Научная статья на тему 'Илғор педагогик технологиялар бўйича ўқув машғулотини лойиҳалаш'

Илғор педагогик технологиялар бўйича ўқув машғулотини лойиҳалаш Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
3004
360
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ўқув-услубий комплекс / педагогик ва ахборот технологиялари / лойиҳалаш / ўқитувчи ва ўқувчи мақсадлари / турли шаклдаги топшириқлар / таянч тушунчалар / ўқув жараёни / услуб / шакл / график ва техник воситалар / ташхислаш усуллари / educational complex / educational and information technology / design / objectives of teachers and students / different typs of exercises / basic concepts / learning process / method / form / graphic and technique recourses / methods of diagnostics

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Мавлянов А., Абдалова С. Р., Эрназаров А.

Мақолада илғор педагогик технологияларни қўллаш орқали ўқув машғулотини лойиҳалаш, бунда унинг номи, унга ажратилган соат, ўқитувчи ва ўқувчи мақсадлари, турли шаклдаги топшириқлар, таянч тушунчалар, интерфаол усуллар, ўқитиш воситаларини инобатга олиш ҳақида сўз юритилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DESIGNING OF EDUCATIONAL TRAININGS BASED ON PROGRESSIVE EDUCATIONAL TECHNOLOGY

In the article is discussed the design of lessons based on progressive pedagogical techniques, taking into consideration content of topics, time table, the teachers’ aims and students’ targets, different tips of exercises, and interactive methods of education.

Текст научной работы на тему «Илғор педагогик технологиялар бўйича ўқув машғулотини лойиҳалаш»

V_/

Мавлянов А.,

Олий ва урта махсус, касб-х,унар таълимини ривожлантириш маркази булим бошлиFи, физика-математика фанлари номзоди; Абдалова С.Р.,

Олий ва урта махсус, касб-х,унар таълимини ривожлантириш маркази булим бошлиFи, педагогика фанлари номзоди; Эрназаров А.Э.,

Самарканд ик,тисодиёт сервис институти мустак,ил тадкикотчиси

ИЛГОР ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАР БУЙИЧА УКУВ МАШГУЛОТИНИ ЛОЙИ^АЛАШ

МАВЛЯНОВ А., АБДАЛОВА С.Р., ЭРНАЗАРОВ А. ИЛ¥ОР ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАР БУЙИЧА УК,УВ МАШ¥УЛОТИНИ ЛОЙИЦАЛАШ

Маколада 1^ор педагогик технологияларни куллаш оркали укув машFулотини лойих,алаш, бунда унинг номи, унга ажратилган соат, укитувчи ва укувчи максадлари, турли шаклдаги топшириклар, таянч тушунчалар, интерфаол усуллар, укитиш воситаларини инобатга олиш х,акида суз юритилади.

Таянч суз ва тушунчалар: укув-услубий комплекс, педагогик ва ахборот технологиялари, лойих,алаш, укитувчи ва укувчи максадлари, турли шаклдаги топшириклар, таянч тушунчалар, укув жараёни, услуб, шакл, график ва техник воситалар, ташхислаш усуллари.

МАВЛЯНОВ А., АБДАЛОВА С.Р., ЭРНАЗАРОВ А. ПРОЕКТИРОВАНИЕ УЧЕБНЫХ ЗАНЯТИЙ НА ОСНОВЕ ПРОГРЕССИВНЫХ ПЕДАГОГИЧЕСКОЙ ТЕХНОЛОГИЙ

В данной статье речь идёт о проектировании учебных занятий на основе применения прогрессивных педагогических технологий, учитывая содержание тем, выделенные занятиям часы, учебные цели преподавателя и учащихся, разные виды заданий, ключевые слова и интерактивные методы обучения.

Ключевые слова и понятия: учебно-методический комплекс, педагогические и информационные технологии, проектирование, цели учителя и учащегося, различные формы заданий, основные понятия, учебный процесс, метод, форма, графические и технические средства, методы диагностики.

MAVLYANOV A., ABDALOVA S.R., ERNAZAROV A. DESIGNING OF EDUCATIONAL TRAININGS BASED ON PROGRESSIVE EDUCATIONAL TECHNOLOGY

In the article is discussed the design of lessons based on progressive pedagogical techniques, taking into consideration content of topics, time table, the teachers' aims and students' targets, different tips of exercises, and interactive methods of education.

Keywords: educational complex, educational and information technology, design, objectives of teachers and students, different typs of exercises, basic concepts, learning process, method, form, graphic and technique recourses, methods of diagnostics.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 2

Маълумки, Кадрлар тайёрлаш миллий дастурида1 уцув маштулотлари жараёнини уцув-услубий комплекслар, илтор педагогик технологиялар билан таъминлаш вазифала-ри алоцида эътироф этилган. Бу бежиз эмас, чунки замо-навий педагогик технология таълим жараёнини эскилик сарцитларидан холи этиш, уни бугунги кун талабига мос цолда такомиллаштириш ва урта махсус, касб-цунар таъ-лими Давлат таълим стандарти талабларига мувофиц кадрлар тайёрлашнинг муцим омилларидан бири булиб цисобланади.

Укитувчининг асосий педагогик эх,тиёжи ургатиш, етказиб бериш айнан укув машFу-лотида амалга ошади. Шундай экан, укув машFулоти жараёнини ташкил килишга туFри, янгича муносабат керак. Бу жараёнда укитувчи олдида мух,им бир масала туради, у х,ам булса таълим олувчиларни билим олишга жалб килишдир.

Замонавий укув машFулоти факат уки-тишнинг метод ва шакллари билан чекланиб колмай, балки таълим-тарбия, ривожланти-риш максадларини амалга ошириш, укитувчи ва таълим олувчи фаолиятида биргаликдаги узаро боFликликни руёбга чикаришни талаб килади.

Укув машFулоти укитувчидан ижодий педагогик тафаккур, педагогик мах,оратни талаб килади. Унинг укитиш воситалари, унинг ижодкорлиги, куп киррали билими, фаолияти-га асосланади. Укув машFулотларини утказиш, уларнинг муваффакияти укитувчининг наза-рий ва касбий тайёргарлигига боFлик.

Укув машFулотига тайёрланиш жараёни-да укитувчи шу фанга карашли, психологик-педагогик, методик китоблар, журнал ва га-зеталарни мунтазам равишда укиб бориши, бадиий адабиёт, интернетдан фойдаланиши керак. Укув машFулоти жараёнида воситалар турли булиши мумкин. Бу укитувчининг их-тисослиги, кизикувчанлиги, эх,тиёжлари, интеллектуал фаоллигига боFлик. Албатта, бунда урганилаётган мавзу мазмунини тах,лил килиш мух,им ах,амиятга эга. Укув машFулоти бир неч-та омиллардан иборат. Укитувчи х,ар бир укув машFулотида 3 та масалага эътибор каратиши керак. Булар:

- тарбиявий масалалар, таълим олувчи-ларнинг булаётган х,одисалар, атрофга булган

1 Кадрлар тайёрлаш миллий дастури. - Т., 1997. -10-б.

дунёкарашини шакллантиради, уларда инсон-парварлик, ватанпарварлик рух,ини тарбия-лайди;

- илм оширадиган масалалар таълим олувчиларни билим, куникма ва малакалар билан куроллантиришни уз ичига олади;

- билиш масалалари, уларда урганилаётган материаллардан асосийси, мух,им жойлари-ни ажрата олиш кобилияти, укув фаолиятида ва фикрлашда мустакил булиш, укишда кийинчиликларни енгишини шакллантиради.

Тажрибали укитувчи томонидан таълим олувчиларнинг укув машFулотидаги мух,им жойлари, кайси жойини эслаб колиш, кайси жойидан шунчаки хабардор булиши ке-раклиги аникланади. Укув машFулотининг кандай булиши укитувчининг ижодкорлиги ва мах,оратига боFлик.

ИлFор педагогик технология буйича укув машFулотини лойих,алашда укитувчининг тайёргарлиги мух,им цисобланади. Кузатиш ва тах,лиллардан маълум булишича, бу фаолиятда укитувчилар жиддий кийинчиликка учрайди ва бу улардан юкори малака х,амда тажрибага эга булишни талаб килади. Чунки бунда аник курсатмалар тузиш нисбатан купрок ижодий ёндашишни талаб килади2.

Укув машFулотларини ташкил этиш ва утказиш буйича килинадиган ишлар асосан икки кисмдан иборат булиши лозим: машFулот лойицасини тайёрлаш ва уни амалга ошириш. МашFулот лойицасини тайёрлаш укитувчи туза олиш фаолиятининг мацсули булиб, катор умумий хусусиятларга эга. Лойих,а асосида укитувчи ва таълим олувчиларнинг келажак-да биргаликда амалга оширадиган фаолияти ётади.

2 Ишматов К. Педагогик технология асослари. - Наманган, НамМПИ, 2004. -84-85-б.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 2

МашFулот лойихаси маълумот мазмунини Давлат таълим стандартлари талаблари асо-сида тахлил этишдан бошланади. Тахлил маълумот мазмуни элементлари (билим, куникма ва малакалар, ижодий фаолият тажрибаси, му-носабатлар) дастурларда кандай берилганли-ги, дарсликларда кандай акс эттирилганлигига каратилади. Кейин машFулот мавзуси мазмуни урганилади, у ёки бу мавзуни урганишдан кузда тутилган максад, таълимнинг дидактик максади, укитувчи ва таълим олувчилар максади, максадларни амалга ошириш ва хисобга олиш варакалари, бериладиган уй иш-лари микдори, мавзулар буйича утказиладиган тест саволлари, рейтинг назорати боскичлари, эталон даражасида узлаштириш усули олдин-дан белгилаб куйилади.

МашFулот лойихасини амалга ошириш жа-раёнида урганилган билимларга ишлов бериш-да жорий назорат натижаларига асосланиб лойихага янги узгариш, кушимча ва тузатиш-лар киритиш; мавзу буйича умумий хулосалар чикариш; чикарилган хулосаларни мураккаб укув холатларига татбик килиш; оралик назорат натижаларига кура мавзу буйича ахборот туплаш; тупланган ахборотларга ишлов бериш жараёнларида укувчилар эришган ютукларни тахлил килиш; уларнинг билим ва малакаси, ижодий фаолият тажрибасидаги камчилик-ларини курсатиш; гурухдаги хар бир таълим олувчига якуний назоратгача бажариладиган кушимча топширикларни бериш; уларни укув материалини янада атрофлича узлаштиришга раFбатлантириш; якуний назоратнинг асосий вазифаси таълим олувчиларнинг маълумот ва таълим мазмуни элементларини эталон даражасида узлаштиришларини аниклаш; эталон даражасидан паст узлаштирган укувчиларни огохлантириш; кушимча топшириклар бериш кабилар амалга оширилади.

Замонавий педагогик технология таълим максадини аник урнатишдан бошлаб, то унинг натижаларини бахолашгача булган боскичларнинг хар бири учун ижодий фао-лиятни талаб этади. Укитувчи машFулотларни педагогик технология буйича лойихалашда куйидагиларга амал килиши мухим хисоб-ланади: укув машFулоти бошида таълим олувчиларда утиладиган мавзуни урганишга нисбатан кизикиш уЙFотиш; машFулот укув

максадларини уларга эълон килиш, за-рур булса, уларга узгартиришлар киритиш; машFулотни укув фаолиятини ташкил этиш шакллари билан алмаштириб туриш; маъру-за ва амалий машFулотларда укиш ва ёзиш оркали танкидий фикрни ривожлантириш хамда мавзу учун танлаб олинган интерфаол усуллардан фойдаланиш ва бошкалар.

Мавзуни лойихалашда, унинг номининг мазмуни, унга ажратилган соат, укитувчи ва таълим олувчи максадлари, турли шакл-даги топшириклар, таянч тушунчалар, уки-тувчининг таълим олувчи укув фаолиятини бошкаришининг услуби ва шакли, укитишнинг график ва техник воситалари, ташхислаш усул-лари кабилар курсатилади.

Хозиргача укув машFулотларини лойихалаш буйича олимларимиз узларининг турлича карашларини таклиф этиб келишган1. Лекин мазкур маколада ёритилган лойихалаш усули асосида укув машFулотларини ташкил этиш уз самарадорлиги билан ажралиб туради хамда таълим олувчиларнинг билим, куникма ва ма-лакаларини шакллантириш хамда ривожлан-тиришда мухим хисобланади.

Укув машFулотини лойихалашни куйидаги кетма-кетликда амалга оширишни касб-хунар коллежларида «Бино ва иншоотлар курилиши» тайёрлов йуналишида укитиладиган <^ишт ва тош териш ишлари технологияси» фани мавзуси мисолида куриб чикамиз.

Мавзу: «Табиий ноцулай шароитларда гишт-тош териш»

1. Машгулот боскичлари ва вацт тац-симоти.

1-боскич - кириш - 5 дакика.

2-боскич - асосий кисм- 55 дакика.

3-боскич - якуний кисм - 20 дакика.

2. Умумий мацсадлар. Мавзу юзаси-дан таълим олувчида кандай билим, куникма ва малакаларни шакллантириш мухимлиги аниклаштирилади, шу асосида мавзу максадлари белгилаб олинади.

1 Мавлянов А. ва бошк. Касб-хунар коллежларида мах-сус фанларни укитиш методикаси. - Т., 2013, -77-79-б; Омонов Х.Т. Педагогик технологиялар ва педагогик махорат. - Т., 2012. -49-50-б; Сайидахмедов Н.С. Педагог махорат ва педагог технология. / Проф. Ш.Шаропов тахрири остида - Т.: УзМУ кошидаги ОПИ, 2013. -32-б; УМКХТ ривожлантириш институти. «Замонавий таълим технологиялари: мазмун, лойихалаштириш ва амалга ошириш». / Экспресс-кулланма. - Т., 2001.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 2

3. Укитувчи максади.

Таълимий. Мавзуни баён килиш жараёни-да таълим олувчиларда эгаллаган билимлари-ни амалиётда куллаш куникмаларини шакл-лантириш билан белгиланади.

Тарбиявий. Мавзуни баён килиш жараё-нида таълим олувчиларда узаро муносабат, мустакил фаолликка асос булувчи мотивларни шакллантириш билан белгиланади.

4. Таълим олувчи максадлари.

Когнитив укув максади со^асида. Ёз ша-

роитида Fишт-тош териш, киш фаслида Fишт-тош териш усуллари, зилзила руй берадиган ерларда Fишт-тош териш ишларини бажариш-га оид асосий тушунчаларни билиб олади.

Психомотор укув максади со^асида. Мавзуга оид олган билимларини турли топширикларни бажариш оркали мустах,-камлайди.

Аффектив укув максади со^асида. Та-

биий нокулай шароитларда Fишт-тош териш ишлари ахамиятини бахолай олади. Улардан курилишда максадга мувофик холда фойдала-ниш зарурлигини англайди.

5. Машгулот лойи^аси.

Таянч тушунча ва иборалар - коришма, брезент, цемент, охак, хавоза тупрок, вертикал чок, арматура, кия штраба, лоташ, целлофан плёнка, калорифер.

Педагогик вазифалар - мавзунинг назарий ва амалий асослари хакида маълумот бериш.

Машгулот турлари - иллюстратив ва муаммоли тушунтириш.

Машгулот шакли - маъруза, бахс-муно-зара.

Машгулот усули - намойиш, оFзаки баён.

Машгулот методи - техник диктант, фаол-лаштирувчи саволлар, блиц-суровнома.

Машгулотда фойдаланиш мумкин булган укитиш технологияси - лойихалаш.

Муаммоли машгулот. МашFулотда педагог томонидан таълим олувчи учун муаммоли вазият ташкил этилади. Муаммони ечиш, са-волларга жавоб бериш йули билан эгалланган билим мустахкамланади.

Машгулот воситалари.

Укитувчи учун. Методик кулланма, иш-ланмалар, укув дастури, дарс режаси, маъруза матни.

Таълим олувчи учун. Дарслик, жадваллар, таркатма материаллар, технологик харита, топширик варакаси.

Машгулот утказиш учун. Слайдлар.

Машгулот вазифаларини ишлаб чикишни енгиллаштириш учун фойдаланиш мумкин булган феъллар руйхати. Айтиб беринг, так-рорланг, изохланг, амалга оширинг, умумлаш-тиринг, лойихаланг, муносабат билдиринг, на-зорат килинг.

Мавзуни баён килиш жараёни. Таълим олувчиларни аклий хужумга тортиш учун фаоллаштирувчи саволлар берилади.

1. Мавзуга оид кандай маълумотларга эга-сиз?

2. Бу туFрисида олдиндан нималарни била-сиз?

3. Кандай таклифларингиз бор?

Кириш. Бугунги кунда курилишда ёз шароитида ва киш фаслида Fишт-тош териш усуллари, зилзила руй берадиган ерларда Fишт-тош териш ишларини бажариш ишлари алохида урин тутади.

Ёз шароитида гишт-тош териш. Fи шт-тош курилмаларидан жазирама ва курук иссик шароитда, бино ва иншоотларни тик-лашда куйидаги талабларга риоя этилади: коришманинг ёйилувчанлиги ва намлиги та-шиш даврида меъёрдагидан кам булмаслиги»; усти очик транспорт воситаларида брезент билан ёпиш ёки махсус транспорт воситаларида ташиш; коришмалар хар бир партиясининг сув тутувчанлик даражасини иш давомида камида бир марта текшириш, микдор лаборатория ша-роитидаги меъёрнинг камида 75%ини ташкил этиши; коришманинг катламланиб, булакланиб колиш даражасини текшириб туриш, мослаш-тирилмаган транспорт воситасида 5 км дан ортик масофада ташиб келтирилса, иш куни давомида камида икки марта текшириш, бунда коришманинг ёйилувчанлик даражаси 1214 см булганида коришманинг булаклангани 25 см дан катта булмаслиги, ташиш даврида намлиги камайган коришмани иш жойи-да зарур микдорда сув кушиб фойдаланиш; йирик тошли ёки блокли теришда коришма юкори пластикликка эга булиши, буйлама ва кундаланг чоклар тулик тулдирилиши; иссик об-хаво шароитида коришмага пластиклик даражасини саклаш хусусиятини берувчи кимё-вий кушимчаларни кушиш ва бошкалар.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 2

V_/

1-жадвал. Т-схема тузиш

№ Топшириклар Ха Йук

1. Коришманинг намлиги ташиш даврида меъёрдагидан кам булмаслиги учун усти очик транспорт воситаларида ташиш мумкинми?

2. Коришмалар хар бир партиясининг сув тутувчанлик даражасини иш давомида текшириш шартми?

3. Йирик тошли ёки блокли теришда коришма юкори пластикликка эга буладими?

4. Иссик об-хаво шароитида коришмага пластиклик даражасини саклаш хусусиятини берувчи кимёвий кушимчаларни кушиш шартми?

5. Танаффусдан кейин деворга сув сепмасдан коришма тортиб Fишт-тош териш ишларини бошласа буладими?

Кириш сунгида таълим олувчиларга уни мустахкамлаш учун 1-жадвал берилади.

Асосий боскич.

Киш фаслида гишт-тош териш усуллари.

Узбекистон иклим шароити учун Fишт-тошдан бино ва иншоотларни куриш самарали хисобланади. Шу жихатдан бу ишлар йил буйи узлуксиз олиб борилади. Лекин киш шароити-да ишларни бажаришнинг узига хос кийин-чиликлари мавжуд. Совук хароратли кунларда бино ва иншоотларни тиклаш учун кабул килинган териш усули, нархи, мехнат сарфи, цемент, электр куввати, ёнилFи кабилар сарфи курсатилган дастлабки техник-иктисодий хисоблар тузилиши зарур. Кишда Fишт териш-нинг кабул килинган усули, ишларнинг бажа-рилиш вакти ва фойдаланиш давридаги мустахкамлиги таъминланиши керак. Кишда Fиштнинг тугри шаклли тош ва йирик блоклар-дан териш усулларидан бири танланади.

Таълим олувчиларга куйидаги тестларни бажариш топширилади:

1. Узбекистон иклим шароити учун гишт-

тошдан бино ва иншоотларни куриш___

хисобланади.

А) Уртача. Б) Яхши. В) Ёмон. Г) Самарали.

2. Совук ^ароратли кунларда бино ва иншоотларни тиклаш учун техник-иктисодий ^исоблар тузилиши зарурми?

3. Кишда гишт териш усулларидан бири кайси?

А) ТуFри шаклли тош. Б) Йирик блоклардан териш. В) Учбурчакли шакл. Г) Кичик блоклар-дан териш.

Музлатиш усули оддий девор тиклашда кенг таркалган тежамли усулдир. Бунда Fишт-тош териш очик хавода, худди иссик об-хаво ша-роитидагидек олиб борилади, лекин иш жараё-нида юкори маркали коришмадан фойдала-

нилади. Улар пластик ва осон ёйилиши керак. Ташкаридаги об-хавога караб коришманинг харорати белгиланади.

Музлатиш усулидан баландлиги 15 м гача булган Fиштли биноларни куришда фойдала-нилади. Fиштларни теришда ички, ташки ва урта каторлар бир вактда терилиб, тугатили-ши керак. Танаффус вактида вертикал чоклар коришма билан тулдирилади ва терилган девор устига толь, рубероид ёки брезент ёпиб куйилади. Уста иш сменаси давомида тулик бир поFона баландликдаги Fишт каторларини узилишсиз териши керак. Булинмалар улчами ёздагидан камрок масофада булиши зарур.

Деворнинг узилиш жойларидаги горизонтал чокларга арматуралар жойланиб, кия штраба-лар х,осил килиниб Fиштлар терилади. Бунда девор эни буйича хар ярим Fиштга бир стер-жен (диаметри 4-6 мм) ёткизилиб, уларнинг учлари (камида 1 м) девор ичида колдирилади. Арматуралар штрабаларга баландлиги буйича хар 5-6 каторда куйилади.

Музлатиш усулида Fишт терилганда коришма мустахкамлиги меъёрий даражага етиб улгурмасданок музлаб колади. Хаво исиши билан яна эрийди ва кайта котиш жараёни бошланади, аммо лойихадаги мустахкамликни олмайди. Шуни хисобга олган холда агар хавонинг харорати -5°-20°С гача булса, ишла-тиладиган коришманинг маркаси бир даражага, -20°С дан ортик булса, камида икки даражага оширилиши керак. Бир хил таркибли ва маркали коришмадан тайёрланган деворнинг мустахкамлиги ёздагига нисбатан 16-18% гача кам булади.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Таълим олувчиларга куйидаги саволлар-га жавоб бериш айтилади:

1. Нимага караб коришманинг харорати белгиланади? 2. Fиштларни теришда ички, ташки ва урта каторлар качон тугатилиши керак?

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 2

14 ТАЪЛИМ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ / ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ТЕХНОЛОГИИ ч_/

2-жадвал. Эгаллаган билимларингиз асосида к,уйидаги жадвални тулдиринг.

Асосий тушунчалар Уларга изох беринг

1. Коришма

2. Брезент

3 Цемент

4. Ох,ак

5. Чок

6. Арматура

7. Штраба

8. Лоташ

3. Бир хил таркибли ва маркали коришмадан тайёрланган деворнинг мустахкамлиги ёздаги-га нисбатан канчагача кам булади? 4. Кимёвий кушимчали коришмалар иш жойига кандай холда келтирилиши керак? 5. Тош-бетонли де-ворларда электродлар нимага махкамланади?

Зилзила руй берадиган ерларда гишт-тош териш ишларини бажариш. Зилзила куп булиб турадиган жойларда Fишт-тош териш куйидаги талаблар асосида олиб бори-лади: харорат 25°С дан юкори булганда Fишт ва коришма яхши котиши учун Fиштни иви-тиб хамда чанг ва бошка ифлосликлардан тозалаб териш; йирик блоклар ва хажмий оFирлиги 1800 кг/м3 дан ортик тошларни те-ришда коришманинг пластиклиги (стандарт конус чукишининг 60-80 мм) булиши керак; Fиштлар, енгил жинсли тошлар теришда ва йирик блокли курилмаларнинг вертикал чок-ларини тулдиришда коришманинг пластиклиги стандарт конус чукишининг 120-140 мм булиши зарур.

Укитувчи жавобларни умумлаштириб, те-гишли хулоса чикаради. Таълим олувчиларга мурожаат килади ва туFри жавоблар хамда фикрларни кайд килади. Уларга эркин фикр ай-тишга рухсат берилади ва раFбатлантирилади. Улар тинглайди, ёзади, аниклайди, савол-лар беради. Саволларга жавоб беради. Хар бир таянч тушунча ва ибораларни мухокама килади. Кичик гурухга булиниб, куйилган ма-салани, белгиланган вакт ичида узаро мулокот оркали ечади.

Якуний босцич. Укитувчи мавзу буйича умумий хулосага келади. Таълим олувчилар-ни бахолайди. Навбатдаги машFулот вазифа-ларини эълон килади. Мустакил тайёргарлик куришларини сурайди. Уларга уйга мустакил бажариш учун топширик беради. Улар тинг-

лайди, мустакил ишлаш учун топширикларни ёзиб олади.

Сунгра таълим олувчиларга техник диктант ёздирилади.

Техник диктант. Харорат ... °С дан юкори булганда Fишт ва коришманинг яхши котиши учун Fиштни ивитиб хамда чанг ва бошка ифлосликлардан тозалаб териш керак. Йирик блоклар ва хажмий оFирлиги ... кг/м3 дан ортик тошларни теришда коришманинг пластиклиги (стандарт конус чукишининг 60-80 мм) булиши керак. Енгил жинсли ковакли ... лар-ни ва сарик лёсс кумок тупрокдан ясалган Fиштларни теришдан олдин бир дакика ... га ивитиб олиш керак. Теришда коришманинг пластиклигини ошириш максадида ... ли ёки ... ли кушимчаларни меъёр даражаси-да кушиш мумкин. Сув шимувчанлиги 20% ва ундан ортик булган тошларни териш ... усули-да бажарилади. Коришманинг маркаси ... ва ундан кичик булганда металл белбоFларини занглашдан саклаш чораларини куриш зарур. Асосан ... каторли (занжирли) боFлаш ёки ... каторли боFлаш усули кулланилади.

Таълим олувчиларга мустакил ишлаш учун 2-жадвалдаги топширик берилади.

Бу мавзуда таълим олувчини бахолаш юкоридаги каби амалга оширилади.

Уйга вазифа:

1. Мавзуга оид эссе ёзиб келинг.

2. Мавзуга оид Т-схема тузинг.

3. Кейинги мавзуни укиб келинг.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати келти-

рилади.

Мазкур лойихалаш укув жараёнининг техно-логик даражасини тулик ифодалайди, амалда жорий этилиши эса укитувчини юкори мала-кали мутахассисга айлантиради, таълим олув-чининг нуфузини оширади ва ижодий фаоли-

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 2

ятни ривожлантиришнинг янги кирраларини очади.

Умуман олганда бошка мавзуларда цам машFулотларни юкоридаги курсатмалар асо-сида лойицалаш таълим олувчиларнинг би-лим, куникма ва малакаларини шакллантириш цамда ривожлантиришга ижобий таъсир этади.

Шунинг учун цам фан укитувчиларига укув машFулотларини ташкил этишда ушбу лойицалаш усулига алоцида эътибор кара-тишларини таклиф этамиз, яъни:

- укув машFулотларини лойицалаштиришда мезонни туFри аниклаш;

- укув максадларини тоифалаштириш;

- максадлардан аниклаштирилган натижа-лар олинишини кетма-кетликда ишлаб чикиш;

- уларга мос равишда диагностик тестлар тайёрлаш;

- урганиладиган материални кисмларга бу-либ урганилиши лозим булган укув бирликла-рини аниклаш;

- уларни тацлил килиш ва урганиш буйича кайта ишлаб чикиш;

- укув бирликлари аниклангач, уларни урганишда кандай натижаларга эришишни бирма-бир аниклаш;

- эришилган натижаларни текшириш учун диагностик характердаги тест назоратларини утказиш.

Адабиётлар:

1. Кадрлар тайёрлаш миллий дастури. - Т., 1997.

2. Ишматов К. Педагогик технология асослари. - Наманган, НамМПИ, 2004. -84-85-б.

3. Мавлянов А. ва бошкалар. Касб-цунар коллежларида махсус фанларни укитиш ме-тодикаси. Укув кулланма. - Т., 2013. -77-79-б.

4. Омонов Х.Т. Педагогик технологиялар ва педагогик мацорат. - Т., 2012. -49-50-б.

5. Сайидахмедов Н.С. Педагогик мацорат ва педагогик технология. / Проф. Ш.Шаропов тацрири остида - Т. УзМУ кошидаги ОПИ, 2013. -32-б.

6. Замонавий таълим технологиялари: мазмун, лойицалаштириш ва амалга ошириш. / Экспресс-кулланма. - Т., УМКХТ ривожлантириш институти, 2001.

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 2

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.