CC BY
38HARBIY TA'LIMDA O'QUV-TARBIYA ISHLARINI INNOVATSION YONDASHUVLAR ASOSIDA TAKOMILLASHTIRISH
Anvarjon Abdumannofovich Esanov
Nizomiy nomidagi TDPU 1-kurs magistranti
ANNOTATSIYA
Maqolada ta'lim tizimini modernizatsiyalash muammolari va yo'llari, Oliy harbiy ta'lim tizimida kompetentsiyaviy yondoshuv g'oyasi harbiy-kasbiy kompetentsiyalar ta'limda yuqori darajadagi tizimli integratsiyani nazarda tutushi hamda harbiy ta'limda qolaversa ta'lim sohasida o'quv tarbiyaviy ishlarni innovatsion yondashuvlar asosida takomillashtirish xususida so'z yuritilgan.
Kalit so'zlar: Modernizatsiya, innovatsiya, raqobat, mislsiz, tizim, kompetentsiya, ta'lim jarayoni, subyektlar, AKT, fan-texnika, yaxlitlik, umumiylik, universallik, differensiallik.
IMPROVEMENT OF EDUCATIONAL WORK IN MILITARY EDUCATION ON THE BASIS OF INNOVATIVE APPROACHES
ABSTRACT
The article mentions the problems and ways of modernization of the education system, the idea of the cometential co-operation in the system of Higher Military Education military-professional competents envisage the systematic integration of higher levels in education, as well as the improvement of educational educational work in the field of military education on the basis of innovative approaches.
Keywords: modernization, innovation, competition, dissimilar, system, competence, educational process, subyects, ICT, Science and technology, integrity, commonality, universality, differentiation.
Xalqimiz dunyoqarashida innovatsiya muhitini yaratish eng muhim vazifamizdir. Innovatsiya bo'lmas ekan, hech bir sohada raqobat, rivojlanish bo'lmaydi.
Bu sohadagi o'zgarishlarni xalqimizga keng targ'ib qilmasak, odamlarda ko'nikma paydo qilmasak, bugungi davr shiddati, fan-texnikaning mislsiz yutuqlari bilan hamqadam bo'lolmaymiz. Shuning uchun ushbu faoliyatni zamon talablari darajasida rivojlantirish yangi vazirlik, qolaversa, ushbu markazning asosiy vazifasi bo'lishi kerak.
Shavkat Mirziyoyev
Bugungi kun harbiy ta'lim sifatini oshirishga yordam beradigan davlat kuchi, balki har tomonlama oliy ta'lim institutlari (OTM) professor-o'qituvchilari, kursantlarning jamiyat markazidagi masalalaga aylandi. Qolaversa, ta'lim jarohatining toifadagi qatnashchilari (kursantlar, barcha o'qituvchilar, uchun samarali ishlab chiqarishni qo'llab-quvvatlovchi o'lchovlar tizimini shakllantirishga jiddiy yordam qaratilyapti.
Mamlakatimiz ta'lim tizimini tuzatish jarayonida oliy kasbiy ta'lim tizimining innovatsion tarkibini tarkibiy qismlarini samarali va sifatli ta'lim xizmatlari bozorida bardoshligini oshirish zarurati yuzaga keldi.
Ta'lim tizimini modernizatsiyalash muammolari va yo'llari nomlaridagi munosabatlar "kompetentsiyaviy" deb o'tgan vaqtga to'g'ri keladi. Oliy harbiy ta'lim tizimida kompetentsiyaviy yondoshuv g'oyasi harbiy-kasbiy kompetentsiyalar ta'limda yuqori darajadagi tizimli integratsiyani nazarda tutadi.
Axborot - yuksak rivojlangan texnologiyalar asri deb yuritilayotgan XXI asrga kelib, ta'lim jarayoniga innovatsiyani keng joriy qilish masalasiga e'tibor yanada kuchaytirildi. O'zbekistonda ham so'nggi yillarda innovatsiya boshqa sohalarga qaraganda birinchilardan bo'lib ta'lim tizimiga kirib keldi va innovatsiyani ta'lim jarayonida qanday o'z aksini topganligini quyidagilarda ko'rishimiz mumkin.
Pedagogik fanlar tizimiga innovatsiyaning kirib kelishini pedagogika fanlari tarkibiga quyidagi:
- Gendr pedagogikasi;
- Evristik pedagogika;
- Majburiy pedagogika;
- Androgogik pedagogika kabi fanlarning kirib kelishi bilan belgilandi. O'qitish tizimiga innovatsiyaning kirib kelishini ta'lim mazmunida, o'qitish metodlarida, dars shakli, o'qitish turlari, o'qitish vositalarida ko'rishimiz mumkin.
Ta'lim-tarbiya jarayonidagi innovatsiyalar, ilg'or pedagogik texnologiyalar, yangiliklar, dars o'tishning interfaol usullari o'z-o'zidan ta'limga kirib kelmaydi.
Demak, pedagogdan bilim, ijodiy mehnat va kasb mahorat talab qilinadi. Chunki pedagog faoliyati yangilanmasa, ta'limda samaradorlikka erishib bo'lmaydi. Pedagog tomonidan tinglovchilarga ijodiy izlanish, faollik, erkin fikr yuritishga yo'naltiruvchi ta'lim shakli, metod va vositalarining to'g'ri tanlanishi darslarning qiziqarli, bahs-munozaralarga boy bo'lishi, ijodiy tortishuvlarning yuzaga kelishiga turtki bo'ladi. Mana shu holatdagina talabalar (tinglovchilar) tashabbusni o'z qo'llariga oladilar, pedagog zimmasida esa ularning faoliyatini ma'lum yo'nalishga solib yuborish, faoliyatni umumiy nazorat qilish, murakkab vaziyatlarda yo'l- yo'riq ko'rsatish, maslahatlar berish hamda ular faoliyatini baholash kabi vazifalar qoladi.
Innovatsion texnologiya asosida o'tkaziladigan mashg'ulotlar talabalarning muhim hayotiy yutuq va muammolar shaxsiy munosabatlarini bildirishiga, ularni
fikrlashga, o'z nuqtai nazarlarini asoslashga imkoniyat yaratadi. Shuning uchun ham ta'lim jarayonida talabalarda kreativ yondashuvni shakllantirishida innovatsion ta'lim texnologiyalarning o'rni va ahamiyati beqiyosdir. Shu bois ta'lim tizimiga yangi o'quv dasturlarini joriy etish, o'qituvchilarning kasbiy mahoratini oshirish bilan birga innovatsion ta'lim texnologiyalari qo'llashga ham muntazam ravishda e'tibor qaratib borish zarur.
Zamonaviy pedagogika fani pedagogik jarayonlarni tashkil etish va boshqarish g'oyalarini har tomonlama, turli nuqtai nazardan o'rganishga intilish bilan bir qatorda, ularni ta'lim amaliyotiga tatbiq etishning yo'l-yo'riqlarini ishlab chiqadi. Bugungi kun pedagogika fanida tizimli yondashuv metodologiyasi va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari vositalarisiz pedagogik jarayonlar samaradorligini ta'minlashni tasavvur etib bo'lmaydi.
Bunday innovatsion yondashuv hamda AKT vositalarining joriy etilishi mazkur jarayonlarda tasodifiy va kutilmagan holatlarning oldini olishga xizmat qiladi. Tizimli yondashuvda ta'lim muassasalarida tashkil etiladigan, pedagogik ahamiyat kasb etuvchi barcha jarayonlar majmui yaxlit tizim sifatida, ya'ni tashqi muhitda xizmat qilayotgan murakkab pedagogik tizim sifatida ko'rib chiqiladi.
Bunda pedagogik jarayonlarning aloqalari va bog'liqligining mazmun va mohiyatiga ko'ra ularni bir butun, ya'ni yaxlit holda tasavvur etish talab etiladi. Pedagogik jarayonlar samaradorligini o'rganishda alohida xususiyatlarga ega bo'lgan bir necha qismlarga ajratib, ular o'rtasidagi aloqalar hamda o'zaro bog'liqlik xususiyatlari aniqlanadi, chunki har bir qism yaxlit tizimning o'zgarishiga o'z ta'sirini ko'rsatadi. Tizimli yondashuv pedagogik jarayonlar samaradorligini o'rganishda o'ziga xos yaxlitlik, umumiylik, universallik, differensiallik kabi tushunchalar asosida mujassamlashtirilgan yangi texnologiyalar, ya'ni integratsion texnologiyalar va AKT vositalarining joriy etilishini o'z ichiga oladi.
Pedagogikada tizim tushunchasi juda keng qo'llaniladi, masalan, ta'lim tizimi, tarbiya tizimi, ta'lim-tarbiya jarayonini tashkil etish shakllari va metodlari tizimi va hokazo. Ijtimoiy tizimning turlaridan biri hisoblangan pedagogik tizim — insonlarga va yosh avlodga ta'lim va tarbiya berish, ta'lim jarayonini tashkil etish va boshqarish maqsadlariga xizmat qiluvchi turli strukturaviy va funksional bog'liq bo'lgan komponentlar majmuidan iborat bo'ladi. Pedagogik tizimni o'zgartirish, uni qayta tashkil etish va moslashtirish qaysidir komponent yoki bir necha komponentlarning o'zaro ta'sir ko'rsatish yo'nalishiga bog'liq bo'ladi. Masalan, pedagogik jarayon subyektlari faolligini ta'minlash, mazkur jarayonni tashkil etish va boshqarishning ilmiy-metodik ta'minotini rivojlantirish, ta'lim mazmunini takomillashtirish va boshqalar.
REFERENCES
1. Oliy ta'limda faol va interaktiv ta'lim texnologiyalari (darslarni o'tkazish shakllari): darslik / komp. T.G. Muxina. - N. Novgorod:
2. Gushchin Yu.V. Oliy ta'limda interfaol o'qitish usullari // Xalqaro tabiat, jamiyat va inson universiteti psixologik jurnali "Dubna", 2012.
3. Zaxarova, I.G. Ta'limda axborot texnologiyalari: oliy o'quv yurtlari uchun darslik. o'rganish muassasalar / I.G. Zaxarova. - M.: "Akademiya",
4. Kovalenko E.M. Ta'limdagi interaktiv texnologiyalar va elektron ta'lim elementlari // Ta'limni modernizatsiya qilish sharoitida interaktiv ta'limning zamonaviy tizimi. Ilmiy -uslubiy konferensiya materiallari; Janubiy federal universiteti). -Rostov-na-Donu: Janubiy federal universitetining nashriyoti.
5. "Rossiya Federatsiyasida ta'lim to'g'risida" 2012 yil 29 dekabrdagi 273-FZ-sonli Federal qonun (2015 yil 13 iyuldagi o'zgartirishlar) // "Consultant Plus" ma'lumotnoma-huquqiy tizimi.
6. https://daryo.uz/2017/12/02/shavkat-mirziyoyev-innovatsiya-bolmas-ekan-hech-bir-sohada-raqobat-rivojlanish-bolmaydi.
