CC BY
15Педагогическая наука и практика
69
УДК 373.1.02: 372.8
ГРНТИ 14.25.09
ХХІ-ҒАСЫР – ЖАҢА АҚПАРАТТЫҚ
ТЕХНОЛОГИЯЛАР ҒАСЫРЫ
Аннотация
В статье автор подтверждает идею, что 21
век – век ИКТ. Делится собственным опытом
использования возможностей ИКТ в обучении
информатике, в частности речь идёт о работе с
ACTIVstudio программой. Мыслительная способность учащихся, формируемая и реализуемая с помощью IT- средств, отличается от мыслительной системы, передаваемой по старым
технологиям, поэтому не только понимание
мыслительной способности, но и восприятие,
память находятся на высоком уровне.
Annotation.
In the article, the author confirms the idea that the
21st century is the ICT century. He shares his own
experience of using ICT capabilities in Computer
science, in particular, he is talking about operating
with the ACTIVstudio program. The thinking
ability of students, formed and realized with the
help of IT tools, differs from the thinking system
transmitted through old technologies, therefore,
not only understanding of thinking ability, but also
perception, memory are at a high level.
4(42)/2023
Дүйсенов Қ.А.,
Қостанай облысы,
Арқалық қаласы,
А.Құнанбаев атындағы
мектеп-гимназиясының,
информатика пәні мұғалімі
Негізгі сөздер: АКТ, информатика, ActivStudio бағдарламасы, ойлау қабілеті, жоғары
деңгей.
Ключевые слова: ИКТ, информатика, ACTIVstudio программа, мыслительная способность,
высокий уровень.
Keywords: ICT, computer scien
ce, ACTIVstudio program, thinking
ability, high level.
ТЕОРИЯ И ТЕХНОЛОГИЯ ОБРАЗОВАНИЯ
Аңдатпа
Мақалада автор 21 ғасыр - АКТ ғасыры деген идеяны растайды. Информатиканы оқытуда АКТ мүмкіндіктерін пайдаланудың өз
тәжірибесімен бөліседі, атап айтқанда, бұл
ACTIVstudio бағдарламасымен жұмыс істеу
туралы. IT - құралдардың көмегімен қалыптасатын және жүзеге асырылатын оқушылардың ойлау қабілеті ескі технологиялар арқылы
берілетін ойлау жүйесінен ерекшеленеді, сондықтан ойлау қабілетін түсіну ғана емес, қабылдау, есте сақтау да жоғары деңгейде.
ТЕОРИЯ И ТЕХНОЛОГИЯ ОБРАЗОВАНИЯ
70
Педагогическая наука и практика
Ақпараттық – коммуникациялық технология электрондық есептеуіш техникасымен жұмыс істеуге, оқу барысында
компьютерді пайдалануға, модельдеуге,
электрондық оқулықтарды, интерактивті
құралдарды қолдануға, интернетте жұмыс
істеуге, компьютерлік оқыту бағдарламаларына негізделеді.
Ақпараттық әдістемелік материалдар
коммуникациялық байланыс құралдарын
пайдалану арқылы білім беруді жетілдіруді көздейді.
Ақпараттық – коммуникациялық технологияның келешек ұрпақтың жан –
жақты білім алуына, іскер әрі талантты,
шығармашылығы мол, еркін дамуына жол
ашатын педагогикалық, психологиялық
жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса
мол.
Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан
жаһандану үрдісі әлемдік бәсекелестікті
күшейте түсуде. Елбасы Н. Ә. Назарбаев
Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті
50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты
жолдауында « Білім беру реформасы – Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін
аса маңызды құралдарының бірі» деп атап
көрсетті.
ХХІ ғасыр – бұл ақпараттық қоғам
дәуірі, технологиялық мәдениет дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне мұқият қарайтын дәуір.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру –
жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны
бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра
отырып, оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарлатуды көздейді.
Біріккен ұлттар ұйымының шешімімен
«ХХІ ғасыр – ақпараттандыру ғасыры »
деп аталады. Қазақстан Республикасы да
ғылыми-техникалық прогрестің негізгі
белгісі – қоғамды ақпараттандыру болатын жаңа кезеңіне енді.
Заманымызға сай қазіргі қоғамды ақпараттандыруда педагогтардың біліктілігін
ақпараттық – коммуникациялық технологияны қолдану саласы бойынша көтеру
негізгі міндеттерінің біріне айналды.
Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында : «Білім беру жүйесінің бас
ты міндеттерінің бірі – білім беру бағдарламаларын меңгеру үшін жағдайлар жасау
керек» – деп көрсетілген. Солардың бірі
білім беруді ақпараттандыру барысында
дидактикалық және оқыту құралы болып
компьютер саналады. Сондықтан кез келген білім беру саласында мультимедия
лық электрондық оқыту құралдары барлық пәндерді оқытуға пайдаланады. Бұл
бағытта ақпараттық технологияны оқыту
үрдісіне екпінді түрде енгізу бағытында
және қолданылатын жаңа құралдардың
бірі - бағдарламалық – техникалық кешен
болып саналатын «Активті экран» болып
табылады.
Ақпараттық қоғамның негізгі талабы –
оқушыларға ақпараттық білім негіздерін
беру, логикалық - құрылымдық ойлау қабілеттерін дамыту, ақпараттық технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру
құралы ретінде пайдалану дағдыларын
қалыптастырып, ақпараттық қоғамға бейімдеу.
Олай болса, ақпараттық бірліктердің
білімге айналуы әлемнің жүйелік - ақпараттық бейнесін оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен құндылық
бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамдас бөлігі болып табылатын интеллектуалды дамуды қалыптастырудың
бір жолы.
Ақпараттық бірлікті қалыптастыру:
мектептің материалдық-техникалық базасына; ақпараттық қоғам саясатының
мақсаты мен міндеттеріне; оқушылардың
4(42)/2023
ақпараттық мәдениетін қалыптастыру
жүйесіне; оқушылардың жас ерекшеліктері мен меңгеру қабілеттеріне, педагог
мамандардың информатикадан білім деңгейлерінің сапасы мен шеберліктеріне,
оқу-тәрбие бағытының ақпараттық қоғам
бағытымен өзара байланысына тәуелді.
Қазіргі уақытта жаратылыстану - ғылыми білім беруде сабақ барысында интерактивті құралдарды қолдануда. Интерактивті құралдардың көмегімен мұғалімнің,
оқушының шығармашылықпен жұмыс
істеуіне жол ашылып отыр.
Білім берудегі интерактивті технология
– мұндағы интерактивті сөзі – inter (бірлесу), act (әрекет жасау) ұғымын білдіреді,
сабақ барысында оқушының топпен жұмыс жасауға қатыспауы мүмкін емес,
бірін-бір толықтыратын, сабақ барысында
барлық оқушылардың қатысуын ұйымдастыратын оқыту барысы.
Интерактивті тақта – дегеніміз не?
Интерактивті тақта – бұл компьютердің
қосымша құрылғыларының бірі және де
дәріс берушіге немесе баяндамашыға екі
түрлі құралдарды біріктіретін: ақпараттың
кескіні мен қарапайым маркер тақтасын
біріктіретін құрал. Бүгінгі күні бірнеше
ИТ түрлері бар. Олардың ішінде білім саласында қолданып жүргендеріне қысқаша
шолу жасайық.
ACTIVboard (Promethean компаниясы)
– ACTIVstudio программасы арқылы іске
қосылады. Бұл құрылғы компьютер, мультимедиялық проектор және ақпараттарды
енгізуге арналған активті қаламнан тұрады.
Активті қалам – дегеніміз не?
Aктивті қалам – бұл меңзерді басқару
құрылғысы және компьютер мен тақта
арасындағы байланысты іске асырушы
құрылғы.
ACTIVwandу казкасы
Электронды ACTIVwand указкасының
ұзындығы 54 см тақтаның жоғарғы бөлігі4(42)/2023
71
нен кішкентайларға да қол жеткізуге мүмкіндік береді. Жанында орналасқан батыр
ма ташқанның сол жақ батырмасының
қызметін атқарады. ACTIVboard – интер
активті тақтасында жұмыс жасаушыға
проектордың сәулесінен астынан шығуға
мүмкіндік береді. "Оң қол" сонмен бірге "сол қолмен" жұмыс жасауға қолайлы
құрал.
ACTIVpanelpro
ACTIVpanelpro (Активпанель) үлкен
аудиторияларда қолдануға өте қолайлы,
онда үлкен экранға проекцияға қолданады. ACTIVpanelpro арнайы қарындаштың
көмегімен дисплейде жазылған жазулар
компьютер арқылы тақтадан көруге мүмкіндік береді. ACTIVpanelpro (Активпанель) өте жеңіл зат, бөлмеден бөлмеге
қиындықсыз – ақ алып жүре беруге болады, ал проектор болса кескінді үлкейтіп
көрсетеді. ACTIVpanel-pro ДК басқарады,
сурет салады, жазу жазады – бұл ақпаратты енгізетін құрылғыға жатады.
ACTIVslate
Радио портты ACTIVslate панель
құрылғысы топпен жүргізілетін конференцияға қатысушылардың белсенді қатысуына мүмкіндік береді. Конференция немесе
презентация кезінде аудиторияда еркін
қозғалуға болады ACTIVslateXR панель
аудиторияның кез келген жерінен тақтамен жұмыс жасай алады. ACTIVslateXR
көмегімен қатысушылар өз шешімдерін
орындарынан тұрмай-ақ тақтада жаза алады.
ACTIVtablet
ACTIVtablet планшет қарапайым тыш
қанның қызметін атқара алады, презентация мен конференция материалдарын
ACTIVstudio2 немесе ACTIVprimary
тақтасыз (ACTIVboard көмегенсіз) компьютерде дайындауға мүмкіндік бетерін
құрылғы. ACTIVtablet компьютерге USB
порт арқылы қосылады, бағдарламаның
барлық функцияларын қолдануға болады.
ТЕОРИЯ И ТЕХНОЛОГИЯ ОБРАЗОВАНИЯ
Педагогическая наука и практика
ТЕОРИЯ И ТЕХНОЛОГИЯ ОБРАЗОВАНИЯ
72
Педагогическая наука и практика
Арнайы батареясыз қаламмен флипчарт
беттерінде жазу жаза алады.
ACTIVote
ACTIVote тестілеу жүйесі конферен
цияның барлық қатысушыларына сұрақ
тарға, бірнеше берілген жауаптардың
нұсқаларынан желісіз радио пульттің батырмасын басу әдісімен жауап беруге мүм
кіндік береді. Пульттың көмегімен ақпарат
ACTIVboard қабылдайды және де өңделіп
конференция қатысушысының жауабын
қабылдайды. ACTIVote қарапайым тест
жүргізуге өте қолайлы зат. ACTIVote 16 немесе 32 пульттан кішкене чемоданда тест
жүргізу үшін қолданылады.
ACTIVote қолдана отырып:
«Тест дайындау шеберінде» ACTIV
studio
бағдарламасында
флипчартта
мәтіндік немесе графиктік түрде тест
сұрақтары кітапханада сақталады да,
тестің нәтижесін кесте немесе диаграмма түріндекомпьютердің жадында сақталады. Тестің нәтижесін EXСEL немесе
WORD редакторларында экспорт жасауға
болады
ACTIVstudio программасы
ACTIVstudio PE программасы арнайы
презентацияларды өткізуге және оны сабақ барысында қолдануға негізделген
программа. Бұл программа
ACTIVboard және ACTIVpen қаламымен жұмыс жасау үшін жасақталған.
ACTIVstudio программасының мүмкіндіктері өте көп. Атап айтқанда, презентацияларды құруға, өткізуге, материалдарға
арнайы эффектілер қосуға, негізгі кезеңдерді көрсетуге, көрсеткіштерді қосуға,
қосымша ақпараттарды енгізуге және
басқа да көптеген мүмкіндіктері бар.
Флипчарт
Флипчарт – бұл бірнеше қажетті беттерден тұратын негізгі жұмыс аймағы.
Бұл аймақта презентацияны құруға және
оны көрсетуге қажетті құралдардың барлығы көрсетіледі. Бірнеше флипчарттар-
ды бірден ашып, бір флипчарттан келесі
флипчартқа, объектілерге сілтемелер қоюға немесе объектілерді бір мезетте келесі бетке көшіруге болады. Флипчартты
басу құрылғысынан шығаруға немесе әр
түрлі форматтарда экспорттауға болады.
«Активті экран» кешені білім үрдісінде
қолданылатын ақпаратты көрсетуге және
оны компьютермен басқаруға тағайындалған әмбебап интерактивтік жүйе болып табылады.
«Активті экран» бағдарламалық – техникалық кешенінің дидактикалық мақсатта пайдалану барысында олардың негізгі
қызметі – жалпы ақпаратпен кәсіби біліктілікті жетілдіру бағытында қолданып,
сонымен қатар бұл құралдың оқушылардың, ойлау және ойын қысқа және түсінікті түрде жеткізе білу қабілетін, арттырып
өз ойларын жаңа технология құралдары
көмегімен жүзеге асыруын қалыптастыруды қамтамасыз ете алатыны белгілі болды.
Бағдарламалық-техникалық кешеннің
құрамына кіретін интерактивтік тақтаны оқытушыға сабақты қызықты және
динамикалық түрде мультимедиялық
құралдар көмегімен оқушылардың қызығушылықтарын тудыратындай оқуға
мүмкіндік беретін визулды қор деп те
атауға болады. Сабақты түсіндіру барысында мұғалім тақта алдында тұрып, бір
мезетте мәтіндік, аудио, бейне құжаттарды
DVD, CD-ROM және Интернет ресурстарын қолдана алады. Бұл кезде мұғалім қосымшаны іске қосу, CD-ROM, Web- түйін
мазмұнын қарастыру, ақпарат сақтау, белгі жасау тышқанды ауыстыратын арнайы
қалам арқылы жазулар жазу және т.б. әрекеттерді жеңіл орындай алады.
Интерактивті құралдарды сабаққа пайдаланғанда дидактикалық бірнеше мәселелерді шешуге көмектеседі :
• Пән бойынша базалық білімді меңгеру;
4(42)/2023
• Алған білімді жүйелеу;
• Өзін-өзі бақылау дағдыларын қалыптастыру;
• Жалпы оқуға деген ынтасын арттыру
• Оқушыларға оқу материалдарымен
өздігінен жұмыс істегенде әдістемелік
көмек беру.
Бұл технологияны оқу материалын хабарлау және оқушылардың ақпаратты
меңгеруін ұйымдастыру арқылы, көзбен
көру жадын іске қосқанда арта түсетін
қабылдау мүмкіндіктерімен қамтамасыз
ететін әдіс деп қарауға болады.
Оқушылардың көпшілігі естігенінің 5
% және көргенін 20% есте сақтайтыны
белгілі. Аудио – және видеоақпаратты бір
мезгілде қолдану есте сақтауды 40-50%
дейін арттырады.
Қазіргі кезде сабаққа дайындалу барысында мұғалім сабақ мазмұны оқушылар
үшін танымдылығы жағынан қызықты әрі
жаңаша өтуі үшін өзінің бағалы уақытын
қажетті материалды іздеу мен жүйелеуге жұмсайды. Ал жекелеген курс бойынша мәселелік – бағдарлы оқу бағдарламалары пакетінің болуы мұғалімге
«мұғалім – оқушы» жүйесінде ақпаратты
беруді, өңдеуді және қайталауды жаңаша
ұйымдастыруына мүмкіндік береді. Бірақ,
мұның барлығы жүзеге асуы үшін мұғалім
компьютерлік оқыту технологиясы бойынша білімдер мен іскерліктерді игеруі
қажет. Бұл дайындық диференциалды болуы тиіс. Себебі, әрбір пән мұғалімдері
үшін компьютерді оқыту үрдісінде пайдалану әр түрлі сипатқа ие.
Ғылым ғасырының табалдырығынан
аттағалы тұрған қазіргі таңда компьютер
өмірдің барлық саласына кеңінен енуде.
Елбасы атап көрсеткендей «Қазіргі
заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа
сай мүдделі жаңа білім беру өте – мөте
қажет» – жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны оқу үрдісіне
4(42)/2023
73
оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор.
Білім берудің ақпараттандыру процесі
пән мұғалімдеріне жаңа ақпараттық технологияны жан-жақты пайдалану саласына үлкен талап қояды.
Іс тәжірибемде интерактивті құрылғылардың барлық мүмкіндіктерін пайдалана
отырып, оқушылардың шығармашылық
даралығын қалыптастыру үшін сабақта
төмендегі іс-шаралардың қолданудың
маңызының зор екенін байқадым.
• Оқушының дайындық деңгейін, ынтасын және қабылдау жылдамдығын ескеру арқылы жаңа материалдарды меңгеруге
байланысты оқытуды ұйымдастыру және
оқыту процесіне интерактивті құрылғылардың мүмкіндіктерін пайдалану
• Оқытудың жаңа әдістері мен формаларын (проблемалық, ұйымдастырушылық іс-әрекетін компьютерлік ойындар және т.б.) сабақта жиі қолдану.
• Проблемалық зерттеу, аналитикалық
және модельдеу әдістерін қолдану арқылы
классикалық әдістерді жетілдіру.
• Жаңа ақпараттық технология құралдарын (жаңа типті компьютерлер, телекоммуникация, виртуальды орта және
мультимедия – технология, интерактивті
құрылғылар) пайдалану арқылы оқу процесінің материалдық-техникалық базасын
жетілдіру.
Сабақ материалы Power Point презентациясы немесе мәтіндік ақпарат түрінде беріледі. Сонымен қатар, материалдың құрамына кесте, диаграмма, сурет,
басқарушы батырмалар, гиперсілтемелер, графиктер болады. Түсіндіру барысында мұғалім тақтаның алдында тұрып
жасырулы ақпаратты және объектілерді
көрсете алады және өзгертеді. Сабақтың
соңында қолданылған материалды есте
сақтап, қажет жағдайда қайталап қолдана алады. Интерактівтік тақтамен жұмыс
істеу барысында жасалған файлдар бел-
ТЕОРИЯ И ТЕХНОЛОГИЯ ОБРАЗОВАНИЯ
Педагогическая наука и практика
ТЕОРИЯ И ТЕХНОЛОГИЯ ОБРАЗОВАНИЯ
74
Педагогическая наука и практика
гілі бір форматпен сақталады, сонымен қатар PDF форматында да сақтап, оқушыға
электрондық пошта арқылы жіберуге болады. Мұғалім алдын – ала дайындаған
сабақты оқушының білімін, біліктілігін,
дағдысын бақылауға бағытталған тапсыр
маларды орындауға береді. Сабақтың барысында тапсырманы орындау бойынша
ауызша түсіндіру жүргізіледі, интерактивтік тақтаны пайдалану арқылы теориялық материал қайталанады. Қажетті
жағдайда, оқытушы тақта арқылы мысал
есепті шығаруды, графиктерді құруды,
құрал – саймандарды қолдануды көрсетіп
түсіндіреді. Мұғалім оқушыны тақтаға
шығарып, оған жеке тапсырма береді, оған
қалғандардың көңіл бөлу үшін бағыт береді және бақылап отырады.
Мұғалім алдыңғы сабақта өтілген материалды ашып, өткен сабақты қайталай
алады. Мұндай әдістеме сабақта екпінді
түрде өткізуге мүмкіндік береді. Тақтада
жұмыс істеген мұғалім мен оқушының
орындаған іс-әрекеттерін есте сақтап келесі сабақта қолдануға болады.
Сонымен, интерактивтік тақта сабаққа
қатысушылардың барлығының ойын бір
ортаға жинақтап, қажет ақпаратты өңдеу
арқылы жалпыланған ақпараттық біліктілікті қалыптастыратын тиімді құрал болып табылады. Алдын ала дайындалған
оқу материалдары – презентациялар,
мәтіндік, графикалық ақпараттық объектілер – сабақтың жақсы өтуін және барлық
ақпарат түрлерін қолдануды қамтамасыз
етеді. Сонымен, «Активті экран» кешенін
қолдану арқылы оқыту үрдісінде жаңа дидактикалық мүмкіншіліктерді ашуға мүмкіндік береді.
Сабақта уақытты үнемдеу, демонстрациялық материалдар даярлау мақсатында
интерактивті тақтаны пайдаланған тиімді.
Интерактивті тақтаның үш режимінде де
жұмыс жасауға болады.
Ақ тақта режимі – ең қарапайым ре-
жим. Ақ тақта режимін қолданғанда оны
ақ бет қағазбен жұмыс жасағандай және
тақырыпқа қажетті жерін белгілеулермен,
негізгі ұғымдарын ерекшелеу үшін түрлі түсті қаламды қолдануға болады. Ақ
беттің артына фон ретінде мазмұнды суретті пайдалануға болады. Тақтаның бұл
қасиеті, мысалы географиядан, физика,
биологиядан және т.б. пәндерден сабақ
жүргізгенде ыңғайлы. Фон ретінде географиялық картаны, физикалық аспаптардың
суреттерін алуға болады және сабақ барысында қажет болса картаға белгі салуға,
жазуға мүмкіншілік бар.
Екінші режим – Office режимі. Бұл режим сабаққа қажетті дайындық жұмыстарын, яғни материалдар даярлауға ыңғайлы. Сабаққа дайындық жұмыстары Word
мәтіндік редакторының, Excel электрондық кестесінің құжаттары, Power Point
– презентациясы болуы мүмкін. Мысалы , Microsoft Word құралдарымен төрт
түрлі мәтіндік тапсырмаларды қамтитын
құжат әзірлеуге болады. Осы құжатта
тапсырмаларды қайталап, жауаптарының
дұрыс нұсқаларын немесе амалдардың
дұрыс тізбегін көрсету керек. Қайталанған
тапсырмаларды сурет салу панелінің
«төртбұрыш» объектілерімен жасырамыз.
Сабақта қажет кезде бұл құжатты интерактивті тақтаның Office режимінде ашу
қажет. Бұл режим Microsoft Office-нің барлық мүмкіншілігін ұсынады. Сондай мүмкіншіліктерінің бірі – құрылған құжатқа
мәтінді қосуға болады, яғни экраннан
түсірілген суретпен емес құжатпен тікелей жұмыс жасаймыз. Сонымен, мұғалім
оқушыны тестілік тапсырмаға жазбаша
жауап беруге тақтаға шығарып, оқушының жауабын дұрыс жауаптарымен салыстыра алады («тік төртбұрыш» объектісін
жылжыту немесе жою арқылы) және дайындалған материалды шаблон ретінде келесі сабақтарды пайдалану үшін сақтап
қоюға болады.
4(42)/2023
Үшінші режим – тақтаның интерактивті
режимдегі жұмысы.
Сабақтарды жүргізуде өткен материал
ды қайталау қажет, сондай жағдайда интерактивті тақтаның сілтеме жасауға арналған компонентін қолдануға болады.
Бұл компонент арқылы Microsoft Office
құралдары арқылы құрылған құжаттарға, графиктік редакторлардың немесе программалау ортасының көмегімен
құрылған файлдарға, интернет беттеріне
сілтемелерді ұйымдастыруға мүмкіншілік
береді.
Прожектор және Шторка құралдары
экранның белгілі бір кішігірім аумағын
көрсетуге арналған. Прожектор құралы аудиторияның назарын бір объектіге аударуға арналған. Экран бетінде бір
мезгілде бірнеше объектілер орналасқан
болса, оның қажет объектісін ерекшелеп,
қалғанын жауып қоюға арналған. Шторка экранның бір бөлігін жауып қоюға арналған (есеп шығаруда дұрыс жауаптарын,
оқушыларға әзір белгісіз ақпаратты) және
материалды оқу барысында мүмкіндігінше тақтаның қажет бөлігін көрсету.
Қазіргі уақытта «қоғамды ақпараттандыру», «білім беруді ақпараттандыру» деген сөз тіркестері біздің сөздік қорымызға
еніп кетті. Олай болса, қоғамды ақпараттандыру дегеніміз не ?Қоғамдық ақпараттандыру дегеніміз – ғылыми техникалық
прогресс жетістіктерінің күнделікті тұрмысқа ауқымды енуінің нәтижесі, яғни
адам өміріне іс-әрекеттің интеллектуалды түрлерінің жан-жақты әсер етуі мен
ролінің жоғарылауына байланысты объективті процесс.
Ол оқыту мазмұны, әдісі мен ұйымдас
тыру түрлерінің өзгерісін тездетеді. Бұл
процестегі негізгі мәселе білім берудің
мазмұны мен мақсатын өзгерту болып табылады, ал оны технологиялық жағынан
қамтамасыз ету – өндірістік мәселе.
Қоғамды индустрияландыру кезеңінде
4(42)/2023
75
білім беру жүйесі алдыңғы кезекте, маманданған сауатты тұтынушыларды дайындауға бағытталса, ал білім беруді ақпараттандыру жағдайында бұл мәселе білім
берудің негізгі мақсатына ауысады. Мұндағы негізгі мақсат – оқушының қоршаған
әлем жайында табиғи ғылыми болжамын
қалыптастырумен жалпы ізгілікті адамгершілікке дайындау болып саналады.
Қазіргі заман мұғалімнен тек өз пәнінің
терең білгірі болуы емес, тарихи танымдық, педагогикалық-психологиялық сауаттылық, саяси экономикалық білімділік
және ақпараттық сауаттылық талап
етілуде. Ол заман талабына сай білім
беруде жаңалыққа жаны құмар, шығармашылықпен жұмыс істеп, оқу мен тәрбие
ісіне еніп, оқытудың жаңа технологиясын
шебер меңгерген жан болғанда ғана білігі
мен білімі жоғары жетекші тұлға ретінде
ұлағатты саналады.
Орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың негізгі мақсаты оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру. Осы
мақсатты орындау барысында оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыруда жаңа әдістерді қолдану қажеттілігі
туындап отыр. XXI ғасырда ақпараттанған
қоғам қажеттілігін қанағаттандыру үшін
білім беру саласында төмендегідей міндеттерді шешу көзделіп отыр: компьютерлік техниканы, интернет, компьютерлік
желі, электрондық және телекоммуникациялық құралдарды, интерактивті құралдарды, электрондық оқулықтарды оқу
үрдісіне тиімді пайдалану арқылы білім
сапасын көтеру.
Еліміздегі саяси, әлеуметтік-экономи
калық өзгерістерге сай білім беруді ақпараттандыру
бағытында
мектебімізде
жүргізіліп жатқан жұмыстар ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламасына
сәйкес жүзеге асырылуда.
XXI ғасыр – ақпарат ғасыры болғандықтан адамзатқа компьютерлік сау-
ТЕОРИЯ И ТЕХНОЛОГИЯ ОБРАЗОВАНИЯ
Педагогическая наука и практика
ТЕОРИЯ И ТЕХНОЛОГИЯ ОБРАЗОВАНИЯ
76
Педагогическая наука и практика
аттылық қажет. Бүгінгі таңда мектеп
пәндерін компьютер, интерактивті құралдардың көмегімен оқыту нәтижелерін
зерттеудегі ғылыми проблемаларды шешу
ең басты орын алады. Бұған себеп оқыту
процесінде туындайтын компьютерлендірудің педагогикалық- психологиялық
жаңа проблемалары әлі толық шешілмегені.
Білім беру жүйесін ақпараттандыру
білім беру үшін үлкен перспективалар
ашады. Соңғы жылдары компьютерлік,
телекоммуникациялық техника мен технологиялардың қоғам өміріндегі ролі
мен орнында түбегейлі өзгерістер болды.
Ақпараттық және телекоммуникациялық
технологияларды игеру қазіргі заманда әрбір жеке тұлға оқу және жазу қабілеті сияқты сапалармен бірге қатарға және әрбір
адам үшін қажетті шартқа айналды.
Әрбір елдің технологиялық даму дәрежесіне оның экономикалық қуаты мен
халқының тұрмыс деңгейі ғана емес,
сол елдің әлемдік қоғамдастықта алатын
орны, басқа елдермен экономикалық және
саяси ықпалдасу мүмкіндіктері, сондай –
ақ ұлттық қауіпсіздік мәселелерін шешуіне байланысты. Сонымен қатар, әлдебір
елде қазіргі технологияның дамуы мен
қолдануының деңгейі оның материалдық
базасының дамуымен қатар емес, негізінен қоғамды парасаттандыру деңгейімен,
оның жаңа білімді туындату, игеру және
қолдана білу қабілетімен де анықталады.
Жедел дамып отырған ғылыми-техникалық прогресс қоғам өмірінің барлық
салаларын ақпараттандырудың ғаламдық
процесінің негізіне айналады. Ақпараттық-технологиялық дамуға және оның
қарқынына
экономиканың
жағдайы,
адамдардың тұрмыс деңгейі, ұлттық қауіпсіздік, бүкіл дүниежүзілік қауымдастықтағы мемлекеттің ролі тәуелді болады. Тұтас дүние қалыптастыру мен
қоғамдастықтар, жеке адам мен бүкіл дү-
ниежүзілік қоғамдастықтың өмір сүруі
үшін жаңа жағдайларды қамтамасыз етуде
ақпараттық-телекоммуникациялық технологиялар маңызды роль атқарады.
Ғылым мен техниканың даму қарқыны
оқу – ағарту саласының оқыту үрдісіне
жаңа технологиялық әдістер оның ішінде интерактивті құралдарды кең көлемде
қолдануды қажет етеді.
Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасуы орта білім беру жүйесінің
дамуымен тығыз байланысты. Қай халықтың, қай ұлттың болсын толығып
өсуіне, рухани әрі мәдени дамуына басты
ықпал жасайтын тірегі де, түп қазығыда –
мектеп.
Мектептердің білім деңгейін көтеру
және онда интерактивті құралдарды пайдалану арқылы оқу-тәрбие процесін тиісті
деңгейге көтеру, мектеп ұстаздарының,
басшыларының, педагогикалық ұжжымның жүйелі басшылыққа алған бағыты
деп есептейміз. Интерактивті құралдарды
қолдану негізінде мектепте жаратылыстану бағытының пәндерін оқыту сапасын
арттырып, білім беруді ақпараттандыру
жүйелі түрде іске асады деуге болады.
Мектепті ақпараттандыруға осылай
мемлекет тарапынан үлкен экономикалық
қолдау көрсетіліп, оны оқыту, үйрету мәселесі бүкіл халықтық деңгейге көтерілсе
ғана біздің еліміз өндірістің жоғары психологиясын меңгерген дүиежүзілік бәсекеге
төтеп беретін, өндіріс өнімдерін өндіре
алатын алдыңғы қатарлы мемлекетке айналады. Ол дәрежеге жетуге қажетті білім
алуына біздің жас ұрпақтың қабілетінің
жететініне сенім мол.
«Қазіргі заманда жастарға ақпараттық
технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет » деп, Ел басы атап көрсеткендей жас
ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық
технологияны оқу үрдісінде оңтайландыру
мен тиімділігін арттырудың маңызы зор.
4(42)/2023
Компьютер және интерактивті құралдар арқылы жасалып жатқан оқыту процесі оқушының жаңаша ойлау қабілетін
қалыптастырып, оларды жүйелік байланыстармен заңдылықтарды табуға итеріп,
нәтижесінде – өздерінің кәсіби потенциалдарының қалыптасуына жол ашу керек. Бүгінгі таңдағы ақпараттық қоғам
аймағында, оқушылардың ойлау қабілетін
қалыптастыратын және компьютерлік оқыту ісін дамытатын жалпы заңдылықтардан
тарайтын педагогикалық технологияларды ғана тиімді деп санауға болады.
Оқушылардың интерактивті құралдар
көмегімен қалыптасатын және жүзеге асырылатын ойлау қабілеті бұрынғы технологиялар арқылы берілетін ойлау жүйесінен
өзгеше болатындықтан, тек ойлау қабілеті
түсінігі ғана емес, қабылдау, есте сақтау
жоғарғы деңгейде болады.
Интерактивті құралдардың келесі ерекшеліктерін атап өтуге болады:
1.Бормен тақтаға жазылған кескінді интерактивті тақтадағы түрлі – түсті айқын,
ұқыпты кескінмен салыстыруға болмайды.
2.Тақта мен бордың көмегімен әр түрлі қосымшалары бар жұмысты түсіндіру
қиын әрі мүмкін емес.
3.Слайдтарда, флипчартта қателер жіберілсе, тез арада түзетуге болады.
4.Сабақта ACTIVote тестілеу жүйесі
арқылы тест алу мүмкіндігін қолдануға
болады.
5.ACTIVwand указкасының көмегімен
тақтаның жоғарғы бөлігіне кішкентайларға да қол жеткізуге мүмкіндік береді.
6.Сабақта көрнекілікті қолдану деңгейі
артады.
7.Сабақтың өнімділігі артады.
8.Оқушылардың білім деңгейіне оң
әсер етеді.
Біз бейбіт елде, мемлекеттік білімді
жетілдіруге аса мән берген елде тұрамыз. Жалпы білім берудің мақсаты – те4(42)/2023
77
рең білімнің, кәсіби дағдылардың негізінде еркін бағдарлай білуге, өзін-өзі
дамытуға адамгершілік тұрғысынан жауапты шешімдерді қабылдауға қабілетті
жеке тұлғаны қалыптастыру, яғни жеке
тұлғаны қалыптастыруға негізделген,
ақпаратты технологияны терең меңгерген,
жылдам өзгеріп жататын бүгінгі заманға
лайықты, жаңашыл тұлғаны қалыптастыру.
Бәсекеге қабілетті болу тікелей білімге
байланысты. Біз жаңа технологияға, жаңа
өркениетті дамуға байланысты басқа өркенді елдердің көптен бері пайдаланып
келе жатқан нитерактивті құралдарды қолданып отырмыз. Бұл – біздің Қазақстаннның алға қарай жылжуының нышаны
болып табылады. Ғылыми білім беруде
интерактивті тақтаның мүмкіндігі мол.
Интерактивті құралдарды қолдану арқылы
оқушы білім кеңістігіне еркін бойлай алады.
Жаратылыстану – ғылыми білім беруде интерактивті құралдарды қолданудың
білімді игертуде оқушыларға берері көп.
Интерактивті құрылғылардың Қызылорда облысының мектептеріне келуі білім
алушылардың білімін жетілдіруіне көп
мүмкіндік туғызып отыр.
Оқу процесінде, оның ішінде практикалық сабақтарда интерактивті құралдарды
қолдану мұғалімнің жеке тәжірибесіне,
шығармашылық ізденісіне байланысты.
Интерактивті құралдар оқыту формасын
ұйымдастыруды түрлендіруге, дәстүрлі
оқыту әдістеріне жаңа элементтер енгізуге
мүмкіншіліктер жасайды. Бұл оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырады. Қорытындылай келе интерактивті
құралдарды орынды қолдану оқыту сапасын жетілдіруге көмектеседі.
ТЕОРИЯ И ТЕХНОЛОГИЯ ОБРАЗОВАНИЯ
Педагогическая наука и практика
