CC BY
13FТАХР 18.49.07
ХОРЕОГРАФИЯ МАМАНДЫГЫ БОЙЫНША КЭС1БИ ПЭНДЕРД1 ЖYРГIЗУДЕ МОДУЛЬД1К ОЦЫТУДЫ ПАЙДАЛАНУДЬЩ ТИ1МД1 ЖОЛДАРЫ
С.Э. Бэтрова \ З.А. Кастеева 2 Каза^ ^лттьщ хореография академиясы, Н^р-С^лтан, Казахстан, Казак мемлекетпк цыздар педагогикалык университетi, Алматы, Казахстан,
samikosh_92@mail.ru
Макалада хореография енер1 саласында мамандар даярлауда кэс1би пэндерд1 журпзуде хореография мамандыгынын ерекшелшн, дэстур сабактастыгын сактай отырып, каз1рп замангы инновациялык педагогикалык технологиялардын пайдаланудын тшмд1 жолдары айкындалады. Жалпы педагогика саласындагы заманауи инновациялык пеадгогикалык технологиялар зерттелш, хореография енер1 саласында бшм беру жуйесшде колдануга 1р1ктелш, зерттеу корытындысы талкылауга ^сынылады. Хореография мамандыгынын ез1нд1к ерекшелжтерш сактай отырып, кэаби пэндерд1 окытуда жет1 модульд1 пайдаланудын жолдары талданады. Хореография енершщ непзп максаты балаларга эстетикалык тэрбие беру болгандыктан, педагог-хореографтарды даярлауда теориялык, практикалык кэс1би бшммен б1рге болашак маманнын этика-эстетикасын калыптастыру непзп мэселе ретшде карастырылады. Осы максатка жетуде авторлар балалар шыгармашылык би ^жымындагы жетекшшк, педагог-хореограф мамандарды даярлаудагы окытушылык жэне орындаушылык тэж1рибелершщ непзвде талдап, сараптама жасайды.
ТYйiн свздер: хореография педагогикасы, педагогикалык-инновациялык технологиялар, жанартылган багдарлама, педагог-хореограф, эдю-тэалдер.
Бшм саласында казiргi кездегi жангырту Yдерiстерi ен алдымен ХХ1 гасыр т^лгасы мен оларды тэрбиелейтiн педагогтардын жаhандану жагдайында халыкаралык езара эрекеттестiкке дайын болуын кажет етсе, окытудын барлык денгешнде бiлiм мазм^нынын кайта каралып, педагогикалык технологиялардын жангыртылуы, сапага багытталуы нэтижеге кол жеткiзудiн бiрден бiр жолы. Балет енерiне Yйретудiн эдiс-тэсiлдерi мен жолдары карастырылган, дененiн, аяк жэне кол калыптары накты жYЙеленген, элемдiк хореография енерiн дамытуда непзп тарихи YPДiсiнiн бастауы, хореография енершдеп педагогикалык жYЙенiн калыптасу жолы белгш бишi, кернектi педагог А.Я. Ваганованын 1934 жылы шыккан «Классикалык бидщ непздерЬ» атты енбегiнен басталады. Хореография енерш окытудын педагогикалык жYЙесiн дамытудын негiзгi кезi - халык педагогикасынын емiр салтымен бiрге дамыган, жанашыл педагогтардын кепгасырлык практикалык тэжiрибесi. Казiргi танда «Педагогикалык технология» ^гымы бшм беру YДерiсiнде кен магынага ие.
Мысалы, п.г.д., профессор В. П. Беспалько: «Педагогикалык технология дегенiмiз - окыту YPДiсiн жYзеге асыратын мазм^нды техника», п.г.к. И. П. Волков: «Педагогикалык технология дегенiмiз -окытуды жоспарланган нэтижесiне жеткiзетiн жоспарланган YPДiс»,
п.г.д., профессор В. М. Монахов: «Педагогикалык технология дегенiмiз - бшм алушы мен мYFалiм Yшiн барлык жагынан ете колайлы жагдайлар жасай отырып, окыту YPдiсiн жобалаудын, оны ^йымдастырудын жэне еткiзудiн бYге - шпесше дейiн ойластырылган, эрi бiрлесiп жYзеге асырылатын педагогикалык кызметтiн моделЬ», п.г.д., профессор М. В. Кларин «Педагогикалык технология дегенiмiз - педагогикалык максаттарга жету Yшiн колданылатын т^лгалык, инструменталдык, методологиялык куралдардын жYЙеленген жиынтыгы жэне олардын ретiмен кызмет етуЬ> - деп карастырады [1; 1]. Жогары да келтiрiлген аныктамаларды жинактап «Педагогикалык технология» дегенiмiз - педагогикалык максатттарга жету Yшiн, окытылатын такырыптын, сабактын максатын дэл, эрi накты аныктау жэне нэтижеге жетудiн жолдарын жобалауда колданылатын тиiмдi эдiс-тэсiлдердiн жиынтыгы. Сонымен корытындылай келе жалпы педагогика ^гымында «педагогикалык технологиялар» бiлiм алушыга «Калай YЙрету керек?» деген с^ракка эр мамандыктын езiнiн ерекшелiгiне сай жауап iздеуi.
П.г.д., енертану профессоры А.К. Кульбекова езiнiн зерттеулерiнде: «Педагогикалык технология -б^л эдiс-тэсiлдердiн реттелген жYЙесi, оларды б^лжытпай орындау белгш бiр жоспарланган нэтижеге кол жетюзуге, ягни педагог-хореографтардын кэсiби шеберлiгiн калыптастыруга экеледi.
243
Хореографтарды окытудын педагогикалык технологиясы - жоспарланган соцгы нэтижеге кепiлдiк беретш, педагогтын кэшби кызметш жанартатын тэсiлдер жYЙесi, окыту эдютемесЬ> - деп аныктама бередi [ 2; 109].
Ка^рп танда жогаргы оку орындарынын окытушыларынын непзп максаты - бiлiм алып жаткан студенттердi кэсiби маман ретiнде калыптастырып, болашакта Казакстан хореография внерiн дамытуда аянбай енбек ететiн, бэсекеге кабшетп педагог-хореографтарды тэрбиелеу. Осы орайда кэаби базалык пэндердiн сапалы жYргiзiлуi, студенттермен вткiзiлген сабактардын нэтижелi болуы окытушынын сабакты утымды уйымдастыра бiлуiмен байланысты.
«The professional competence formed in students of the choreographic profession, as well as creative and pedagogical theories and techniques that students master in the course of training, will strongly influence the efficiency and quality of the educational process in the schools of arts, choreographic schools, ensembles, and studios. Therefore, training of a specialist in higher vocational education system should be focused primarily on the formation and development of specific professional competence in students of the choreographic profession» [3; 38] - аталган тужырымдамадан бшм алушылардын кэшби кузыреттшктерш калыптастыру к&ирп тандагы взекп мэселелердщ бiрi болып отыргандыгын квремiз. Хореография мамандыгы бойынша кэшби пэндердi окытудын жана технологияларын колдана отырып, сабактарды жYргiзу студенттердi жана когамга бейiмдеп, алган бiлiмдерiн вмiрде колдана бiлуге дагдыландырады. Дэрiс сабактарынын тек кана окытушынын такырыптарды тYсiндiруiмен шектелмей студенттердiн алган бiлiмдерiн корытындылау дагдысын калыптастыруга бейiмделу, теориялык бiлiмдерiн салыстырмалы тYрде негiздеп, мэселе тудыратын сурактарга жауап бере бiлуi олардын сыни тургыдан ойлау кабшеттерш арттыруга жол ашады. Дэрiс сабактарынын такырыбына байланысты максатты айкындау жэне жету жолдарын тYсiндiру студенттердiн вз пэндерiне деген кызыгушылыктарын оятады. Дэрiс сабактарынын максаты -студенттердiн тYсiндiру жэне свйлеу мэнерш калыптастыру. Барлык жана материалдардын студенттерге жеке-жеке таратылып, окып тYсiнгеннен кейiн жуптык жэне топтык талдаулар жасап, корытындысын топ болып бiр-бiрлерiне тYсiндiрiп жэне окытушынын толыктыруы дэрю сабактарынын сапалылыгын жэне студенттердiн тYсiну денгейiн жогарылатыды. Кэсiби пэндердi окыту барысында видео материалдарды пайдалану, кызыкты тын мэлiметтердi iздеу, эр халыктын дэстYрiнен би композициясын тудыру сабакты кызыкты вткiзудiн тиiмдi тэсiлi. Практикалык сабактарды вз денгейiнде менгерген студент кез-келген би ужымдарында койылымдар коюда взiндiк кэсiби колтанбасын калдыра алады. Студенттерге жана такырыптарды Yйрету педагог-хореографтын окушылармен жумыс жасауда колданылатын эдю-тэсiлдерiмен байланыстырыла жYргiзiлуi тиiс. Хореографиялык кэсiби пэндердi окытуда жанартылган оку багдарламасында усынылган жетi модульдi практикалык жэне дэрiс сабактарында колданудын жолдарын сараптай отырып, твмендеп кесте аркылы карастырамыз.
1- кесте. Хореография мамандыгы бойынша кэаби пэндердi окытуда жет модульдi пайдаланудыц жолдары
Модульдщ атауы ^олдану тэсшдер1
Окыту мен окудагы жана тэалдер Диалогтык окыту, топпен ж^мыс жасау, оку комбинацияларын к¥растыруда студенттерд1н дайындык денгей1н ескере отырып топка бвлу аркылы тапсырмалар беру. Аталган эд1с студенттерд1н б1р-б1рше тус1нд1ру, п1к1р алмасу каб1леттер1н дамыта отырып, ужымда жумыс жасай б1лу каб1лет1н калыптастырады. т.б.
Сын тургысынан ойлауга уйрету Акпарат пен идеяларды синтездеу каб1лет1, акпарат пен идеянын шынайылыгы, салыстырмалы турде ойлана б1лу каб1лет1, блум таксиономиясын колдана отырып тапсырмалар беру. Жана такырыпты тус1нд1ру барысында «жещлден курдел1ге» вту кагидасынын сакталуы жэне окытушынын кимылдарды кврсет1п, тус1нд1р1п, студенттермен б1рге талдауы. Сонымен катар студенттерд1н оку комбинацияларын курастыруы, б1р-б1р1н1н комбинацияларын талдай бшу каб1лет1. Ыр-б1ршщ оку комбинацияларында орындаушы рет1нде, комбинацияны жаттай отырып, орындаушылык каб1леттер1н дамыту.
Оку ушш багалау жэне окуды багалау Студенттерд1н б1р-б1р1н1н жобаларын багалай б1лу, вз1нд1к тужырымдамалар жасай б1лу каб1лет1.
Окыту мен окуда АКТ ны пайдалану Видеоматериалдарды, интерактивп тактаны, электрондык окулыктарды, интернет желсш жэне студенттердщ ез1нд1к ж^мыстарын багалауга болатын kahoot.com, padlet багдарламаларын пайдалана отырып сабакты ^йымдастыру. Сонымен катар АКТ студенттерге такырыпка байланысты видеоматериалдарды (Youtube, Vimeo, УК колданбалары аркылы) керш, талдап, салыстыруга, еш немесе одан да кеп музыкалык материалдарды байланыстыруга мYмкiндiк береди WhatsApp колданбасы аркылы студенттердщ езiндiк ж^мысын электронды тYPде жiберуге, Instagram, Youtube, УК, Facebook желiлерiнде ездершщ ж^мыстарын жарнялауга (ягни студенттердiн езшдак ж^мысы ретiнде жасаган би койылымдарын, оку комбинацияларын) мумшндш бередi.
Талантты жэне дарындь студенттердi окыту Студенттердщ физикалык мYмкiндiктерiне сай тапсырмалар жинагын дайындау, талантты жэне дарынды студент аныктау, багалау критериилерiн тYсiндiру.
Бшм алушыларды жас ерекшелжтерше сэйкес окыту Аталган модуль хореографиялык бiлiм беру жуйесвде барлык кэсiби пэндердi жYргiзуде жузеге асады. Классикалык бидi окытудын теориясы мен эдiстемесi, халык-сахналык бидi окытудын теориясы мен эдютемеа, тарихи-т^рмыстык бидi окытудын теориясы мен эдiстемесi, казак бшн окытудын теориясы мен эдютемеа пэндерде арнайы хореографиялык училищенiн багдарламалары аркылы оку жылына байланысты белшш окытылып, студенттерге эрбiр оку жылынын максаты мен мiндетi тYсiндiрiледi.
Окытуды баскару жэне кешбасшылык Окытушынын жаца технологияларды пайдалана отырып сабакты кызыкты ^йымдастыра бiлуi, бiлiм алушылардын ез мамандыктарына деген кызыгушылыктарын арттыру, окытушынын сабак жYргiзудегi эдiс-тэсiлiнен бшм алушылардын Yлгi алуы, хореография енершдеп дэстур сабактастыгын заманауй технологиялармен байланыстыра отырып окытуды баскаруы.
Зерттеушi Агзамова Д.О. «Педагог, бшм беру YPДiciнщ менеджерi бола отырып, оку материалдарын бшм алушыга мецгерту YДерiсiн жYзеге асырады. Педагогтыц баскарушы ретiндегi ic-тэжiрибеci оку-тэрбие Yдерiciнде ^йымдастыру барысында байкалады. Педагог-хореограф e3iHi4 кэciби кызмеинде жалпы оку YДерiciнде жаца технологиялар мен тэciлдердi ^йымдастыра бiлуi кажет. Хореографиялык енер, eзiнiц "ерекше" ерекшелшн, ережелерi мен дэcтYрлерiн сактай отырып, жеке т^лгага багытталган бiлiм беруд жэне оку Yдерiciн ^йымдастырудагы менеджмента, окытудыц жаца технологиялары мен эдютерш кажет етедЬ> [4; 133] - деп т^жырымдап, казiргi тандагы педагог-хореографтыц оку Yдерiciн ^йымдастыру жэне баскару кабшетшщ мацыздылыгына токталады. Жен модульдщ басты максаты бiлiм алушыларды алган бiлiмдерiн eмiрде колдана б^ге, ез iciн ^йымдастыра жэне баскара бiлуге Yйрету.
П.г.докторы, профессор Махмутов М.И. «Kазiргi кезецдеп окытудыц непзп максаты - болашак мамандыгына байланысты эрбiр бiлiм алушыга терещрек бшм беру, бiлiмдi eзгермелi eмiр жагдайларына пайдалана бiлу дагдысын калыптастыру. Сондыктан казiргi когамныц eзектi мэселелершщ бiрi - элеуметтiк экономикалык eзгермелi жагдайларда eмiр CYPуге дайын болып кана поймай, сонымен катар оны жаксартуга игi ыкпал ететiн жеке т^лгага койылатын бiрiншi кезектегi накты талаптар: шыгармашылык, белcендiлiк, элеуметтiк жауаптылык, жогары интеллектiлiк, терец бiлiмдiлiк, кэciби сауаттылык» [5; 87] - деп токталса, жацартылган оку багдарламасындагы жетi модульдi зерттей келе аталган модульдiц сабакты тиiмдi жэне кызыкты ^йымдастыруга мYмкiндiк беретiнiне, бiлiм беру Yрдiciнде басты рольде м¥Fалiм емес, бiлiм алушылардыц болуын жэне олардыц белcендiлiгiн калыптастыратынына кeз жеткiземiз, дегенмен де хореография мамандыгы бойынша мамандар даярлауда, дэcтYрлi педагогикалык жYЙенiц де алатын мацызы зор. Сабактыц сапалы жYргiзiлуiне окытушыныц жылдар бойгы орындаушылык жэне педагогикалык тэжiрибеci негiз болады. Сонымен ^атар окытушы казiргi тандагы когамдагы eзгерicтердi ескере отырып, бiлiм алушыларды не Yшiн окытып, дайындап жатканымызды, кандай бiлiмдi жэне дагдыны мецгеру керек, кандай жеке т^лгалык каcиеттерi болу керек, бшм беру жYЙеciнде калай бiлiм алушылардыц шыгармашылык кабшетш дамытуга болады деген с^рактарга eз пэшнщ аясында жауап бере отырып, белгш бiр жYЙе аркылы eзiнiн авторлык технологиясын ^станатын болса, жогары оку орындарында педагог-хореограф мамандарды даярлауда сапага кол жеткiземiз.
Anu Soot, Ele Viskus: «The development of present-day dance teachers is supported by knowledge of dance art as a science in general, and the people involved in dance must be able to research, analyze and synthesize. On the other hand, dance teacher is a researcher also in the sense that he is interested in a person as a whole.
The latter relies on the before mentioned holistic and somatic approach in the development of dance» [6; 295] -кврсетшген тужырымдамада «хореография внершщ» тутас бiр гылым екендш айкындалган жэне педагог-хореографтын гылыми тургыда зерттеу, сараптама, талдау жумыстарын жYргiзе бiлу дагдысы казiргi когамнын басты талабы екендiгi карастырылган. Эрбiр педагог-хореограф взiнiн кызметiне гылыми-шыгармашылык тургыдан карап, взiнiн кэсiбiн жан-жакты зерттей бiлгенде онын кэсiби кузыреттшш дамып, кэсiби шеберлiгi шындала тYседi. Осы орайда жогары оку орындарында мамандар даярлауда, бiлiм алушыларды гылыми зерттеу жумыстарын жазуга багыттау, вз бетшше iзденуге дагдыландыру взектi мэселелердщ бiрi. Бiлiм алушыларды гылыми жумыска тарту Yшiн, оларга ен алдымен жалпы багыт-багдар берiп, гылыми жумыстын не Yшiн керек екендт жэне кандай кезендерден туратындыгы тYсiндiрiлуi кажет. Бiлiм алушылардын зерттеушiлiк кабшетш дамыту тек кана кэсiби хореографиялык пэндер бойынша гана емес, жалпы бшм беретiн пэндердi окыту барысында да колга алынса, он нэтижеге кол жеткiземiз.
Белгiлi педагог-хореограф Есаулов И.Г. «Хореографиялык сыныптагы муFалiм - бул барлык iстiн иеш, муFалiмнiн келбетi эркашан тартымды, жинакы болуы кажет. Сонымен катар муFалiмнiн дауысы эрбiр балаFа естiлуi кажет, бiрак бул айкай емес» [7; 46] - деген тужырымдамасы, теориялык, практикалык бiлiммен катар болашак педагог-хореографтардын этика-эстетикасын калыптастыруда казiргi тандаFы взектi мэселелердщ бiрi. Хореография внерiнiн негiзгi максаты балаларFа эстетикалык тэрбие беру болFандыктан, педагог-хореографтын сырткы келбетiмен, балалармен, ата-аналармен карым-катынасы, сабак жYргiзу барысындага даусынын ырFаFы (интонация) сабак жYргiзудегi басты курал болып табылады. Корытынды
Сараптама жасай келе, аталFан факторлардын бiр Fана маманнын бойынан табылуы, казiргi танда жоFары оку орындарында «Хореография» маманды^ы бойынша мамандар даярлайтын кафедраларFа Yлкен жауапкершiлiк артады, отандык би внерiнiн дамып, элемдiк денгейге жетуi, хореография внерi саласында енбек аянбай енбек еткен, кэсiби мамандарымыздын жетiстiгi деп бiлемiз.
Пайдаланылган эдебиеттер
1. Шарипова А. Ж., Тапаева А. П., Абдуллаева Н. Б., Каримов К. Ы., Картанбай А. Т. (2014) Инновациялык технологияларын колдану аркылы бшм сапасын арттыруды жузеге асыру жолдары // Молодой ученый. №20.1. - с. 57-59. - URL ' https://moluch.ru/archive/79/1419. (Кун1 05.12.2019)
2. Кульбекова А. К. (2016) Педагогика профессионального хореографического образования. Монография. Астана. - 296 с.
3. Izim T. O., Kaiyr Zh. U., Turgymbaeva B. D., Saukhanova M. S., Kariyeva K. U., Baigozhina Zh. M. (2018) On the professional competence formation in students as future choreography teachers (based on the art history materials of choreography of Kazakhstan) // Revista Espacios; Vol. 39 (# 21). Page 38
4. Агзамова Д. О. (2019) Педагогический менеджмент в системе профессионального хореографического образования // Абайдын 175 жылдыгына арналган «Абай мурасы - элемд1к мэдениет казынасы» атты хал^1карал^1к г^1лыми-практикал^1к конференция (21 караша 2019 ж^1л) 129-133 б.
5. Махмутов М. И. (1981) Мектепте проблемалык окытуды уйымдыст^1ру. Алматы: Мектеп.
6. Anu Sööt, Ele Viskus (2014) Contemporary Approaches to Dance Pedagogy - the Challenges of the 21st Century // Procedia - Social and Behavioral Sciences 112, p. 290 - 299.
7. Есаулов И. Г. (2015) Педагогика и репетиторство в классической хореографии. Санкт-Петербург: Планета музыки. - 256 с.
Эффективные пути использования модульного обучения в преподавании профессиональных
дисциплин по специальности хореография
С.А. Бакирова1, З.А. Кастеева2 1 Казахская национальная академия хореографии, Нур-Султан, Казахстан, 2 Казахский национальный женский педагогический университет, Алматы, Казахстан,
samikosh_92@mail.ru
В статье рассматриваются эффективные способы использования современных инновационных педагогических технологий при сохранении преемственности традиций по специальности хореография при подготовке специалистов в области хореографического искусства. В целом, изучены современные инновационные педагогические
технологии в области педагогики, отобранные для использования в образовательной системе в области хореографического искусства, а результаты исследования будут представлены для обсуждения. Проведен анализ использования семи модулей в преподавании профессиональных дисциплин с соблюдением специфических особенностей хореографического образования. Наряду с приобретением навыков теоретического, практического характера, расматривается важность формирования этико-эстетического взгляда будущего специалиста, так как, основной целью хореографического искусства в воспитании детей заключается в привитии эстетического вкуса.
Ключевые слова: педагогика хореографии, педагогическое-инновационные технологии, обновленная программа, педагог-хореограф, методы и приемы.
Effective ways to use modular training in teaching professional disciplines in the specialty choreography
S.A. Bakirova1, Z.A. Kasteeva2 1Kazakh National Academy of Choreography, Nur-Sultan, Kazakhstan 2Kazakh National Women's Teacher Training University, Almaty, Kazakhstan
samikosh_92@mail.ru
The article discusses effective ways to use modern innovative pedagogical technologies while maintaining the continuity of traditions and traditions in the specialty of choreography in the training of specialists in the field of choreographic art. In general, modern innovative pedagogical technologies in the field of pedagogy studied, selected for use in the educational system in the field of choreographic art, and the results of the study will be presented for discussion. To this end, the authors analyze and analyze the children's creative dance team, based on their pedagogical experience and the experience of teaching choreographers. The analysis of the use of seven modules in teaching professional disciplines in compliance with the specific features of choreographic education. Along with the acquisition of theoretical and practical skills, the author considers the importance of forming an ethical and aesthetic view of the future specialist, since the main goal of choreographic art in the education of children is to instill an aesthetic taste.
Keywords: pedagogy of choreography, pedagogical-innovative technologies, updated program, teacher-choreographer, methods and techniques.
PegaKUHAFa 10.01.2020 tyctl
