Научная статья на тему 'Иқтисодиётни модернизациялаш даврида меҳнат салоҳиятидан самарали фойдаланиш'

Иқтисодиётни модернизациялаш даврида меҳнат салоҳиятидан самарали фойдаланиш Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
153
49
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Толаметова З. А.

Ўзбекистонда олиб борилаётган иқтисодий ислоҳотлар натижасида ижтимоий йўналишга эга бўлган бозор иқтисодиёти шаклланмокда. Мамлакатда мавжуд бўлган меҳнат салоҳиятидан самарали фойдаланиш мақсадга эришишни таъминловчи муҳим омиллардан бири ҳисобланади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Иқтисодиётни модернизациялаш даврида меҳнат салоҳиятидан самарали фойдаланиш»

Толаметова З.А.

Узбекистан Миллий университети ик,тисодиёт факультети доценти

ИЦИСОДИЁТНИ МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ ДАВРИДА МЕХНАТ САЛО^ИЯТИДАН САМАРАЛИ ФОЙДАЛАНИШ

Узбекистонда олиб борилаётган ицтисодий ислоцотлар натижасида ижтимоий йуналишга эга булган бозор ицтисодиёти шаклланмокда. Мамла-катда мавжуд булган мецнат салоциятидан сама-рали фойдаланиш мацсадга эришишни таъминловчи муцим омиллардан бири цисобланади.

Мех,нат ресурсларининг ортиши мех,нат бозорини тартибга солиш за-руриятини юзага келтиради. 2007-2011 йиллар давомида мех,нат ресурслари 13,7 фоизга ортган. Бу даврда мех,нат ресурслари сонининг уртача йиллик усиш суръати 2,6 фоизни ташкил килган. Тах,лил килинаётган даврда мех,нат ресурслари сонининг усиш суръати республика х,удудларида бир меъёрда кеч-маган. Жумладан, Андижон, Жиззах, Кашкадарё, Наманган, Самарканд, Сур-хондарё ва ФарFона вилоятларида усиш сурати республика уртача курсаткичи-дан юкори, колган барча х,удудларда (KоракалпоFистон Республикаси, Бухоро, Навоий, Сирдарё, Хоразм вилоятлари ва Тошкент шах,рида) эса паст булган. 2012 йилнинг 1 январь х,олатига кура, мех,нат ресурслари жами ах,олининг 59 фоизи-ни ташкил килиб, 17309,8 минг кишига етган. Унинг асосий кисми (карийиб 60 фоизи) Самарканд, ФарFона, Андижон, Кашкадарё, Тошкент вилоятлари ва Тошкент шах,рида жойлашган.

Мех,натга лаёкатли ах,оли сонининг уртача йиллик кушимча усиши 1,9 % дан 2010 йилда 1,6 % гача ташкил килди. Бу вакт оралиFида уртача йиллик кушимча усиш 250 минг кишини ташкил этди.

Узбекистонда доимий истикомат килаётган ах,оли сони 2011 йилнинг бо-

шида 28,5 миллион кишини ташкил этди. Бу курсаткич 1990-2010 йиллар мобай-нида ах,оли сонининг 8,2 миллион кишига купайганлигини ёки 1,4 баробар ош-ганлигини курсатади.

Мамлакатимизда 1990 йилдан 2010 йилга кадар янги иш уринларини ташкил этиш ах,олининг бандлик даража-сини янада ошириш имконини берди, иктисодиёт тармоклари таркибини диверсификация килиш, малакали мута-хассислар тайёрлаш ва шунингдек, 12 йиллик мажбурий таълим тизимига утиш борасида курилган чора-тадбирлар эса бандликнинг сифат курсаткичларига ижобий таъсирини курсатди.1

2007-2011 йиллар мобайнида иш би-лан банд булган ах,оли сони республи-канинг барча х,удудларида х,ам ортган. Аммо тах,лиллар унинг усиш суръати бир меъёрда кечмаганини курсатади. Ху-сусан, иш билан банд булган ах,оли сонининг усиш суръати Андижон, Жиззах, Кашкадарё, Наманган, Самарканд, Сур-хондарё ва Хоразм вилоятларида республика уртача курсаткичидан юкори,

1 Узбекистон Республикаси иктисодий-ижтимоий тараккиётининг мустакиллик йилларида-ги (1990-2010 йиллар) асосий тенденция ва курсат-кичлари хамда 2011-2015 йилларга мулжалланган прогнозлари. Статистик туплам. Тошкент 2011

Жадвал 1

Узбекистан Республикасида мех,нат ресурслари сони динамикаси (минг киши х.исобида)1

Худудлар Йиллар 2011 йилда 2007 йилга нисбатан узгариш

2007 2008 2009 2010 2011 +,- Фоиз

K1орак1алпоFистон Республикаси 883,5 904,4 931,4 938,0 970,2 86,7 109,8

вилоятлар:

Андижон 1391,8 1433,5 1497,6 1536,0 1626,4 234,6 116,8

Бухоро 904,5 928,7 949,2 967,4 1013,4 108,9 112,0

Жиззах 582,3 601,1 622,2 636,1 675,2 92,9 115,9

Кашкадарё 1345,4 1395,8 1438,3 1481,7 1568,9 223,5 116,6

Навоий 501,6 509,8 527,3 532,1 537,1 35,5 107,0

Наманган 1207,0 1246,5 1288,2 1328,5 1432,8 225,8 118,7

Самарканд 1617,0 1672,2 1725,8 1782,1 1900,2 283,2 117,5

Сирдарё 390,3 401,9 407,8 415,5 430,9 40,6 110,4

Сурхондарё 1057,7 1096,5 1133,5 1172,9 1246,5 188,8 117,8

Тошкент 1447,4 1477,9 1499,3 1518,2 1564,6 117,2 108,0

ФарFона 1617,5 1667,2 1720,1 1769,3 1897,1 279,6 117,2

Хоразм 823,3 847,7 874,1 892,8 922,4 99,1 112,0

Тошкент ш. 1446,9 1461,5 1508,8 1533,6 1524,2 77,3 105,3

Республика буйича 15219,6 15644,9 16123,6 16504,2 17309,8 2090,2 113,7

долган барча худудларда эса нисбатан паст булган.

Ахоли бандлигини таъминлаш ва иш уринлари ташкил этиш муаммоларини из-чил хал этишга каратилган тизимли чора-тадбирларнинг амалга оширилиши нати-жасида иктисодиётдаги банд ахоли сони 2,5 фоизга усди. Иктисодиётнинг нодавлат секторида банд булган кишилар улуши 79,4 фоизни, шу жумладан кичик бизнес ва ху-сусий тадбиркорликда бандлар 74,2 фоизни ташкил этди. Бандликнинг энг юкори усиш суръатлари курилиш (105,2 фоиз), уй-жой-коммунал хужалиги ва ахолига маиший хизмат курсатиш (105,1 фоиз), савдо ва уму-мий овкатланиш (105,0 фоиз), транспорт ва алокага (104,4 фоиз) туFри келмокда.

Ахоли бандлиги таркибида мухим ижо-бий, бозор иктисодиётига доир ислохотлар самарадорлигини курсатувчи узгари-шлар авж олмокда. Агар мустакилликнинг дастлабки йилларида иш билан банд булган-ларнинг 60 фоизи давлат сектори хиссасига туFри келган булса, 2000 йилда бу курсаткич 24 фоизга тушди. Бугунги кунда эса мазкур

1 Жадвал Узбекистон Республикаси Мехнат ва ахолини ижтимоий мухофаза килиш вазирлиги маълумотлари асосида тайёрланган.

секторда умумий иш билан банд ахолининг 20 фоизи атрофида мехнат килмокда.

Бандликнинг сохалар буйича таркибида хам ижобий тенденциялар кузатилмокда: кишлок хужалигида банд булган ахоли сони сезиларли даражада камайди. Агар 1990 йилларнинг бошида мазкур сохада ишлов-чилар сони жами иш билан банд булганлар-нинг 40 фоизини ташкил этган булса, бугунги кунда 25 фоиздан иборат. Хизмат курсатиш, транспорт ва курилиш сохаларида иш билан банд булганлар сони усиб, 36 фоиздан 52,4 фоизга етди

Ахоли иктисодий фаоллигининг ошиши, узини-узи бандлигини таъминлаши учун кулай шарт-шароитлар яратилиши натижа-сида миллий хунармандчилик ва оилавий тадбиркорлик сохаларида 302,1 мингта иш урни очилди.

Дехкон ва шахсий ёрдамчи хужаликлар базасида чорвачилик ва паррандачилик-ни ривожлантириш буйича курилган чора-тадбирлар ахоли бандлигини таъминлашга сезиларли хисса булиб кушилди. Хусусан, кам таъминланган ва куп болали оилалар-га бепул корамол берилиши натижасида 1,4 миллион нафар кишлок ахолиси дехкон хужаликларида корамоллар бокиш билан шугулланиш имкониятига ва ушбу фаолият

тури билан шуFулланган даври учун мехнат стажига киритилиши хукукига эга булди.

Мамлакатимизнинг барча туман хамда шахарларида иш билан банд булмаган ахолига ишга жойлашиш масаласида ёрдам берадиган махсус марказлар ташкил этилди ва самарали фаолият курсатмокда. Сунгги 5 йил ичида ушбу марказлар томонидан 2,4 миллион киши буш ва янги уринларга ишга жойлаштирилди, 96 минг нафардан зиёд ахоли мехнат бозорида талаб юкори булган касб-хунарларга укитилди ва малакасини оширди.

Республикамиз мехнат бозори баркарор ривожланишга эришиши учун унинг тарки-бий ва худудий узига хосликлари, муайян суръатларда усиб-узгариб бориш хусусият-лари хисобга олиниши лозим.

Давлат мехнат бозорида ишчи кучининг микдор ва сифат жихатдан ривожланишига ишчиларнинг касбий тайёргарликларининг замонавий ишлаб чикариш даражасига мувофиклигига каратилган тизимлаштири-лган чора-тадбирларни амалга ошириб бормокда.

Давлатнинг мехнат бозоридаги ижтимо-ий ва иктисодий фаолиятининг 2 та йунали-шини ажратиб курсатиш мумкин. Биринчи йуналишдаги вазифалар каторига ишсизлик-нинг келиб чикишига сабаб буладиган талаб ва таклиф уртасидаги микдорий нисбатни назорат килиш, мехнат бозори конъюкту-расини урганиш хамда алохида тоифадаги ишчиларни ишга жойлаштириш киритилган. Иккинчи йуналишдагиларга эса мехнат ре-сурсларининг сифатини ошириш, уларнинг мутаносиб равишда таксимланишини таъ-минлаш, ходимларнинг малакасини ошириш билан боFл и к чора-тадбирлар киради.

Республикамизда иш жойларининг са-марадор тузилишини шакллантириш, худудларда ва иктисодиётнинг истикболли сохаларида ходимларни малака махорат даражасини ошириш билан фаол бандлик сиёсатини амалга ошириш куннинг долзарб масаласидир.

Бунинг учун дастлаб иш жойларини яра-тиш ва мавжудларини саклаб колиш учун ташкилий-хукукий шарт-шароитларни яра-тиш, кейин эса иш жойларини яратиш буйи-ча соха дастурларини такомиллаштириш билан боFл и к аник чора-тадбирлар тузили-ши лозим.

Республикамизда янги иш уринлари ташкил этиш оркали ахоли бандлигини таъмин-лаш масаласи хал килинмокда.

2010 йилда 950 минг иш жойлари ярати-лган булса, шундан 600 минги (65%) кичик бизнес ва фермер хужаликларига 210 минги касаначиликка туFри келди.

2011 йилда худудий бандлик дастурлари-нинг амалга оширилиши натижасида ярати-лган 1 миллионга якин иш уринларининг 68 фоизидан купроFи кишлок жойларда ташкил этилди. Янги иш уринларининг 64 фоизидан ортиFи кичик бизнес, хусусий тадбиркорлик ва фермерлик ривожини раFбатлантиришни янада кучайтириш, хусусан, уларга янги им-тиёз ва преференциялар бериш, 28 фоизидан зиёди эса янги корхоналар ташкил этиш, касаначиликнинг турли шаклларини кенгай-тириш хисобидан яратилди.

Республикамизда яратилаётган янги иш жойларининг аксарияти кичик бизнес ва хусусий тадбиркорлик улушига туFри келади.

2008 йилида фаолият юритган кичик бизнес субъектлари сони карийиб 400 мингта-ни ташкил этган булса, 2010 йилда фаолият курсатаётган кичик бизнес субъектларнинг салмоFи 1,7 % га, шу жумладан, саноатда-1,3 % га, курилишда-3,4 % га, транспортда - 22,2 % га ва бошка ишлаб чикариш сохаларида 9 % га ошди. Кичик бизнес субъектлари томонидан ишлаб чикариладиган саноат махсулотлари хажми утган йили салкам 22 % га купайди. Бугунги кунда мамлакатимиз-да иш билан банд булган жами ахолининг 76 % дан купроFи айнан шу сохада мехнат килаяпти.

2011 йилда тижорат банклари томонидан кичик бизнес субъектларига жами 4 трлн. 41 млрд. сум (утган йилга нисбатан 150,2 фо-изга куп) микдорида кредит, шу жумладан 752 млрд. сум (утган йилга нисбатан 155 фо-изга куп) микрокредитлар ажратилиб, ушбу маблаFлар хисобидан худудларда 291126 та янги иш уринлари яратилди.

Касаначилик мехнатини ривожлантириш буйича бир катор имтиёз ва преференциялар, шу жумладан, касаначиларга буюр-тмаларни, ускуналарни, хомашёни, асбоб ва жихозларни имтиёзли равишда бериш шартларини, касаначининг уйдаги ишлаб чикариш билан боFлик харажатларини коплаш тартибини, корхоналарни касаначиларга туланадиган маблаF микдорида

иш х^ки жaмFapмacидaн ягoнa ижтимo-ий тyлoвдaн oзoд этишни кyздa тутaдигaн хукукий вa нopмaтив бaзa яpaтилгaнлиги туфaйли кacaнaчиликнинг бapчa туpлapини pивoжлaнтиpиш x1иcoбидaн 191,9 мингтa иш Уpнини тaшкил этиш имкoнигa эpитилди.

Ахрли бaндлиги тapкибидa х^м мух,им ижoбий yзгapишлap тaъминлaнди. Агap муcтaкилликнинг дacтлaбки йиллapидa иш билaн бaнд бyлгaнлapнинг 60 фoизи дaвлaт ceктopи x^cca^ra тyFpи кeлгaн бyлca, 2011 йилдa бу кypcaткич мaзкуp ceктopдa уму-мий иш билaн бaнд ax1oлининг 20 фoиздaн кyпpoFини тaшкил килди.

Хуллac, иктиcoдиëтни мoдepнизaциялaш дaвpидa мex1нaт caлox1иятидaн caмapaли фoйдaлaниш учун кopхoнaлapдa xoдимлap-ни бoшкapиш, тaнлoв yткaзиш, хoдимлapни тaйëpлaш, кaйтa тaйëpлaш улapнинг фиpмa ичидa "кучиб" юpиш (ишдaн-ишгa, лaвoзим-дaн-лaвoзимгa УТИШ) тизимлapини тaкoмил-лaштиpиш билaн бoFлик вaзифaлap aмaлгa oшиpилиши зapуpдиp. Бaндлик бyйичa бу-тун мaмлaкaтдaги умумий вaзият, rapxo-нaлapнинг бoзopдa paкoбaтбapдoшликкa эга бyлишлapи, кopхoнaлap тoмoнидaн xo-димлapни бoшкapиш cox1acидaги ишлap-нинг кaндaй aмaлгa oшиpилишигa бoFлик булиб, кaчoнки тyFpи бoшкapиш aмaлгa oшиpилгaндaгинa кopxoнaлapдa мaвжуд иш Уpинлapини caклaб ^лиш вa янгилapини яpaтиш имкoнияти юзaгa кeлaди.

Шунингдeк мex1нaт caлox1иятидaн caMa-paли фoйдaлaниш, мex1нaт бoзopидa тa-лaб-тaклиф мутaнocиблигини тaъминлaшдa пpoгнoзлaштиpиш вa axбopoт тexнoлoгия-лapининг poлини oшиpиш зapуpдиp.

Мex1нaт бoзopини пpoгнoзлaштиpишнинг acocий мaкcaдлapидaн биpи ax1oли бaндли-гини тaъминлaш вa худудий бaндлик дac-туpлapини ишлaб чикиш, ишчи кучи^ бул-гaн тaлaб вa тaклифнинг yзapo ниcбaтини aниклaш, ишчи кучини минтaкaлap бyйичa тaкcимлaш вa энг мух,ими ишдaн бyшaгaн xoдимлap вa ax1oлининг иш билaн бaнд бул-мaгaн киcмини кaйтa тaйëpлaш, ^бий Ma-лaкacини oшиpиш, ишчи кучининг пoтeнци-aл киcмини вa яшиpин ишcизликни aниклaш кaби мacaлaлapни хдл этишдaн ибopaтдиp.

Ишлaб чикapишдa дaвлaт вa нoдaвлaт ceктopидa бyш-вaкaнт ишчи ypинлapини aниклaш жapaëни х^м пpoгнoзлaштиpишдa мух,им ax1aмият кacб этaди. Буш ишчи ypин-

лapи aниклaб oлингaч, мex1нaт бoзopини умумий бax1oлaй oлиш мумкин бyлaди.

Мex1нaт бoзopини бax1oлaшдa вa пpoгнoз Kилишдa x,ap тoмoнлaмa кoмплeкc мoнитo-pинг тaшкил этиш ^pa^ Мoнитopинг тизи-мидa ceгмeнтлaшгaн мex1нaт бoзopини ypra-ниш зapуpдиp.

Мex1нaт бoзopи x1oлaтини иктиcoдий тax1лил килиш учун иcтикбoлгa oид пpoгнoз-лap кeлтиpилaди вa улapни oптимaллaшти-pиш учун aник дacтуpлap ишлaб чикилaди. Бeлгилaнгaн мaкcaдгa эpишиш учун бу дac-туp aник ишлaб чикилгaн жaдвaл acocидa xoдимлapни иш^ жaлб килaдигaн мaнбa-лapгa, улap билaн ишлaш, ишчилapни ишгa ëллaш, улapнинг мaлaкacини oшиpиш вa лaвoзимини кyтapиш кaби чopa-тaдбиpлap acocидa тузилган булиши шapт.

Пpoгнoзлaштиpиш нaтижaлapи вa унгa дoиp мaълумoтлap x1aмдa иш^ жoйлaшишгa мух,тож шaxcлap coни бaлaнcи мaълумoтлa-pи туpли тax1лилий мaкcaдлap учун, мacaлaн, мex1нaт pecуpcлapининг шaкллaниш oмил-лapи, улapнинг иш билaн бaндлиги, мex1нaт бoзopининг ax1вoли вa иш билaн бaндлик cox1acидaги вaзият, ишлaб чикapувчи куч-лapнинг pивoжлaниши вa жoйлaшиши бyйичa жaмoaтчиликкa axбopoт бepиш учун xизмaт килиши мумкин.

Бизнин^, бу мacaлaнинг caмapaли eчи-мигa эгa булиш учун куйидaги муaммoлap-гa эътибopни жaлб килиши тyFpи кeлaди: мex1нaт бoзopини пpoгнoзлaштиpиш, нaзo-paт килиш жapaëнини тaкoмиллaштиpиш, мex1нaт биpжaлapининг axбopoт xизмaти-ни кeнгaйтиpиш. Шунингдeк, бугунги кундa ax1oлининг иш билaн бaндлигини тaъминлa-шдa axбopoт тexнoлoгиялapи cox1acидa бaнд бyлгaнлap улушини кyпaйтиpиш зapуpдиp.

Иктиcoдиëтни мoдepнизaциялaш Luapo-итидa Узбeкиcтoн Pecпубликacидa ишлaб чикapиш, фaн вa тaълим cox1aлapи cуpъaтлa-pининг юкcaлиши, инcoнлap туpмуш Luapo-итининг ycиши, acocaн axбopoтни кaй дapa-жaдa caмapaли кУллaнилиши билaн бoFлик.

Жaмиятни axбopoтлaштиpишнинг икти-coдий жих^^н pивoжлaниши мaмлaкaт-нинг ^pa™ вa paкoбaтбapдoшлигини бeл-гилoвчи oмиллapдaн caнaлмoкдa.

Шулapдaн кeлиб чик^н x1oлдa иктиcoдиëтни мoдepнизaциялaш жapaë-нидa иктиcoдий ycишни тaъминлaшдa, мex1нaт caлox1иятидaн caмapaли фoйдaлa-

ИКТИМД BA MОЛИЯ I ЭKGНGMИKA И ФИНAНCЫ № 12, 2012

нишда ахборот технологияларидан фойда-ланишни янада фаоллаштириш лозим, деб хисоблаймиз.

Жахонда иктисод ва жамиятни ахборот-лаштириш буйича биринчи уринни Швеция, иккинчи ва учинчи уринларни АК.Ш ва Финляндия эгаллаб турибди.

Илм-фан тараккиёти, иктисодиётни юк-салишида ва турмушда компьютер, телефон, телеграф, факс, электрон почта, интер-нетни кенг жорий килиш омиллари мехнат бозорида мувозанатни таъминлашда катта ахамиятга эга.

Узбекистон Республикасида алока ва ахборотлаштириш хизматлари хажми 41,6 фоизга усди. Бу курсаткич мобил алока ва Интернет тармоFи хизматларидан фой-даланадиган абонентлар сонининг усиши хисобидан таъминланди. Бунда 2011 йилда ахоли учун Интернет хизматларидан фойда-ланиш тарифларини 22 фоизга камайтириш буйича курилган чора-тадбирлар мухим ахамият касб этади. Хозирги кунда мамла-катимиз ахолисининг 8 миллионга якини Интернет тармоFидан фойдаланмокда.

Тезкор маълумотлар олиш, мехнат бо-зоридаги талаб ва таклифини урганиш, ракобатчи корхоналар фаолиятини тахлил этиш ва хулосалар чикаришда, янги иш жойлари ва уларга талаб этилаётган мута-хассисликлар хакида маълумотга эга булиш каби масалаларни ечишда ахборот технологияларидан кенг фойдаланиш зарурдир. Янгича фикрлайдиган, бозор шароитида муваффакиятли хужалик юрита оладиган малакали, чукур билимли мутахассисларни, айникса, ахборот технологияларидан кенг фойдалана оладиган кадрларни тайёрлаш зарурдир.

Кадрлар тайёрлаш миллий дастурини амалга ошириш республикамизда ахборот технологиялари асосида олиб борилмокда. Кадрларни замон талабларига жавоб бера-диган даражада тайёрлаш ва малакаларини ошириш максадида мамлакатимизда бир канча укув марказлари ташкил килинган булиб, уларда асосан кадрларнинг ахборот коммуникацион технологиялар буйича билимларини оширишга алохида эътибор каратилмокда. Хозирги кунда барча корхона ва ташкилотлар тулик автоматлаштирилган-лиги, барча ходимлардан компьютер технологияларидан самарали фойдаланишни та-

лаб этади. Ишсиз юрган ахоли катламлари малакасини оширишда укув марказлари-нинг роли каттадир. Чунки уларда «Электрон таълим», «Электрон бошкарув», «Масофавий таълим», «Очик таълим» йу-налишлари асосида ахборотлашган иктисод хакида тулик тушунчалар берилади. Бундан ташкари, ахборот технологиялари сохасида билимли кадрлар узок масофаларда жой-лашган кузатув кенгашлари ва бошкарув аъзолари уртасида онлайн йиFилишлари ва видео конференциялар утказилишида хам фаол иштирок этиш имкониятига эга була-ди. Республикамизда телекоммуникация сохасининг ривожи Узбекистоннинг жахон глобал иктисодиётида узининг мустахкам урин эгаллашида мухим омилдир.

Шунинг учун ахборот технологиялари-нинг мехнат бозорида тутган урнини ошириш зарур булиб, бунинг учун куйидагилар амалга оширилиши лозим:

1. Фан ва халк таълими ходимларининг интернетдан фойдаланиш даражасини оши-риш.

2. Мехнат бозоридаги вазият, буш иш жойлари хакида маълумотларни интернетдан олишни кенгайтириш.

3. Коммуникация технологияларини йул-га куйиш кабелларини ишлаб чикариш.

4. Телефон ва телеграф алокаларининг техник воситаларини ишлаб чикариш.

5. Офислар учун машина ва воситаларни ижарага ёки лизингга бериш.

6. Компьютерлар билан боFлик фаолия-тни, масофавий бандликни такомиллашти-риш.

7. Мехнат бозоридаги вазият, буш иш жойлари хакидаги маълумотларни интернет тармоFи оркали олишни кенгайтириш.

Компьютер саводхонлиги ва ахборот технологияларининг ахоли томонидан кулланилиши буйича статистик хамда соци-ологик кузатишлар олиб борилса, олинади-ган натижалар самаралирок булади. Мехнат бозори конъюнктурасини тартибга солиш

учун куйидаги ишларни амалга ошириш за-рур:

1. Бирламчи маълумотларни компью-терга киритиш, назорат килиш жараёнини такомиллаштириш учун мехнат биржалари-нинг ахборот хизматини кенгайтириш.

2. Компьютер маълумотлар базаси асо-сида автоматлаштирилган ахборот тизимла-

рини, илмий-тадкикот тизимларини, ишлаб чикариш борасидаги хизматларни кенгай-тириш.

3. Техник ва периферия воситаларини таъмирлаш ва техник ёрдам курсатиш хиз-матларини ташкил этиш.

4. Маълумотлар базалари асосида янги автоматлаштирилган ахборот тизимларини яратиш ва ягона тармокка бирлаштириш.

5. Ишсиз ах,оли гурух,ларини кайта укитишда интерактив методлардан фойда-ланиш.

6. Ахборот технологиялардан фойдала-наётган ишчилар сонини купайтириш.

7. Мех,нат ресурсларининг ахборот тех-нологиялари сох,асидаги бандлигини оши-риш.

8. Ахборот технологиялари сох,аси учун ходимларни тайёрлаш ва кайта тайёрлаш.

Шунингдек, мех,нат салох,иятидан сама-рали фойдаланишда, ишсизликнинг олдини олишда, кичик бизнес ва хусусий тадбир-корликни ривожлантиришда ахборот ком-муникацион технологияларининг самараси-ни ошириш зарурдир. Бунинг учун:

Адабиётлар руйхати:

Каримов И.А. 2012 йил Ватанимиз тараккиётини янги боскичга кутарадиган йил булади. Т.: "Узбекистон", 2012. - 36 б.

Каримов И.А. Мамлакатимизда демократик ислох,отларни янада чукурлаштириш ва фукаролик жамиятини ривожлантириш концепцияси. Т.: "Узбекистон", 2011. -56 б.

Узбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг БМТ Мингйиллик ривожланиш максадларига баFишланган саммити ялпи мажлисидаги нутки // "Халк сузи", 2010 йил, 22 сентябрь, 1-2-б.

Хамкорлик, тараккиёт ва хавфсизликни таъминлаш йулидан // "Халк сузи", 2010 йил, 21 сентябрь, 1-б.

Узбекистон: инсонпарварликнинг юксак намунаси. Т.: "TURON IQBOL". 2010.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Каримов И.А. Асосий вазифамиз - Ватанимиз тараккиёти ва халкимиз фаро-вонлигини янада юксалтиришдир. Т.: "Узбекистон", 2010. - 80 б.

Каримов И.А. Ватанимизнинг боскичма-боскич ва баркарор ривожланишини таъминлаш - бизнинг олий максадимиз. 17-жилд - Т.: "Узбекистон", 2009.- 280 б.

Каримов И.А. Энг асосий мезон - х,аёт х,акикатини акс эттириш. - Т.: "Узбекис-тон", 2009.

Каримов И.А. Жах,он молиявий-иктисодий инкирози, Узбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йуллари ва чоралари. - Т.: "Узбекистон", 2009.

Узбекистон Республикаси иктисодий-ижтимоий тараккиётининг мустакиллик йилларидаги (1990-2010 йиллар) асосий тенденция ва курсаткичлари х,амда 20112015 йилларга мулжалланган прогнозлари. Статистик туплам. Тошкент, 2011.

1. Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорли-кда ахборотлар ва инновацион фаолиятдан самарали фойдаланиш.

2. Мех,нат ресурсларидан окилона фойдаланишда, янги иш жойларини яратишда ахборот технологиялари хизматларидан кенг фойдаланиш.

3. Ахборот технологиялари мах,сулотлари ва хизматлари импорт ва экспортини амалга ошириш.

4. Кичик бизнес ва хусусий тадбиркорли-кда маркетинг ва нархлаштириш сиёсатидан фойдаланишда ахборот технологиялари са-марадорлигини янада ошириш.

5. Касаначиликда - якка тартибдаги мех,нат фаолиятида ахборот технологияла-ридан фойдаланишни йулга куйиш.

6. Кадрларни сифат жих,атдан такомилла-штириш учун фан ва халк таълими ташки-лотларида ахборот технологиялари хизма-тини янада яхшилаш.

Хуллас, иктисодиётни модернизациялаш жараёнида мех,нат салох,иятидан самарали фойдаланиш ва хусусий тадбиркорликнинг фаолият доирасини кенгайтириш учун ахборот технологияларини х,аётга кенг татбик килишни янада фаоллаштириш керак.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.