Научная статья на тему 'Икки киримли тўлқинсимон сиртли винтнинг оғма тебранишлари таҳлили'

Икки киримли тўлқинсимон сиртли винтнинг оғма тебранишлари таҳлили Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
20
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Винтли конвейер / икки киримли тўлқинсимон сиртли / қайишқоқ / таянч / подшипник / бикрлик / оғма тебраниш / бурчак тезлик / қамров / технологик куч / инерция моменти / боғланиш графиги / момент / диссипация. / Винтовой конвейер / волновая поверхность / упругая основание / подшипник / скоба / прогиб / угловая скорость / охват / технологическое усилие / момент инерции / график сцепления / крутящий момент / диссипация.

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Джураев Анвар Джураевич, Давидбоев Бахтиёр Низомиддинович, Жўраев Нодирбек Нормурадович

Мақолада қайишқоқ таянчли подшипник корпуси бўлган икки киримли ва тўлқинсимон юзали конвейер винтининг оғма тебранишларини назарий тадқиқотлар асосида таҳлили келтирилган. Подшипникли таянчлар резинали втулкалари икки хил бикрликда олинганда, винтни оғма тебранишларининг ўзгариш қонуниятлари таянчлар бикрлигига, винт инерция моментига ва технологик қаршилик кучини ўзгаришига қараб олинган. Таҳлиллар асосида винт параметрларини тавсия қийматлари аниқланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по технике и технологии , автор научной работы — Джураев Анвар Джураевич, Давидбоев Бахтиёр Низомиддинович, Жўраев Нодирбек Нормурадович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Анализ прогибных колебаний двухзаходного винта с волновой поверхностью

В статье представлен анализ, основанный на теоретических исследованиях, прогибных колебаний двухзаходного волнового поверхности конвейерного винта с упругом корпусом подшипника. Получены законы изменения прогибных колебаний винта при получении резиновых втулок подшипниковых опор на двух разных высотах в зависимости от жесткости подшипников, момента инерции винта и изменения технологического сопротивления. На основании анализа были определены рекомендуемые значения параметров шнека.

Текст научной работы на тему «Икки киримли тўлқинсимон сиртли винтнинг оғма тебранишлари таҳлили»

УДК. 621.02

ИККИ КИРИМЛИ ТУЛКИНСИМОН СИРТЛИ ВИНТНИНГ ОГМА ТЕБРАНИШЛАРИ ТА^ЛИЛИ

Джураев Анвар Джураевич т.ф.д., профессор (Тошкент тукимачилик ва енгил саноат институты)

anvardiuravev1948@mail.ru+998931813804

Давидбоев Бахтиёр Низомиддинович т.ф.д., доцент (Фаргона политехника институти) bahtivardavidbaev@mail. ru +998906348758

Жураев Нодирбек Нормурадович таянч докторант (Узбекистон Республикаси Фанлар академияси Навоий булими)

Nodiriura@mail.ru +998936677676

Аннотация. Маколада кайишкок таянчли подшипник корпуси булган икки киримли ва тулкинсимон юзали конвейер винтининг огма тебранишларини назарий тадкикотлар асосида тахлили келтирилган. Подшипникли таянчлар резинали втулкалари икки хил бикрликда олинганда, винтни огма тебранишларининг узгариш конуниятлари таянчлар бикрлигига, винт инерция моментига ва технологик каршилик кучини узгаришига караб олинган. Тахлиллар асосида винт параметрларини тавсия кийматлари аникланган.

Аннотация. В статье представлен анализ, основанный на теоретических исследованиях, прогибных колебаний двухзаходного волнового поверхности конвейерного винта с упругом корпусом подшипника. Получены законы изменения прогибных колебаний винта при получении резиновых втулок подшипниковых опор на двух разных высотах в зависимости от жесткости подшипников, момента инерции винта и изменения технологического сопротивления. На основании анализа были определены рекомендуемые значения параметров шнека.

Annotation. The article presents an analysis of the deflection oscillations of the conveyer screw with two inlet and waveform surfaces, which are the bearings housing with a sliding base, on the basis of theoretical studies. The laws of change of screw deviation oscillations when the bearings with the bearings are obtained in two different bikrs, the rubber vtules are obtained depending on the change in the strength of the supports, the screw inertia torque and the technological resistance. Based on the analysis, the recommended values of the screw parameters were determined.

Калит сузлар. Винтли конвейер, икки киримли тулкинсимон сиртли, кайишкок, таянч, подшипник, бикрлик, огма тебраниш, бурчак тезлик, камров, технологик куч, инерция моменти, богланиш графиги, момент, диссипация.

Ключевые слова. Винтовой конвейер, волновая поверхность, упругая основание, подшипник, скоба, прогиб, угловая скорость, охват, технологическое усилие, момент инерции, график сцепления, крутящий момент, диссипация.

Keywords. Screw conveyer, two-beam waveform surface, elastic, base, bearing, rigidity, deviation vibration, angle speed, coverage, technological power, inertia moment, connecting chart, torque, dissipation

Кириш. Ишлаб чикариш корхоналарида махсулотни ташиш, юклаш ва тушириш

механизмларининг юкори, самарали конструкцияларини лоиихдлаш, уларни параметрларини асослашда кинематик ва динамик анализ усулларини куллашга алох,ида эътибор берилмокда. Жумладан, ресурстежамкор винтли конвеИер, винтларининг такомиллашган конструкцияларини ишлаб чикиш оркали технологик машиналарнинг иш унумдорлигини ошишига, мах,сулот сифатини юкори булишига эришиш буИича кенг камровли илмиИ-тадкикот ишлари олиб борилмокда. Ушбу Иуналишда барча ишлаб чикариш корхоналарида мах,сулотни ташувчи винтли конвеИерларнинг янги конструкцияларини яратиш натижасида конвеИер эх,тиёт кисмларининг узок муддат ишлаши, иш унумдорлигининг юкорилиги, эх,тиёт кисмларнинг титрашдан ва ишкаланишдан еИилишини олдини олиш, олинадиган мах,сулот сифатини юкори булишига эришиш мух,им вазифа х,исобланади [1,2].

Х,ар кандаИ машина ва механизмлар таркибидаги мавжуд таянчларнинг камчиликлари машина ва механизмларнинг таналаридаги аИланувчи валларнинг тебранишларини бевосита жисмларга тугридан-тугри узатишидир, бу эса машина ва механизмларнинг маълум тебраниш натижасида ишдан чикишига олиб келади. Машинасозликда ишлатиладиган аИланувчи валлар маълум бир аИланиш тезлиги, тебраниш амплитудаси, буровчи момент, аИланишлар частотасига эга ва шовкин билан ишлаИди.

АИланадиган валга юритувчи куч моменти, огирлик кучи, мувозанатланмаган массаларнинг инерция кучи, ишкаланиш кучлари ва бошка кучлар таъсир килади. Натижада кучни ташкил этувчилари радиал ва ук буИича Иуналтирилади. Ушбу кучлар подшипник таянчи оркали корпусга таъсир килади. БундаИ таъсирлар натижасида механизмларни ишдан чикиши, толикиши таъмирталаб булишига олиб келади [2,3,4].

Тавсия этилган винтли конвейер схемаси. Таъсир кучларни маълум микдорда камаИтириш учун, подшипник таянчларининг аИланувчи валлар билан ишлашининг ишончлилигини ошириш максадида аИланадиган валларнинг тебранишларини сундириш имконини берадиган х,ар хил калинликдаги ва х,ар хил маркадаги резина втулкалар таИёрланиб, подшипник ташки халкаси билан таянч орасига эластик резина втулка жоИлаштирилган (1-расм) [5].

1-подшипник, 2- каИишкок втулка, 3-тулкинсимон юза, 4- вал 1-расм. ^айишцок втулка куйилган икки киримли винтли вал схемаси

Винтни OFма тебранишлари тах,лили. Икки киримли винтнинг подшипникларини каИишкок таянчлари бикирлик коэффициентлари икки хил килиб олинганда, яъни схфсг булганда винтнинг мураккаб тебранишлари х,осил булади. Таъкидлаш лозимки, винт симметрик булиб, огирлик маркази унинг уртасида жоИлашади деб каралганда винт огирлик марказини вертикал тебраниш конунияти таянчлар бир хил олингандаги конуният асосида булишини каИд этиш мумкин. Шунинг учун винтни огма тебранишларини куИидаги тенгламадан аниклаИмиз [5,6,7]:

J

d 2q

~dF

cj_ 2

z + q

_ ^ 2

CJ_L 2

z — q

_V в2_2 2 J

2

z + q

] в_ I (. \

2

2

z — q

v 2 j

+M ±М„

(1)

бу ерда ci ва C2 - винт подшипникларининг кайишкок таянчлари бикирлик коэффициентлари, ei ва в2 - винтнинг подшипникларини кайишкок таянчлари диссипация коэффициентлари, l -винт узунлиги, Мк -ташиладиган махсулотнинг каршилик моменти, ±0Мк- ташиладиган махсулотнинг каршилик моменти турли хил булгандаги киймати.

^айд этиш лозимки, огирлик марказига нисбатан винтнинг чап учи юкорига силжиганда, унг учи пастга силжийди. Шунинг учун винтни огма тебранишларида огирлик марказига нисбатан буралиш фв узгариш конуниятлари урганилган. Лекин бунда резинали втулкаларни винт огирлигига мос равишда статик деформация кийматларини хдмда ci ва C2 ларни узаро фаркига боглик равишда фв нинг узгариш конуниятлари бирмунча бошкача булиши аникланди. 2-расмда икки киримли кайишкок таянчли винтни огма тебраниш конуниятлари келтирилган.

ci=5,0-10 .Y пп С2=7,5 -10 Л' пп Мю=(250±12) Л' пп

сi=5,0-10 Л' пп С2=7,5 -10 Л' пп Мю=(300±12) Л' ni:

ci=3,0103 N/m; С2=5,5 103 N/m; Мю=(350±15) N/m;

v

v

v

ci=3,0103 N/m; С2=5,5103 N/m; Mo=(400±15) N/m;

2-расм. Икки киримли кайишкок таянчли винтни огма тебраниш конуниятлари

Олинган конуниятлар тахлили шуни курсатадики, икки киримли винтли конвейернинг кириш кисмидаги кайишкок таянч бикрлиги ортиши винтни огма тебранишлари амплитудасини камайтиради. Бунда ташилаётган материал каршилиги канча ортса, огма тебраниш камрови ва унинг тезлигини тебраниши амплитудаси хам ортиб боради. ^айд килиш керакки, таянчларнинг бикирлик коэффициентларини фаркли ортиши тебраниш камровини купайтиради [8,9]. Бунда статик огиш бурчаги С1 ва С2 ларнинг кийматларига боглик булади. Юкланиш доимо булганлигини эътиборга олинса, статик огиш бурчаги хар доим манфий булади.

3-расмда икки киримли винтнинг огма тебраниш амплитудалари ташкил этувчилари ва бурчак тезлик камровини кайишкок таянч бикирлик коэффициентлари нисбатига богликлик графиклари келтирилган.

Афв.я'1 z,l0~3 т

1, 2-zi=f (c2/ci); 3, 4-Z2=f (С2/С1); 1, 2, 5- Jg=2,46 kgm2; 3, 4, 6- Jg=3,64 kgm2 3-расм. Икки киримли винтнинг огма тебраниш амплитудалари ташкил этувчилари ва бурчак тезлик камровини кайишкок таянч бикирлик коэффициентлари

нисбатига богликлик графиклари

Бунда винтнинг кириш кисми огма тебранишлари етарли даражада юкори булиши курсатилади. Шунингдек, огиш бурчагига мос силжиш кучи чикиш кисмларида куйидаги ифодалардан аникланади [10,11,12,13].

1 • ^ l

zi =-sin% + Zcm; z2 = -sin-.

^урилган графиклар тахлилига кура кириш кисмида сг1с\ кийматлари 1,25 дан 2,5 гача ортганда ва Л=2,46 kg•m2 булганида 21 кийматлари 2,210-3 т дан 8,3 10-3 т гача ночизикли конуниятда ортиб боради. Мос равишда 3в=3,64 kg•m2 булганда 21 кийматлари 3,6110-3 т дан ошмайди. Худди шунингдек, 22 кийматлари 6,6910-3 т гача Зв=2,64 kg•m2 булганда булса, 3 ни 3,64 kg•m2 гача ортганда 22 кийматлари 3,2410-3 т дан ошмайди. Бунда 21 ва 22 ларнинг фарки мос равишда (4,5^5,5)10-3 т оралигида булади. Демак кириш кисмида винтни кобик юзасини эгаллаш кисми чикишдагига нисбатан (20^25)% га купрок булади. Демак, кириш кисмида винтни вертикал тебранишларини етарли даражада булиши хисобига ташилаётган материал самарали аралашади, силжиш имконияти ортади. Чунки кичик булсада, киялик хосил килинади. 3-расмдаги 5,6- графиклардан куриниб турибдики, винтнинг инерция моментини унинг вертикал тебраниш тезлиги узгаришига таъсири юкори эмас. Шунинг учун параметрларнинг куйидаги кийматлари тавсия этилади: С2/с1=(1,75-2,25); Л=(2,46-3,0) kg•m2; 21-22=(8,0-12)10-3 т фв=(0,05-0,15) таё.

Тавсия этилган икки киримли ва тулкинсимон сиртли винт ишлатилганда конвейер кобигининг (0,3^0,5)% гача ташиладиган материални тулдирилганлигини эътиборга олсак, винтнинг вертикал ва огма тебранишлари етарли даражада аралаштиришга ва транспортировка килишга имкон яратади. Бу холат, айникса, махсулотни (20°^35°) гача огиш холатларида куллаш мумкинлигини таъкидлаш лозим. 4-расмда икки киримли винтнинг огма тебранишларидаги бурилиш бурчаги ва тезлиги камровларини ташилаётган материал каршилигини узгаришига боглик;лик графиклари келтирилган.

Афв.Я-' Афв.гас,I

1, 2- Афв=/ (Мк); 3, 4- Дфв=/ (Мк); 1, 3- С2/С1=2,5; 2, 4- С2/с1=1,5 4-расм. Икки киримли винтнинг OFма тебранишларидаги бурилиш бурчаги ва тезлиги камровларини ташилаётган материал каршилигини узгаришига боFликлик

графиклари

Транспортировка килинаётган материалдан келаётган каршилик моменти 0,5 102 Ыт дан 3,0102 Ыт гача ортганида винт укининг огиш бурчаги камрови: С2/с1=1,5 булганида Дфв нинг кийматлари 0,021 таё дан 0.11 таё гача чизиксиз конуниятда ортади. Агарда С2/С1=2,5 булса, Дфв нинг кийматларини ортиши 0,064 таё гача етади холос (4-расм, 2-график). Мос равишда А<р нинг кийматларини ортиши 0,22 5"1 ва 0,161 5"1 гача ортади. Демак, винт огма тебраниш кийматларини (0,05^0,15) таё оралигида булишини таъминлаш учун ташилаётган махсулот каршилиги Мк > (3,0^5,0)102 Ыт булиши керак булади.

Маълумки, таянчларнинг диссипация коэффициентларини ортиши тебраниш

амплитудаларини камайишига олиб келади. 5-расмда подшипник кайишкок втулкаларининг диссипация коэффициентларини узгаришига богликлик графиклари

келтирилган.

A(p<i,s-' Atfie.rad

0.21

0.15. 0.1 _

0.05

О

2.0 0 6.0

в, №/т

1 -Афв = /(в1); 2 -Афе = ¡в); 3 -Афе = /{в, ); 4-Афе = /{в2 );

5-расм. Икки киримли винтнинг OFма тебранишларидаги бурилиш бурчаги ва тезлиги камровларини подшипник кайишкок втулкаларининг диссипация коэффициентларини узгаришига боFликлик графиклари

Графиклар тахлилидан шуни аниклаш мумкинки, диссипация коэффициентлар в1 ва в2 ларнинг кийматлари 0,8 Ns/m дан 6,0 Ns/m гача ортганида винтнинг огма тебранишлари камрови в1, учун 0,125 гаё дан 0,038 гаё гача ночизикли конуниятда камайса, в2 учун Афв кийматлари 0,245 гаё дан 0,092 гаё гача чизиксиз конуниятда камаяди. Бунинг асосий сабаби шундан иборатки, ц ва 12 ларнинг фарки асосан диссипация коэффициенти в1 кичик ва в2 ни кийматлари катта булган холда булади. Мос равишда в1 ва в2 ларни ортиши винт учининг огма тебранишлари тезлигини камайишига олиб келади. Бунда винтнинг кириш кисмидаги кайишкок таянчнинг диссипация

коэффициенти 0,8 Ns/m дан 6,0 Ш/т гача ортганида Афв кийматлари 0,21 5"1 дан 0,14 5"1

гача камайса, в2 ни ортишига караб Афв кийматлари 0,0223 5"1 дан 0,12 5"1 гача ночизикли конуниятда ортади [14,15,16]. Шунинг учун икки киримли винтни огма тебраниш камрови (0,05^0,15) гаё оралигида булиши учун в1=(2,5^3,0) Ns/m ва в2=(3,5^4,5) Ns/m оралигида олиш максадга мувофикдир.

Хулоса.

Икки киримли кайишкок таянчли винтли огма тебранишларини ифодаловчи математик модел олинди. Икки киримли винтнинг огма тебраниш амплитудалари ташкил этувчилари ва бурчак тезлик камровини кайишкок таянч бикирлик коэффициентлари нисбатига богликлик графиклари курилди, винтнинг инерция моментини унинг вертикал тебраниш тезлиги узгаришига таъсири юкори эмаслиги аникланди. Параметрларнинг тавсия кийматлари аникланди.

АДАБИЁТЛАР

1. А.Мамахонов, К.Юлдашев. "Разработка эффективной конструкции и обоснование параметров винтового конвейера для транпортировки и очистки хлопкового линта"

"Механика муаммолари" 2020 №2 сон. 80-83 б.

2. A. Дж. Джураев., Н.Н.Жураев., Б.В.Давронов. Винтсимон конвейерлар механизмларини ишлаш муддатини оширишда подшипник корпусининг урни ва ах,амияти // Фаргона Политехника Институти Илмий техника журнали. 2021йил. Махсус сон №2. Б.226-230.

3. А. Дж.Джураев., Н.Н.Жураев. Подшипникларни ишлаш даврийлигини оширишда кайишкок элементларнинг механизмларга кулланилиши // "Илм-фан тараккиётида ёшларнинг урни" мавзусида Узбекистон Республикаси Олий ва урта махсус таълим вазирлиги микёсидаги илмий- амалий онлайн- конференция материаллари туплами. Андижон 2020. Б.42-45.

4. Джураев А., Жураев Н.Н. Methods for calculating the parameters of screw conveyors with a two-way wave surface. Наманган мухдндислик-технология институти илмий-техника журнали. VOL 6 - Issue (1) 2021. -c. 205.

5. Yunusov S. Analysis of three- mass system of the saw gin with the resistance of cotton and research the effect on fiber // European Applied Sciences, ORT Publishing, Schwieberdinger Str. 59,70435 Stuttgart, Germany 2015, mart, №3. Page 79-84.

6. Светлицкий В.А., Стасенко И.В. Сборник задач по теории колебаний. Учебное пособие для вузов. М., «Высш. школа», 1973 г. с. 456.

7. Юнусов С., Элмонов С. Анализ потребной мощность машинного агрегата пильного джина в процесе пуска системы // Ж «Проблемы текстиля» №3, 2010, С. 86-87.

8. Маматова Д., Юнусов С. Муродов О. Механизм привода с ременной передачей с переменным передаточным отношением. Тезис докладов международной научной конференции «Проблемы теоретической и прикладной механики». Алматы, Казахстан, 2006. Алматы. -2006, с. 96.

9. Кенжабоев Ш., Турдалиев В. Разработка конструкции и методика расчета трения в кинематической паре пятого класса с продольными пазами // Проблемы механики. -Ташкент. -2018 г. -№4. -С. 53-55.

10. Маnsuova М.А., Behbudov Sh.H., Tashpulatov S.Sh. Mathematical model of dynamics of device for applying polymer composition on grind parts of the clothes // European Sciences review. -Austria. - 2016 y. (January-February) № 11-12. - P. 129-131.

11. Мансурова М.А., Таджибаев З., Мансурова Д., Динамические исследования механизма с упругой связью толкателя нижней нити швейной машины // Ж. «Известия Вузов», серия технических наук, № 2-3, Ташкент, 2002, - С.69-72.

12. Артоболевский И.И. Теория механизмов и машин.- М.: Наука, 1988.с.640.

13. Мухамедов, Ж., Турдалиев, В. М., Косимов, А. А., & Кучкоров, С. К. (2017). РАСЧЕТ МОЩНОСТИ КОМБИНИРОВАННОГО АГРЕГАТА ДЛЯ ПРЕДПОСЕВНОЙ ОБРАБОТКИ ПОЧВЫ И ПОСЕВА МЕЛЬКОСЕМЕННЫХ ОВОЩНЫХ КУЛЬТУР. Вестник Науки и Творчества, (3 (15)), 93-98.

14. Mukhamedov, Z., Turdaliev, V. M., & Kosimov, A. A. (2020). Kinematic Nonuniformity of the Rotation of a Toothed Belt Transmission with a Composite Pulley. Russian Engineering Research, 40(9), 705-709.

15. Abduvahidovich, A. D., Jobirhon, M., & Hakimovich, U. A. (2016). Layout diagram of the hinged oscillatory spike-tooth harrow and determination of its row-spacing width. European science review, (5-6), 175-176.

16. Imomqulov, U. B., Imomov, M. H., Akbaraliyev, X. X., Nabijonov, U. A., & Mirzaabdullayev, M. M. Substantiation Angle of Incidence of the Device with a Changing Curvilinear Surface to the Drum. International Journal on Integrated Education, 3(12), 481-483.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.