Научная статья на тему 'ГИПОТИРЕОЗЫ БАР ЖүКТі әЙЕЛДЕРДің ЕМіН ЖүРГіЗУДі ОңТАЙЛАНДЫРУ'

ГИПОТИРЕОЗЫ БАР ЖүКТі әЙЕЛДЕРДің ЕМіН ЖүРГіЗУДі ОңТАЙЛАНДЫРУ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
35
76
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
БіРіНШіЛіК ГИПОТИРЕОЗ / НЕВРОЛОГИЯЛЫқ БұЗЫЛЫСТАР / ЖүКТіЛіК / БАС АУЫРУ / үРЕУ БұЗЫЛЫСТАРЫ / ВЕГЕТО-ТАМЫРЛЫ СИНДРОМ / НЕВРОЗ ТәРіЗДі СИНДРОМ / КОГНИТИВТі БұЗЫЛЫСТАР / ТУННЕЛЬДі НЕВРОПАТИЯЛАР

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Бураева К.Б., Абасова Г.Б., Диханбаева Г.А., Есен Л.М., Муталиева А.А.

Біріншілік гипотиреозы бар жүкті әйелдердегі неврологиялық жағдайды зерттеу негізгі неврологиялық бұзылыстарды анықтауға, оларда левотироксинмен гормондарды алмастыру терапиясын қолдана отырып динамикасын зерттеуге мүмкіндік берді. Компенсацияланбаған біріншілік гипотиреозы бар жүкті әйелдерде неврологиялық бұзылулардың таралуының клиникалық көрінісінде келесі белгілер мен синдромдар маңызды орын алады: бас аурулары (+ арқа аурулары) - 82,4%, депрессия - 81,4%, үрей бұзылыстары басым 78,4%, вегетативті-қан тамырлары синдромы - 97,1%, неврозға ұқсас синдром - 92,1%, когнитивті бұзылулар - 74,5%, полиневропатия - 85,2%, туннельдік нейропатия - 65% жағдайда. Біріншілік гипотиреозы бар жүкті әйелдердегі неврологиялық бұзылулар көбінесе жеңіл және аз орташа дәрежеде көрінді, яғни, неврологиялық бұзылуларды диагностикалау үшін невропатологтың қосымша тексерісі қажет болды. Біріншілік гипотиреозы бар жүкті әйелдерде неврологиялық бұзылулардың таралу ерекшеліктерін білу, өз кезегінде, эндокринологтың қатысуымен неврологиялық бұзылулары бар жүкті әйелдерді жан-жақты тексеруге мүмкіндік береді, бұл өз кезегінде жүкті әйелдерде эндокриндік бұзылулардың уақтылы диагнозын арттырады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по клинической медицине , автор научной работы — Бураева К.Б., Абасова Г.Б., Диханбаева Г.А., Есен Л.М., Муталиева А.А.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

OPTIMIZATION OF INTRODUCTION OF PREGNANT WOMEN WITH HYPOTHYROIDISM

Examination of the neurological status in pregnant women with primary hypothyroidism made it possible to identify the main neurological disorders, to study their dynamics under the influence of hormone replacement therapy with levothyroxine. In the clinical picture of the prevalence of neurological disorders in pregnant women with uncompensated primary hypothyroidism, the following symptoms and syndromes occupy a significant place: headaches (+ back) pains - 82.4% of cases, depression - 81.4% with mainly anxiety disorders in 78.4% of cases vegetative-vascular syndrome - 97.1% of cases, neurosis-like syndrome - 92.1% of cases, cognitive impairment - 74.5% of cases, polyneuropathy - 85.2% of cases, tunnel neuropathy - in 65% of cases. Neurological disorders in pregnant women with primary hypothyroidism wore mostly mild and to a lesser degree moderate severity, i.e. to diagnose neurological disorders, an additional examination by a neurologist was necessary. Knowledge of the peculiarities of the spread of neurological disorders in pregnant women with primary hypothyroidism will, in turn, allow for a comprehensive examination of pregnant women with neurological disorders with the involvement of an endocrinologist, which in turn will increase the timely diagnosis of endocrine disorders in pregnant women.

Текст научной работы на тему «ГИПОТИРЕОЗЫ БАР ЖүКТі әЙЕЛДЕРДің ЕМіН ЖүРГіЗУДі ОңТАЙЛАНДЫРУ»

Vestnik KazNMU №2-2020

M.N. Bobojonov, R.N. Berdiev, Kh.J. Rahmonov THE ACTIVE DETECTION SYSTEM OF HUMAN ECHINOCOCCOSIS

Resume: For active identification of patient the system was developed on. According to this system, a patient with a verified diagnosis of echinococcosisis is taken as a starting point. We included 52 patients with cerebral echinococcosis in the "patient" risk group. Based on the pathogenesis and depending on possibility and intensity of contact with disease carrier, two risk

groups are distinguished. The 1-order risk group includes family members of the patient. The 2-order group includes people living in the immediate vicinity of the sick and immediate relatives. In endemic foci, the active detection system allows significantly to improve the diagnosis of early stages of echinococcosis. Keywords: echinococcosis, diagnosis, brain

УДК 616.441-008.61:618.3

Гипотиреозы бар xyktî эйелдердщ емнн xYpri3yAi оцтайландыру

К.Б. Бураева, Г.Б. Абасова, Г.А. Диханбаева, Л.М. Есен, А.А. Муталиева

К.А. Ясауи атындат Халыкаралык ^аза^-mYpiK университетi,

«Неврология, психиатрия, наркология» кафедрасы, Шымкент каласы, Казакстан Республикасы

Брншшк гипотиреозы бар жукп эйелдердеп неврологиялык ж^дайды зерттеу непзп неврологиялык бузылыстарды аныкlтаyFа, оларда левотироксинмен гормондарды алмастыру терапиясын крлдана отырып динамикасын зерттеуге мумюндк берд1. КомпенсацияланбаFан б1р1нш1л1к гипотиреозы бар жукл эйелдерде неврологиялык бузылулардыц таралуыныц клиникалык кер1н1с1нде келес1 белг1лер мен синдромдар мацызды орын алады: бас аурулары (+ арка аурулары) - 82,4%, депрессия - 81,4%, урей бузылыстары басым 78,4%, вегетативт1-кан тамырлары синдромы - 97,1%, неврозFа уксас синдром - 92,1%, когнитивт1 бузылулар - 74,5%, полиневропатия - 85,2%, туннельдк нейропатия - 65% жаFдайда. Б1р1нш1л1к гипотиреозы бар жукт1 эйелдердеп неврологиялык бузылулар кебЫесе жецш жэне аз орташа дэрежеде кер1нд1, яFни, неврологиялык бузылуларды диагностикалау уш1н невропатологтыц косымша тексер1с1 кажет болды. Б1р1нш1л1к гипотиреозы бар жукт1 эйелдерде неврологиялык бузылулардыц таралу ерекшел1ктер1н б1лу, ез кезепнде, эндокринологтыц катысуымен неврологиялык бузылулары бар жукт1 эйелдерд1 жан -жакты тексеруге мумюндк беред1, бул ез кезепнде жукт1 эйелдерде эндокринд1к бузылулардыц уактылы диагнозын арттырады.

Туй1нд1 сездер: б1р1ншшк гипотиреоз, левотироксин, неврологиялык бузылыстар, жукт1л1к, бас ауыру, уреу бузылыстары, вегето-тамырлы синдром, невроз тэр1зд1 синдром, когнитивт1 бузылыстар, полиневропатия, туннельд1 невропатиялар

К1р!спе

Калканша без - бул улкен эндокринд1к орган. Деш сау эйелдердег1 калканша безУц келем1 16 см жетед1, Калканша безЫдеп кан аFымы буйректен асып тусед1 жэне 4-6 мл/мин/г курайды. Гистологиялык бул тироциттермен капталFан орташа диаметр! 200 мкм фолликулалардыц жинакталуы. Интрафолликулярлы коллоид курамында тироглобулин болады. Калканша безУц гормондарын тироксин жэне трийодтиронинд1 синтездеуге арналFан субстрат - амин кышкылы тирозин мен йод болып табылады. Йодтыц тэул1кт1к кажетт1л1г1 100 мкг-ден 500 мкма дей1н. Аз йод тутыну эндемиялык зобтыц дамуына экелед1. Циркуляцияда тироксин (T4) жэне трийодтиронин (T3) непзЫен тасымалдау акуызымен байланысты болады. Калканша безУц гормондарыныц кепш1л1г1 тироксинд1 байланыстыратын глобулинмен (ТБГ), аз бел1г1 тироксинд1 байланыстыратын преальбуминмен байланысты. Калканша безУц гормондарыныц салыстырмалы турде аз бел1г1 канда ерюн, метаболикалык белсенд1 куйде болады. Кан айналымынан тироксинжц жартылай шыFарылy мерз1м1 - 6-7 кун. Триодотиронин уш1н бул керсетк1ш элдекайда аз - шамамен 30 саFатты курайды.

Калканша безУц кызмет1 гипофиздщ тиреотропты гормоныныц (ТТГ) бакылауында болады. ТТГ гипофиз тиротрофтарымен бел1нед1 жэне молекулалык массасы 8000 Б болатын гликопротеин болып табылады. Баска гликопротеин

гормондары сиякты (фолликула белсенд1руш1 гормон, лютеиндеуш1 гормон, хорионикалык гонадотропин),ТТГ ек1 б1рл1ктен турады: а жэне р. Р-субб1рл1к ерекше касиеттерге ие, ал а-субб1рл1к барлык гликопротеин гормондарында б1рдей. Гипофиздк тиреотропты кызмет1 калканша коздырFыш функциясы гипоталамиустык тиреотропин-рилизинг гормонныц (ТРГ)бакылауында. (ТРГ) - трипептид болып табылады (пироглютамил-гистидил-пролинамид). Баска эндокриндк жуйелердег1дей (гипоталамо - гипофиздк -гонадальды, гипоталамо - гипофиздк - адренокортикалык), гипоталамо - гипофиздк - тиреоидты жуйеде тер1с кер1 байланыс механизм! кандаFы калканша без1н1ц гормондарын эутироид децгешнде устап турады. КандаFы ТЗ жэне T4 децгешшц жоFарылаyы ТРГ жэне ТТГ тузшуЫ тежейд1, ал калканша безУц гормондарыныц темендеу1, кер1с1нше, гипоталамуста ТРГ жэне гипофизда ТТГ енд1р1с1н ынталандырады. КоршаFан орта температурасыныц темендеу1 калканша без1н1ц жумысын (суыктык стресс) ынталандырады. Артык мелшердег1 йод калканша безУц гормондарыныц синтез1н тежейд1.

Физиологиялык жукт1л1к кез1нде эйел денес1нде метаболикалык езгер1стер болады. Ол езгер1с непзЫен стероидты (эстриол, эстрон, эстрадиол, прогестерон) жэне акуызды (плаценталык -лактогенд1 гормон, хорионикалык гормон) гормондарын уакытша белетЫ плацентаныц пайда болуымен байланысты.

Осылайша, жукгшк кезiнде калканша безУн, у^аюы плацентанын, гормоналды кlызметiне, тутынылFан йод пен йодурия мелшерЫе байланысты болады. Бауырдын, ТБГ eндiрiсiнiн, жоFарылауы кlандаFы жалпы Т3 жэне Т4 курамынын, жоFарылауына экеледi. ОсыFан сэйкес, жукктЫккпн, сон,ында калканша безУн, гормондарынын, бос фракцияларынын, децгеш бiршама тeмендейдi [126, 153]. Йод тапшылы^ы бар аймактарда жYктiлiк кезiндегi гипотироксинемия жиiрек дамиды жэне айкын болады [33, 75]. ЖYктiлiк кезiндегi ТТГ децгеш жYктi емес эйелдердегi физиологиялык ауыткулардан асып кетпейдi. Тек гипертиреозбен ауыратын жYктi эйелдерде ХГ эсерiнен канда ТТГ децгеш 0,2 мМЕ/л -ден темендейдк К,алканша безУн, гормондары психикалык статуска калай эсер ететiн механизмдер казiргi уакытта толык зерттелмеген. Амбулаториялык-емханалык кызметтеп медициналык консультациялык кeмектi уйымдастырудаFы ен, кеп талкыланатын мэселелерд^ бiрi - эндокринологиялык жетiспеушiлiгi жэне неврологиялык бузылулары бар жYктi эйелдерде арнайы тобына гинекологиядаFы тексеру алгоритмдерiн эзiрлеу.

Бул мэселенi зерттеу нэтижелерУн, колда бар эдебиеттерде айкын болмауы бiздi зерттеу жYргiзуге итермеледi. Бiздiн, зерттеушвд^ максаты

Бiрiншiлiк гипотиреозы бар жYктi эйелдердегi неврологиялык статусын зерттеу.

Зерттеу материалдары мен эдiстерi

Бiрiншiлiк гипотиреозы бар жYктi эйелдердегi неврологиялык бузылыстардын, таралуын зерттеу Yшiн 18 жастан 40 жаска дейiнгi бiрiншiлiк гипотиреоз диагнозы бар 102 жYктi эйелге

зерттеу жYргiзiлдi. Зерттеуге Шымкент каласы мен ТYркiстан облысынын, эйелдерге кен,ес беру орталыFында бiрiншiлiк гипотиреозы компенсацияланбаFан жYктi эйелдер алынды. АлFашкы тексеру кезЫде гипотиреоздын, узакты^ы 2 айдан 18 жылFа дейiн болды (гипотиреозбен 4-9 жылдан берi ауыратын жYктi эйелдер басым).

Бiрiншiлiк гипотиреозы бар жYктi эйелдердегi неврологиялык жаFдайды тексеру зерттеу басында жэне 3 айдан кешн гипотиреоздын, компенсация кезен,Ыде жYргiзiлдi. Компенсация критерийi ТТГ децгешшн, 0,4-тен 4,0 мМЕд/мл аралыFынды болуы.

НаукастарFа жYргiзiлген клиникалык неврологиялык тексеру непзЫде, негiзгi неврологиялык синдромдарFа баллдык баFалау жYргiзiлдi.

Бiрiншiлiк гипотиреозы бар 84 тексершген жYктi эйелдерде эр тYрлi сипаттаFы бас ауруы байкалды, бул 82,4% курайды. Субклиникалык гипотиреозбен ауыратын наукастар 88,1% жаFдайда (37 адам), ал клиникалык гипотиреозы бар наукастардын 78,3% -ында (47 адам) бас ауруы байкалды. Субклиникалык гипотиреозы бар жYктi эйелдерде ауырсыну синдромынын, децгеш жоFары екенi керЫедк Цефальгия бойынша кeрсеткiш субклиникалык гипотиреозда орташа алFанда 1,98 ± 0,84 баллды, клиникалык гипотиреозы бар пациенттер тобында - 1,83 ± 0,61 баллдв (р <0.05) курайды. Зерттелген топтардаFы цефальгиялык синдромнын, ауырлыFынан айтарлыктай айырмашылыктар алынFан жок. Бас ауруына шаFымданатын гипотиреозбен ауыратын наукастарда цефалгиянын, тек бiр тYрi 51,2% жаFдайда аныкталды (43 адам). Баска жаFдайларда бас ауруынын, тYрi аралас болды (сурет 1).

ауырсыну

вертебр.+YШтiк н.неврлагия вертебр.+кабыкты-гиперт. арт.гиперт+верт.н/е венозн венозн+вертебр артер. гипертензия психогендi кабьщты-гипертенз вертеброгендi венозды

0

5

10

15

20

25

ауырсыну

Сурет 1 - Б1р1ншшк гипотиреозы бар ЖYKтi эйелдерде ауырсынудын, таралуы

Бiрiншiлiк гипотиреозы бар ЖYктi эйелдердщ эмоционалды бузылыстары бойынша зерттеу ЖYргiзу кезiнде, олардын, iшiнде 83 (81,4%)эйелде депрессиялык гарУстердщ болуын кeрсеттi.

Бiрiншiлiк гипотиреозы бар ЖYктi эйелдерде жаFдайлардын, жартысынан кeбiнде «жен,ш депрессиялык эпизод» (59,0%), 34 наукаста «елеулi депрессиялык эпизод» байкалды (40,9%). Сонымен катар, клиникалык гипотиреозы бар ЖYктi эйелдер тобында «елеулi депрессиялык эпизод» болFан наукастардын, Yлесi субклиникалык гипотиреозы бар ЖYктi эйелдер тобына KараFанда 2 есе теп болды.

Клиникалык гипотиреозы бар ЖYктi эйелдерде Гамильтоннын, депрессиялык шкаласы бойынша орташа мэнi 15,7 ± 5,6 баллды курады, бул елеулi депрессияFа сэйкес келедi.

Субклиникалык гипотиреоз (СГ) бар наукастарда Гамильтон шкаласы бойынша орташа балл 10,6 ± 3,5 курады, бул жен,ш депрессияFа сэйкес келедi.

Манифесттiк жэне субклиникалык гипотиреозда (СГ) наукастар депрессиямен бiрдей жи ауыратыны, бiрак манифестпк гипотиреозда «елеулi депрессиялык эпизод» субклиникалык гипотиреозбен ауыратын наукастарFа KараFанда жш (5,8 есе) байкалды. Бул факт депрессиянын, ауырлык дэрежеашн, гипотиреоздын, ауырлы^ына тэуелдi екенiн кeрсетедi.

КлиникадаFы жетекшл белгiлер жалпы соматикалык белгiлер болды: бас, аяк-кол ауырлыFы, бел ауырсынуы,бас ауруы кeпшiлiгiнде байкалды (91,5%), ал наукастардын, жартысында бул шаFымдар ман,ызды белгшерд^ бiрi болды.

Yрей компонентный, болуы гипотиреоздaFы депрессиянын ерекшелт болды. Соматикалык урей наукастардын 86,7% -ында аныкталды, ол МГ жэне СГ бiрдей жиi кездесп.

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

КГ

СГ

■ жалпы.сомат. буз. Исом. тревога раб-ть уйкысыздьщ

I геникол. симпт. ■ аск;-шек. симпт ■ ипохондрия ■ ажитация I тежелу ■ суицид. куй.

Сурет 2 - б1р1нш1л1к гипотиреозы бар жукт1 эйелдердеп депрессиянын клиникалык кер1н1стер1

Невротикалык (урей) бузылыстардын, сипатын баFалау МКБ-10 диагностикалык критерийлерiн колдану аркылы жYргiзiлдi. Толык, жиналFан анамнез жэне объективтi тексеруден кешн тексерiлген 80 жYктi эйелд^ (78,4%) генерализденген Yрей бузылыстары критерийлерЫе сай екендiгi аныкталды. Калканша безУн патологиясы жок жYктi эйелдердiн бакылау тобында Шихан Yрей шкаласы бойынша орташа балл 16,6 ± 7,2 болды. Клиникалык гипотиреозы бар жYктi эйелдер тобында 43,1 ± 9,7, субклиникалык гипотиреозы бар жYктi эйелдер тобында - 32,5 ± 9,6. Клиникалык айкын Yрей 4 жас эйелде байкалды.

Манифест гипотиреозбен наукастардын басым кепшЫпнде Yрей аныкталды жэне жаFдайлардын 84,5% жетп. Бул топта елеулi Yрей (50%) жэне айкын дэрежесi бар наукастар басым болды. Гипотиреоздын субклиникалык формасы бар жYктi эйелдер тобында непзЫен Yрейдiн елеулi денгейi байкалды (66,7%), ал айкын дэрежес белгл бiр денгейде Fана (7,1%) болды.

Бул мэлiметтер эндокриндiк жеткшказдЫн мaнифесттi гипотиреозы бар жYктi эйелдердеп Yрейдiн aуырлыFынa эсерiн бaFaлaуFa мYмкiндiк бередi. Осылайша, айкын Yреймен ауыратын наукастардын Yлесi гипотиреоздын субклиникалык формасына (p = 0.028) кaрaFaндa МГ бар жYктi эйелдер арасында 4,8 есе жоFaры болды.

Симптомдар МГ бар жYктi эйелдерде айкын байкалды, бул гипотиреоз осы топтaFы психикалык бузылулардын дамуына Yлкен Yлес косатынын керсетедi. СГ ауыратын наукастар

тобында симптомдар кеп жaFдaйдa бiрiншi топтaFыдaй бiрдей кездеседi.

Зерттеудiн манызды мЫдеттерЫщ бiрi Yрей денгейiн аныктау Faнa емес, сонымен бiрге онын компоненттерЫ сипаттау болды: жaFдaйлык (СТ) жэне жеке (ЛТ) мазасыздык. ЖYктi эйелдерд^ бакылау тобында СТ орташа керсеткш 34,5 ± 6,8 курады. Бул топта темен Yрей 9 (33,3%) адамда, ал 18-де елеулi денгейде (66,6%) лркелдк

МГ жYктi пациенттер тобында СТ шкаласы бойынша орташа балл - 50,3 ± 11,6 болды. Топта темен реактивт (ситуациялык) Yрей 2 наукаста (3,4%), елеулi - 17 наукаста (29,3%), 39 наукаста жоFaры (67,2%) байкалды; бакылау топтарымен сaлыстырFaндa дэлдiк айырмашылыктар (p <0.01). СГ бар жYктi эйелдер тобында СТ шкаласы бойынша орташа мэн 39,6 ± 12,0 курады (бул бакылау тобынын керсетюштерЫен айтарлыктай жоFaры, p = 0.0029); 9 наукаста (21,4%) темен реактива (ситуациялык) Yрей аныкталды, 20 наукаста елеулi (47,6%), жоFaры - 13 пациентте 30,9% (8); орташа балл бакылау тобынын мэндерЫе жакын болды (p = 0.059).

Калканша безiнiн патологиясынын aуырлыFынa байланысты гипотиреозы бар жYктi эйелдер тобында айтарлыктай айырмашылыктар байкалды. Сонымен, манифест гипотиреозбен ауыратын эйелдер тобында жоFaры Yрей басым болды, ал темен Yрей байкалмады, ал субклиникалык гипотиреоз тобында кепшшк Yрейдiн елеулi дэрежесiнде болды.

Калканша безУц патологиясы жок жукт1 эйелдердщ бакылау тобында ЛТ шкаласы бойынша орташа балл 38,3 ± 6,7 курады. 5 (16,6%) адамда темен урей, 20 (66,6%) - орташа, 2 (6,6%) -жоFары болды.

У пациенток с манифестным гипотиреозом среднее значение ЛТ равнялось 56,1±9,4.

Манифест гипотиреозбен ауыратын наукастарда ЛТ орташа керсеткш 56,1 ± 9,4 курады. ЛТ шкаласы бойынша керсеткштер статистикалык турFыдан СТ пациенттер1не KараFанда едэу1р жоFары болды (p <0.05). Бул топта темен урей байкалмады, 8 наукаста орташа (13,8%), жоFары 50 наукаста (86,2%). урейд1ц аyырлыFы бакылау топтарымен салыстырFанда айтарлыктай жоFары болды (p <0.01). Субклиникалык гипотиреоз тобындаFы жеке мазасыздыктыц ауырлык дэрежес1 келес1дей болды: темен 8 наукаста (19,0%), елеул1 20 наукаста (47,6%), айкын 14 наукаста (33,3%) байкалды; ЛТ шкаласы бойынша орташа балл 43,5 ± 12,6 курады. Бакылау тобымен арасында статистикалык айырмашылыктар болFан жок (p> 0.05). Б1здщ зерттеу1м1зде субклиникалык жэне манифестт1 гипотиреозы бар наукастар арасында статистикалык мацызды айырмашылыктар байкалды. Сонымен, манифестт1 гипотиреоз кез1нде жоFары дэрежел1 урей белг1лер1 басым, ал гипотиреоздыц субклиникалык формасы бар жукт1 эйелдер тобында елеул1 дэрежеде урей басымырак болды. Осылайша, урейд1ц дамуы гипотиреозы бар жукт1 наyкастарFа тэн (урей белгшерУц аyырлыFы бакылау топтарына KараFанда едэу1р жоFары). Ец жи1 кездесетЫ кер1н1стер - бул кещл-куйдщ тураксыздь^ы, уйкыныц бузылуы, асказан-1шек жэне журек-тамыр белг1лер1.

КолданылFан шкала бойынша СВД б1р1нш1л1к гипотиреозбен ауыратын 99 жукл эйелде (97,1%) аныкталды. Барлык наукастарда синдром ею шкалада да аныкталды. Наукас толтырFан шкала бойынша орташа балл 45,53 ± 11,99 балл, дэр1гер толтырFан шкала бойынша орташа балл 41,75 ± 9,60 балл курады.

СВД субклиникалык гипотиреозы бар 41 наукаста (97,6%) жэне клиникалык гипотиреозы бар барлык наукастарда (58 наукас) байкалды. КолданылFан шкала бойынша субклиникалык жэне клиникалык гипотиреозы бар наукастарда СВД ауырлы^ында айтарлыктай айырмашылыктар байкалFан жок. Наукас толты^ан шкала бойынша орташа балл субклиникалык гипотиреоз уш1н 45,11 ± 11,46 балл, клиникалык гипотиреоз - 41,67 ± 12,20 балл курады.

Дэр1гер толты^ан шкала бойынша орташа балл субклиникалык гипотиреоз уш1н 45,12 ± 8,6 балл, клиникалык гипотиреоз уш1н 40,50 ± 4,50 балл курады. Вегетативтнтамырлы-трофикалык, психо-вегетативт1 синдром жэне прогрессивт1 вегетативт1 жетк1л1кс1зд1к синдромы б1р1нш1л1к гипотиреозбен ауыратын наукастарда СВД шЫде бел1нд1 [15].

Вегетативт1-тамырлы трофикалык синдром СВД бар б1р1нш1л1к гипотиреозы бар барлык жукл эйелдерде аныкталды. жецш турде жэне нег1з1нен KУPFак тер1, акрогипергидроз, акроцианоз жэне дермографизмшц езгеру1мен кер1нд1. Психовегетативт1 синдром дурбелец шабуылына уксас пароксизмальды жаFдайлармен кер1нд1. Субклиникалык гипотиреозбен ауыратын наукастарда психо-вегетативт1 бузылулар 14,3% (6 адам), клиникалык гипотиреозы бар жукт1 эйелдерде - 18,3% (11 адам) аныкталды.

КарастырылFан пациенттерде прогрессивт1 вегетативт1 жет1спеуш1л1к есиндромы жецш турде болды. Наукастар мезгш-мезгш турFан кез1нде кездщ айналуы мен карауытуы, жалпы элс1зд1к кезецдер1н атап етп. КомпенсацияланбаFан

гипотиреозы бар жукп эйелдерде ортооклиностатикалык сынак жYргiзу кезЫде нормадан ауыткушылык байкалды, бул вегетативт камтамасыз етуд^ жеткiлiксiздiгi ретiнде карастырылды [15]. Бул синдром СВД белгiлерi бар 43 наукаста (43,4%) байкалды.

Субклиникалык гипотиреоз кезЫде бул синдром 17 жYктi эйелде (41,4%), клиникалык гипотиреозда 26 жYктi эйелде (43,3%) байкалды.

Зерттелген 94 наукаста неврозFа уксас синдром байкалды (92,1%). Субклиникалык гипотиреоз кезЫде неврозFа уксас синдроммен ауыру 90,4% (38 адам), клиникалык гипотиреозда

- 93,3% (56 адам).

Бул синдромнын орташа ауырль^ы субклиникалык гипотиреозбен ауыратын наукастарда 1,56 ± 0,64 баллды, ал клиникалык гипотиреозбен ауыратын наукастарда - 1,02 ± 0,46 баллды курады (p <0.05).

Субклиникалык гипотиреозбен жеке Yрейдiн орташа керсеткш 54,90 ± 9,10 баллды, ал клиникалык гипотиреозбен

- 55,30 ± 9,02 баллды курады.

Реактивт Yрей мазасыздыкты уакытша клиникалык жаFдай ретiнде баFалауFа мYмкiндiк бередi. Бiрiнiшiлiк гипотиреозы бар жYктi эйелдердiн кепшiлiгiнде онын себебi мен ауырлы^ына карамастан елеулi сипатта болды. Реактивт аландаушылык субклиникалык гипотиреозы бар жYктi эйелдерде байкалды жэне 45,95 ± 8,10 баллды курады, ал клиникалык гипотиреозы бар жYктi эйелдерде - 33,80 ± 8,20 баллды (p <0.05) керсетл.

Зерттелгендерде когнитивт бузылуды компенсацияланбаFан бiрiншiлiк гипотиреозы бар 76 жYктi эйел атап етп (74,5%). Наукастардын ешкайсысында элеуметтiк бешмделуЫе кедергi экелетiн ауыр когнитивтi бузылулар болFан жок (колданылFан шкала бойынша 3 балл). 49 наукаста (64,4%) когнитивт бузылулар женш болды (1 балл). Наукастар есте сактау кабшетнщ азаюына жэне аландаушылыкка шаFымданады, бул жумыс кабiлеттiлiгiн темендетпейдi жэне элеуметтк элсiздiкке экелмейдi. Бiрiншiлiк гипотиреозы бар жYктi эйелдерде когнитивтi бузылудын орташа денгей 1,35 ± 0,50 баллды курады.

Субклиникалык жэне клиникалык гипотиреозы бар жYктi эйелдерде когнитивт бузылыстын пайда болу жишпнде де, ауырлыFында да айтарлыктай айырмашылыктар болFан жок. Зейiннiн, есте сактаудын жэне логикалык ойлаудын езгеру^н ауырлыFы гипотиреоздын себебi мен ауырлы^ына байланысты болды.

Осылайша, клиникалык гипотиреозы бар жYктi эйелдерде гипотиреоздын субклиникалык формасы бар наукастарFа KараFанда когнитивтi бузылулар басым болды. Барлык Y^1 сынак кезЫде айкын гормоналды жетiспеушiлiгi бар жYктi эйелдер субклиникалык гипотиреозы бар наукастарFа KараFанда кеп кателiктер жiбердi. Айырмашылыктар логикалык ойлау кушн керсететiн карапайым аналогия бойынша тапсырмаларды орындау кезЫде айкын болды. Бул гипотиреоз кезЫде логикалык ойлау Yлкен дэрежеде зардап шегед^ ол Yшiн кептеген таным процестерiн бiрiктiру кажет. Бiрiншiлiк гипотиреоз кезЫдеп орталык жYЙке жYЙесiнiн закымдану кУPылымындаFы психоэмоционалды жэне когнитивтi бузылулардан баска, бiз пирамидалык синдромнын белгшерЫ, краниальды нервтердiн закымдану синдромын, сондай-ак вестибуло-мишыктык жэне экстрапирамидалык бузылыстарды аныктап, зерттедiк. Кебiнесе бiрiншiлi кгипотиреозы бар жYктi эйелдерде бас сYЙек нервтерУн закымдану белгiлерi жэне вестибуло-мишыктык синдромы аныкталды (3 сурет).

Vestnik KazNMU №2-2020

Сурет 3 - б^ншшк гипотиреозы бар ЖYKтi эйелдердеп синдромдардын кездесу жишт (%)

Органикалык мидын закымдану керiнiсi бiрiншiлiк гипотиреоздын ауырль^ына байланысты болды. Айкын гормоналды тaпшылыFы бар наукастарда экстрапирамидалык бузылулар жиiрек, ал пирамидалык синдром, бaссYЙек нервтерi закымдану синдромы жэне вестибуло-мишыктык бузылыстары субклиникалык жэне клиникалык гипотиреозы бар ЖYктi эйелдерде бiрдей жшлкпен аныкталды (сурет). Бiрiншiлiк гипотиреозы бар ЖYктi эйелдерде перифериялык ЖYЙке ЖYЙесiнiн закымдану синдромында жиi кездесетiнi -полиневропатия. Бул тексершген 87 наукаста аныкталды (85,2%).

Полиневропатия жaFдaйлaрдын 41,4% -ында женiл (36 адам), елеулi 58,6% -да (51 адам) болды; колданылатын шкалада айкын полиневропатия аныкталмады. Бiрiншiлiк гипотиреозы бар ЖYктi эйелдерде полиневропатиянын орташа керсеткiшi 6,46 ± 2,51 баллды курады.

Бiрiншiлiк гипотиреозы бар ЖYктi эйелдердегi полиневропатиянын клиникалык керУа сенситивтi сипатта, женiл жэне орташа керУстермен колдарында болды. Зерттелген бiрiншiлiк гипотиреозбен ауыратын ЖYктi эйелдерде арасында 65,0% жaFдaйдa (65 адам) туннельдк нейропатиянын клиникалык белгiлерi аныкталды. Тексершген наукастардын Ъу орташа керсеткш 2,32 ± 0,80 баллды курады.

Полиневропатия жaFдaйындaFыдaй, калканша безiнiн гипофункциясынын эр тYрлi aуырлыFымен ауыратын наукастарда туннельдк синдромдардын айкындылы^ы мен жиiлiгiнде айтарлыктай айырмашылыктар болFaн жок. Туннельдi нейропатиялар наукастардын 59,5% -ында (25 адам) жэне клиникалык гипотиреозы бар наукастардын 68,9% -да (40 адам) байкалды.

Туннельдк нейропатиялар патологиялык процесте непзЫен жоFaрFы жактын нервтерЫ катыстырумен бiрнеше белгiлiрмен керiндi. Клиникалык керЫсте сезудiн бузылыстары басым болды. Туннельдi синдромдардын aуырлыFы мен жшлт бiрiншiлiк гипотиреоздын пайда болу себептерЫе байланысты болды.

Салыстыру тобына кaбылдaнFaн ЖYктi эйелдерде полиневропатия жэне туннельды синдромдары болFaн жок.

0мiр сапасы мен психикалык сфера керсеткiштерi aрaсындaFы байланысты талдау емiр сапасы мен депрессиянын ауырлы^ы aрaсындaFы корреляциялык байланысты керсетт - r = -0.42. Жалпы, бiрiншiлiк гипотиреозбен ауыратын наукастардын емiр сYру денгейi сау адамдармен салысты^анда едэуiр темен болды.

«Физикалык денсаулык» жэне «жыныстык кумарлык» бойынша кaнaFaттaнудын ен темен керсеткiштерi байкалды. ТулFaaрaлык катынастар саласында аз эсер еткен. Наукастар кебЫесе ездерiнiн емiрлерiнен

KaнaFaттaнушылыкты «орташа» жэне «жоFaры» деп бaFaлaды. 0мiр сапасынын темен керсеткiштерi МГ-мен ауыратын наукастар тобында, СГ бар пациенттер тобында байкалды. Корытынды

Осылайша, бiрiншiлiк гипотиреозы бар ЖYктi эйелдердегi неврологиялык жaFдaйды зерттеу непзп неврологиялык бузылыстарды aныктaуFa, оларда левотироксинмен гормондарды алмастыру терапиясын колдана отырып динамикасын зерттеуге мYмкiндiк бердi. КомпенсaциялaнбaFaн бiрiншiлiк гипотиреозы бар ЖYктi эйелдерде неврологиялык бузылулардын таралуынын клиникалык керУанде келесi белгiлер мен синдромдар манызды орын алады: бас аурулары (+ арка аурулары) -82,4%, депрессия - 81,4%, Yрей бузылыстары басым 78,4%, вегетативтнкан тамырлары синдромы - 97,1%, неврозFa уксас синдром - 92,1%, когнитивт бузылулар - 74,5%, полиневропатия - 85,2%, туннельдк нейропатия - 65% жaFдaйдa.

Бiрiншiлiк гипотиреозы бар ЖYктi эйелдердегi неврологиялык бузылулар кебЫесе женiл жэне аз орташа дэрежеде керЫд^ яFни, неврологиялык бузылуларды диагностикалау Yшiн невропатологтын косымша тексерiсi кажет болды. Бiрiншiлiк гипотиреозы бар ЖYктi эйелдерде неврологиялык бузылулардын таралу ерекшелiктерiн бiлу, ез кезегiнде, эндокринологтын катысуымен неврологиялык бузылулары бар ЖYктi эйелдердi жан-жакты тексеруге мYмкiндiк береди бул ез кезегiнде ЖYктi эйелдерде эндокриндк бузылулардын уактылы диагнозын арттырады.

eflEE/IETTEP TI3IMI

1 Hershman J.M. Human chorionic gonadotropin and the thyroid: hyperemesis gravidarum and trophoblastic tumors // Thyroid. -1999. - Vol.9, №7. - P. 653-657.

2 Kennedy R.L. Evidence for a thyrotrophic activity of human chorionic gonadotropin: study of sequental changes in normal pregnancy and patients with choriocarcinoma // J. Endocrinol. -1990. - Vol. 124. - P. 84-91.

3 Yoshimura M., Pekary A.E., Pang X.P. Thyrotrophic activity of basic isolectric forms of human chorionic gonadotropin extracted from hydatidiform mole tissues // J. Clin. Endocrinol. Metab. -1994. - Vol.78. - P. 862-866.

4 Glinoer D., DeNayer P., Bourdoux P. Regulation of maternal thyroid during pregnancy // J. Clin. Endocrinol. Metab. - 1990. -Vol.71. - P. 276- 287

5 Wohlik N., Osorio M., Aguayo J. Thyroid profile in normal pregnancy // Rev. Med. Chil. - 1993. - Vol.121. - P. 652 - 659.

6 Зельцер М.Е., Мезинова H.H., Кобзарь H.H. Состояние щитовидной железы у беременных с анемией в условиях зобной эндемии // Проблемы эндокринологии. - 1994. - №5. -С.20-22.

7 Vermiglio F., Lo Presti V.P., Castagna M.G. Increased risk of maternal thyroid failure with pregnancy progression in an iodine deficient area with major iodine deficiency disorders // Thyroid. -1999. - Vol.9. - P. 19- 24.

8 Вейн А.М. с соавт. Вегетативные расстройства: Клиника, лечение, диагностика. - М.: Медицинское информативное агентство, 2000. - 752с.

9 Варламова Т.М., Керова А.Н., Абуд И.Ю. Аутоиммунный тиреоидит и беременность // Акуш. и гин. - 1999. - №4. - С.22-25.

10 Киселева Т.П. Аутоиммунный тиреоидит и йодная профилактика во время беременности // Проблемы эндокринологии. - 2003. - №6. - С. 41-43.

К.Б. Бураева, Г.Б. Абасова, Г.А. Диханбаева, Л.М. Есен, А.А. Муталиева ОПТИМИЗАЦИЯ ТАКТИКИ ВВЕДЕНИЯ БЕРЕМЕННЫХ ЖЕНЩИН С ГИПОТИРЕОЗОМ

Резюме: Обследование неврологического статуса у беременных с первичным гипотиреозом позволило выделить основные неврологические нарушения, изучить их динамику под влиянием заместительной гормональной терапии левотироксином. В клинической картине распространенности неврологических нарушений у беременных с некомпенсированным первичным гипотиреозом значимое место в занимают следующие симптомы и синдромы: головные (+ спинные) боли - 82,4% случаев, депрессия - 81,4% с преимущественно тревожными расстройствами в 78,4% случаев, вегето-сосудистый синдром - 97,1% случаев, неврозоподобный синдром - 92,1% случаев, когнитивные нарушения - 74,5% случаев, полиневропатия - 85,2% случаев, туннельные невропатии - в 65% случаев. Неврологические расстройства у беременных с первичным гипотиреозом носили в основном легкую и в меньшей степени умеренную

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

степень тяжести, т.е. для диагностирования неврологических нарушений необходимо было дополнительное обследование неврологом. Знание об особенностях распространения неврологических нарушений у беременных с первичным гипотиреозом позволит в свою очередь своевременно проводить комплексное обследование беременных с неврологическими расстройствами с привлечением эндокринолога, что позволит в свою очередь повысить своевременную диагностику эндокринных нарушений у беременных лиц.

Ключевые слова: первичный гипотиреоз, левотироксин, неврологические нарушения, беременность, головные боли, тревожные расстройства, вегето-сосудистый синдром, неврозоподобный синдром, когнитивные нарушения, полиневропатия, туннельные невропатии.

K.B. Buraeva, G.B. Abassova, G.A. Dikhanbaeva, L.M. Esen, A.A. Mutalieva

OPTIMIZATION OF INTRODUCTION OF PREGNANT WOMEN WITH HYPOTHYROIDISM

Resume: Examination of the neurological status in pregnant women with primary hypothyroidism made it possible to identify the main neurological disorders, to study their dynamics under the influence of hormone replacement therapy with levothyroxine. In the clinical picture of the prevalence of neurological disorders in pregnant women with uncompensated primary hypothyroidism, the following symptoms and syndromes occupy a significant place: headaches (+ back) pains - 82.4% of cases, depression - 81.4% with mainly anxiety disorders in 78.4% of cases vegetative-vascular syndrome - 97.1% of cases, neurosis-like syndrome - 92.1% of cases, cognitive impairment - 74.5% of cases, polyneuropathy - 85.2% of cases, tunnel neuropathy - in 65% of cases. Neurological disorders in pregnant women with primary

hypothyroidism wore mostly mild and to a lesser degree moderate severity, i.e. to diagnose neurological disorders, an additional examination by a neurologist was necessary. Knowledge of the peculiarities of the spread of neurological disorders in pregnant women with primary hypothyroidism will, in turn, allow for a comprehensive examination of pregnant women with neurological disorders with the involvement of an endocrinologist, which in turn will increase the timely diagnosis of endocrine disorders in pregnant women.

Keywords: primary hypothyroidism, levothyroxine, neurological disorders, pregnancy, headaches, anxiety disorders, vegetative-vascular syndrome, neurosis-like syndrome, cognitive impairment, polyneuropathy, tunnel neuropathies.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.