Научная статья на тему 'ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆԸ ԿԼԻՄԱՅԻ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅԱՆ ՊԱՏՃԱ՞Ռ, ԹԵ՞ ԼՈՒԾՈՒՄ'

ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆԸ ԿԼԻՄԱՅԻ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅԱՆ ՊԱՏՃԱ՞Ռ, ԹԵ՞ ԼՈՒԾՈՒՄ Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
15
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Амберд
Ключевые слова
կլիմայի փոփոխություն / գլոբալտաքացում / համաշխարհային տնտեսություն / կանաչ տնտեսություն

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Վարդանյան Տաթևիկ

Կլիմայի փոփոխությունն այլևս ապագայի խնդիր չէ: Դրա ազդեցությունն ու հետևանքները տեսանելի և շոշափելի են արդեն այսօր: Եթե մոլորակի տաքացումը խթանող արտանետումները շարունակեն աճել նույն տեմպերով, ինչ վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում, ապա այս դարավերջին կարող են լինել յոթ անգամ ավելի շատ շոգ օրեր, քան ներկայում: Նման սցենարի պարագայում ԱՄՆ-ում կարող են ամառվա շոգերն ավելի ուժեղ լինել, քան Եգիպտոսում կամ Հնդկաստանում: Կլիմայի փոփոխությունն իր ազդեցության շրջանակով և համընդգրկուն ծավալներով համաշխարհային մարտահրավեր է, որն իր աղետաբեր ազդեցությունն է թողնում մեր մոլորակում ապրող բոլոր կենդանի օրգանիզմների հետագա գոյության վրա։ Միաժամանակ, կարևոր է հասկանալ, թե ինչպես է դա անդրադառնում համաշխարհային տնտեսության զարգացման հնարավորությունների ու հեռանկարների տեսանկյունից։ Այս առումով, որոշակի գնահատականներ հնչեցնելն իրատեսական չէ։ Բայց այն, որ կլիմայի փոփոխության «հարվածները» շատ ոլորտներում անդառնալի են լինելու, նույնպես չի կարելի թերագնահատել կամ, առավել ևս, հերքել։

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

GLOBAL ECONOMY: A CAUSE OF CLIMATE CHANGE OR SOLUTION?

Climate change is no longer a matter of the future. Its impact and consequences are already visible and tangible today. If global-warming gas emissions continue to rise at the same rate as over the past few decades, there could be seven times more hot days by the end of this century than today. Under this scenario, the summer heat in the US could be more intense than in Egypt or India.Climate change is a global challenge with its scope and comprehensive scales, which has a catastrophic effect on the future existence of all living organisms living on our planet. At the same time, it is crucial to understand how climate change affects the opportunities and prospects for the development of the global economy. It is not realistic to make accurate estimates of how climate change will affect the global economy. But the fact that its "blows" will be irreversible in many areas cannot be underestimated or even denied.

Текст научной работы на тему «ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆԸ ԿԼԻՄԱՅԻ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅԱՆ ՊԱՏՃԱ՞Ռ, ԹԵ՞ ԼՈՒԾՈՒՄ»

4UP^UL3UL

^шиш^пи

Я-bpшqшbgmpJшdp шl^шpsb[ t pш|ш[шlpfrшsß b 1!ш-

qfruspшsnLpшb' «U/2шqqшJ/b sbsbuш|шb hшpшpbpmpJmb-bbp» dшubшq^smRJшtp: Ujbm-hbsb Ippmpjmbß 2шpmbш|b[ t «U/2шqqшJ/b lpbybuш-1ШЬ hшpшpbpmpJmbbbp» шб-p/nbf шuu^frpшbsnLpшJnLd: bp-Ini lpшp/ ш2^ш^Ь[ t 'bl/bf p/qbbuf b ipbfabn[nq^jf hшш[-uшpшbmJ' npubu ШJgb[m q/s-Ьш^шЬ: npubu фnpâшqbs b hb-ípшqnsnq' ш2^ш^Ь[ t dp 2шpf líp¡>шqqшJph ^q^Ibp^rn-pjmbbbpmd (EU4Culture, USAID, UNICEF, ILO, IMO b шцЬ): Ujdd ш2^шц1тй t ЬшЬ 1ш-

ppbpшJp Ibbqipnbnid: £Ьг/Ьш1 b hшdшhbqpbш| t dp 2шpf qpSш|шb hnq.^óbbpp:

fflk https://orcid.org/0000-0001-6488-2717

UL4SU.L^nh^nhL Ь4 tfUPSUXPUAbPLbP

<UtfUCtoUP<U3hL SLSbUnh-^BRh-LG

^LhtfU3h ФПФП^ПЬ^ЦЪ

^usöu'n-, гаь Lnronhu

DOI: 10.52174/2579-2989 2023.1-104

<^^шршпЬр. hp^jf ФПФП^П1.Р1П1.Ь, q[npш[ 1ршршдт0, hшtш2^шphшJ^b ipbyibunLpjnLb, 1ШЬШ$ ipbyibunLpjnLb

4¡p^j/ ФПФП^П1.Р1П1.ЬЬ ш/ibu шщшqшJ| fubq./p jt: Ipш шqq.bдmpJmbb m hbsbшbfbbpß lpbuшbb^p b 2П2шФЬ[Р bb шpq.bb ШJuop: bpb tJnlnpшl| 1рш-ршдтф /УР-ШЬПЦ шpsшbbsnLlЛlbpß 2шpmbшlbb ш6Ь[ bnijb ipbtu/bpnl, fbj Ibpçftb ф @шЬ/ фш^ bшúJшlbbp| ßb^gpmtJ, шщш ШJu r).шpшфp£/b ^pnq bb ipbb[ jnp шbqшt шфф 2Шф 2nq opbp, цшЬ bbp^jrntJ: Ь^ШЬ ugbbшp| u|шpшqшJmt UUb-niú ^pnq bb ш^шп1ш 2nqbpb шфф nidbq ¡pbb[, цшЬ bq/u/yinurntJ 1ш6 ^bq.lшusшbmt:

4¡p^jf ФпФп^1П1.^п1.ЬЬ fp шqq.bgmpJшb 2P2Ш-Ьш1п1 b hшtßb^qplmb óшlшlbbpnl hшtш2^шp-hшJ/b tJшpsшhpшфp t, npb /p шфsшpbp шqq.b-gmpjmbb t pnqbnitf dbp ^п^шф^ ши/pnq pn[np ФЬЦШЬ/ opqшb/qlЛlbp/ hbsшqш qnJmpJшb фш: U/шàшtшbшl, 1шpbnp t hшulшbш^, pb fbju/bu t 1}ш шЬ^Ш^-Ш^П^ hшtш2^шphшJfb ipbyibum-Р1шЬ qшpqшgtшb hbшpшфpnLpJnLbbbp/ ni hbnш-b^pbbpf sbuшblJmbfg: Uju шпш^пЦ, npn2шl| qbшhшsшlшbbbp hbjbgbb[b |pшsbuшlшb jt: PшJg ШJb, np H^jf ФпФп^ш^шЬ «hшplшóbbpß» 2Шф ninpyibbprntJ шЬцшпЬшf bb ipbb[m, bmjbu/bu jf 1шpbf pbpшqbшhшsbl 1ш6, шпшФ[ bu, hbppb[:

Ч

hшdш2^шphшJ^ тшршдhhmüwhpn^ шпшзшдшб hp-^шpшdшJ^Ьm uhqn^j^h hrçm^^ ^ш^шщ^ t, np^ щштбшпр ^prç^hg шhhшp^ m hшpöш-^П^Ш^Ш^ q.npônrçnLpjni.hhhph hh phnLß^h h^m^dp: Uqqwj^h o^hшhnuшJ^h dphп[пpmшJ^h ^p^nLp^h

I04

m^jwLhbph hwdwdwjh' 2022 p^w^whQ bppUt qpwhg^wS ^bg w^hw2nq sup^-hbphg ^^h tp- bp^pwqh^h dw^bpUnyph 2bpdwumh&whQ, XX ^wph ^2hhh hw^-dwm (13.9°C), 0.86°C-n4 w^h tp1: Uw bpL|-pwqh^h ^wmdnipjwh n^2 Qhpwgfmd mb^h mhbgwS mwfwgdwh w^hwwpwq mbd^h t, h^Q dnmw^npw^bu ni.p whqwd w^bLh t, fwh Uwngb ^wpw2p2whhg hbmn wpdwhwqp^w&Q:

^LnpwL mwfwgmJQ dnLnpw^h wpdw-qwhfh t dphnLnpmnid 2bpdngwjhh qwqb-ph wpmwhbmdwh w^h pwpdp dw^wp-Hw^h^: Uju qwqbpQ umbq&nLd bh «pw-^whp», npQ ^w^rnd t wpUh 2bpdn1.pjn1.hQ U Hpwhf hbm m^wp^md dnLnpw^h dw^b-pbu: Uwp^whg qnp6ni.hbni.pjwh hbmUwh-fn^ wnw2wgn^ qLnpwL mwfwgdwdp ^wj-dwhw^np^wS' 6qhwdw^ tL w^b[h t ^n-pwhmd: Uju^bu' ^bp2hh 200 mwphhbph Qhpwgfmd, ^w^wS hwhwSn ^wnbLhfh (ophhw^ w&ni.^, hw^p U phw^wh qwq) wpHjnLhwhwhdwh U wjpdwh, whmwnw-jhh hp^bhhbph, hh^bu hwU npn2w^h phw^wh qnp&Qhpwghbph (ophhw^ hpw-p^wjhh dwjpfm^bp) hbm1 w&^wppni. qwqh ^wpmhw^mpjmhQ dphnLnpmmd w^wgb t 50%-n^2:

<wm^wh2w^wh t, np b^whw^h mw-fwgmdQ bp^pwqh^h 4pw hwdw^w^ ^t: Up^mh^wjmd U Uhmwp^mhn-wjnLd b^w-hw^h w^bLh wpwqnpbh t mwfwhnid, fwh wpUw^wpSwjhh 2p2whhbpmd: ^Lhdwjh ^n^n^mpjwh wju HpuUnpm^bpQ ^umw hnpbh ^wpbih t wh^whbL w^w^wjnihw-

gni.d, hh^Q HpuUnp^md t mnphw^nhbph, whmwnwjhh hp^bhhbph, ^npnph^hbph, Shwpfbph, 2phb^.b^hbph U un^whfhbph, 2bpdwjhh wLhfhbph U bpw2mhbph mbu-

<wdw2^wphwjhh ^2hh 2bpdwumh-6whh pwpSpwgdwhQ qniqwhbn, mnLdb-m bh mwppbp nLnpmhbp, hwm^w^bu' qjm-^wmhmbumpjmhh m whwuhw^whmpjm-hQ, w6bLm t hwhgwqnpSmpjmhhbph mb-uw^wpwp ^2hnQ, w^bLwhwLm bh w^w-^npnph^hbpQ, pwgwuw^wh «5Uw-^n^m^bph» t bhpwp^^bL^ w2^wmmdQ U wjLh: Uju ^n^n^mpjmhhbph hwhpw-qnidwpQ hhdf t mwLhu bhpw^pbLm, np ^2hhni-d 2bpdwumh6whh jmpwfwh^jmp 1°C pwpdpwgmdQ ^wpn^ t «wpdbhwL» hwdw2^wphwjhh <LU dnmw^npw^bu 0.7-Q:

2015 p^w^whhh Umbh^np^h hwdwL-uwpwhmd ^wmwp^wS mum^wuhpm-pjwh ^2 ^wh^wmbu^md t, np 51% hw-^whw^whmpjwdp' ^hdwjh ^n^n^mpjwh wq^bgmpjwdp w2^wphh <LU-h ^h^wqh w^bLh fwh 20%-n^3: <w^dwmmpjwh hw-dwp h2bhf, np Ub& ^b^pbuhwjh hbmUwh-fn^ hwdw2^wphwjhh <LU wh^mdQ ^wq-^L t 26.7%4: Uw^wjh, mwppbpmpjmhh wjh t, np ^Lhdwjh ^n^n^mpjwdp ^wjdw-hw^np^wS <LU wh^mdQ d2mw^wh t Lhhb-Lm: Umbh^np^h hmjh mum^wuhpmpjm-hQ ^^wjmd t, np 71% hw^whw^whmpjmh ^w, np ^Lhdwjh ^n^n^mpjmhQ qnhb npn-pwgwuw^wh wq^bgnLpimh ^mhbhw <LU-h ^pw: Cum C^bjgwphwjh ^b hhu-

i=

q

"D

cr

s

cr p

cr r

¡5

-J

n

7J Q

-5

i cr

1 https://www.climate.gov/news-features/understanding-climate/climate-change-global-temperature#:~:text=The%202022%20 surface%20temperature%20was,period%20(1880%2D1900).

2 https://climate.nasa.gov/vital-signs/carbon-dioxide/

3 https://web.stanford.edu/~mburke/climate/map.php

4 Labonte M., The 2007-2009 Recession: Similarities to and Differences from the Past Specialist in Macroeconomic Policy, October 6, 2010, p.8, https://sgp.fas.org/crs/misc/R40198.pdf

mhmnimh qbwhwmw|wbh ^b^U 2050 p^w|wbD 3.2°C-n^ 2bpJwumh6wbh pwpä-prngmJp hwJw2^wphwjhb <LU-b |wpn^ t b^wqbgbb| 18%-nf:

Cbrç.hwbni.p wnJwJp, l||hJwjh ^n^n-^mpjwb U mbmbunLpjwb qwpqwgJwb 2U ^n^wnb^nLpjnibbbph Jwuhb mwph-bbp 2wpnLbw| pwpÖpwÖwjbniJ bb pwq-Jwph4 mbuwpwbbbp U ^npöwqbmbbp: UUM-h Mwjrnb qwpqwgJwb 13-prç. b^^sw |D bw^wmbuniJ t 2mw^ qnpônrçnLpjnib-bbp Öbnbwp|b| lihJwjh ^n^n^mpjwb U rç.pw hbmUwbfbbph rçbJ ^wj£wpb|ni. hw-Jwp, hu| ^ 2wpf wjL b^wmw|bbp wb-nL^rçw|hnpbb ^bpwpbpmJ bb ||hJwjh ^n-^n^nipjwb hbsUwbfbbph rçbJ mrçfl^wô ^wjfwphb6;

^b^hpD pwprç.wbni.J t wjb wnniJn^, np LiLhJwjh ^n^n^mpjwb wbrç.pwrç.wpÔD hwJwJwubnpbb ^ pw2^^mJ bpipbbph ^2U: Urçpwm |wJ qwpqwgn^ bp|pbbph ^wpwqwjrnJ rç.pw hbmUwbfbbpb w^b|h «gw^nm» bb |hbb|ni.: Unwbg wjb tL uwh-Jwbw^w| nbumpubbp rnbbgn^ wrçpwm bplpbbpmJ pw^w|wb rçd^wp Jwpmw-hpw^bp t n.wnbw|m ||hJwjh ^n^n^m-pjwb wq^bgmpjmbbbpD ^rç^LD: Uju w^-tiQ bpljpbbpfi LunuJ2 2LUU1 LjLupbnp hiup-

gwrç.pni.J t h hwjm pbpni.J. «hb^bu bb ^n-bpipbbph mbmbuw|wb qwp-qwgJwb hbwpw^npmpjmbbbpD lihJwjh ^n^n^mpjwb ophwuw|wbnLpjwb hw-JwmbfummJ»;

Uh 2wpf hbmwqnmmpjmbbbphg ^wpq t rç.wnbni.J, np 2bpJwumh6wbh ^n^n^m-pjwb U b|wJnimbbph Jw|wprç.w|bbph ^2U wn|w t n^ qôwjhb ^wumnpbb, ^2hb mwpb|wb gwôp 2bp-Jwumhówb nibbgn^ bp|pbbpni.J q|npw| mwpwgmJD |wpn^ t hwbqbgbb| w^b|h ^ô mbmbuw|wb wpmwrç.pnrçw|wbnL-pjwb, hu| mwf lihJw nibbgn^ bp|pbb-pniJ wpmwrç.pnrçw|wbnLpjwb |mpm| wb|Jwb: HLum^wuhpmpjmbbbpD gmjg bb mw|hu, np lihJwjh bbp|w U w^wqw ^n^n^mpjmbbbpD ^6^npn2 b2wbw|nL-pjmb bb mbbbw|m bp|pbbph mbmbuw-|wb |wmwpnrçw|wbbbph hwpgni.J: U^b-Lhb, hb^^bu ^wpq^mJ t, wjuop^w wrç-fwm bpipbbph mbmbuw|wb qwpqwgJwb hbnwb|wpbbpb wbhw Jw^w^npbb b^w-qb|m bb1 ^wjJwbw^np^wô wjrç. bp|pbb-pmJ 2bpJwumh6wbh w6h w^b|h pwpöp mbJ^bpn^:

U]mu lihJwjh ^n^n^mpjwb

Luqr).bgnLt3jnLbQ hujJuJ2hJUJphLujh^ mbinb-

5 https://www.weforum.org/agenda/2021/06/impact-climate-change-global-gdp/

6 https://sdgs. un.org/goals

7 Marshall Burke, Solomon M. Hsiang, Edward Miguel, "Global Non-linear Effect of Temperature on Economic Production," Nature 527 (2015): 235-239, https://doi.org/10.1038/nature15725.

unLpjmh Ipm umhdmhm^mllb|nL ^mjh ^2hh gbpdmumhömhh mq^bgnLpjmdp: Ümjpmhb^ b^whmlmjhh ^mjdmhhbpQ, bpm2SQ U hp^.bhhbpQ, ön^h dwl|wp^wl|h ^n^n^nLpjni.hhbpQ U mj[ bpUnLjphbp hnLjh-fmh m^bmmpbp hbmUmhfhbp bh rnhbhm-|nL hmdm2^mphmjhh mhmbunLpjmh mnni.-dn^8:

9-npöhmlmhni.d pn|np bplphbph ni.hb-gb[ bh mhmbumlmh lmprnl m6h U mhl-dmh 2p2mhhbp: Uj^.ni.hmh^.bpä, lmh bp-lQphbp, npnhf lmpn^mhmd bh ^mh^m-hb[ mhmbumlmh lmjrnh m6h ^mnL^bpQ1 h^mumb|n^ mhmbumlmh qmpqmgdmh hhmpmlnpnLpjnihhbph umbqödmhQ: Um-lmjh, mp^bh lihdmjh ^n^n^nipjmdp ^mj-dmhm^np^mö mhmbumlmh «ghgrn^b-phh» ^hdmlmjb[h m^b[h pmp^ t ^mpöhb-|nL bplmpmdmdlbm mhmbumlmh lmjnL-hmpjmh m^mhnlnL^ hh^bu qmpqmgmö, mjh^bu t[ qmpqmgn^ bplphbph hmdmp:

Up^jmhfmd, li^dmjh ^n^n^nLpjmh ^mpmqmjrnd m^b|h fh£ bplphbp bh nihb-hm|nL qmpqmgdmh hhmpm^npmpjmhhbp: Pmgh mj^, mhhpmd^m t hm2^h mnhb[ hmdm2^mphmjhh mhmbumpjmh q|npm-Lmgdmh U hhsbqpdmh 2mpnLhmlmlmh

^mnL^bpQ, npnhf hmhqbghmd bh bp-iQphbph mhmbumlmh «^n^ubpmmödm-hQ», mb^h mhbgn^ hpm^mpömpjmhhbph hlmmdmdp qqmjni.hni.pjmh mumhömhh pmpÖpmgdmhQ:

<mdm2^mphmjhh mhmbumpjmhh mju lmd mjh ^m^n^ hhsbqp^wö jmpmfmh-^jmp bplhp mjuop pm^^md t «lmhm^ mhmbumpjmhh» mhgmd lmmmpb|nL dmp-mmhpm^bphh, npQ bhpm^pmd t qpnjm-lmh mö^möhmjhh mhmbumpjmh hh^m-^.pnid hn^h, mwhwlnpdwh, bhpmlmnmg-^möfhbph, hbp^pm^bph, mb^hn|nqhm-hbph, m2^mmmmb^bph U unghm|wlmh mp^mpmpjmh hlmmdmdp hbnmhmp ^m-hmhghbpn^: Um, umlmjh, mhhmdmmb^b[h t ^mnhmd li^dmjh ^n^n^mpjmdp ^mj-dmhm^np^mö ugbhmphbph ^mpmqmjrnd:

«Mmhm^ mhmbumpjmh» lmnnigb|nL hb-nmhlmphbph m^b|h mnmhgfmjhh bh hmm-lm^bu mjh bplphbph hmdmp, npnhf hhd-hwlwhrnd hh^^wö bh hmdfwjhh nburnpu-hbph mp^jni.hmhmhdmh U mpmmhmhdmh 4pm:

<mdm2^mphmjhh mhmbumpjmh hbplmjmd lm 20 bplhp, npmb^ mörn^Q, hm^pQ U phmlmh qmqQ lmqdnid bh mp-

8 Solomon M. Hsiang and Amir S. Jina, "The Causal Effect of Environmental Catastrophe on Long-Run Economic Growth: Evidence from 6,700 Cyclones," National Bureau of Economic Research Working Paper No. 20352, July 2014, 2-68, https://www. nber.org/system/files/working_papers/w20352/w20352.pdf

I07

lujcujfuuuiuj'u LnpL|bq|iuj Uujniruuj'U U|Hup|uu h I nui: lilit ûûuiu '-in'uqn iS-iupijûh'duuuu'd U n L rjJLUCJ '-iiuuuup Hpni'uhj '"hu|iiuuuui[uiu '+i up ll'( I

LI i^iph^uiu Li|iqhp|iuj -£nu[hj|ii U'uqn[uj I .|ip|uu U[.+ hp '-Lh'uhunih[ui hpiup

^OU^USMbP 1

5&. 2

70.7 ™ 83.1

aa. 4

■ 92. ?

as. i

94.4

■ 96.1

■ 97.7

20

40

60

80

100

120

Udm^, Uw^p U pUw^wU q.wq wpmwhwUn^ wnw^fa 20 bp^pfabpp9

mmhmbJmb hh^m^mb Jmup: Uju bp^pbb-phg 6-ni.J mpmmhmbJmb m^h fmb 90%-q10 ^mm^mbrnJ t hmbmôn ^.mnb-i-fhb (qôm^mm^bp 1):

4ummhnpbb ^mpbLh t mpâmbmqpbL, np Jnm m^mqmjnLJ mju bp^pbbpniJ ^m-t hpm^mbmgbbL L^p2 sbmbum-^mb pmpb^n^rn^bp, npnbf hbmpm^n-pnLpjnibbbp ^mmb «^mbm^bgbbLni.» mpb-mbuni.pjni.bQ: Uju qnpôpbpmgp bbpmnrnJ t mbmbunLpjmb ^2 ^bmnLpjmb rçbph 4b-pmhJmumm^npmJQ1 hoqrnrn m^h mqm-mm^mb U dnrçn^pn-m^mp mbmbum^mb Jnrçbbbph bbprç.pJmb1 hmm^m^bu tbbp-qm^hpbbph nLnpmmJ qbbph ^.bpmhu^n-rçmpjmb U umpuh^hmbbph ^.bpmgJmb ni^bbpn^.:

Lbp^mjmg^n^. 20 bp^ph rnbrnbunLpjnib bbpniJ mju ^mhhb rnmpb^mb b^mJrnh 2hbmJ 3 mn^nup hmrn^mg^mJ t ^.mnbLhfh bm^mhmp^mjhb urnpuhn-hmbbphb, ^b^-

9 "Fuel Exports (% of Merchandise Exports)," World Bank, https://data.worldbank.org/indicator/TX.VAL.FUEL.ZS.UN.

'o "bnLjb mbqnLJ:

" "The Role of Critical World Energy Outlook Special Report Minerals in Clean Energy Transitions" (International Energy Agency, May 2021), https://iea.blob.core.windows.net/assets/ffd2a83b-8c30-4e9d-980a-52b6d9a86fdc/TheRoleofCriticalMineralsin-CleanEnergyTransitions.pdf35-239, https://doi.org/10.1038/nature15725.

rç.bn djrnu bp^pbbpniJ mjrç. hmm^mgmJp 1%-hg gmôp t: Uhphmjni.J mjrç. Jmubmpm-dhbp 17.5% t": UbhbpfbLh t, np mprçjnibm-hmbn^ mprçjnLbmpbpnLpjnibbbpp bp^pbb-ph hmJmp umbrçônLJ bb b^mdmm urnmbm-Lm mb^h^m^pbLh hbmpm^npmpjmbbbp, npnbf, um^mjb, qnLqm^g4.ni.J bb rçpmbg ^mnm^mpbLni. U ^.bpmhu^bLni. mb^mum-L^bLh ^npâmpjmbbbph hbm:

^Lh^mjh ^n^n^mpjmb pbpmgh^ Jmp-mmhpm^bpbbph 2mpnLbm^m^mbnLpjmb ^mjJmbbbpmJ bnybhu^ mjb bp^pbbpmJ, npmb^ mn^m t ^.bpm^mbqb^nrç. ^mJ ^m-bw^ tbbpqhmjh mpmm^pmpjmb, m^m-qmjni.J mbmbumpjmb qmpqmgmJ m^m-hn^m. hmJmp ^mhmb2^bL^ t mbmbum-^mb Jn^bLbbph «^.bpm^mqJm^bp^Jmb» mbhpmdb2mmpjmb: hhmp^b, mbgmô bpbf rnmubmJjm^bbpp Jmp^^mpjmb ^mmJm-^mb qmpqmgJmb mnm2pbpmgh rç.mpm-2p2mb bb: Ujrç. mnm2pbpmgp hmm^m^bu

w^hhwjrn t Swjpwhb^ w^pwrnnLpjwh gnLgwhh2hbph pwpb|w^dwh rnbd^bprnd: Uju^bU bpb 1990 p^w^whhh Swjpwhb^ w^pwrnnLpjwh gnLgwhh2h w2^wphni.d 38% tp, w^w hbp^wjnLd ^.w h2^L t hwu-hbLn^ 8%-h12:

fah^hph wjh t, np iLh^wjh ^n^n^ni.-pjwh dwprnwhpw^bphbph wpq.b|wlb|nL bh hwdw2^wphwjhh rnhrnbunLpjwh ^bp-mwphhbph «дbn£pbpnL^bpQ», hh^-np ^whh hwhq.bghb|n^ blwdnLmhbph lp6wm-

12 "World Bank, Poverty and Shared Prosperity 2022: Correcting Course (Washington, DC: World Bank, 2022), https://open-knowledge.worldbank.org/handle/10986/37739

Jmh m Smjpmhb^ m^pmrnnLpjmh Jm^mp-H-m^ pmpÓpmgJmh: Uju ^mpmqmjrnJ hbhg iLhJmjh ^n^n^nLpjmh hbrnLmhp-hbph bh ^.mnhm|nL hmJm2^mphmj^h rnph-rnbunLpjmh «ómprnmpm^brnnLpjmh» h^J-hm^mh Ibprnnqhbpp: Uju^hph1 urnbq&^b-|nL t rnhrnbumpjmh qwpqwgJwh gmgrnh^2-hbp^ ^bpmqhmhmmJmh hnp m mnmhg-fmj^h ^rnmh^jnih, nph mhhpmdb2m t ^mpÓhb[ mp^jmhm^bm m p^pm^mj^h fm^mfm^mhmpjmh hbhf:

1. "Fuel Exports (% of Merchandise Exports)" World Bank,

https://data.worldbank.org/indicator/TX.VAL.FUEL. ZS.UN

2. Labonte M., The 2007-2009 Recession: Similarities to and Differences from the Past Specialist in Macroeconomic Policy, October 6, 2010, p.8,

https://sgp.fas.org/crs/misc/R40198.pdf

3. Marshall Burke, Solomon M. Hsiang, Edward Miguel, "Global Non-linear Effect of Temperature on Economic Production," Nature 527 (2015): 235-239, https://doi.org/10.1038/nature15725

4. Solomon M. Hsiang and Amir S. Jina, "The Causal Effect of Environmental Catastrophe on Long-Run Economic Growth: Evidence from 6,700 Cyclones," National Bureau of Economic Research "World Bank, Poverty and Shared Prosperity 2022: Correcting Course (Washington, DC: World Bank, 2022),

https://openknowledge.worldbank.org/han-dle/10986/37739

5. "The Role of Critical World Energy Outlook Special Report Minerals in Clean Energy Transitions" (International Energy Agency, May 2021).

https://iea.blob.core.windows.net/assets/ffd2a83b-

8c30-4e9d-980a-52b6d9a86fdc/TheRoleofCriti-

calMineralsinCleanEnergyTransitions.pdf

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

6. William Easterly et al., "Good Policy or Good Luck? Country Growth Performance and Temporary Shocks," Journal of Monetary Economics 32, no. 3 (December 1993): 459-483,

https://doi.org/10.1016/0304-3932(93)90026-c

7. Working Paper No. 20352, July 2014, 2-68, https://www.nber.org/system/files/working_papers/ w20352/w20352.pdf

8. https://www.climate.gov/news-features/under-standing-climate/climate-change-global-tempera-ture#:~:text=The%202022%20surface%20tempera-ture%20was,period%20(1880%2D1900).

9. https://climate.nasa.gov/vital-signs/carbon-dioxide/

10. https://web.stanford.edu/~mburke/climate/map.php

11. https://www.weforum.org/agenda/2021/06/impact-climate-change-global-gdp/

12. https://sdgs.un.org/goals

(=

q

"D

cr

P s

cr p

cr .r

s

-J

"0 &

5

I cr

Татевик ВАРДАНЯН

Преподаватель кафедры международных экономических отношений, АГЭУ

БЕЗОПАСНОСТЬ И ВЫЗОВЫ

ГЛОБАЛЬНАЯ ЭКОНОМИКА: ПРИЧИНА ИЗМЕНЕНИЯ КЛИМАТА ИЛИ РЕШЕНИЕ?

Изменение климата больше не является вопросом будущего. Его воздействие и последствия видны и ощутимы уже сегодня. Если выбросы газа, вызывающие глобальное потепление, продолжат расти такими же темпами, как и в последние несколько десятилетий, к концу этого века жарких дней может быть в семь раз больше, чем сегодня. При таком сценарии летняя жара в США может быть более сильной, чем в Египте или Индии.

Изменение климата является глобальным вызовом с его размахом и всеобъемлющими масштабами, который оказывает катастрофическое влияние на будущее существование всех живых организмов, обитающих на нашей планете. В то же время крайне важно понимать, как изменение климата влияет на возможности и перспективы развития мировой экономики. Нереально делать конкретные оценки относительно того, как изменение климата повлияет на мировую экономику. Но нельзя недооценивать и даже отрицать тот факт, что его «удары» по многим направлениям будут необратимыми.

Ключевые слова: изменение климата, глобальное потепление, глобальная экономика, зеленая экономика

Tatevik VARDANYAN

Lecturer of the Chair of International Economic Relations, ASUE

SECURITY AND CHALLENGES

GLOBAL ECONOMY: A CAUSE OF CLIMATE CHANGE OR SOLUTION?

Climate change is no longer a matter of the future. Its impact and consequences are already visible and tangible today. If global-warming gas emissions continue to rise at the same rate as over the past few decades, there could be seven times more hot days by the end of this century than today. Under this scenario, the summer heat in the US could be more intense than in Egypt or India.

Climate change is a global challenge with its scope and comprehensive scales, which has a catastrophic effect on the future existence of all living organisms living on our planet. At the same time, it is crucial to understand how climate change affects the opportunities and prospects for the development of the global economy. It is not realistic to make accurate estimates of how climate change will affect the global economy. But the fact that its "blows" will be irreversible in many areas cannot be underestimated or even denied.

Keywords: climate change, global warming, global economy, green economy

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.