CC BY
15Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-48-51
GEORGE R. R. MARTINNING "GAME OF THRONES" ("TAXTLAR O'YINI") ASARIDAGI MORFOLOGIK TRANSFORMATSIYALAR TAHLILINI INGLIZ TILIDAN O'ZBEK TILIGA TARJIMA QILISHDAGI
MUAMMOLARI
Baxtiyor Ibroimovich Ulashev
Termiz davlat universiteti Tarjima nazariyasi va amaliyoti E-mail: ulashovbaxtiyor0 5 @gmail .com
Bilol Saidakramovich Akbarov
Termiz davlat universiteti Tarjima nazariyasi va amaliyoti E-mail: [email protected]
ANNOTATSIYA
Mazkur maqola jahon adabiyoti durdonalaridan bo'lgan Jorj R.R. Martin qalamiga mansub "Taxtlar o'yini" ("Game of thrones") asaridagi morfologik transformatsiyalar tahlilini ingliz tilidan o'zbek tiliga tarjima qilishdagi muammolarni tahlil qiladi. Asarda tahlil uchun olingan gaplar morfologik o'zgarishlari ko'rib chiqildi.
Kalit so'zlar: morfologiya, ingliz tili, o'zbek tili.
PROBLEMS OF TRANSLATION OF MORPHOLOGICAL TRANSFORMATION ANALYSIS FROM ENGLISH INTO UZBEKISTAN IN GEORGE R.R. MARTIN'S "GAME OF THRONES"
ABSTRACT
This article analyzes the problems of translating of analysis of morphological transformations from english to uzbek in Game of thrones by George R.R. Martin, one of the masterpieces of word literature. The play examines the morphological changes of the sentences received for analysis.
Keywords: morphology, English, Uzbek.
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-48-51
KIRISH
Taxtlar o'yini Jorj R.R. Martinning birinchi romani hisoblanadi. Birinchi marta 1996-yil 1-avgustda nashr etilgan. Roman 1997-yilda g'olib chiqqan "Locus" mukofoti va ikkala nomzod uchun ham 1997-yil Tumanlik mukofoti va 1997 yil "World Fantasy" mukofotiga sazovor bo'lgan. Asar 1997-yil "Ugo" mukofotiga va "Eng yaxshi roman" uchun 2011 -yil yanvar oyida roman Nyu-York Tayms Bestsellerda eng yaxshi roman deb topildi va 2011-yil iyul oyida ro'yxatda 1-o'rinni egalladi. Romanda turli voqealar haqida hikoya qilish qarashlar aks etgan. Amerikalik fantastik mavzudagi kitoblar yozuvchisi, ssenariychi, produser va muharrir, ko'plab adabiy mukofotlarning g'olibi. 1970-1980-yillarda u fantastika, dahshat va xayoliy adabiyot janridagi hikoyalar va romanlari uchun shuhrat qozondi, keyinchalik HBO tomonidan ushbu romanlar turkumiga asoslanib televizion seriallar ko'rinishida suratga olingan "Taxtlar o'yini" juda katta muvaffaqqiyat qozondi. "Taxtlar o'yini" Martinga va barcha film ijodkorlariga olamshumul mashhurlik olib keldi.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYASI
Mazkur maqola uchun tadqiqot davomida tarjima qiyosiy adabiyot, qarama-qarshi tafsifli tarjima va lingvistik atamalarning izohli tahlili, adabiyotning stilistik tahlili ko'rib, o'rganilib chiqildi.
Ushbu tadqiqot uchun, "tarjimashunoslik terminlarning ko'p tilli lug'at ma'lumotnomasi" qo'llanmasidan foydalanildi. Morfologiya (yun.Morphe-shakl va logiya) tilning morfologik qurilishi; 2) So'z shakllari haqidagi ma'lumot. Birinchi ma'nosida obyektni anglatsa, ikkinchi ma'nosida tilshunoslikning bu obyektni o'rganuvchi bo'limini bildiradi. Morfologiya so'z turkumlari, ularga xos grammatik ma'nolarni, har bir turkumga xos grammatik kategoriyalar,bu kategoriyalarni yuzaga keltiruvchi grammatik shakl va grammatik ma'nolarni o'rganadi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR
Asarni tarjima qilish jarayonida bir muncha muammolarga duch kelindi. Masalan ingliz madanlyatiga xos so'zlarni kitobxonga tushunarli tarzda tarjima qilish tarjimonga yetarlicha qiyinchilik tug'dirdi. Mustaqil so'zlar (ot, sifat, son, fe'l, ravish, olmosh) gaplarni tarjima qilish jarayonida adaptatsiyali tarjima usulidan foydalanildi. Yani adaptatsiya usulidan foyalanildi. Shuningdek asarni tarjima qilish jarayonida bir necha so'z yoki so'z birikmalarining qisqartma holda kelishi tarjima
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-48-51
jarayoniga ta'sir qildi va bunday so'zlarni izohini berish maqsadida tarjimaning "Abreviatura" usulidan foydalanidi. So'z turkumlari leksik ma'no mavjud bo'lar ekan, lug'at tarkibidagi so'zlarning barchasi grammatik kategoriya hisoblanmaydi. Asar keltirilgan barcha bo'laklar o'z ma'nosida o'rnida qo'llangan. Bog'lovchidan ham so'z turkumlaridan ham to'g'ri foydalanilgan (ot, fe'l, ravish o'z o'rnida).
Ushbu asarning 38 ta gaplari morfologik tahlil qilindi. Ulardan 69 tasi ot, 43 tasi fe'l, 24 ta so'zlar ravish, olmosh, sifatdan iborat. Asarni tarjima qilishda mustaqil so'zlarning joy almashib, gapga moslashish jarayoni bir muncha qiyinchilik tug'dirdi. Bu tarjimashunoslik tilida "Adaptatsiya usuli" deb nomlanadi.
Morfologik tahlil: Buyurtma berildi va hurmat qilindi, itoat etishga majbur
qildi.
LEKSEMALAR MORFOLOGIK TAHLIL
1 Buyurtma Ot
2 Berildi Fe'l
3 Va Bog'lovchi
4 Hurmat Ot
5 Qilindi Fe'l
6 Itoat Ot
7 Etishga Fe'l
8 Majbur Ot
9 Qildi Fe'l
Morfologik tahlil: Hamma qirq fut chuqurlikdagi qor haqida gapirdi va qanday qilib shimoldan muz shamoli uvillaydi deyishdi lekin haqiqiy dushman sovuqdir.
LEKSEMALAR MORFOLOGIK TAHLIL
1 Hamma Olmosh
2 Qirq Son
3 Fut Ot
4 Chuqurlikdagi Hol
5 Qor Ot
6 Haqida Bog'lovchi
7 Gapiradi Fe'l
8 Va Bog'lovchi
9 Qanday qilib Olmosh + Fe'l
Central Asian Research Journal For Interdisciplinary Studies (CARJIS)
ISSN (online): 2181-2454 Volume 2 | Issue 4 | April, 2022 | SJIF: 5,965 | UIF: 7,6 | ISRA: JIF 1.947 | Google Scholar |
www.carjis.org DOI: 10.24412/2181-2454-2022-4-48-51
10 Shimoldan Ot
11 Muz Ot
12 Shamoli Ot
13 Uvillaydi Fe'l
14 Deyishdi Fe'l
15 Lekin Bog'lovchi
16 Haqiqiy Sifat
17 Dushman Ot
18 Sovuqdir Sifat
XULOSA
Ushbu maqolani yozishdan maqsad asar haqida kitobxonga qisqacha malumot berish. Ushbu asar Amerikaning fantastik janrdagi asarlaridan hisoblanib, tarixiy asarlar sirasiga kiradi. Asar 1996-yilda ilk bor nashr etilgan, aynan shu nashrdagi variantini o'qish tavsiya qilinadi. Asar jangovar va fantastik asarlar sirasiga kiradi. Ushbu asar qaharamonlari HBO seriasida o'zlaring halokatiga duch kelishadi. Ushbu asar Vesteros qitasing eng qudrali sulolasi - Targariyenlar oilasi haqida so'zlaydi, Avvaliga yuksalib so'ng ichki nizolar girdobida qolgan Targariyenlar tarixda "Ajdarlar raqsi" deb nomlangan urushni keltirib chiqaradi.
REFERENCES
1. https://uz.rn.wikipedia.org/wiki/George_R._R._Martin
2. https: //yandex.ru/search/touch/?text=Tarj imashuno slik+terminlari&lr=10338&clid =2253637
3. https://yandex.ru/search/touch/?text=Game+of+thrones+tahlili&lr=10338&clid=22 53637
4. https://yandex.ru/search/touch/?text=Game+of+thrones+pdf&lr=10338&clid=2253 637
5. https://yandex.ru/search/touch/?text=Game+of+thrones+roman+about+review&lr= 10338&clid=2253637
6. Kamoljnovich, S. J. (2022). JK ROULINGNING FANTASTIK ASARLARIDAGI ANTROPONIMLARNING LINGVO-PERSPEKTIV MUAMMOLARI. Central Asian Research Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS), 2(1), 334-343.
