CC BY
0SCIENCE SHINE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
HARBIY XIZMATDA QONUN, MA'NAVIYAT VA AXLOQ O'RTASIDAGI MUNOSABATLARNING O'ZIGA XOSLIGI
Eshmuradov Z.M.
O'R QK Akademiyasi katta o'qituvchisi
Annotatsiya: Ushbu maqolada harbiy xizmatda qonun, ma'naviyat va axloq o'rtasidagi munosabatlarning o'ziga xosligi ochib berilgan.
Kalit so'zlar: harbiy-xizmat, qonun, nizom, qoida, munosabat, talab, ko'nikma, ziddiyatlar, vaziva, shaylik, aniqlik, taktik harakat, uyushqoq, burch, faoliyat.
Аннотация: в этой статье раскриты особенности управления в условиях изменения военно-политической обстановки, формы вооружённой борьбы, совершенствовании способов и средств, техники и вооружения, которое проявляется в периоде резкого развития различных видов боевых действий.
Ключевые слова: военно-политический, колонна, рубеж, готовность, точность, тактические действия, слаженность, штаб, управление.
Annotation: this article reveals the features of management in the conditions of changing military and political situation of the form of armed struggle, the improvement of methods and means, equipment and technical, which are manifested in the sharp development of various types of hostilities.
Keywords: military political, column, line, readiness, precision, tactical actions, coherence, headquarters, management.
Harbiy xizmat qattiq tartib va intizomni talab qiladigan soha bo'lib, bu jarayonda harbiy xizmatchilar davlat tomonidan belgilangan qonun va qoidalarga amal qilishlari shart. Qonuniy tartib va intizom harbiy xizmatning asosiy poydevorini tashkil etadi va harbiy xizmatchilar o'z vazifalarini bajarishda aniq belgilangan
me'yorlar asosida harakat qilishlari lozim. Qonuniy intizom nafaqat huquqiy javobgarlikni, balki harbiy xizmatning umumiy samaradorligini ham ta'minlaydi. Harbiy xizmatda ma'naviyatning o'rni katta ahamiyatga ega. Harbiy xizmatchilar faqatgina qonun va qoidalarga emas, balki ma'naviy qadriyatlar va ideallarga ham tayanishi kerak. Ma'naviyat harbiylar ongida vatanparvarlik, sadoqat, jasorat kabi fazilatlarni shakllantiradi va ularni o'z yurtiga xizmat qilishga ruhlantiradi. Bu jihat harbiy xizmatni nafaqat texnik vazifa, balki ma'naviy burch sifatida ham qabul qilishga undaydi.
Harbiy xizmatda axloqiy me'yorlar ham juda muhimdir. Harbiy xizmatchilar o'zlarining xatti-harakatlarida adolat, vijdonlilik, halollik va insoniylik kabi axloqiy qadriyatlarga amal qilishlari zarur. Axloq harbiy xizmatda qaror qabul qilish jarayonida, boshqaruvda va kundalik hayotda muhim ahamiyatga ega bo'lib, u harbiy xizmatchilar o'rtasidagi ishonch, hurmat va jamoaviy ruhni saqlashda muhim rol o'ynaydi. Qonun, ma'naviyat va axloq harbiy xizmatda bir-birini to'ldiruvchi va kuchaytiruvchi omillar sifatida namoyon bo'ladi. Masalan, qonuniy intizomni saqlashda ma'naviy qadriyatlar va axloqiy me'yorlar rahbarlik qiladi, chunki faqatgina huquqiy talablarga emas, balki ma'naviy va axloqiy jihatlarga ham e'tibor qaratish xizmat samaradorligini oshiradi. Shu bilan birga, axloqiy me'yorlar asosida shakllangan ijobiy muhit harbiy xizmatchilarni qonunlarga amal qilishga rag'batlantiradi va ma'naviy ruhni yuksaltiradi.
Harbiy xizmatda qonun, ma'naviyat va axloqiy me'yorlar nafaqat huquqiy javobgarlik va tartib-intizomni, balki harbiy xizmatchilarning ma'naviy-ruhiy holatini va ularning jamiyat oldidagi javobgarligini ham belgilaydi. Bu omillar harbiy xizmatchilarning kasbiy faoliyatida va kundalik hayotida muhim ahamiyat kasb etadi, chunki ular nafaqat harbiy xizmatning muvaffaqiyati, balki uning butun jamiyat hayotidagi o'rnini ham aniqlaydi. Umuman olganda, harbiy xizmatda qonun, ma'naviyat va axloq bir-birini to'ldiradi va kuchaytiradi, bu esa harbiy
xizmatchilarning jamoaviy ruhini, xizmatga sadoqatini va jamiyat oldidagi mas'uliyatini oshirishga xizmat qiladi.
Harbiy xizmatdagi huquq, ma'naviyat va axloq munosabatlarini tahlil qilish ularning huquqiy madaniyat, huquqiy ong va harbiy muassasalar faoliyatiga ta'siri doirasidagi o'zaro munosabatlarini ko'rib chiqishni taqozo etadi. Harbiy xizmat huquqiy normalar, ma'naviy qadriyatlar va axloqiy tamoyillar kesishadigan noyob makondir. Qurolli kuchlarda tartib-intizom, ma'naviy-axloqiy me'yorlarni saqlash va qonunga rioya qilish nuqtai nazaridan bu o'zaro hamkorlik ayniqsa ahamiyatlidir. Harbiy muhitda huquq, ma'naviyat va axloqning o'zaro bog'liqligini va bir-biriga ta'sir qilishini tushunish huquqni muhofaza qilish va ma'naviyat barqarorligini ta'minlashda muhim ahamiyatga ega.
Huquqiy madaniyat nafaqat institutsional tuzilmalar va huquqiy normalarni, balki jamiyatdagi shaxslar va guruhlarning ichki e'tiqodlari va munosabatlarini ham o'z ichiga oladi. Harbiy xizmatda huquqiy madaniyat belgilangan xulq-atvor normalari, harbiy intizom qoidalari, shuningdek, armiya muhitida qo'llab-quvvatlanadigan qadriyatlar va e'tiqodlar orqali namoyon bo'ladi. Harbiy muassasalarda o'ziga xos huquqiy ong shakllanadi, bu erda qasamyodga sodiqlik, buyruqlarni bajarish va harbiy sharafga e'tibor beriladi. Armiyadagi huquqiy madaniyat uning a'zolarining huquqiy ong darajasiga bog'liq. Harbiylar nafaqat davlat qonunlariga, balki faqat harbiy xizmatga xos bo'lgan maxsus xulq-atvor standartlarini o'z ichiga olishi mumkin bo'lgan ichki qoidalar va nizomlarga ham rioya qilishlari shart. Huquqiy ongning yuqori darajasi qonun va tartibning qadr-qimmatini, qonunlar va harbiy burchlarga rioya qilish muhimligini anglashga yordam beradi. Qurolli to'qnashuvlar paytida asossiz kuch ishlatishga yo'l qo'yilmasligi va insonparvarlik qonunchiligini hurmat qilish to'g'risidagi qoidalar bunga misol bo'la oladi.
Huquqiy faoliyat darajasida harbiy yuristlar va qo'mondonlar huquqiy normalar va xulq-atvor standartlariga rioya qilishni ta'minlaydilar. Bu ham xodimlarni xizmat
ko'rsatishning huquqiy jihatlari bo'yicha o'qitish va o'qitishni, shuningdek, kundalik faoliyatda qonunlarni amalda qo'llashni o'z ichiga oladi. Masalan, harbiy xizmatchilar harbiy harakatlarga tayyorgarlik ko'rish jarayonida xalqaro gumanitar huquq normalarini hisobga olishlari kerak, bu esa maxsus huquqiy tayyorgarlik va o'z harakatlarining huquqiy oqibatlaridan xabardor bo'lishni talab qiladi. Armiya muassasa sifatida uning faoliyatini tartibga soluvchi o'ziga xos nizom tizimiga ega. Bu aktlar davlat va xalqaro huquqning asosiy huquqiy tamoyillariga mos kelishi kerak. Shu nuqtai nazardan, qoidalar harbiy xizmatchilar uchun adolatli, tushunarli va tushunarli bo'lishi muhim, shuning uchun ularni amalga oshirish bilan bog'liq huquqiy noaniqlik yoki ziddiyat yuzaga kelmaydi.
Ma'naviyat va axloq huquqiy madaniyatning ajralmas tarkibiy qismidir. Harbiy xizmatda ular ko'pincha harbiy xizmatchilarning ma'naviyati va motivatsiyasini shakllantirishda hal qiluvchi rol o'ynaydi. Qurolli kuchlarning huquqiy madaniyatiga burch tuyg'usi, davlat va o'rtoqlar oldidagi mas'uliyat kabi ma'naviy-axloqiy tamoyillar chuqur singdirilgan. Harbiy sohadagi ma'naviyat vatanparvarlik, sadoqat, an'analarga hurmat va axloqiy qadriyatlarni o'z ichiga olishi mumkin. Ushbu elementlar nafaqat harbiylarning ichki motivatsiyasini shakllantiradi, balki ularning huquqiy ongiga, jamiyat va davlatdagi rolini tushunishga ham ta'sir qiladi.
Axloqiy e'tiqodlar harbiy xizmatchilarga qonunni to'g'ridan-to'g'ri qo'llash qiyin bo'lishi mumkin bo'lgan qiyin vaziyatlarda harakat qilishda yordam beradi. Masalan, shaxsiy axloqiy tamoyillarga zid kelishi mumkin bo'lgan buyruqlar bilan bog'liq axloqiy dilemmalar yuqori darajadagi axloqiy ongni va itoatkorlik va shaxsiy javobgarlik o'rtasidagi muvozanatni saqlaydigan qarorlar qabul qilish qobiliyatini talab qiladi. Harbiy xizmatdagi huquq, ma'naviyat va axloqning o'zaro bog'liqligi murakkab va ko'p qirrali tizim bo'lib, unda har bir tarkibiy qism qonun-tartibotni, qurolli kuchlar ma'naviyatini ta'minlashda muhim rol o'ynaydi. Armiyada huquqiy madaniyatni rivojlantirish huquqiy normalarni ma'naviy-axloqiy qadriyatlar bilan
uyg'unlashtirishni taqozo etadi, bu esa harbiy tashkilotning yaxlitligi va barqarorligini ta'minlaydi. Harbiy xizmatdagi huquqiy madaniyat huquqiy, ma'naviy-axloqiy omillar ta'sirida shakllanadi, ular birgalikda harbiy xizmat vazifalarini samarali bajarish hamda qonunchilik va axloqiy me'yorlarga rioya qilgan holda intizomni saqlashni ta'minlaydi.
Harbiy xizmatdagi huquq, ma'naviyat va axloq munosabatlarini ilmiy nuqtai nazardan tahlil qilar ekanmiz, jamiyatda, ayniqsa, harbiy xizmat sharoitida huquqiy ong va huquqiy madaniyatni shakllantirishga ta'sir etuvchi bir qancha asosiy jihatlarni ajratib ko'rsatishimiz mumkin. Buni huquqiy ongning deformatsiyasini aks ettiruvchi huquqiy infantilizm, nigilizm va degeneratsiya hodisalarini hisobga olgan holda huquq, ma'naviyat va axloq kontekstida ko'rib chiqamiz. Qonun shaxslar va tashkilotlarning, shu jumladan harbiy tuzilmalarning xatti-harakatlarini tartibga solishda asosiy rol o'ynaydi. Huquqiy ong - ijtimoiy munosabatlar va faoliyatni tartibga soluvchi huquq va qonunlarni ongli tushunish va qabul qilishdir. Harbiy xizmatda huquqiy ong ayniqsa muhimdir, chunki harbiylar qonunlar va qoidalar doirasida o'z burchlarini bajargan holda qonun va tartibni saqlash va himoya qilishga majburdir.
Harbiy xizmat sharoitida bu harbiy xizmatchilarning o'z huquq va majburiyatlarini etarli darajada bilmasligi va tushunmasligida namoyon bo'lishi mumkin, bu esa qoidalar va qonunlarni buzadigan asossiz qarorlar yoki harakatlarga olib kelishi mumkin. Bu hodisa huquqiy ta'lim va tarbiyaning yetarli darajada yo'qligi bilan bog'liq bo'lib, harbiy tayyorgarlikning barcha bosqichlarida tizimli huquqiy ta'lim va ma'rifat ishlarini olib borish zarurligini ta'kidlaydi. Harbiy xizmatda huquqiy nigilizm qonunlar va qoidalarga qasddan e'tibor bermaslikda namoyon bo'lishi mumkin, bu ayniqsa jangovar yoki favqulodda vaziyatlarda xavflidir. Bu buyruqlarga bo'ysunmaslik, hokimiyatni suiiste'mol qilish yoki hatto urush jinoyatlariga olib kelishi mumkin. Huquqiy degeneratsiya bu harbiy xizmatchi
huquqiy me'yorlarni butunlay rad etib, qonunga xilof harakatlarga o'tganda huquqiy ongning deformatsiyasining ekstremal shaklidir. Armiyada bu nafaqat harbiy intizomni buzadigan, balki qurolli kuchlar va butun davlat obro'siga putur etkazadigan korrupsiya, zo'ravonlik va boshqa jinoyatlarga olib kelishi mumkin.
Ma'naviyat va ma'naviyat harbiy xizmatchilar shaxsiy kamolotining muhim jihatlari bo'lib, ma'naviyat, tartib-intizom, davlat va jamiyat oldidagi burch tuyg'usini saqlashga yordam beradi. Axloqiy tarbiya harbiy xizmatchilarda harbiy xizmatga xos bo'lgan qiyin va stressli vaziyatlarda ularning xatti-harakatlarini belgilaydigan axloqiy tamoyillarni rivojlantirishga qaratilgan. Ma'naviyat harbiy xizmatchilarga yuqori ma'naviyatni saqlashga yordam beradi, bu qiyin va xavfli missiyalarni bajarish uchun muhimdir. Ma'naviy qadriyatlarni harbiy tayyorgarlikka kiritish chidamlilik, qat'iyat va sadoqatni rivojlantiradi. Harbiy xizmat ko'pincha axloqiy ikkilanishlarni o'z ichiga oladi va bu erda axloq nafaqat huquqiy me'yorlarga, balki axloqiy tamoyillarga ham mos keladigan qarorlar qabul qilish uchun qo'llanma bo'lib xizmat qiladi. Bu qonunlar va axloqiy me'yorlar bir-biriga zid bo'lishi mumkin bo'lgan holatlarda ayniqsa muhimdir. Axloqiy tarbiya harbiy xizmatchilar o'rtasida huquqiy tanazzul va deviant xulq-atvorning oldini olish, ularning nafaqat qonunlarga, balki ichki ma'naviy-axloqiy qadriyatlarga sodiqligini kuchaytirishga xizmat qilishi mumkin.
O'zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari shaxsiy tarkibi va chaqiruvgacha bo'lgan yoshlarni tarbiyalash kontseptsiyasi kontekstida harbiy xizmatdagi huquq, ma'naviyat va axloq o'rtasidagi o'zaro bog'liqlikni tahlil qilish harbiy xizmatga layoqatli shaxslarni shakllantirish jarayonini tushunishning muhim yo'nalishi hisoblanadi. yuksak ma'naviy me'yorlarni hisobga olgan holda harbiy va ijtimoiy vazifalarni bajarish.
Harbiy xizmatchilar O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, qonunlari, qo'mondonlarning buyruqlari va Qurolli Kuchlar nizomlariga qat'iy rioya qilishlari
shart. Bu qonuniylik va tartibni saqlashga yordam beradi va qonun bilan belgilangan vazifalarning bajarilishini ta'minlaydi. Huquqiy ta'lim harbiy xizmatchilarda huquqiy qarashlar, e'tiqod va madaniyatni rivojlantirishga qaratilgan. Huquqiy xulq-atvor ko'nikmalarini rivojlantirish xizmat vazifalarini bajarish va armiyada ham, fuqarolik hayotida ham inson huquqlarini himoya qilish uchun barqaror asos yaratishga yordam beradi. Qonun harbiy intizom va qonun-tartibga rioya etilishini nazorat qilish mexanizmi bo'lib xizmat qiladi. Huquqiy normalarni qo'llash adolatli jazo va huquqbuzarliklarning oldini olishni kafolatlaydi.
Harbiy xizmat doirasidagi ma'naviyat harbiy xizmatchilar va chaqiruvgacha bo'lgan yoshlar o'rtasida chuqur ma'naviy-axloqiy qadriyatlarni shakllantirish bilan bog'liq bo'lib, ular quyidagilarni o'z ichiga oladi: Harbiy xizmatchilar Vatan oldidagi mas'uliyatni anglashi, Vatanga sadoqat va muhabbat tuyg'ulariga ega bo'lishi kerak. Ma'naviy tarbiya harbiy xizmatchi shaxsini shakllantirish uchun asos bo'lgan vatanparvarlik va madaniy qadriyatlarni o'z ichiga oladi. Ma'naviyat harbiy xizmatchilarda burch tuyg'usini, qurbonlik qilishga tayyorlikni va harbiy sharafning yuksak standartlariga sodiqlikni rivojlantirishga yordam beradi. Bu qadriyatlar nafaqat jismoniy chidamlilikni, balki ma'naviy barqarorlikni ham talab qiladigan sharoitlarda kasbiy vazifalarni bajarish uchun muhimdir. O'zbekiston xalqlari o'rtasida do'stlik ruhida tarbiyalash va turli davlat muassasalarining ta'lim salohiyatidan foydalanish harbiy xizmatchilar o'rtasida millatlararo totuvlik va madaniy anglashuvni mustahkamlashga yordam beradi.
Harbiy xizmatdagi axloq harbiy xizmatchilar o'rtasida axloqiy tamoyillar va xulq-atvor me'yorlarini shakllantirishga taalluqlidir, ularga quyidagilar kiradi:
Qurolli kuchlar a'zolaridan yuqori axloqiy me'yorlarga rioya qilishlari kutiladi, bu ularning xizmat vaqtida ham, undan tashqaridagi xatti-harakatlarida ham namoyon bo'ladi. Bu hamkasblarga g'amxo'rlik qilish, komandirlar va qo'l ostidagilarga hurmat, halollik va adolatni o'z ichiga oladi.
SCIENCE SHINE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
Ta'lim dasturlari axloqiy o'zini o'zi takomillashtirishga bo'lgan ehtiyojni va ijobiy axloqiy idealga intilishni rivojlantirishga yordam berishi kerak. Harbiy xizmatchilarning axloqiy tamoyillarning ahamiyatini va ularning kasbiy faoliyatidagi rolini tushunishlari muhimdir.
Axloqiy tarbiya harbiy intizom va huquq-tartibotni buzish kabi salbiy hodisalarning oldini olish, shu orqali harbiy jamoalarning barqarorligi va hamjihatligini ta'minlashga qaratilgan ishlarni ham o'z ichiga oladi.
O'zbekiston Respublikasining kadrlar va chaqiruvgacha bo'lgan yoshlarni tarbiyalash konsepsiyasi qonun, ma'naviyat va axloqning integratsiyalashuviga intiladi:
Ta'lim huquqiy, ma'naviy va axloqiy jihatlarni birlashtirishga asoslangan bo'lib, bu harbiy xizmatchilarning o'z roli va majburiyatlarini har tomonlama idrok etishiga imkon beradi. Bunday yondashuv harbiy va fuqarolik hayotining qiyinchiliklariga munosib javob bera oladigan shaxsning barkamol rivojlanishiga yordam beradi.
Konsepsiyada ta'lim dasturlarini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun davlat tomonidan qo'llab-quvvatlash, jumladan, nafaqat moddiy-texnika resurslari, balki intellektual, madaniy va ma'naviy qo'llab-quvvatlash zarurligi ta'kidlangan.
Ta'lim uzluksiz jarayon sifatida qaralib, harbiy tayyorgarlikning barcha jabhalarini - huquqiy ongdan tortib, ma'naviy kamolot va axloqiy xulq-atvorni qamrab oladi. Bu har qanday sharoitda ham o'z oldiga qo'yilgan vazifalarni bajarishga tayyor, kuchli va yaxlit armiyani yaratishni ta'minlaydi. Shunday qilib, Qirg'iziston Respublikasida harbiy xizmatdagi huquq, ma'naviyat va axloq harbiy xizmatchining har tomonlama rivojlangan shaxsini rivojlantirishga qaratilgan yagona ta'lim konsepsiyasi doirasida birlashtirilgan. Bu nafaqat armiyaning ma'naviy-ruhiy holatini yaxshilash, balki harbiy xizmatchilar o'rtasida yuqori intizom va kasbiy mahoratni ta'minlash imkonini bermoqda.
SCIENCE SHINE
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
Qonun qurolli kuchlarni tashkil etish va faoliyatining asosiy elementidir. U harbiy xizmatchilarning xulq-atvorini tartibga soladi, intizom me'yorlarini belgilaydi va xizmat vazifalarini bajarish tartibini belgilaydi. Harbiy xizmatchilarning o'z xizmat vazifalarini lozim darajada bajarmaganligi, shuningdek, harbiy xizmatchilar o'rtasida huquqiy nigilizm va huquqiy bilimlarning etishmasligi kriminogen muhitni yuzaga keltiradi. Qonun tartib va intizomni saqlash, shuningdek, jinoyatlarning oldini olish uchun mo'ljallangan vosita sifatida ishlaydi. Biroq, harbiy xizmatni o'tash sharoitida nafaqat qonunni rasmiy bilish, balki uning qadriyatlarini ongli ravishda qabul qilish ham zarur, bu esa qonunga hurmat va uning bajarilishini ta'minlaydi.
Ma'naviyat va axloq - harbiy xizmatchilar o'rtasida barqaror va ma'naviy jihatdan etuk shaxslarni shakllantirishga yordam beradigan asosiy elementlar. Harbiy xizmatda bu fazilatlar hal qiluvchi rol o'ynaydi, chunki ular inson qadr-qimmatini hurmat qilish, burch va mas'uliyat hissiga asoslangan xulq-atvor normalari va standartlarini ichki qabul qilishga yordam beradi. Milliy va madaniy an'analarga e'tibor bermaslik, haqoratomuz so'zlarni qo'llash va boshqa past madaniyatli xatti-harakatlarning namoyon bo'lishi ham qo'shinlarda jinoiy muhitning rivojlanishiga yordam beradi. Ma'naviyat va axloq huquqiy me'yorlar va intizom talablari quriladigan axloqiy poydevorni shakllantirishga yordam beradi, ularning shaxsiy qadriyatlar sifatida qabul qilinishini ta'minlaydi. Kriminalistik tayyorgarlik jinoyatchilik, huquq-tartibot va qonunchilikni harbiy xizmatning o'ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan holda o'rganishni o'z ichiga oladi. U nafaqat tarbiyaga, balki qonuniy xulq-atvor va qonunga hurmatni targ'ib qiluvchi munosabat va yo'nalishlar majmui bo'lgan kriminogenlikka qarshi madaniyatni shakllantirishga ham qaratilishi kerak. Antikriminogen madaniyatni tarbiyalash qo'shinlarda qonunga bo'ysunuvchi xulq-atvorni shakllantirishga yordam beradigan ijobiy axloqiy va psixologik muhitni yaratishni nazarda tutadi.
Harbiy xizmatda qonunchilik, ma'naviyat va axloqning o'zaro samarali hamkorligi harbiy sohada huquq-tartibotni ta'minlash, huquqbuzarliklarning oldini olishda asosiy omil bo'lmoqda. Huquqiy tarbiya, axloqiy tarbiya va ma'naviyatni rivojlantirish orqali kriminogenlikka qarshi madaniyatni shakllantirish harbiy intizom va shaylikni mustahkamlashga yordam beradi, bu esa o'z navbatida davlatning umumiy mudofaa qobiliyatini oshiradi.
Harbiy xizmatchilarning huquqiy madaniyati - bu harbiy xizmatchilarning kasbiy tayyorgarligi va xizmat qilish jarayonida shakllanadigan huquqiy bilimlari, ko'nikmalari va munosabatlari majmuidir. Bu harbiy xizmatchilarning o'z huquqiy javobgarligini bilishi va qonunga hurmat bilan qarashini ta'minlabgina qolmay, balki xizmat va jangovar topshiriqlarni bajarish uchun zarur bo'lgan ma'naviy -ruhiy holatni saqlashda ham muhim ahamiyat kasb etadi. PKV o'z huquq va majburiyatlarini biladigan, qonun qoidalarini tushunadigan va ularni faol himoya qiladigan intizomli va mas'uliyatli kadrlarni yaratishga hissa qo'shadi, bu qurolli kuchlarning jangovar samaradorligi uchun juda muhimdir.
Harbiy xizmatdagi huquq, ma'naviyat va axloq harbiy ongning asosini tashkil etuvchi axloqiy, axloqiy va huquqiy normalar prizmasi orqali o'zaro bog'liqdir. Huquq ijtimoiy munosabatlarni tartibga soluvchi vazifasini bajaradi, unga rioya qilinishi kerak bo'lgan aniq normalar va xatti-harakatlar qoidalarini shakllantiradi. Harbiy xizmat kontekstidagi ma'naviyat harbiy xizmatchining mafkuraviy asosini tashkil etuvchi axloqiy qadriyatlar bilan bog'liq. Unda vatanparvarlik, Vatanga sadoqat, harbiy or-nomus, burch tuyg'usi kabilar kiradi. Harbiy xizmatdagi odob-axloq harbiy xizmatchilarning halollik, jasorat, mas'uliyat, qonunlar va boshqalarning huquqlarini hurmat qilish kabi shaxsiy va kasbiy fazilatlari orqali namoyon bo'ladi. Shunday qilib, huquqiy madaniyatni qonun, ma'naviyat va axloqni bir butunga birlashtirgan, harbiy xizmatchilarning muvaffaqiyatli axloqiy va psixologik tayyorgarligini ta'minlaydigan integral komponent sifatida ko'rib chiqish mumkin.
XULOSA
Harbiy xizmat qattiq tartib va intizomni talab qiladigan soha bo'lib, bu jarayonda harbiy xizmatchilar davlat tomonidan belgilangan qonun va qoidalarga amal qilishlari shart. Qonuniy tartib va intizom harbiy xizmatning asosiy poydevorini tashkil etadi va harbiy xizmatchilar o'z vazifalarini bajarishda aniq belgilangan me'yorlar asosida harakat qilishlari lozim. Qonuniy intizom nafaqat huquqiy javobgarlikni, balki harbiy xizmatning umumiy samaradorligini ham ta'minlaydi. Harbiy xizmatda ma'naviyatning o'rni katta ahamiyatga ega. Harbiy xizmatchilar faqatgina qonun va qoidalarga emas, balki ma'naviy qadriyatlar va ideallarga ham tayanishi kerak. Ma'naviyat harbiylar ongida vatanparvarlik, sadoqat, jasorat kabi fazilatlarni shakllantiradi va ularni o'z yurtiga xizmat qilishga ruhlantiradi. Bu jihat harbiy xizmatni nafaqat texnik vazifa, balki ma'naviy burch sifatida ham qabul qilishga undaydi.
Harbiy xizmatda axloqiy me'yorlar ham juda muhimdir. Harbiy xizmatchilar o'zlarining xatti-harakatlarida adolat, vijdonlilik, halollik va insoniylik kabi axloqiy qadriyatlarga amal qilishlari zarur. Axloq harbiy xizmatda qaror qabul qilish jarayonida, boshqaruvda va kundalik hayotda muhim ahamiyatga ega bo'lib, u harbiy xizmatchilar o'rtasidagi ishonch, hurmat va jamoaviy ruhni saqlashda muhim rol o'ynaydi.
Adabiyotlar:
1. Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to'g'risida: O'zbekiston Respublikasining Qonuni. 1997 y. 29 avgust // Barkamol avlod - O'zbekiston taraqqiyotining poydevori. - Toshkent, 1997. - B. 30.
2. "Jurnalist kadrlarni tayyorlash va qayta tayyorlash tizimini takomillashtirish to'g'risida" O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining Qarori. 1999 yil 26 fevral. // Xalq so'zi. - 1999. - 27 fevral.
3. "Obod mahalla yili" dasturini ishlab chiqish va amalga oshirish bo'yicha Respublika komissiyasini tuzish to'g'risida: O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2002 yil 16 dekabrdagi Farmoyishi // Xalq so'zi. - 2002. - 17 dekabr.
4. O'zbekiston Respublikasi Milliy xavsizlik konsepsiyasini tasdiqlash to'g'risida O'zbekiston Respublikasi Oliy majlisi qarori. - Toshkent, - № 467-1. 1997 yil 29 avgust. - 102 b.
5. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoyishi 1997 yil 8 dekabr (oila yili - 1998 yil) // Xalq so'zi. - 1997. - 10 dekabr.
6. Oila manfaatlarini ta'minlash borasida 1998 yilda amalga oshiriladigan tadbirlari davlat dasturi to'g'risida: O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 27 yanvar qarori // Xalq so'zi. - 1998. - 28 yanvar.
