CC BY
32
УДК 9 (С 53) Ч,.АСРОРИЁН
ББК 63, 3 (2 Т)
ЁДГОРИ^ОИ ТАЪРИХЙ - ТАЧ,АССУМГАРИ ОИНУ КОРНАМОЙ
Оину корнамоии шохону пахлавонони пешин дар ёдгорихои фархангй мучассам шудаанд. Мисоли равшани он катибахои Доро дар ёдгории «Накши Рустам» ва мадракоту тасвирхои Тахти Ч,амшед ва Тахти Сангин мебошанд, ки аз размоварони пешин, кишвархои мутеъ ва либосу афзорхои чангй маълумот медиханд.
Дар Катибаи Доро дар ёдгории «Накши Рустам» Доро гарданфароз, дилпур ва хамчун сипохии пайкордида, омирона таъкид мекунад: «Дорои шох мегуяд: Чун Ахуромаздо ин бумро барошуфта дид, ба ман бахшидаш. Маро Шох бикард.
Ман Шохам. Ба бузургии Ахрамаздо ман чояшон нишондам. Чишон мегуфтам, хамонро мекарданд. Коми (хохиши) ман чунин буд. Агар ту меандешй, ки «чанд бошад диххое ки Доро (дар ихтиёр) дорад», пайкарахоро бибин - аз онхояш ки гох (тахти шохй) доранд, ту инро хохй донист, сипас ошкорат хохад шуд, ки хиши (ханчари) марди Порс то дурихо парида рафта, сипас ошкорат хохад буд, ки марди Порс берун аз (хоки) Порс корзор карда» (10, 245).
«Накши Рустам» сангнабиштааст, ки хамчун ёдгории хаттй шинохта шудааст ва аз хусуси корнамой ва диловарии сарбозон маълумот медихад. Вокеан огоз аз Куруш, Дориюш ва дигар ворисони хахоманишй империяи муктадире бино шуд, ки сарзаминхоро аз Хинд то шимоли Африко фаро мегирифт. Ба андешаи коршиносон сангнавиштахо дар чойхои хеле баланд, дар масири рохи корвонхо карор доранд ва дастрасй ба онхо ба осонй нест ва бештар намоёнгари «хашмат» ва кудрати Хахоманишиён буд. Манзур ин набуд, ки мардум онхоро бихонанд, балки мардум сирф онхоро аз дур назора кунанд ва ба чоху чалол ва хайбати Хахоманишиён, ба хизмат хозирам, гуянд(6, 20).
Осори Тахти Ч,амшед аз неру ва тавони шохони кухан намунаи беназир аст. Тасвирхои руйи санг хокимону сафирони тобеи шохони хахоманиширо бо армугонхо намоиш медихад. Хар кадом бо либосхои хосаи муттааллик ба шароит, замон ва оину анъана пушти хам истодаанд, ки аз бузургии хокимони хахоманишй гувох аст. То намояндаи китъаи Африкоро дар Тахти Ч,амшед метавон тахсис кард.
Осори дигаре, ки дар ин маврид арзишманданд сиккахо мебошанд. Сиккахои аз худуди имрузаи Точикистон ба даст омада аз фармонравои лашкар, фармондехи олии кишвар, пешво ва рохнамо-Шох, Подшох, Шоханшох маълумоти зарурй медиханд. Аз вучуди гайримукаррарии шохон, подшохон осори бостон ва кухан далолат мекунанд. Аз анъанаи даврони Хахоманиши мебошад, ки баъд аз Дориюш номи Худоён Митро ва Анохито зикр мешавад ва «Ахурамаздо» ба хайси офтоби болдор тамсил шуда, аммо дар айни замон мисли подшох чехраи инсонй дошта, либосу кулохаш мисли подшох аст. Дар як дасташ ба подшох тахният мегуяд ва дар дасти дигараш халкаи шохй аст, ки мехохад онро ба хайси симболи шохй ба подшох хадя кунад»(6, 39). Аз мартабаи подшохон хамчун хомии кишвар ва кафили осудагии мардумон аз даврони Сосониён низ мавод дастрас дорем. Чуноне дар давраи Сосониён Ахурамаздо комилан ба шакли инсон зохир мешавад, то халкаи шохиро ба подшох хадя кунад(6, 39).
Дар замони кушонихо олихаи Nanа-и бохтарй, ки бо «Олихаи боварй»-Аzdoхso дар сиккахои кушони хамёр аст (6, 40), бо типологияи хоса ва сифату афрузаи Малика (-и руйи замин) ва лакаби бохтарии nаmе sаo «Бонуи Нанашох дар сиккахои заррини Канишка ва Хувишка тасвир шудаанд. (6, 41, 42).
Дар сиккахои кушонй дар холи чанг: бо тирдон ва тир дар даст ё бо кулоххуд болопуши дароз ва силох ба даст, дар холе, ки аз шонахояш шуъла мечахад, дида мешавад (6, 42). Дар сангнабиштаи Работак Канишка мегуяд: «.. .(ки ин бино ) барои Олиха Нана ва Умма, ки дар боло зикр шудаанд ва барои Хурмузд (Ахурамаздо, Муздованд, Срушард, Нарса ва Мехр сохта шуда.» (6, 41).
Бино ба андешаи Fулом Ч,елонии Доварй донишманди англис Симс-Уилямс иштибох карда Муздовандро ба хайси сифати Ахурамаздо дониста, онро «Хурмузд, бахшояндаи якто» тарчума мекунад, аммо худаш яке аз худоёни мустакил дар императории Кушон буд.Вай дар сиккахои
кушонй ба хайси як подшох бо нимточ, ороста бо шамшер дар камар ва савор бо асп, ки ду сар дорад, зохир мешавад.Номаи дар сиккахо ба забонй бохтарй Mozdoeano (ба маънои барандаи хукумат»), дарч шудааст(6, 82).
Ин хама нишона аз макому мартабаи шохони додвару адолатпарвар ва далеру мухофиз ба шумор меравад, ки Эзидон ба сурати онхо чилва мехуранд. Хдмчунон эътибор ва масъулияти эшонро меафзояд. Онхо заминкушоянду тимсоли хирад ва мучассамгари корномахоянд. Барои дарки ин маънй руй меоварем ба матнхои хаттй. Дар «Шохнома»-и Фирдасй дарача ё рутбаи олии низомй- Шоханшох аст.
Шацаншоцро сарбасар дуст дор, Ба фармон бубаста камар устувор ( 13, 22).
Шох низ рутбаи баланди низомй буда, ба сифатхои шохи далерон, шохи гурдон, шохони гурд ва f. таъкид шудаст.
Чу хоци, ки лашкар ба Эрон бари, Ба наздики шоци далерон бари ( 13, 72).
х х х Кас аз номдорону шохони гурд, Чунин ранццо барнаёрад шумурд ( 13, 122).
Шох ва подшох, ки дар речаи сиёсй хаммаъност ва дар чодаи низомй низ таFЙироте надоранд. Чунончи Фирдавсй овардааст:
Чунин то хабарцо ба Ирон расид, Бари подшоци далерон расид (13, 202).
Ва дар адабиёти илмй ва луFатнигорй истилохоти зикршуда як борро мекашанд. Подшох бино ба маълумоти «Бурхони Котеъ»: «... аз Под ва Шох: ва под ба маънии посбону нигахбон ва пойидан ва дорандагии тахту авранг бошад» (5, 213) Дар «Фарханги Рашидй» «подк-ро «Пойидан ва дорандагй, яъне асл ва худованди пойидан ва дорандагии мулк ва халк ва ба маънии пос ва тахт низ муносиб аст...» (11, 226) каламдод кардаанд.
Сарчашмахои таърихй, маводи бостоншиносй, тасвиру сиккахо якин мекунанд, ки фармондехи олй - Шохон, Подшохон хамчун химоятгари халку кишвар шинохта мешаванд. Сиккахои даврони Хдхоманишй, Искандари Макдунй, Юнону Бохтарй, Селевкиён, Кушониён ва Эфталитхо ин андешаро ;авй мекунанд. Дар ;исмате аз онхо шохон дар либоси чангй тасвир шудаанд, ки хеле мухим аст. Дар бештари вохидхои пулй подшохон, императорон ва хокимон бо кулоххуд, дайхим, чавшан, камон, найза, ханчар ва хангоми харакату истодан ру ба ру ва ё аз пахлу хак шудаанд.
Яке аз сиккахои кухантарин дорикхои заррини Дорои 1 (522-486 то м) ба шумор меравад, ки иёраш 980 буда, 8, 4 г. вазн доштанд. Дар руйи сикка шох ба сурати камонвару тирандоз тасвир шудааст (12, 69). Яъне чанговар аст, ки дар даст камон дорад. Дар зарбхои дигар шохро бо камон ва ханчар метавон вохурд. Ишораи ачдод ба диловарй, хомии халку кишвар ва пайкоргар будани шох аст, ки дар тасвири Хишоёршох (465-475 то милод) такрор шудааст. Хдмин тарик шохони ориётабор аз Дориюши Кабир, то шохони ашконй, кушонй, сосонй ва хокимони эллинй- Искандар ва элладаю махаллй Евтидем, Евкрадит, Агафон, Антиох ва дигархо бо суробу сурати хосе дар сиккахо тасвир шудаанд, ки барои илми таърих хеле мухим аст.
Аз тарафи дигар, сиккахо сарват ва боигарии халку давлат хисоб мешуданд. Дар ин маврид аз осори хаттй маълумоти кофй дорем. Чунончй, вохиди пулии Ашкониён ва Сосониён пурарзиш буданд. Зеро захоири бехисоб хасади биёбонгардонро бедор карда буд. Тибки ахбори манбахо «Дар чанги Мадоин дар хилофати Умар, ки Мадоин ба дасти аъроб афтод, хазоини гаронбахои Тайсафун ба дасти онон тороч шуд. Ва навиштаанд, ки ба хар як аз 60-хазор тани лашкари араб 12-хазор дирхам расид».(9, 226).
Аз FOCибони кишвар ва даврахои хукумрониашон низ ба василаи сиккахо маълумоти зарурй пайдо мекунем. Аз «Хазинаи Амударё» ба даст омадани 273 сиккаи искандарй (172-тетрадрахма ва 101 драхма) ва 100-сиккаи зарину симини Селевкиён ба бисёр саволхои таърих посух медихад.
Дар руйи сиккае, ки аз нохияи Фархор пайдо гардид, сари Искандар аз пахлуи рост хак шуда, дар пушти сикка тасвири Худои юнониён - Зевси тахтнишин, ки руи дасти рости дарозкардааш укоб нишаста, ба чашм мехурад. Сикка тиллоист. Хдк шудани суроби Искандар ишора ба неру ва иктидори давлат аст. Тасвири Зевс - аз маком ва мохияти устура дар хаёти фархангии юнониён ва асараш ба мардумони дигар гувохй медихад. Тасвири укоб низ мухим аст. Укоб чун рамзи офтоб дар ривоят ва тасаввуроти асотирии эрониён, давлатдории Каёниён ва Хдхоманишиён мавкеи
мухим дошта, Укоб паррандаи нируманд ва рамзи фар (фуруг, шукух, бузургй, иктидор) дар парчами эрониёни кадим чой дошт. Ва асари эътикоди ирониён ба мардумони хамсоя расид.
Хак шудани сари асп дар руйи сиккаи Селевки 1 (312-281) ва дар пушти он тасвири лангари киштй асроромез буд. Ин сиккаро аз дехаи Хонакох (н. Ховалинг) с. 1988 пайдо кардаанд. Коршиносон ба хулоса омаданд, ки сикка махсули шахристони сохили бахр аст. Тасвири сари асп якин аст, ки ба хизмати асп дар мухорибахо ва пайкорхо вобастагй дорад. Зеро асп имкон дод, ки лашкариён сарзаминхои пахноварро забт кунанд ва сабаби пайдоиши артиши савора гардид.Дар тетрадрахмаи нукрагини Евкратид (чоряки дуюми а.ГГ то м.) шох тоскулох дораду аз тарафи чапи руяш намоён асту дротикро чилва медихад. Евкратидро сари сина намоён аст. Дар пушти сикка Диаскура асп медавонад. Хамин гуна тасвирхо дар сиккахои нукрагини аз нохияи Ховалинг ва дехаи Нафасй (н.Муъминобод) низ вомехурад.
Сиккахо аз оин ва чахонбинии давронхо кисса мекунанд. Дар вохидхои пулй (а.ГУ-пеш аз м. ва II-милодй) тасвиру суроби асотирии Зевс, Херакл, Аполлон, Посейдон, Афина ва f. вомехуранд. Аз ахди Кушониён ба баъд тасвири худоёни бод Вад, Вадо, Эзиди гармй - Оташ, Мехр, Худоёни зардуштй- Ардохши, Шахривар, Мох, олиха Нана хак шудаанд, ки каробати чиддй ба оину кеши пешиниён дорад. Дар аксар тангахо Вима Кадфиз, Канишка пеши мехроби оташ тасир шудаанд, ки ишора ба атрибутхои мехрпарастй дорад. Хамзамон бозёфтхо далолат ба таFЙироти оин ва чахонбинй мекунанд. Дар сиккаи Вима Кадфиз шох назди мехроби оташ тасвир шудааст. Дар пушти сикка Шива бо барзагови мукаддас намоён аст. Ин сикка тиллой буда, аз шахраки Саксанахур (н. Фархор) ба даст омадааст. Тангаи заррини Канишка низ тасвири мехроби оташ ва Шиваи чордаст дорад. Аз як тараф, онхо аз оини занчираи кушонй дарак дихад, аз чониби дигар ба махлутии оину кеш ва густариши дини буддой дар минтакаи Хатлон гувоханд.
Дар баробари сиккахо намунахои дигари ёдгорихо андешаи моро дар баёни сахехи вокеахои таърихй устувор мегардонанд. Дар хайкалчаи аз оч (устухони фил) тарошида (осори Тахти Сангин) Искандар симои нимхудою ниминсонро дорад. Бо сабки эллинй дар сар тоскулохи душоха пушидааст, ки айни сари шер аст. Тоскулохи душоха ва суроби шер шаъну шавкату фотехист ва ба шакли кахрамони асотирй- Херакл тасвир шудааст. Шамоил комилан намоён ва тарфи тарху руй бо кулохе, ки аз пусти шер аст, таранг баста шуда, чOFи болои шер дар пешонист, чоFи поёнй фуки Искандарро пушонидаст. Аз пушти сар ёлхо алвонч мехуранд ва дар кафаси сина панчаи шер намоён аст.
Шер дар адабиёти хаттй ва санъати ороиши мавкеи мухим дорад. Далерону гурдону, чанговарону пахлавонон, зуроварону гарданкашон бо унвони шери жиён, шербозу, шермард, шерафкан ва f. ёд мешаванд. Чуноне дар «Шохнома» ёд шудаанд.
Далерони гарданкаш аз тозиён,
Басе чи дайи цангу шери жиён ( 13, 212). * * *
Куцо шермардони цанговаранд,
Фурузандайи лашкару кишваранд (13, 202).
Шер, ки шохи хайвонот дониста мешавад дар адабиёти асотирй макоми баланд дошта, дар сифату афрузахои шохон, сархангон, диловарон, лашкариёни чанговар истифода шудааст. Нигорахои Хулбук санади мухиманд, ки шеваву сабк ба карнхои баъдина гузашт ва хокимонаш унвони «Шери Хатлон»-ро доштанд.
Инчунин мазмун дар Fилофи ханчари бохтарисохти акинак пахновартар аст. Шере, ки дар он хак шудааст бо пойхои (дастхо) пеш охуеро дошта, одамвор рост истодааст. Оху дар холати итоаткорист. Шер киёфаи инсонй дошта, бори асотирй мекашад ва тавонову кудратманд аст ба сони шохи пируз, ки охуи нотавону мутеъро дар банд дорад. Тасвир рамзист, ки аз подшохони пируз ва хокимони шикастхурдаву мутеъ кисса мекунад. Дар кисмати поён накши рамзй аз пайкор: даррандае шабехи гурбаи азимчусса дар беша охуеро гирифтанист. Ин намунаи мусавварахо хоси санъату асотири бохтарй буда, ба aVI-V то милод тааллук доранд.
Осори пешин собит мекунад, ки дар даврони кадим мардумони кухманзар хеч гох тарсу набуданд. Дар дифои шаъну шон ва пораи хоки ачдод мудом омодаи пайкор буданд. Кандакории шер дар дастаи ханчару шамшер, тасвири шери канотдори укобсар (грифон), лавххои пораву комил аз манзарахои пайкор ва шикор далелу дастаканд.Манзарахое, ки шартан «Бохтариён хангоми шикор» (Тахти Сангин) унвон гирифтанд, на танхо аз резакории ачдод, сару либоси саворагон холату тарзи нишаст, олоти шикор, камон, ниём, зиреху афзори асп, балки аз симо, чехра ва каду басти мардон маълумоти сахех медиханд.
Дар як манзараи тасвиршуда (Тахти Сангин) ду савора тирандозй доранд. Чанд гизоли захмин ба замин афтодаанду рубоху харгушон дар гурезанд ва модашери мачрухе бахри хифзи бачахояш омода аст, то ба саворагон дарафтад. Ин сахнаи рамзй, ки шояд аз набарду пайкор мазмун гирифтааст, такрибан ду хазор сол дар нихонгохи таърих беосеб мондаву аз хунарварй, далерй, шучоат ва размоварии ниёгонамон далели боэътимод мебошанд.
ПАЙНАВИШТ:
1.Асрориён, Ч,. Тахти Сангин / Ч,.Асрориён, М.Азизов. - Душанбе: Ирфон, 2012. - 70 с.
2.Асрориён, Ч. Сиккахо ва чузъиёти падидахои таърихй /Ч. Асрориён // Паёми Донишгохи Миллии Точикистон. - 2015. - N3/5 (173). - C.41-45.
3. Асрориён, Дж. Архитектурный комплекс Мир Саида Али Хамадони как исторический источник / Дж.Асрориён // Паёми Донишгохи миллии Точикистон. - 2015. - N° 3/8 (182).-С. 34. Асрориён, Ч. Х^ама дидагон бар сари кухсор / Ч.Асрориён // Садои Шарк. - 2015. - N 7. - C.135-147.
5.Бурхон, Мухаммадхусайн. Бурхони Кртеъ / Б.Мухаммадхусайн. - Душанбе: Адиб, 1992. - 471 с.
6.Доварй, F.4 . Тахлили забонй ва таърихии вожаи «точик» бар мабнои осори кашфшуда / F.Ч.Доварй. - Душанбе: Мега-Принт, 2016. - 174 с.
7.Довуди, Д. Денежные обращение древнего и средневекового Хатлона (V в. до н.э. - нач. ХХ в. н.э.) \ Д.Довуди. - Душанбе, 2006. - 348 с.
8.Довуди, Д. Древние и средневековые монеты Дангары \ Д.Довуди. -Душанбе:Ирфон, 2014.-120 с.
9.Донишномаи Маздаясно. - Техрон, 137б. - 712 с.
10.Номахои Бостон. Тарчумони матнхои «Авасто», Порсии бостон, йунонии бостон, пахлавй, виростор, муаллифи сарсухан, тавзехот ва лугат Бобо-Назар Fаффор. -Душанбе, 2010. - 310 с.
11.Фарханги Рашидй. Тахкик ва тасхехи Мухаммад Аббосй. - Ч.1. - Техрон, 1337.
12.Фенглер, Х., Гироу Г., Унгер В. Словарь Нумизмата: Пер. с нем /Х.Фенглер. - М. Радио и связь, 1982. - 328 с.
13.Фирдавсй, А. Шохнома. - Ч. 9 / А.Фирдавсй. - Душанбе: Адиб, 1991. - 321 с.
REFERENCES:
1. Asroriyon, J. Stone Throne/J.Asroriyon, M.Azizov. - Dushanbe: Cognition, 2012. - 70 p.
2. Asroriyon, J. Coins and a Pieces as a Historical Phenomenon/J.Asroriyon // Tidings of the Tajik National University. - 2015. - N3/5 (173). - P. 41 - 45.
3. Asroriyon, J. Architectural Complex by Mir Said Ali Hamadoni as a Historical Source/J.Asroriyon // Tidings of the Tajik National University. - 2015. - N3/8 (182). - Р. 3 - 7.
4. Asroriyon, J. All Issues on the Mountain Top/J.Asroriyon //Voice of the Orient.- 2015.-N 7.- P.135-147 р.
5. Burhon, Muhammadhusayn. Burhoni Qote' / B.Muhammadhusayn. - Dushanbe: Man-of-Letters, 1992. - 471 p.
6. Dovari, Gh.J. Linguistical and Historical Analysis of the Word "Tozhik" on the Grounds of the Explored Works / Gh.J.Dovari. - Dushanbe: Mega-Print, 2016. - 174 p.
7. Dovudi, D. Money Circulation Referring to Ancient and Medieval Khatlon (the V-th century B.C up to - the beginning of the XX-th century) / D.Dovudi. - Dushanbe, 2006. - 348 p.
8. Dovudi, D. Ancient and Medieval Coins of Danghara / D.Dovudi. - Dushanbe: Cognition, 2014. - 120 p.
9. Mazdayasno Encyclopedia. - Tehran, 1376hijra. - 712 p.
10. Unique Letters. Translations of Avesto, ancient Persian, Ancient Greece, Pahlavi, texts. Introduction, commentaries and glossary by Bobo-Nazar Ghaffor. - Dushanbe, 2010. - 310 p.
11. Rashidi's Dictionary. Revised and enlarged by Muhammad Abbosi. - V.1. - Tehran, 1337.
12. Fengler, Kh., Giro G., Unger V. Numismatist's Glossary: translated from German by Kh.Fengler. -M.: Radio and Communication, 1982. - 328 p.
13. Firdawsi, A. Shoh-Name. - V.9 / A.Firdawsi. - Dushanbe: Man-of-Letters, 1991. - 321 p.
Ёдгорщои таърихй -тацассумгариоину корнамой Вожа^ои калидй: катиба, танга, рутбаи уарби, тосцулоу, дайуим, меуроб, худоён, уолаи нур, грифон.
Мацола ба тауцицу таулили ёдгорщои таърихии ауди цадим бахшида шудааст. Тазаккур меравад, ки оину корнамоии шоуону паулавонони пешин дар ёдгориуои фаруанги муцассам шудаанд. Мисоли
равшани он катибацои Доро дар ёдгории «Нацши Рустам» ва мадракоту тасвирцои Тахти Цамшед ва Тахти Сангин мебошанд, ки аз размоварони пешин, кишварцои мутеъ ва либосу афзорцои цанги маълумот медщанд. Гуфта мешавад, ки сиккацои аз навощи Ховалинг, Восеъ, Дангара, Хрмадонй, Муъминобод, Сарбанд, Фархор ва шацри Кулоб ёфтшуда низ ба шацодати сарчашмацои хатти, аз цумла, «Шоцнома»-и безаволи Фирдавси афзуда дар муцаррар кардани унвощо, рутбацои олии подшоцон, фармондецон ва сипщсолорон кумак мекунанд. Собит шудааст, ки тагйироти сиёси ва оину анъана дар ёдгорщои фарцанги муцассам шудаанд. Ба андешаву хулосаи муаллиф кандакории шер дар дастаи ханцару шамшер, тасвири грифон, лавцацои пораву комил аз манзарацои пайкору шикор ва тасвир бо номи шартии «Бохтариён цангоми шикор» аз цунармандии ацдод, аспсавори, тирандози ва дигар корнамоии цанговарони даврони цадим маълумоти зарури медицад.
Исторические памятники - воплощение традиций и подвигов
Ключевые слова: надпись, монеты, воинские звания и доспехи, шлем, диадема, алтарь, боги, нимба, грифон.
Статья посвящена рассмотрению проблемы анализа и расшрифровки древних исторических памятников таджикского народа. Отмечается, что традиции и подвиги царей и витязей олицетворены в культурных памятниках. Ярким примером этому являются эпитеты Доро на памятнике «Нацши Рустам», изображения на «Тахти Джамшед» и «Тахти Сангин», повествующие о героях былых времён, о покоренных странах и боевых доспехах. Указывается, что среди находок Тахти Сангина особенно много предметов вооружения: наконечников стрел, дротиков и копий, мечей, кинжалов, деталей защитного доспеха (в том числе бронзовые шлемы). Излагается, что обнаруженные монеты в Ховалингском, Восейском, Дангаринском, районе Хамадони, Муминабадском, Сарбандском, Фархарском районах и в г.Кулябе, дополняя сведения письменных источников, в том числе, «Шахноме» Фирдавси, помогают нам точно установить высших титулов царей и званий тогдашних военачальников и полководцев. На основе конкретных фактов излагается, что политические преобразования, традиции и обычаи ярко воплощены в памятниках культурны. По мнению автора, изображение льва на рукояти меча, со скульптурным изображением грифона, пластины со сценой сражений и охот, динамичная композиция с условным названием «Бактрийцы на охоте» дают необходимые сведения о ремёслах, конной езде, стрельбе из лук и других деяниях и подвигах наших предков в древние времена.
Historical Monuments as an Incarnation of Traditions and Feats
Key words: inscription, coins, military ranks and armor, helmet, diadem, altar, gods, halo, gryphan.
Traditions and exploits of kings and warriors are personified in cultural monuments. Striking examples of it are epithets of Douro on the monument "Naxshi Rustam", depictions on "Takht Jamshed" and "Takhti Sanghin ", telling about heroes ofyore, conquered countries, combat armor. Among the finds of Takht Sanghin there are especially a lot of the subjects of armaments: arrowheads, javelins and spears, swords, daggers, details of protective armor (including bronze helmets). And such coins found in Khovaling, Vose, Dangara, Hamadoni, Muminabad, Sarband, Farharskim areas and in Kulob complementing information of written sources, including "Shahnome" Firdavsi, help us to ascertain the highest titles and ranks of the then kings and military leaders. Political transformations, traditions and customs are brightly embodied in cultural monuments. The image of a lion on hilt of the sword, with a sculpture of a gryphon, plates with scenes of battles and hunts, dynamic composition conventionally called "Hunting Bactrians" provide necessary information about handicrafts, horse-riding, bow-shooting and other deeds and exploits of our ancestors in ancient times.
Маълумот дар бораи муаллиф:
Асрориён Цонибек, сармуаллими кафедраи таърихи дунёи цадим, асрцои миёна ва бостоншиносии Донишгоуи миллии Тоцикистон (Цумцурии Тоцикистон, ш.Душанбе), E-mail: uchzaphgu@mail.ru
Сведения об авторе:
Асрориён Джонибек, старший преподаватель кафедры истории древнего мира, средних веков и археологии Таджикского национального университета (Республика Таджикистан, г.Душанбе), Email: uchzaphgu@mail.ru
Information about the author:
Asroriyon Jonibek, senior lecturer of the department of the history of Ancient World, Middle Ages and archeology under the Tajik National University (Tajikistan Republic, Dushanbe), E-mail: uchzaphgu@mail. ru
