Научная статья на тему 'ИЧКИ ИШЛАР ОРГАНЛАРИ ХОДИМЛАРИ ИЖТИМОИЙ ҲИМОЯСИНИНГ АЙРИМ ЖИҲАТАЛАР'

ИЧКИ ИШЛАР ОРГАНЛАРИ ХОДИМЛАРИ ИЖТИМОИЙ ҲИМОЯСИНИНГ АЙРИМ ЖИҲАТАЛАР Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
660
60
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ички ишлар органлари / ижтимоий / ҳимоя / ёрдам / таъминлаш / қоплаш. / internal affairs bodies / social / protection / assistance / provision / compensation.

Аннотация научной статьи по языкознанию и литературоведению, автор научной работы — L. Radjapova

Ушбу мақола Ўзбекистон Республикаси ички ишлар органлари ходимлари ижтимоий ҳимоясининг айрим жиҳаталарига бағишланган. Ходимларнинг ижтимоий ҳимоясини ташкил этишнинг қонуниний асослари ёртилиган. Шунингдек, мақолада амалий қонунчиликдаги айрим бошлиқларга эътибор қаратилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

EMPLOYEES OF INTERNAL AFFAIRS OF SOCIAL PROTECTION SOME ASPECTS

This article is devoted to some aspects of social protection of employees of internal affairs bodies of the Republic of Uzbekistan. It reveals the legal basis for the organisation of social protection of employees. Also the article focuses on some conflicts in the current legislation.

Текст научной работы на тему «ИЧКИ ИШЛАР ОРГАНЛАРИ ХОДИМЛАРИ ИЖТИМОИЙ ҲИМОЯСИНИНГ АЙРИМ ЖИҲАТАЛАР»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

ИЧКИ ИШЛАР ОРГАНЛАРИ ХОДИМЛАРИ ИЖТИМОИЙ ^ИМОЯСИНИНГ

АЙРИМ ЖЩАТАЛАР Раджапова Лола Нураддиновна

Узбекистан Республикаси Ички ишлар вазирлиги Академияси Жиноят-процессуал хукуки

кафедраси укитувчиси https://doi.org/10.5281/zenodo.7308358

Аннотация. Ушбу мацола Узбекистон Республикаси ички ишлар органлари ходимлари ижтимоий уимоясининг айрим жщаталарига багишланган. Ходимларнинг ижтимоий уимоясини ташкил этишнинг цонуниний асослари ёртилиган. Шунингдек, мацолада амалий цонунчиликдаги айрим бошлицларга эътибор царатилган.

Калит сузлар: ички ишлар органлари, ижтимоий, уимоя, ёрдам, таъминлаш, цоплаш.

СОТРУДНИКИ ОРГАНОВ ВНУТРЕННИХ ДЕЛ СОЦИАЛЬНОЙ ЗАЩИТЫ

НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ

Аннотация. Данная статья посвящена некоторым аспектам социальной защиты сотрудников органов внутренних дел Республики Узбекистан. В ней раскрыты правовые основы организации социальной защиты сотрудников. Также в статье акцентируется внимание на некоторых коллизиьях в действующем законодательстве.

Ключевые слова: органы внутренних дел, социальная, защита, помощь, обеспечение, компенсация.

EMPLOYEES OF INTERNAL AFFAIRS OF SOCIAL PROTECTION SOME ASPECTS

Abstract. This article is devoted to some aspects of social protection of employees of internal affairs bodies of the Republic of Uzbekistan. It reveals the legal basis for the organisation of social protection of employees. Also the article focuses on some conflicts in the current legislation.

Keywords: internal affairs bodies, social, protection, assistance, provision, compensation.

КИРИШ

Х,ар кандай жамиятда, унинг барча жабхаларида, ислохотлар шароитида Узбекистон Республикаси ички ишлар органларида кадрлар билан ишлашни ташкил этиш сохасида хам хаётий эхтиёжлар ва давр талабларидан келиб чиккан холда вазифалар белгилаб олинмокда. Айтиш жоизки, ички ишлар органларида замонавий ислохотлар жуда жадал олиб борилмокда. Жамиятда баркарорлик, тинчлик ва осойишталикни таъминлаш, инсон хукук ва эркинликларини хурмат килиш мамлакатимизни янада ижтимоий-иктисодий ривожлантириш, ахоли фаровонлигини юксалтириш ва ошириш борасида амалга оширилаётган кенг куламли ислохотлар максадларига эришиш хукукий демократик давлат куриш учун мухим талаби сифатида каралмокда. Ушбу хаётий талабни муносиб даражада таъминлаш, айникса, хукукни мухофаза килиш функциясини бажаришнинг энг мухим ва асосий омилларидан бири юксак маънавиятли кадрлар, юкори малакали мутахассислар билан таъминлашни такозо этади .

ТАДЦЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

Ички ишлар органларида хизмат килаётган хар бир ходимни, у кайси сохавий хизматда фаолият курсатишидан катъий назар, осойишталик посбони дейиш мумкин.

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Таъкидлаш жоизки, хам шарафли, хам масъулиятли сохада фаолият курсатаётган ходимнинг иши хар доим хам бир текисда кечавермайди.

Ички ишлар ходимлари зиммасига юклатилган вазифаларни хар кандай об-хаво шароитида хам бажариши, белгиланган тартибда кучайтирилган ёки казарма холатида хизмат олиб бориши, вужудга келган тахдид ва тажовузларни бартараф этиш чора-тадбирларини ваколат доирасида амалга ошириши талаб килинади. Хизмат вактида уз соглиги ва хаётига хавф булсада, жиноят содир этган ёки содир этаётган шахсни ушлаши, зарарсизлантириши, олов каърига кириб, жабрланувчиларни куткариши керак булади. Ички ишлар органлари ходими хизмат фаолиятини олиб бориш билан боглик холда касбий касалликка чалиниши, зиммасига юклатилган вазифаларни бажариш чогида тан жарохати олиши, хатто халок булиши хам мумкин.

Ички ишлар органлари ходимларини ижтимоий химоя килиш Узбекистон Республикасининг "Ички ишлар органлари тугрисида"ги конуни нормаларига асосан, куйидаги йуналишлар оркали таъминланиши белгилаб куйилган:

а) соглигини саклаш;

б) мехнатига хак тулаш;

в) уй-жой майдони билан таъминлаш;

г) мол-мулкига етказилган зарарнинг урнини коплаш;

д) хизмат мажбуриятларини бажариш чогида транспорт воситаларидан имтиёзли фойдаланиш;

е) давлат пенсия таъминоти;

з) давлат сугуртаси;

и) ижтимоий ёрдам курсатиш.

Согликни саклаш. Ички ишлар органларининг ходимлари, ички ишлар органларининг пенсионерлари хамда уларнинг оила аъзолари, Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги таълим муассасалари курсант (тингловчи)лари амбулатор, стационар ва тиббий-санитария шароитида бепул тиббий хизмат олиш максадида Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги тиббий-даволаш муассасаларига бириктирилади, уларда конун хужжатларда белгиланган тартибда даволанади ва согломлаштиришдан утказилади.

Ички ишлар органларининг ходимлари, харбий хизматчилари, пенсионерлари санаторий-курорт шароитида даволаниш учун йилига бир марта имтиёзли йулланмалар билан таъминланади.

Ходимларнинг фарзандлари яшаётган жойдаги мактабгача таълим муассасаларига, шунингдек Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги тизимидаги мактабгача таълим муассасаларига ва ёзги согломлаштириш оромгохларига навбатсиз ва имтиёзли равишда жойлаштирилади.

ТАДЦЩОТ НАТИЖАЛАРИ

Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги тизимидаги мактабгача таълим муассасалари ва ёзги согломлаштириш оромгохларига кабул килиш тартиби ва шартлари Узбекистон Республикаси ички ишлар вазири томонидан белгиланади.

Касалликларнинг профилактикаси, беморларга ташхис куйиш, уларни даволаш ва согломлаштириш, тиббий куриклар ва харбий-тиббий экспертиза утказиш учун зарур булган тиббий воситалар, буюмлар, асбоб-ускуналар, дори воситалари Узбекистон

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Республикаси Давлат бюджети маблаглари хисобидан олинади.

Зарур холларда, шошилинч тиббий ёрдам ва режали ихтисослаштирилган тиббий ёрдам белгиланган тартибда Узбекистон Республикаси Согликни саклаш вазирлигининг даволаш-профилактика муассасалари томонидан амалга оширилади.

Шуни хам таъкидлаш уринлики, ички ишлар органларида тиббий-санитария, тиббий-ижтимоий ёрдамни ва санаторий-курорт таъминотини, тиббий текширувни ташкил этиш ва харбий-тиббий экспертизани утказиш тартиби Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан тасдикланади.

Мехнатга хак тулаш. Ички ишлар органлари ходимларига пул таъминотининг турлари ва микдори Узбекистон Республикаси Президенти томонидан тасдикланади. Ички ишлар органлари ходимлари конун хужжатларида белгиланган тартибда хамда микдорларда пул ва озик-овкат таъминоти билан таъминланади. Хизмат муддати, педагогик иш стажи, шунингдек илмий унвони мавжудлиги учун ходимларга конун хужжатларига мувофик устама хаклар туланади.

Хизмат вазифаларини виждонан бажариб келаётган, юксак касбий тайёргарлик даражасига эришган, юксак маънавий-ахлокий хислатларга эга булган, шунингдек уз фаолиятида юкори натижаларни курсатган ходимларга Узбекистон Республикаси ИИВнинг "Ички ишлар органлари ходимларига малака тоифасини бериш тартиби тугрисида"ги 2018 йил 10 январь 10-сонли буйругига асосан хар ойлик кушимча туловни назарда тутувчи "учинчи тоифа мутахассиси", "иккинчи тоифа мутахассиси", "биринчи тоифа мутахассиси" ва "уста" малака тоифалари берилади. Бунда лавозим маошининг жумладан, "учинчи тоифа мутахассиси" учун - 15 фоиз, "иккинчи тоифа мутахассиси" учун - 20 фоиз, "биринчи тоифа мутахассиси" учун - 30 фоиз ва "уста" малака тоифаси учун - 40 фоиз микдорида хар ойлик кушимча тулов белгиланган.

Хизматга янги кабул килинган ходимларга ёхуд Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги олий таълим муассасаларининг, жумладан касбий тайёргарлик факультети битирувчиларига бириктирилган мураббийларга лавозим маошининг 20 фоизи микдорида хар ойлик устама хак туланади.

Х,ар чорак якунлари буйича куйидагиларга нисбатан лавозим маошининг 50 фоизигача микдорда бир марталик пул ушланиши ёки мукофот таъсир чораси сифатида кулланилади:

- профилактика (катта) инспекторларига - бириктирилган худудда хукукбузарликлар ва жиноятларни, биринчи навбатда, огир ва ута огир жиноятларни барвакт олдини олиш, шунингдек жойлардаги муаммоларни хал этишда ахоли билан ишлашни ташкил килиш ахволи учун;

- бириктирилган худудда тезкор-кидирув фаолиятни амалга оширувчи ички ишлар органлари (катта) тезкор вакилларига - огир ва ута огир жиноятларни аниклаш ва фош этиш, тергов ва суддан яширинган шахсларни кидириш ахволи учун.

Кучайтирилган ёки суткалик режим жорий этилиши муносабати билан иш соатлари (кунлари)нинг белгиланган нормалари оширилганлиги эвазига ходимга Узбекистон Республикаси ички ишлар вазири томонидан белгиланган тартибда пул компенсацияси туланади ёки дам олиш кунлари берилади ёхуд бу кунлар унинг хар йилги асосий таътилига кушилади.

Уй-жой майдони билан таъминлаш. Уй-жой олишга ва уй-жой шароитларини

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

яхшилашга мухтож деб топилган ички ишлар органлари ходимлари белгиланган тартибда уй-жой майдони олиш хукукига эга. Шунинг учун хам ички ишлар органлари тизимида амалга оширилаётган ислохотлар жараёнида ички ишлар органларида мехнат шароитларини яхшилаш максадида хизмат уй-жой фондига эга булиши амалдаги конун хужжатларда алохида курсатиб утилган .

Ички ишлар органлари ходимларига турар жойларни ижарага олганлик (ижарада турганлик) учун Узбекистон Республикаси Президенти томонидан белгиланган тартибда ва микдорларда пуллик компенсация туланади.

Ички ишлар органлари ходимларига Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан белгиланадиган тартибда узок муддатли, имтиёзли ипотека кредитларидан фойдаланган холда квартиралар олиш ва якка тартибда уйлар куриш учун ер участкалари олиш хукуки берилади.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 29 июндаги "Ички ишлар органлари ходимларининг турар жой шароитларини яхшилашга доир кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги П^-444-сон ^арорига асосан ички ишлар органларининг алохида урнак курсатган, юксак профессионализм даражасини намоён килаётган, хукукбузарликларга карши курашга салмокли хисса кушаётган ва Узбекистон Республикаси ички ишлар вазири томонидан белгиланадиган ходимлари учун кишлок жойларда янгиланган намунавий лойихалар буйича арзон уй-жойлар куриш дастури ва шахарларда арзон куп хонадонли уйлар куриш ва реконструкция килиш дастури, шунингдек турар жойлар барпо этишнинг бошка дастурлари доирасида арзон куп хонадонли уйлардан хонадонлар сотиб олиш учун тижорат банкларининг узок муддатли имтиёзли ипотека кредитлари навбатдан ташкари тартибда берилади.

Таъкидлаш жоизки, ушбу арзон куп хонадонли уйлардан хонадон сотиб олиш учун ходимларнинг дастлабки бадалларни белгиланган микдорларда тулаши учун уларга Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлигининг бюджетдан ташкари маблаглари хисобига кайтариш асосида беш йил муддатга фоизсиз узок муддатли карзлар берилиши белгиланган.

Шунингдек, Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 20 апрелдаги "Ички ишлар органлари таянч пунктларининг профилактика инспекторларини хизмат уй-жойи билан таъминлашга доир кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги П^-2906-сон ^арорига асосан, профилактика инспекторларининг мавкеийини ошириш ва хизматни самарали уташини таъминлаш максадида ички ишлар органлари таянч пунктларининг профилактика инспекторларини коммунал-маиший шароитларга эга булган, замонавий талаблар ва стандартларга жавоб берадиган кулай хизмат уй-жойи билан таъминланади. Ушбу уй-жойлар профилактика инспектори бевосита хизмат курсатадиган худудда (махаллада) булиши белгиланган.

Мол-мулкига етказилган зарарнинг урнини коплаш. Ички ишлар органи ходимининг ёки унинг якин кариндошларининг мол-мулкига унинг хизмат мажбуриятларини бажариши билан боглик холда етказилган зарарнинг урни Узбекистон Республикаси Давлат бюджети маблаглари хисобидан тулик хажмда копланади, ушбу сумма кейинчалик айбдор шахслардан ундириб олинади.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 24 апрелдаги "Ички ишлар органи ходимининг ёки унинг якин кариндошлари мол-

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

мулкига унинг хизмат мажбуриятларини бажариши билан боглик холда етказилган зарарнинг урнини коплаш тартиби тугрисидаги низомни тасдиклаш хакида"ги 234-сонли ^арорига асосан, ички ишлар органи ходими ёки унинг якин кариндошларининг (ота-оналар, ака-укалар, опа-сингиллар, угил-кизлар, эр-хотинлар, шунингдек эр-хотинларнинг ота-оналари, ака-укалари, опа-сингиллари ва фарзандлари) мол-мулкига унинг хизмат мажбуриятларини бажариши билан боглик холда етказилган зарарнинг урнини коплаш тартиби белгиланган. Етказилган зарарнинг урнини коплашни урганиш буйича ички ишлар органларида конун хужжатларида белгиланган тартибда доимий комиссиялар тузилади .

Етказилган зарарнинг хакикий суммасини аниклаш, ички ишлар органи томонидан бахолаш ташкилотини жалб килган холда, мол-мулкига зарар етказилган шахснинг иштирокида амалга оширилади. Етказилган зарар суммаси зарарни коплаш вактида амал килаётган бозор нархларидан келиб чиккан холда аникланади. Х,исоб-китоблар накд ёки пул утказиш йули билан амалга оширилиши мумкин. Зарар натура шаклида, тенг мулкни бериш, шикастланганини таъмирлаш ёки бошка куринишларда копланиши мумкин. Шунингдек, мазкур туловлар ички ишлар органларининг молия хизматлари томонидан амалга оширилади.

Хизмат мажбуриятларини бажариш чогида транспорт воситаларидан имтиёзли фойдаланиш. Ички ишлар органлари махсус автотранспорт воситалари, шу жумладан ички ишлар органларига тегишлиликни билдирувчи махсус ёруглик сигналларига ва товушли сигналларга, буёкли рангли графика схемасига эга махсус автотранспорт воситалари, шунингдек бошка махсус воситалар билан таъминланади.

Мехнатнинг катнов хусусияти билан боглик булган хизмат мажбуриятларини бажарувчи ички ишлар органлари ходимларига шахар йуловчи транспортидан (маршрутли ва линияли таксилардан ташкари) фойдаланиш учун конун хужжатларида белгиланган тартибда ва микдорларда ойлик йул чипталари ёки пуллик компенсация туланади.

Хизмат сафарига юборилган ички ишлар органлари ходимларига транспортнинг барча турларига йул хужжатларини сафар гувохномасини курсатиб навбатсиз олиш хукуки берилади.

Ички ишлар органлари ходимлари томонидан хизмат вазифаларини бажариш билан боглик куйидаги холларда ташкилотларнинг ёки фукароларнинг транспорт воситаларидан мажбурий тартибда фойдаланиши мумкин:

- табиий офат ёки фавкулодда холат юз берган жойга боришда;

- шошилинч тиббий ёрдамга мухтож фукароларни тиббий муассасаларга олиб боришда;

- жиноят содир этган шахсларни таъкиб килиш ва ички ишлар органларига олиб келишда;

- ходиса жойига ёки ички ишлар органларининг шахсий таркибини жанговар тревога буйича туплаш жойига боришда.

Ушбу холатларда транспорт воситалари хайдовчилари ички ишлар органи ходимининг транспорт воситаларидан мажбурий тарзда фойдаланиш талабига буйсуниши шарт ва ходимдан ходимни идентификацияловчи хужжатни талаб килиш хукукига эга.

Ички ишлар органлари томонидан транспорт воситаларидан фойдаланилганда,

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

транспорт воситасининг эгасига ходим транспорт воситасидан фойдаланилганлик фактини тасдикловчи идентификацияловчи хужжат берилиши шарт.

Ички ишлар органи томонидан транспорт воситасидан фойдаланилгандан кейин килинган харажатлар ёки етказилган зарарнинг урнини коплаш тартиби Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 24 апрелдаги 235-сон ^арори билан тасдикланган низом талаблари асосида амалга оширилади .

Давлат пенсия таъминоти. Ички ишлар органлари ходимлари, бокувчисини йукотган такдирда эса уларнинг оила аъзолари конун хужжатларида белгиланган тартибда ва микдорларда давлат пенсия таъминотини олиш хукукига эга.

Ходимнинг хизмат муддати календарь хисобда йигирма йилга етганидан сунг, утаган хизмат муддати учун пенсия олиш хукукига эга булади. Бунга Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги ва хорижий давлатлар олий таълим муассасаларида (Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги халкаро шартномаларга мувофик), Узбекистон Республикасининг олий-харбий таълим муассасаларида укиш, ^уролли Кучларда муддатли харбий хизмат ёки сафарбарлик чакирув резервидаги хизматни уташ даврлари киради.

Ушбу холда ходимга пенсия тайинлашда унинг календарь тарзда хисобланадиган хизмат муддатига конун хужжатларида ва Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 29 ноябрдаги "Ички ишлар органлари кадрлари билан ишлаш ва уларнинг хизматини ташкил этиш тартибини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида"ги П^-3413-сон карорига асосан белгиланган имтиёзли хисобланадиган хизмат муддати кушилади.

Ички ишлар органларида хизмат утаётган, шу жумладан кадрлар захирасида булган ходимларга хизмат муддати, агар конун хужжатларда бошкача коида назарда тутилмаган булса, имтиёзли равишда бир куни бир ярим кунга тенглаштириб хисобланади.

Узбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги ва бошка хорижий давлатлар (Узбекистон Республикаси томонидан халкаро шартномаларга мувофик юборилган такдирда) олий таълим муассасаларида укиш даври бир куни бир кунга хисоблаган холда хизмат муддатига кушилади.

Алохида даврда жамоат тартибини саклашда, террорчиликка карши операциялар утказишда, фавкулодда холат тартибини хукукий таъминлаш ва уларнинг окибатларини бартараф этишда иштирок этган, шунингдек ушбу харакатларда иштирок этиши давомида олган ярадорлиги, контузияси ва жарохатланганлиги окибатида тиббий муассасада булган ходимлар ушбу даврдаги хизмат муддати бир куни уч кунга тенглаштирилиб хисобланади.

Ходимларнинг алохида даврда жамоат тартибини саклашда, террорчиликка карши операцияларда, фавкулодда холат режимини хукукий таъминлашда ва унинг окибатларини бартараф этишда иштирок этганлиги ва муддатлари хакида ваколатли бошлик буйрук чикаради, буйрукдан кучирма уларнинг шахсий хужжатлари йигма жилдларига кушилади.

Пенсия олиш хукукини берувчи хизмат муддатини утамаган (хизматда булишнинг белгиланган чегара ёшига тулганлиги, ташкилий-штат узгаришлари, касаллиги, харбий-тиббий комиссиянинг хизматга яроксизлиги тугрисидаги хулосаси асосида, соглигининг чекланганлиги холати - харбий-тиббий комиссиянинг ички ишлар органларидаги

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

хизматга яроклилиги чекланганлиги тугрисидаги ва хизмат буйича бошка лавозимга утказиш имконияти мавжуд булмаган такдирда, эгаллаб турган лавозимига мувофик хизмат мажбуриятларини бажара олмаслиги хакидаги хулосаси асосида), хизматдан бушатилаётган ходимлар бушаш кунида умумий иш стажи йигирма беш ва ундан ортик йилни ташкил этган, улардан камида ун икки йилу олти ойи ички ишлар органлари хизматига тугри келганда пенсия олиш хукукига эга булади .

Хизматдан бушатилаётган ходимларга бир марта туланадиган нафака пули берилади. Шунингдек, хизматдан бушатилаётган ходимлар куп йиллик ва виждонан (бенуксон) хизматлари учун ваколатли рахбарлар томонидан кимматбахо совга ёки пул мукофоти билан такдирланиши мумкин.

Давлат сугуртаси. Ички ишлар органларининг ходимлари хизматга кабул килинган кунидан бошлаб ун кун ичида Узбекистон Республикаси Давлат бюджети маблаглари ва конун хужжатларида такикланмаган бошка манбалар хисобидан давлат томонидан мажбурий сугурта килинади.

Узбекистон Республикаси ички ишлар вазири хизмат мажбуриятларини бажариш чогида тан жарохати олган ходимларга, шунингдек халок булганларнинг оиласига Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан белгиланган тартибда ва микдорда бир марталик нафака тайинлашга хакли.

Ички ишлар органлари ходими, харбий хизматчиси ва Вазирлик тизимига кирувчи таълим муассасаларида тахсил олаётган курсант ва тингловчилар хизмат мажбуриятларини бажараётган вактда халок булганда унинг оила аъзоларига мархумнинг ойлик маошининг 100 бараваригача булган микдорда нафака тайинланади.

Бундан ташкари, Ички ишлар вазирлиги тизимига кирувчи таълим муассасаларида тахсил олаётган курсант ва тингловчиларга хизмат мажбуриятларини бажариш чогида тан жарохати етказилганда ёки халок булганда юкорида курсатиб утилган микдорларда стипендия ва эга булган махсус (харбий) унвон маоши йигиндиси микдоридан келиб чикиб нафака хисобланади.

Хизмат мажбуриятларини бажариш чогида тан жарохати етказилган ходимларга ёки халок булган ходимларнинг оила аъзоларига нафака расмийлаштириш, тайинлаш, тулаш шартлари, шунингдек нафакани расмийлаштириш буйича ишларни назорат килиш тартиби Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 1 июлдаги 452-сон карори билан тасдикланган "Узбекистон Республикаси ички ишлар органларида хизмат мажбуриятларини бажариш чогида тан жарохати етказилган ходимларга ёки халок булган ходимларнинг оила аъзоларига бир марталик нафака тайинлаш тартиби тугрисида"ги Низом билан белгиланган.

Ходимлар, бокувчисини йукотганда эса уларнинг оила аъзолари конунда белгиланган тартибда ва микдорда давлат пенсия таъминоти олиш хукукига эга.

Ижтимоий ёрдам курсатиш. ^онун хужжатларида хизмат мажбуриятларини бажариш чогида халок булган ички ишлар органлари ходимларининг фарзандларига уларни ички ишлар органларидаги хизматга кабул килишда ва Узбекистон Республикасининг олий харбий таълим муассасаларига укишга кабул килишда афзалликлар берилиши мумкин.

МУ^ОКАМА

Демак, ички ишлар органлари ходимларининг ижтимоий-хукукий химоясини

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 7 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

ташкил этиш буйича фаолият уларнинг хаёти ва соглигини химоя килиш даражасини оширишга каратилган булиши лозим. Шунингдек, ички ишлар органлари ходимларининг уз хизмат вазифаларини бажариш чогида хукукларини амалга оширишга каратилган чора-тадбирларни ишлаб чикиш оркали ходимлар ва уларнинг оила аъзоларининг шаъни ва кадр-кимматини химоя килишга каратилади. Ходимнинг улими, хизмат вазифаларини бажариш чогида шикастланиши ва жарохатланиши, шунингдек ички ишлар органлари ходимларининг мехнат, дам олиш ва уй-жой шароитларини таъминлашларини уз ичига олади. .

Тахлилларга кура, Узбекистон Республикаси амалий конунчилигида ички ишлар органлари ходимларини давлат томонидан химоя килиш концепциясини шакллантирадиган конун устуворлиги мавжуд эмас. Ушбу тоифадаги давлат мухофазасининг мазмуни ошкор этилмаган. Бундан ташкари, норматив хужжатларда давлатнинг ички ишлар органлари ходимларини химоя килиш мажбурияти алохида шакллантирилмаган. ХУЛОСА

Хулоса урнида айтиш мумкинки, ички ишлар органлари ходимларини ижтимоий химоя килиш масалалари буйича амалдаги конун хужжатларини муайян коидаларни курсатган холда якунлаш зарур. Шу билан бирга, бугунги кунда ички ишлар органлари тизимида амалга оширилаётган ислохотлар соханинг самарали фаолият курсатиши учун хизмат килиб келмокда.

REFERENCES

1. Окюлов Н.О. Отдельные аспекты рассмотрения задач организации работы с кадрами в органах внутренних дел Республики Узбекистан в условиях реформирования // Право и государство: теория и практика. - 2019. - С. 116-119.;

2. Чернышова Л.В. Некоторые аспекты проблемы реформирования системы социальной защиты сотрудников органов внутренних дел // Пробелы в российском законодательстве. Юридический журнал. - 2014. - Т. 6. - С. 245-247.;

3. Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2016 й., 38-сон, 438-модда;

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

4. ^онун хужжатлари маълумотлари миллий базаси, 12.10.2019 й., 09/19/865/3908-сон; ^онунчилик маълумотлари миллий базаси, 11.02.2022 й., 07/22/126/0125-сон;

5. Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2017 й., 17-сон, 292-модда;

6. Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2017 й., 17-сон, 298-модда;

7. Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2017 й., 17-сон, 298-модда;

8. Позднышов А.Н., Арзуманян А.А. Некоторые аспекты исследования и совершенствования правовых и организационных основ социального обеспечения и социальной защиты сотрудников полиции // Наука и образование: хозяйство и экономика; предпринимательство; право и управление. - 2018. - Т. 3. - №. 94. - С. 5255.;

9. Узбекистон Республикаси конун хужжатлари туплами, 2017 й., 27-сон, 617-модда.;

10. Суворова А.Д. Социальная защита сотрудников органов внутренних дел // Инновационная наука. ISSN 2410-6070. - 2021. - Т. 6. - С. 154-156.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.