CC BY
169IJTIMOIY TARMOQLAR (OAV)DAN TO'G'RI FOYDALANISH
Jamoliddinov Temur
NamMQI qurilish fakulteti tyutori https://doi.org/10.5281/zenodo.7311573
Annotatsiya: Maqolada Ommaviy axborot vositalaridan to'g'ri foydalanish, axborot madaniyatini ijtimoiy hayotimizda yanada keng targ'ib qilish haqida so'z boradi.
Kalit so'zlar: Ommaviy axborot, internet, vositalar, dunyo, bugungi, OAV, qonun.
Bugungi kunda dunyo miqyosida allaqachon ommalashib ulgurgan ijtimoiy tarmoqlar Ommaviy axborot vositalari (OAV) ya'ni Gazetalar, jurnallar, Internet, radio,telvidinya va boshqa turdagi muloqot usullari,tizimlarini tushinishimiz mumkin.
Ommaviy axborot vositalari o'zi nima shu haqida dastlab ma'lumot berib o'tsak (qisqartmasi: OAV) keng ommaga axborot yetkazish,tarqatish,vositalardir.
2021-yil hisobiga ko'ra, O'zbekistonda faoliyat olib borayotgan ommaviy axborot vositalarining soni 1893 taga teng.1
Misol uchun, 1893 ta (OAV) bo'yicha
• 642 ta gazetalar;
• 482 ta jurnallar;
• 17 ta axborotnoma-byulleten;
• 37 ta radio aloqalar;
• 72 ta televideniya vositalar;
• 5 ta axborot agentliklar;
• 638 ta internet nashr va veb-saytlardir.
Ma'lumot uchun shuni aytish kerakki, 2016 yilda O'zbekistonda faoliyat olib borayotgan OAVning soni 1514 ta bo'lib, bugunga kelib ular 379 taga ko'payganini ta'kidlab o'tishimiz zarur.O'zbekiston respublikasi so'z erkinligi bo'yicha 2022-yil statistikasiga yuzlanadigan bo'lsak 133-o'rinni eganlab turibdi.
Barchamizga ma'lumki (OAV)dan erkin foydalanish bilan birga javobgarligi aniq belgilab qo'yilgan. Masalan: O'zbekiston Respublikasining Ommaviy axborot vositalari to'g'risidagi qonunining 2-moddasida keltirilishicha, O'zbekiston Respublikasida ommaviy axborot vositalari erkin bo'lib, ular O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga, ushbu Qonunga va boshqa qonun hujjatlariga muvofiq faoliyat ko'rsatadi. OAVdan axborotni izlash, olish va tarqatish huquqidan
foydalanadilar hamda o'zlari e'lon qilayotgan axborotning to'g'riligi va haqqoniyligi uchun qonun hujjatlarida belgilangan tartibda javobgar bo'ladilar.
2-moddasida esa har kim ommaviy axborot vositalarida mustaqil chiqish, o'z fikri va e'tiqodini oshkora bayon etish, fikr-mulohaza,taklif, e'tirozini namoyish etish huquqiga ega ekanligi borasida so'z boradi.
Shuningdek 6-moddada nazarda tutilgan asosiy masala shuki, Ommaviy axborot vositalaridan foydalanishda suiste'mollarga yo'l qo'yilmasligi, umuman olganda OAVdan oqilona foydalanish, axborot ulashish madaniyatiga rioya qilish, turli-xil internet tarmoqlaridan to'g'ri foydalanish muhim omil hisoblanadi.
Jamiyatimiz yoshlari orasida internet tarmog'idan keng foydalanish bilan birgalikda turli hil separatizim g'oyasi ostida tashkil etilgan guruhlar,oqimlarni provakatsiyalariga ergashmoqdalar. Hozirda dunyo bo'ylab tarqalgan bir qator saytlarni misol qilishimiz mumkin:
Ijtimoiy tarmoq nomi Qaysi davlatga tegishli
(va foydalanish o'rni bo'yicha)
• Facebook;
• Tik Tok;
• Whatsapp;
• Instagram;
• Telegram;
"5
Keyingi o'rinlarda ushbu tarmoqlar turishi keltirilgan.
• Twitter; (U.S.) Amerika
• Odnoklassniki; (Russia) Rossiya
Internet tarmog'i misoli bir keskir pichoqqa o'hshaydi. Kimdir undan turmush sharoitida qulaylik maqsadida foydalansa, yana kimdir qotillik quroli sifatida jinoyat sodir etadi. Ya'ni bu tarmoqlardan uzoqni yaqin qilish, axborot almashish,ilim olish, ilim berish emas, aksincha ma'lum bir davlatni ichki nizosiga aralashish,provakatsiya qilib,xalq orasida nizo keltirib chiqarishdan iboratdir.
2021-yil 6-yanvar Qozog'iston (Olmota) isyoni;
2022-yil 1-iyul Qoraqalpog'istonda bir guruh shaxslar tamonidan nizo keltirib,chiqarilishini misol qilishimiz mumkin.
Muqaddas islom dinida yaxshilik va yaxshi niyat qilish eng muhim amallardan biri bo'lib, oddiy ishlar ham niyatni yaxshiligi sababli savobli amallarga aylanadi va niyatning yomonligi tufayli gunoh ishlar qatoriga kiradi.
Niyat qalb amalidir. Agar qalbdan niyat qilib, uni tilda ham zikr etsa, yanada yaxshi. Musulmon kishi dunyo hayotida qilayotgan har bir ishini ibodat darajasiga ko'tarishga harakat qilishi kerak. Alloh taolo O'z bandalarini faqat ezgu ishlar
(U.S.) Amerika 1-o'rin (China) Xitoy 2-o'rin (U.S.) Amerika 3-o'rin (U.S.) Amerika 4-o'rin (Russia) Rossiya 5-o'rin
" https://lex.uz/acts/-53543
! https://www.terabayt.uz/uz/post/eng-ommabop-ijtimoiy-tarmoqlar-facebookni-taxtdan-agdarishdi.
qilishga chorlab bunday deydi. "Bas, kimiki Parvardigori bilan muloqotda bo'lishdan umidvor bo'lsa, u holda ezgu amal qilsin va Parvardigoriga ibodat qilishda hech kimni (Unga) sherik qilmasin"! (Kahf surasi 110-oyat) 4.
Shunday ekan bugungi kunda jamiyatimizda sodir bo'layotgan turli-xil voqe'alar biz uchun sinovli va o'z o'rnida ibrat olish bilan birgalikda ogoh bo'lishga chaqiradi.
Foydalinilgan adabiyotlar:
1) https://qalampir.uz/uz/news/uzbekistonda-k-ancha-oav-faoliyat-olib-bormok-da-49600
2) https://lex.uz/acts/-53543
3) https://www.terabayt.uz/uz/post/eng-ommabop-iitimoiy-tarmoqlar-facebookni-taxtdan-agdarishdi.
4) http://surxonmuslim.uz/?p=4363
