xulosa qiladigan bo'lsak, hamkorlikdagi faoliyat usuli deganda, o'qituvchi bilan o'quvchining birgalikdagi hatti-harakatlarining tizimini tushunish kerak. Bunday hatti-harakat o'qituvchining o'quvchiga ko'rsatadigan yordamidan boshlanadi, o'quvchilarning faolligi asta-sekin o'sib borib, butunlay ularning o'zi boshqaradigan amaliy va aqliy harakatiga aylanadi, o'qituvchi bilan o'quvchi o'rtasidagi munosbata esa sheriklik pozitsiyasi xususiyatiga ega bo'ladi.
REFERENCES
1. Dilshoda Jalilova. Boshlang'ich ta'lim o'qituvchilarining kasbiy kompetensiyasi tarkibir qizmlarining mazmun-mohiyati.«O'ZBEKISTONDAILM-FANNINGRrVOJLANISHISTIOBOLLARI" xalqaro ilmiy-amaliy anjumani 2022-yil 30-noyabr. 839-842-betlar. (https://doi.org/10.5281/zenodo.7377842)
2. Dilshoda Jalilova Ural qizi. Bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarida axborot kompetentligini rivojlantirish masalasining ahamiyati. RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR DAVRIDA TILLARNI INTENSIV O'QITISHNING PSIXOLOGIK- PEDAGOGIK JIHATLARI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ANJUMANI. 2023-yil 2-iyun (https://doi.org/10.5281/zenodo.7993607) .
3. Hojieva, Z. U. (2014). The Role of1' Mark" in Humanization of Didactic Relationships. In Young Scientist USA (pp. 33-36).
4. Jalilova D.U. Psychological And Technological Features of Increasing the Efficiency of Educational Activity of Talented Students in Presidential Schools. Journal of Pedagogical Inventions and Practices ISSN NO: 2770-2367 ( https://zienjournals.com ).
5. Roila Yuldoshvoyevna Xaydarova. METHODOLOGY OF FORMATION OF COMPETENCES OF PUPILS' INTEREST IN NATIONAL CRAFTS BASED ON THE CLUSTER APPROACH. SCIENCE AND INNOVATION INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 2 ISSUE 4 MARCH 2023. 373-374p.
6. Roila Yuldoshevna Xaydarova. THE IMPORTANCE OF THE CLUSTER APPROACH IN MODERN EDUCATION. SCIENCE AND INNOVATION INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 2 ISSUE 1 JANUARY 2023. 434-435p.
7. https://t.me/jalilova dilshoda 2292
8. https://t.me/ilmiy_yordam_beraman
9. https://cyberleninka.ru
10. http://scientists.uz
