177ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 1 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 GEOGRAFIK NOMLARNING YOZILISHI VA TRANSKRIPSIYASI
Sherzod Ibroim o'g'li Ibroimov
Toshkent viloyati Chirchiq davlat pedagogika institute, Tabiiy fanlar fakulteti
Saida Zunnunovna Mirzarahimova
Toshkent viloyati Chirchiq shahar 12-umumiy o'rta ta'lim maktabi Ona tili va adabiyoti fani o'qituvchisi
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada joy nomlarinig yozilishi, talaffuz qilinishi va ayrim xolatda tarjima qilinishi va tarjima qilinmaslik sabablari yoritilgan. Kalit so'zlar: toponim, turdosh, defiz, kartografiya.
WRITING AND TRANSCRIPTION OF GEOGRAPHICAL NAMES
Sherzod Ibroim ogli Ibroimov
Tashkent region Chirchik state pedagogical institutes Faculty of Natural Sciences
Saida Zunnunovna Mirzarahimova
Chirchik city, Tashkent region 12th General High School Native language and literature teacher
ABSTRACT
This article discusses the reasons why place names are spelled, pronounced, and in some cases translated and not translated.
Keywords: toponym, genus, hyphen, cartography.
KIRISH
Geografik nomlar geografik kartalar va planlarning ajralmas tarkibiy qismi hisoblanadi. Shu bilan birgalikda talay toponimlar qonuniy hujjatlarda hukumat qarorlarida mamuriy boshqaruv organlari faoliyatida, transport aloqa ishlarida xilma-xil malumotnomalarda ilmiy talimiy, axborot va boshqa nashrlarda koplab uchrab turadi. Geografik nomlarni nuqsonsiz to'g'ri yozish, inson umumiy ilmiy savodxonligining uzviy bir qismidir.
Geografik nom - toponim ham so'z, lekin biron ob'ektni ifodalaydigan atoqli ot. Ozbekiston hududida barcha geografik nomlar o'zbek tili imlosining amaldagi qoidalari asosida yoziladi. Quyidagi geografik nomlarni qo'shib yoki ajratib yozish geografik nomalar tarkibiy qismlarini bosh harflar yoki kichik harflar bilan yozish otlar sonlar va geografik nomlarning yozilish qoidalari keltirilgan geografik nomlarni yozishda xilma-xillikka yo'l qo'ymaslik, ularni yozishni
qattiylashtirish ya'niy standartlashtirishga yordam beradigan rasmiy hujjatdir. Bu qoidalar O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi geodeziya va kartografiya va davlat kadastiri boshqarmasi tomonidan 2004-yilda tasdiqlangan bu qoidalar geografiya fanlar doktori Suyun Qorayev tomonidan tuzilgan bo'lib, geoinformatika va kadastr milliy markazi toponimika labaratoriyasida S.Qorayev tomonidan tuzilib tayyorlangan (Taqrizchilar geografik fanlar nomzodi dots. P.G'ulomov va filologiya fanlar nomzodi T.Ernazarov).
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
Geografik nomlar yozilishining asosiy qoidalari
- O'zbek tilida ikki va undan ortiq so'zlardan turdosh otlardan qo'shma (murakkab) geografik nomlar qo' shilib yoziladi.
S Ot + ot - Qorovulbozor Qumqo'rg'on Qiziltepa Qo'qon qishloq; Sifat + ot; yomon jar Kattaqishloq Uzunsoy, Egrisuv,
S Son+Ot; Beshbuloq, Xushrabod, Qo'shko'prik, Mingchuqur, Oltariq,
S Ot + Fel; Qoyqirilgan qal'a, Usta o'ldi, Uloq o'ynar, Birinchi tarkibiy qismi sifatidan ikkinchi tarkibiy qismi geografik terminlardan iborat bo'lganda:
S Balandmacht, Balandchayla, Oqqo'rg'on, Oqtepa, Ko'kbuloq, Birinchi tarkibiy qismi sondan , ikinchi tarkibiy qismi geografik termindan iborat bo'lganda:
S Beshariq, Yolg'izbog', Yakkasaroy, Yakkatol, Qo'shtol. Birinchi tarkibiy qismi tartib sondan, ikkinchi tarkibiy qismi geografik termindan iborat bo'lganda: O'nikkinchi qishloq (G'uzorda) geografik nomlar qo'shib yoziladi. O'zbek tilida ikki va undan ortiq so'zlardan iborat qo'shma geografik nomlar qo'shib yoziladi.
S Ot+ot : birinchi tarkibiy qismi kishi ismi familiyasidan ikkinchi tarkibiy qismi geografik termindan iborat bo'lganda: Haqqulobod, Ismoiltepa, Fayoztepa, Rahimobod
S Ot+ot : bitinchi tarkibiy qismi etnonimlardan, ikkinchi tarkibiy qismi geografik termindan iborat bo'lganda : Naymansaroy, Qipchoqsaroy, Qozoqqishloq, Tojikqishloq
S Ot+ot: har ikala qismini ham geografik ijtimoiy - iqtisodiy terminlardan iborat bo'lganda: Qoravulbozor, Tegirmontoshi, Qumquduq,
S Sifat +ot: Birinchi tarkibiy qismi sifatidan ikkinchi tarkibiy qismi geografik termindan - Balandravot, Oqrabot, Qiziljar, Sarisuv,
S Son+ot: birinchi tarkibiy qismi sondan ikkinchi tarkibiy qismi geografik termindan iborat bo'lganda: Mingchinor, Yakkasaroy, Qo'shhovuz, Uchquduq, Qirqquloch. Ikinchi tarkibiy qismi o'simlik yoki hayvon nomidan iborat bo'lganda: Qo'shtol, Beshyog'och, Qo'shchinor, Mingo'rin, Mingchinor.
Ayrim (alohida) yoziladi Geogarfik nomalar oldida qandaydir sifat kelganda S Katta Oqtepa, Katta Qorabog', Katta Oqqo'rg'on S Kichik Aravon, Kichik Toshloq, Past Chimqo'rg'on S Paski Oyoqchi, Pastki Qoraqo'rg'on S Quyi Beshrabot, Quyi Xo'jabod S Eski Xaqqulobod, Eski Beshariq S Etak Saroy, Etak Qoramazor S O' rta Sho' rchi, O' rta Beshkent S Yangi Naynova, Yangi Nishon, Yangi Mirishkor S Yuqori Olot, Yuqori Pastdarg'am
Kishilarning ismi - familiyasidan taxaluslaridan iborat geografik nomlar alohida yoziladi.
S Parda Tursun ko'chasi, A.navoiy mahallasi Habib Abdulayev maydoni, Sharof Rashidov tumani , Amur Temur xiyoboni, General Uzoqov ko'chasi, Buyuk ipak yo'li bekati, O'zbekistonning besh yilligiga dohasi, istiqlolning o'n yilligiga shaharchasi
Qo'shtirnoq ichiga olinadigan nomlar zavod-fabrikalar, hissadorlik jamiyatlari, shirkat xo'jaliklari, korxonalar va firmalarning nomalari, shahar qishloq nomidan olingan bo'lsa qo'shtirnoqqa olinadi.
S "Malina" fermasi "Sharq" tikuvchilik hissadorlik jamiyati "Kitob" agrofermasi "Rustam" litseyi.
Geografik ob'ektlarning matbuot organlarining nomlari bilan atalgan toponimlar karta va joy-planda qo' shtirnoqsiz yoziladi.
S Movoraunnahr ko'chasi, O'zbekiston ovozi gazetasi ko'chasi, O'zbekiston sharchasi, Yangiqo'rg'on mahallasi, Qorluqbog'on mahallasi, Gulshan mahallasi.
Geografik nomlar tarkibiga kirgan tartib sonlar nomning oldidga birinchi o'rinda so'z bilan yoziladi.
S birinchi Beshqayrag'och ko'chasi, Sakkizinchi Mart qo'rg'onchasi, Geografik ob'ektning turini bildirgan so'zlar geografik terminlar hisoblanadi.
S ko'l, cho'l, tog', adir, ariq, orol, quduq, muzlik, botqoqlik, soy, qirg'oq, sharshara, qir, adir kanali, tekislik, daryo qishloq, shahar.
Geografik terminlar turdosh otlar bo'lganidan geografik nomdan keyin kichik harflar bilan alohida yoziladi.
NATIJA
Geografik terminlar toponimlar tarkibiga kirganda qo'shib yoziladi va shu geografik nomlardan keyin yana takrorlanishi mumkin.
S Qoratog' tog'i, Ko'hitang tog'lari, Oqtepa tepaligi, Sirdaryo daryosi, Issiqko'l ko'li, xaritalarda alohida punktlarning nomlari yonida ularning turlarini bildiradigan so'zlar yozilmaydi.
O'zbek toponimlarida geografik terminlar har doim geografik nomidan keyin yoziladi;
S Nurota to'lari, Katta Farg'ona kanali, Qarshi bosh kanali, Oqquduq qudug'i.
O'zbekiston toponimlarida ko'p uchraydi, ular odatda ikki xil bo'ladi. Tabiiy geografiyaga oid terminlar. Ijtimoiy iqtisodiy geografiyaga oid terminlar. Bu xil terminlar guruhini yana ikkiga bo'lish mumkin. Ilmiy asarlarda darsliklarda faol ishlatiladigan geografik terminlar;
S adir, ariq, arna, bo'yin daryo, dasht, davon, yoyilma, jar, zovur, kechuv, karst, ko'l, nahr, sardoba, sel, soy, supa, botiq, taqir, tepa, tumshuq, to'qay, sharshara, cho'qqi, o'zan, qayr
Ilmiy adabiyotga kirilmagan lekin xalq shevalarida ishlatiladigan yoki joy nomlari bor geografik terminlar bunday terminlar ilmiy terminalogiyani boyitish manbai hisoblanadi.
S aqba, badoq, duoba, sag'onoq, ko'l, tal
kabi mahalliy geografik ob' ektlarning nomlari tarkibida uchraydi.
Janubiy tomonga qaraganda yon bag'ir termin bilan oftob ro'y deyiladi. Bunday yon bag'ir ba'zi regionlarda kungay, Kunash, Kuas, Oftob chuvoq, shuvoq, deyishadi. Geografik temrinlar joy nomlari tarkibida ikinchi o'rinda keladi va qo' shib yoziladi.
S Ayridosh, Beshariq, Oqbuloq, Qoradaryo, Yetimtov, Shirinquduq, Mirzacho'l, Kattato'qay.
Geografik terminlar toponimning old tomonida ham kelishi mumkin.
S Jarqo'rg'on, Bandixon, Cho'lbayr, Toshaxo'r.
Geografik terminlar shaklida ham o'z holicha mustaqil toponimlar shaklida ham uchraydi.
S Aqba, band, gaza, G'uzor, jar, Zax, nav, Orol, rig, chim, chashma, chorbog', va boshqalar.
Har doim ham geografik ob'ekt turini bildirvermaydi. Buning sababi shuki bir ob' ektning nomi ikki yoki bir necha obekt nomiga aylanishi mumkin.
S Sirdaryo degan shahar stansiya viloyat bo'lishi mumkin.
Shuningdek;
S Beshariq, Oqsuv, Qoratog', Tuyayaylov, Uchquduq, aholi punktlari va boshqa ob'ektlar bo'lishi ham mumkin.
Bunday hollarda har qanday toponimdan keyin ob'ekt nomi yozibn qo'yiladi.
S Oqtosh kurorti, Qo'rg'ontepa shahri.
Geografik nomlar tarkibidagi terminlar jonli til so'zlaridan iborat bo'lishi mumkin. Yani terminlar umumiy qabul qilingan terminlardan farq qilib, faqatgina shevalarda qo'llanib kelishi mumkin. Bunday holda jonli til terminlari adabiy til terminlari ishlatilmaydi. Jonli til terminlari saqlab kelinadi. Terminlar turli joylarda turlicha talaffuz qilishi mumkin. Jonli til so'zlaridan iborat terminlarning tallaffuz shakli joy nomlarida saqlanib qoladi. Bu bilan tarixiyligimiz so'z boyligimiz asrab qolinadi.
Geografik nomlar yozilishida defiz- birinchi tarkibiy qismi ot yoki sifatdan ikkinchi komponenti atoqli otdan iborat bo'lgan toponimlarda ishlatilib, har ikala komponenti ham katta harf bilan yoziladi.
S Chig'atoy-Oqtepa, Dasht- Azlartepa, Pistakend, Chobog'- Boyg'ondi.
Ba'zi qishloq qishloq so'zlaridan iborat toponimlar orasiga defiz qo'yilib, ikkinchi tarkibiy qismi ikkinchi harf bilan yoziladi.
S Ishchi dehqon, Oppon - soppon, shirin-shirin.
Birinchi tarkibiy qismi fe'l ikkinchi tarkibiy qismi toponim bo'lgan geografik nomalr defiz orqali yoziladi.
S Qolgan - Sir, Qolgan - Chirchiq
-lik va -liq afekslari bilan keladigan toponimlar. Yer mulk egasi ma'nosidagi joy nomlari tarkibidagi lik yozilsa, boylar yashaydigan aholi manzili liq shaklida yoziladi. Ish faoliyati manosidagi "xo'jalik" so'zi bilan "Xo'jalar" yashaydigan mahalla manosida toponim -liq talaffiz qilinadi va yoziladi. Suv oqadigan vodiy manosidagi toponim "Soylik " termini bilan, soyi ko'p manosidagi qishloq soylik deb talaffuz qilinadi va yoziladi.
-liq affiksi ko'proq shahar qishloqlar tarkibida aholi punkiti xalqining qayirdan qaysi urug' qabiladan ekanligini bildiradi. "Chimboylik" Chimboy urug'i yashaydigan qishloq, "Jomboyliq" Jomboy urug'i vakllari yashaydigan qishhloq Oqqurg'onlik "Oqqurg'ondan chiqqan kishilar qishlog'i", Quqonlik - "Quqondan chiqqan kishilar yashaydi qishloq " Tarjima nomlar -geografik ob'ektning joylashgan o'rni, boshqa ob'ektlarga nisbatan aniq jihatini ifodalaydigan, nomdan
ajratib yoziladigan toponimlardir. Janubiy Osiyo, Shimoliy Amerika, ammo toponimning sifatini, xususiyatini ifodalaydigan qo'shma so'zdan tarkibli bo'lganda tarjima qilinmaydi.
S Grenlandiya-Yashil yer, Shpisbergen-Nyza tog', Buenos-Ayris yaxshi havo va hokaza mazmunda keladi.
Demak geografik ob'ektning mazmuniga singdirilgan so'zlar tarjima qilinmay asl holida yoziladi.
MUHOKAMA
Toponimika, umuman tilshunoslikda transkripsiya tushunchasi bor. Nutq tovushlarning barcha xususiyatlarini ozuvda ifodaalsh bo'lgan shartli turi, maxsus belgilar ositalar so'zdagi asosiy fonema - o'zbek negiz ma'no va tovush berilishi oshqa tillar - shu nom talgan tilning grammatik xususiyatlarini saqlab qolgan holda nomning o'zbek yoki boshqa tillarda ifodalanishi.
Qirg'iz tilda tog'-too, suv-suu eb talaffuz etiladi. Nom tarkibidagi bunday so'zlar shu holatda beriladi .Geografik nomlar transkripsiyasi toponimika ilmining alohida bo'limi, chunki xaritalaridagi geografik nomlarning yozilishi boshqa tillarda, masalan o'zbek tilida berilayotganda nomning ma'nosi, qo'shimchalari, talaffuzi ma'no beradigan darajada o'zgarib ketmasligi kerak.
An'anaviy tarjima qilib kelingan nomlarga;
S O'lik dengiz, Janubiy Afrika Respublikasi, Ignburni, shamolliy orollar, Marjon dengizi, O'rta Yer dengizi, Shimoliy dengiz, Olovli Yer orollari, Markaziy Afrika Respublikasi, Shimoliy Muz okeani.
Ayni vaqtda-poleneziya, -ko'p orollar, melaneziya-qora orollar, mikroneziya-kichik orollar, galopogas-toshbaqa orollari, krivoy Rog-egri shoh, Terskay Olatog-teskari olatog', Xokaydo - shimoliy orol, Xuanxe - Sariq daryo, ShvalvaldQora o'rmon, Eri ko'liHind qabilasi nomi- Mushuk, EridreyaQizil evbeya oroli, qadimgi yunonha yaxshi yashash-yei-axshi, Ko'knor ko'li - mo'g'ilcha ko'k ko'l, Lakkadiv orollari nomi, Sanskrit tilida - laksh-yuz min, dvepa-orollar, - yuz ming orollar, Mesopotamiya - daryolar oralig'i, isisipi - Amerika hindi, Kri va Chipavayev Amerika qabilalari tilida, Missi - katta , sipi-daryo, Michiga ko'li nomi ham Chipavaya qabilalari tilidan - Katta ko'l, Yamayka - buloqli orol, aman - nemis tilida - ya - yer, mal- oxoiri va boshqalar tarjima qilinmaydi.
Kal'ka - tarjima nomlarni bilih ham geografik ta'limda muhim masala. Shimoliy okeani, Olovli Yer orollari, Yashil burun orollari, BAA lari kabi nomlar tarjimada - aynan mazmunan tarjima qilinib beriladi.
S Yaponya - Nippon - Ni-quyosh, pon- mamlakat, yani quyosh chiqadigan mamlakat, Vensuella - kichkina Venesuella , o'lan - ude - Ude daryosidagi qizil shahar Koloroda - Bo'yalgan daryo, Rio-Negru - Qora daryo, va boshqa shunga o'xshashlar kalkaga tortilmaydi, demak tarjima qilinmaydi.
Toponimikada eng nozik masalalardan biri, ananaviy nomlar bo'lib, bunday nomlarni shu davlat aholisi bilmaydi. Shuningdek Albaniya - o'z xalqida Shikiperiya, Germaniya - Doyechland Finlandiya - Suomi , Parij - Pari , Vena -Ven, Oltinshoh buxtasi - xalich , shaxzoda orolari - Qushladalar, Shipetbergin-Saval'bar va hakozo. Geograf bu ananaviy nomlarni bilishi kerak.
Metomarfara nomlar boshqa tillardagi nomlardan so'zlar. Metofora atamalar o'xshatib hayvon o'simlik odamga o'xshatilgan so'zlardan yasalgan toponimlar -Odamtosh Arratosh, Quytosh metafora yunoncha o'xshatish, adabiyotda so'z yoki iborani o'xshatisga asoslangan ko'chma ma'noda ishlatish. Majoziy yoki istiora ham deyiladfi. Istiora -arabcha qarz olish -jonli til va badiy adabiyotda keng qo'llaniladigan tasvir vositasi -o't yurak, po'lat iroda. Jonli tildan olingan geografik nomlar -Turki yada Tavr tog'i-buqaga o'xshagani uchun, Alpdagi Yungfrau -kelinchakdek jazibali, Turkmanistondagi Bodgiz -yoqimli shamol (Bodxayir -Mahmud ibn Vali, Baxr al -asror asari Tojikistondagi Bartang -tor dara, O'zbekistondagi Tarqapchigoy-tor dara qapchig'ay qadimiy turkiy so'z -qopga o'xshash) Patagoniya-uzun oyoq, jun oyoq -Magellan hamrohlari mahalliy hindlar daroz-uzun oyoqlariga jun o'raganlarni ko'rgani uchun shunday atagan. Metafora atama va nomlar tarjima qilinmaydi, birgalikda talaffuzi qanday bo'lsa shunday.
XULOSA
Mahalliy milliy atama - adir, soz, qoq va boshqalar haqida fikr yuritdik. Ulardan yasalgan toponimlar - sozagan - (asli soz olingan) ishloq, tangi xaram (Dehqonobodning avvalgi nomi) Ko'hitang tog'i, G'allaorol va boshqalar Metaforaga misol bo'la oladi.
REFERENCES
1. Shomurodova Shahnoza Gayratovna Chimyon-Chorvoq dam olish zonasi bilan qoplangan Tyanshan tog'laridagi tabiiy ko'llar // Evropa ilmiy sharhi. 2018. №9-101. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/the-natural-lakes-at-the-tianshan-mountains-covered-in-chimgan-charvak-recreation-zone (data obrazcheniya: 18.01.2021).
2. Shernaev, A. O. (2020). GEOGRAFIYA DARSLARINI O'QITISHDA ATLAS VA XARITALAR BILAN ISHLASH TEXNOLOGIYALARI. Academic research in educational sciences, (4), 657-662.
3. Ражабов, Ф. Лобар Джураева, & Асрор Махмадалиев (2020). УЗБЕКИСТОН ФЕРМЕР ХУЖАЛИКЛАРИ: РИВОЖЛАНИШИ, ИХТИСОСЛАШУВИ, ГЕОГРАФИЯСИ. Academic research in educational sciences,(3), 674-686.
4. Jurayeva, L. V., & Yeshinbetova, G. A. (2020). NOZOOGEOGRAFIK VAZIYATNI YAXSHILASHNING IJTIMOIY-IQTISODIY VA EKOLOGIK MUAMMOLARNI O'RGANISH PRINSIPLARI. Academic research in educational sciences, (4), 630-638.
5. Джумабаева, С. К. (2020). ГЕОГРАФИЯ ФАНИНИ У^ИТИШ МЕТОДИКАСИ ФАНИНИ У^ИТИШДА НОАНЪАНАВИЙ МЕТОДЛАРНИНГ УРНИ ВА АХДМИЯТИ. Academic research in educational sciences, (4), 663-671.
6. Oybek Uralovich Abdimurotov (2020). TABIIY GEOGRAFIYA DARSLARINI MUSTAQIL O'RGANISHDA INTERFAOL METODLARDAN FOYDALANISHNING IMKONIYATLARI. Academic research in educational sciences, (3), 1306-1312.
7. Sherzod Ibroimov, & Muhayyo Madaminova (2020). MAKTABLARDA GEOGRAFIYA FANINI О^ГГКН SAMARADORLIGINI OSHIRISHDA INNOVATSION TEXNOLOGIYALARNI QО'LLASH. Academic research in educational sciences, (1), 54-60. doi: 10.24411/2181-1385-2020-00009
8. Ражабов, Ф. Т., & Абдимуротов, О. У. (2020). ТАБИИЙ ГЕОГРАФИЯ КУРСЛАРИДА АМАЛИЙ МАШГУЛОТЛАРНИ ТАШКИЛ ^ИЛИШДА ЯНГИ ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ КУЛЛАШ УСЛУБИЁТИ. Academic research in educational sciences, (4), 663-671.
9. Sharipov Shavkat Mukhamajanovich, Shomurodova Shahnoza Gayratovna, Gudalov Mirkomil Ravshanovich (2020) THE USE OF THE MOUNTAIN KARS IN THE TOURISM SPHERE IN CORT AND RECREATION ZONE OF CHIMGAN-CHARVAK. Journal of Critical Reviews, 7 (3), 475-481. doi:10.31838/jcr.07.03.87
10. Шерзод Иброим Угли Иброимов, & Гулчехра Курдашевна Юсупова (2021). БОШЛАНГИЧ СИНФЛАРДА У^УВ ЖАРАЁНИНИ ТАШКИЛ ЭТИШНИНГ УЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ (ТАБИАТШУНОСЛИК ФАНИ МИСОЛИДА). Academic research in educational sciences, 2 (Special Issue 1), 370-378.
11. Shernayev Akbar (2020/1/30) Abstracts of V International Scientific and Practical Conference Osaka, Japan 29-31 January 2020,189-193.
12. Шерзод Иброим Угли Иброимов, & Махмуджон Жалолитдинович Болтаев (2020). УЗБЕКИСТОН ТОГ-ВОДИЙЛАРИНИНГ ЭКОТУРИСТИК ИМКОНИЯТЛАРИ ВА УЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ. Academic research in educational sciences, (1), 21-26. doi: 10.24411/2181-1385-2020-00004
13. Фуркат Туракулович Ражабов, & Азиза Абдуллаевана Олимова (2020). ТАЪЛИМ МУАММОЛАРИ ЕЧИМИДА ИННОВАЦИОН КЛАСТЕРНИНГ АХДМИЯТИ (ГЕОГРАФИЯ ТАЪЛИМИ МИСОЛИДА). Academic research in educational sciences, (3), 697-702.
14. Иброимов, Ш. Махмуд Болтаев, & Максуда Сатторова (2020). МАКТАБ УКУВЧИЛАРИ ОНГИДА РЕКРЕАЦИЯ ТУШУНЧАСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ. Academic research in educational sciences,(3), 146-151.
15. Rajabov Furkat Turakulovich, Sattarov Abdisamat Umirkulovich (2020) FARMS OF UZBEKISTAN: DEVELOPMENT, SPECIALIZATION, GEOGRAPHY. Journal of Critical Reviews, 7 (6), 11891196. doi:10.31838/jcr.07.06.214
16. Иброимов, Ш. И. У. Мансур Фарманович Бурибеков, & Максуда Анвар Кизи Сатторова (2020). ЁШ АВЛОДГА ЭКОЛОГИК ТУРИЗМНИНГ МАЗМУН-МОХДЯТИНИ ЕТКАЗИШ. Academic research in educational sciences,(3), 275-279.
17. Radjabov, F. (2020). Describe the Individual Food Industry Contents and their Role in the Delivery of Agricultural Products. International Journal of Progressive Sciences and Technologies, 19(1), 292-294.
18. Шерзод Иброим Угли Иброимов (2020). РЕКРЕАЦИЯ ВА ЭКОТУРИЗМ ЖИХДТЛАРИ (САМАРКАНД ВИЛОЯТИ) МИСОЛИДА. Academic research in educational sciences, (4), 486-491.
19. Turakulovich RF (2020). Dynamics and Regional Features of Agricultural Production. In the Republic of Uzbekistan. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24 (2), 1264-1269.
20. Sherzod Ibroim Ogli Ibroimov, & Abdurauf Abdurahim Ogli Yusubaxmedov (2020). O'ZBEKISTON HUDUDINI TIBBIY-GEOGRAFIK BAHOLASH USULLARI. Academic research in educational sciences, (4), 418-424.
21. Komilova, N. K., Haydarova, §. A., Xalmirzaev, A. A., Kurbanov, S. B., & Rajabov, F. T. (2019). Territorial Structure of Agriculture Development in Uzbekistan in Terms of Economical Geography. Journal of Advanced Research in Law and Economics, 10(8 (46)), 2364-2372.
22. Шерзод Иброим Угли Иброимов (2020). ГЕОГРАФИЯ ДАРСЛАРИДА ТАЛАБАЛАР БИЛИМИНИ НАЗОРАТ КДЯИШ УСУЛЛАРИ. Academic research in educational sciences, (4), 412-417.
23. Ibroimov, S. I. (2020). BUGUNGI KUNDA PEDAGOGIK TEXNALOGIYALARNING AHAMIYATI VA ULARNI TARIX DARSLARIDA QO'LLANILISHI. Academic research in educational sciences, (4), 59-63.
24. Шомуродова Шахноза Гайратовна Природные озера Тянь-Шаня в зоне отдыха Чимган-Чарвак // Европейское научное обозрение. 2018. №9-10-1. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/the-natural-lakes-at-the-tianshan-mountains-covered-in-chimgan-charvak-recreation-zone (дата обращения: 15.12.2020).
25. Abdimurotov, OU (2020). XALQARO PISA DASTURI UChUN KELAJAKLARGA GEOGRAFIYA O'QITUVCHILARINI TAYYORLAShNING MUHIMI. Iqtisodiyot va sotsium , (5-1), 3-8.
26. Шерзод Иброим Угли Иброимов, & Актути Араповна Туйчибекова (2021). БОШЛАНГИЧ СИНФ УКИТУВЧИСИ ФАОЛИЯТИДА МУЛОКОТ МАДАНИЯТИ ВА ПСИХОЛОГИЯСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ УСУЛЛАРИ (ТАБИИЙ ФАНЛАР МИСОЛИДА). Academic research in educational sciences, 2 (Special Issue 1), 456-471.
27. Sherzod Ibroim Oglu Ibroimov, & Xaytgul Omonboevna Begalieva (2021). БОШЛАНГИЧ ТАЪЛИМДА "ТАБИАТШУНОСЛИК" ФАНИНИ УКИТИШНИНГ АХДМИЯТИ. Academic research in educational sciences, 2 (Special Issue 1), 438-445.
