Научная статья на тему 'ИЧАК ТУРЛИ БЎЛИМЛАРИДАГИ САХАРАЗА ФАОЛЛИГИГА ГИДРОКОРТИЗОН ВА ТИРОКСИННИНГ ТАЪСИРИ'

ИЧАК ТУРЛИ БЎЛИМЛАРИДАГИ САХАРАЗА ФАОЛЛИГИГА ГИДРОКОРТИЗОН ВА ТИРОКСИННИНГ ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
31
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
проксимал / компенсатор / медиал / дистал / сахараза / лактотроф / дефинитив / репрессия ва индукция. / ontogenesis / lactase / corticoid hormone / lactotroph / proximal / compensator / medial / distal / sucrose / disaccharidase / lactotrophe / definitive / repression and induction.

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Бахмал Одиловна Комилова

Оқсил, ёғ, углеводларни гидролизланиб, сўрилишида ичакнинг бошлан-ғич ва ўрта қисмлари муҳим ўрин тутади. Ичакнинг охирги қисмининг функционал фаоллиги паст ва у асосаи яширин манба бўлиб хизмат қилади. Меъда-ичак тизиминипг функционал фаоллиги баьзи сабабларга кўра, пасайганда ичакнинг охирги қисми фаоллашиб, компенсаторлик вазифасини бажаради.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

INFLUENCE OF HYDROCORTISONE AND THIROXINE ON SUCHARASE ACTIVITY IN DIFFERENT INTESTINAL SECTIONS

The initial and middle parts of the intestine play an important role in the assimilation of proteins, fats, carbohydrates. The functional activity of the last part of the intestine is low, and it serves as a hidden source. When the functional activity of the gastrointestinal tract decreases for some reason, the last part of the intestine performs a compensatory function.

Текст научной работы на тему «ИЧАК ТУРЛИ БЎЛИМЛАРИДАГИ САХАРАЗА ФАОЛЛИГИГА ГИДРОКОРТИЗОН ВА ТИРОКСИННИНГ ТАЪСИРИ»

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

ИЧАК ТУРЛИ БУЛИМЛАРИДАГИ САХАРАЗА ФАОЛЛИГИГА ГИДРОКОРТИЗОН ВА ТИРОКСИННИНГ ТАЪСИРИ

Бахмал Одиловна Комилова

Бухоро давлат тиббиёт институти Физиология кафедраси катта укитувчиси,

биология фанлари номзоди

Оксил, ёг, углеводларни гидролизланиб, сурилишида ичакнинг бошлан-гич ва урта кисмлари мухдм урин тутади. Ичакнинг охирги кисмининг функционал фаоллиги паст ва у асосаи яширин манба булиб хизмат килади. Меъда-ичак тизиминипг функционал фаоллиги баьзи сабабларга кура, пасайганда ичакнинг охирги кисми фаоллашиб, компенсаторлик вазифасини бажаради.

Калит сузлар: проксимал, компенсатор, медиал, дистал, сахараза, лактотроф, дефинитив, репрессия ва индукция.

INFLUENCE OF HYDROCORTISONE AND THIROXINE ON SUCHARASE ACTIVITY IN DIFFERENT INTESTINAL SECTIONS

The initial and middle parts of the intestine play an important role in the assimilation of proteins, fats, carbohydrates. The functional activity of the last part of the intestine is low, and it serves as a hidden source. When the functional activity of the gastrointestinal tract decreases for some reason, the last part of the intestine performs a compensatory function.

Keywords: ontogenesis, lactase, corticoid hormone, lactotroph, proximal, compensator, medial, distal, sucrose, disaccharidase, lactotrophe, definitive, repression and induction.

Мембрана юзасида овкат хдзм булиш жараёни А.М. Уголев томонидаи кашф этилгандан сунг физиологияда катор янги тушунчалар пайдо булди. Булардан бири функционал фаолликнипг меъда-ичак узунлиги буйлаб таркалишидир. Адабиётлардан маълумки, меъда-ичак тизиминипг морфоло-гик тузилиши ва функционал хрлати унинг бошлангич (проксимал) кисми-дан охирги (дистал) кисмига кариб кескин узгариб боради. Бу узгариш ичак бушлигида мавжуд

АННАТАЦИЯ

ABSTRACT

КИРИШ

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

моддаларга иисбатан овкат хазм килиш аъзоларинииг мосланиши (адаптацияси) натижасида пайдо булиб, у назарий ва амалий жихатдан ута мухим хисобланади.

АСОСИЙ ЦИСМ

Клиникадаги кузатувлар ва махсус тажрибаларнинг курсатишича, одам ва хайвонларда оксил, ёг, карбонсувларни гидролизланиб, шимилишида ичак-нинг бошлангич ва урта кисмлари мухим урин тутади( 1,4,5,8). Ичакнинг охирги (дистал) кисмининг функционал фаоллиги паст ва у асосаи яширин манба булиб хизмат килади.Меъда-ичак тизимининг функционал фаоллиги баьзи сабабларга (стресс, дори-дармонлар кабул килинганда ва хоказо) кура, пасайганда ичакнинг охирги кисми фаоллашиб, компенсаторлик вазифасини бажаради (2.3,6,7).

Сут билан овкатланиш даврида эса аксинча, оксил, ёг, карбонсувларнинг гидролизланиши ва сурилиши асосан ичакнинг охирги (дистал) кисмда содир булади. Шунинг учун хам бу булим функциясини одам ва хайвонларнинг эмизикли болаларида пасайиши ёки шикастланиши озик моддаларнинг кисман ёки умуман хазм булмаслигига олиб келади. Бу эса организмни турли туман меъда - ичак касалликларга чалинишига ва баъзан улимига хам сабаб булади.

Мавзунинг долзарблиги.

Онтогенезда функционал фаолликларнинг ичак узунлиги буйлаб таксим-ланишини урганиш ута мухим хисобланади ва овкат хазм килиш физиологиясининг долзарб вазифаларидан бири булиб хисобланади. Шунинг учун хам биз уз изланишимизда усувчи организм ичагининг турли булимларида сахарозаларнинг гидролизланиши учун зарур булган сахараза фаолликларини узгаришини мукаммал урганишга харакат килдик.

Материал ва услублар.

Сахараза ферментининг фаоллиги глюкооксидаза усули ёрдамида аникланди.

Натижа ва тахлиллар.

Ичак булакларидаги сахараза ферменти фаоллигининг топографияси хайвонларнинг ёшига караб узгаради. Уч кунлик ва етти кунлик каламуш болаларида сахараза ферменти мавжуд эмас. Ун кунлик каламуш болаларида сахараза фаоллиги ичакнинг дистал кисми хисобига илк бор пайдо булди. Ун турт кунлик каламуш болаларида ферментнинг фаоллиги ичакни медиал кисмига кучади. Кейинчалик (14-28 кунлик каламуш болаларида) сахараза фаоллигини ошиши ичакнинг проксимал ва медиал булимлари хисобида амалга ошди, дистал булимида эса фермент фаоллиги прогрессив равишда пасаяди (1-расм).

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

Ичак эзилмаси

1-расм. Турли ёшдаги каламуш болаларининг ичак эзилмасидаги сахараза фаолли-гини ичак узунлиги буйлаб таркалиши. Изох; Ординат укида -фермент фаоллиги (мкмоль/мин/г). Абсцисс укида - ичакнинг булимлари.

Уч кунлик каламушлар болаларига гидрокортизон ва тироксин кушилмаси юборилганда ичакнинг учала булимида сахаразанинг фаоллиги пайдо булди. Сахаразанинг фаолланиши гормон юборилгандан 24 соат утгач кузатила бошланди ва 96 соатдан сунг ферментнинг фаоллиги энг юкори даражага етди ва 120- 168 соатларга келиб, сахаразанинг фаоллиги аста секин пасая борди ва меъёрий гурух хайвонлардаги курсатгичлар даражасига якинлашди.

Етти кунлик каламушларга гидрокортизон ва тироксин аралашмаси юборилганда хам ичакнинг барча булимларида сахаразанинг фаоллиги ортди. Бундай индукцияланиш гормон юборилгандан 24 соат утгач кузатилди ва 72 соатдан сунг максимал даражага етди. Кейинчалик (144 ва 168 соатларда) аста секин меъёрий курсатгич даражасигича пасайиб борди (2-расм).

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

Iпроксимал

медиал I дистал

24 соат

48 соат

72 соат

96 соат

120 соат

144 соат

3- Расм. Етти кунлик каламуш болаларига гормонлар кушилмаси юборилганда сахараза фаоллигини ичак узунлиги буйлаб таркалиши. Изо^: Ординат укида - фермент фаоллиги (мкмоль/мин/г). Абсцисс укида -ичакнинг булимлари.

Гидрокортизон ва тироксин аралашмаси ун турт кунлик каламуш болаларига юборилганда сахараза фаоллигининг индукцияланиши кузатилди. Бундай индукцияланиш 48 соатдан сунг максимал даражага етди ва ундан кейин аста секин пасайиб борди. Йигирма бир кунлик каламуш болаларида сахаразанинг фаоллиги гидрокортизон ва тироксин кушилмаси таъсирида узгармади.

Ичакнинг сахароза хазм этиш механизми гидрокортизон ва тироксин гормонлари кушилмалари таъсирида анча юкори. Бунинг сабаби сахараза фаоллигининг гидрокортизон таъсирида индукцияланиш хусусияти тироксин бор мухдтда кучаяди. Бошкача килиб айтганда, гидрокортизон ва тироксин гормонлари биргаликда таъсир этганда сахараза фаоллигини индукцияловчи кучи суммациялашади.

ХУЛОСА

Хулоса килиб айтадиган булсак, сутэмизувчилар авлодида лактотроф овкатланиш давридан мустакил овкатланишга утиш олдидан лактаза фаоллигини репрессияланиши ва сахараза фаоллигини индукцияланиши кузатилади. Лактотроф овкатланиш даврида сахароза хазмини таъминловчи яширин манба деярли мавжуд эмас. Мустакил овкатланишга утиш олдидан ёш организмларда сахараза ферментининг максимал фаоллиги ичакни проксимал ва медиал

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

кисмларига кучади ва ичакнинг дистал кисми яширин манба вазифасини бажарувчи булимга айланади.

АДАБИЁТЛАР (REFERENCES

[1] Abdukarimovna, O. D., Odilovna, K. B., Shohruh, S., & Husenovich, R. N. G. (2020). Characteristics Of The Manifestation Of Hypertension In Patients With Dyslipidemia. European Journal of Molecular & Clinical Medicine, 7(03), 2020.

[2] RAZHABOVA, G. K., DZHUMAEV, K. S., ODILOVNA, K. B., AXMEDOVA, G. I., & DZHUMAEV, K. (2020). Metabolic Syndrome: Methods of Prevention and Treatment. arterial hypertension, 7(6).

[3] Komilova, B. O., Mustafaeva, M. I., & Gafarova, S. M. (2020). AGE FEATURES OF INDICATION OF EXTERNAL RESPIRATION IN TRAINED AND UNTRAINED PEOPLE. Кронос: естественные и технические науки, (1 (29)).

[4] Комилова, Б. О. (2022). Влияние Физической Нагрузки На Функцию Внешнего Дыхания У Школьников И Студентов. Journal of Ethics and Diversity in International Communication, 2(2), 33-37.

[5] Комилова, Б. О. (2021). ОНТОГЕНЕЗДА ЛАКТАЗА ВА САХАРАЗА ФАОЛЛИГИГА ТИРОКСИННИНГ ТАЪСИРИ. Биология и интегративная медицина, (6 (53)), 148-154.

[6] Кучкарова, Л. С., Кудешова, Г. Т., & Дустматова, Г. А. (2017). Гормональная регуляция ассимиляции углеводов в тонкой кишке крыс периода молочного питания. Научное обозрение. Биологические науки, (2), 108-116.

[7] Комилова, Б. О. (2021). СУТ ^АНДИНИНГ УЗЛАШТИРИЛИШИДА СОВУ^ ХДРОРАТНИНГ ТАЪСИРИ. Биология и интегративная медицина, (5 (52)), 4-11.

[8] Odilovna, K. B. (2022). EFFECT OF THE THYROXINE ON DISACCHARIDASES ACTIVITY. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(02), 531-537.

[9] Komilova, B. O. Effect of low temperature on milk sugar absorption. Biology and integrative medicine. №, 4-11.

[10] Komilova, B. O. The effect of thyroxine on the activity of lactase and sucmse in ontogenesis. Biology and Integrative Medicine No, 148-154.

[11] Комилова, Б. О. (2018). Влияние гербицидных препаратов на картину крови. Научный журнал, (5 (28)), 124-125

[12] Odilovna, K. B. (2022). THE EFFECT OF SMALL DOSES OF THE DRUG "EDIL" ON THE PICTUTE OF LEYKOCYTES. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(02), 442-446.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230

[13] Камилова, Б. О. (2016). Влияние малых доз препарата" Эдил" на картину лейкоцитов (белых кровяных телец). Учёный XXI века, (6-3 (19)), 76-78..

[14] Камилова, Б. О. (2020). The influence of the low-temperature environment on the activity of lactase in various parts of the small intestine. Новый день в медицине, (2), 692-694.

[15] Комилова, Б. О. (1998). Влияние некоторых эндо-и экзогенных факторов на регуляцию лактозной активности в онтогенезе млекопитающих.

[16] Комилова, Б. О. (2022). ВЛИЯНИЕ ТИРОКСИНА НА АКТИВНОСТЬ ЛАКТАЗЫ И САХАРАЗЫ В ОНТОГЕНЕЗЕ. Scientific progress, 3(2), 502-509.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.