Научная статья на тему 'GAZBALLONLI TA’MINLASH TIZIMIGA EGA DVIGATEL BILAN JIHOZLANGAN AVTOMOBILLARNI EKSPLUATATSIYA JARAYONI TAHLILI'

GAZBALLONLI TA’MINLASH TIZIMIGA EGA DVIGATEL BILAN JIHOZLANGAN AVTOMOBILLARNI EKSPLUATATSIYA JARAYONI TAHLILI Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

94
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Gaz balloni / ta'minot tizimi / siqilgan gaz / uskuna / uskunalar / gaz apparaturasi / bosim / nеft gaz / yonuvchi diod

Аннотация научной статьи по строительству и архитектуре, автор научной работы — M. I. Ergashev

Ushbu maqolada O’zbekiston mintaqasida zamonaviy avtomobillarda qo'llaniladigan gazballonli ta’minlash tizimiga ega dvigatel silindrlarining to’ldirilish xususiyatlarini yaxshilash imkoniyatlari.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «GAZBALLONLI TA’MINLASH TIZIMIGA EGA DVIGATEL BILAN JIHOZLANGAN AVTOMOBILLARNI EKSPLUATATSIYA JARAYONI TAHLILI»

GAZBALLONLI TA'MINLASH TIZIMIGA EGA DVIGATEL BILAN JIHOZLANGAN AVTOMOBILLARNI EKSPLUATATSIYA

JARAYONI TAHLILI

Ushbu maqolada O'zbekiston mintaqasida zamonaviy avtomobillarda qo'llaniladigan gazballonli ta'minlash tizimiga ega dvigatel silindrlarining to'ldirilish xususiyatlarini yaxshilash imkoniyatlari.

Kalit so'zlar: Gaz balloni, ta'minot tizimi, siqilgan gaz, uskuna, uskunalar, gaz apparaturasi, bosim, neft gaz, yonuvchi diod.

Ma'lumki, gaz yonilg'isida ishlaydigan ichki yonuv dvigatellari, quvvatini va aylanish momentini 20-28% miqdorda yo'qotadi. Bu holat ob'ektiv sabablarga ko'ra, silindrlarni havo bilan to'lishi yomonlashuviga bog'liq; metan va havo uchun hajmiy stexi ometriya koeffitsiyenti 9,53 ga teng bo'ladi. Bu ichki yonuv dvigateli silindri hajmining deyarli 10% ni gaz yonilg'isi va 90% ni havo egallashidan dalolat beradi. Shunga muvofiq bezinda ishlaydigan dvigatelga nisbatan quvvati va aylanish momentining minimal darajada pasayishi 10% tashkil etadi. Shunga ko'ra gazda ishlaydigan dvigatellarning quvvatini va aylanish momentini minimal vositalar yordamida (turbo va elektrprivodlar silindriga purkash, dam berish uchun kompressorlardan foydalanmay turib) oshirishga erishish vazifasi kelib chiqadi

Siqilgangazda ishlaydigan avtomobillarni sinovdan o'tkazish natijalari forsunkalardagi havo oqimi bo'ylab gaz yonilg'isi yuboriladigan shtutserlar o'rnatilganda, samarali quvvati va aylanish momenti ancha (tirsakli valning aylanish chastotasiga bog'liq holda 2% dan 10% gacha) oshganligini ko'rsatadi. Quyida hisoblash sxemasi keltirilgan.

M. I. Ergashev

FerPI, Farg'ona shahri rasheed.off@mail .ru

ANNOTATSIYA

[21].

June, 2022

im

G

1-rasm. Gaz yonilg'isi purkalgandagi kiritish sistemaning hisoblash sxemasi

Bu yerda:

Pf-gaz forsunkasi ortidagi bosim;

Pr-IYoD kiritish quvuriga gaz berilishida trubkadan chiqayotgan gazning bosimi;

Pn-dvigatelning kiritish trubasidagi havoning bosimi;

Ps-ejektor orqasidagi kiritish quvurdagi yonilg'i aralashmasining bosimi;

Pk-yonilg'i aralashmasi so'rilishi jarayonida yonish kamerasidagi bosim;

L- trubka gaz forsunkasining konus naychasi (soplo)dan IYoD ning kiritish quvuriga kirguncha bo'lgan uzunligi (masalan, 200 mm);

d-gaz trubkasini IYoD ning kiritish quvuriga kirish joyidagi ichki diametri (masalan, 4 mm);

D- kiritish havo quvurining ichki diametri (masalan, 50 mm);

Nazariy asoslash uchun ichki yonish kamerasi kiritish klapani ochiqligi momentida gaz yonilg'isi purkalishi uchun forsunkalarning optimal xarakteristikasini tanlash maqsadida hisoblash modeli ishlab chiqilgan.

Gaz forsunkalaridagi bosim har xil darajada pasayganda, berilgan geometriya va ejeksiya darajasi uchun ejektorni hisoblash:

1. Tirsakli valning aylanish chastotasiga bog'liq holda, havo-yonilg'i aralashmasi surilishi jarayonida porshenning harakatlanish tezligining aniqlash. Tezligining tirsakli valning holati burchagiga va uning aylanish chastotasiga bog'liq egriliklarni hosil qilish [22].

Porshenning harakatlanish tezligi:

W=Rshrn(sina+0,50 sin2a)

Bu yerda:

June, 2022

Rsh-shatun bo'yni (sheykasi)ning tirsakli val o'qiga yoki porshenning ishlashiga nisbatan aylanish radiusi;

a-tirsakli valning yuqori qo'zg'almas nuqtasidan boshlangan burchak holati;

ю-tirsakli valning burchak tezligi;

5-krivoshipning radiusining shatun uzunligiga nisbati (yaqin hisob uchun 0,3 ni olamiz).

2. Gaz-havo aralashmasini tirsakli valning aylanish chastotasiga, kiritish klapandagi harakatlanish qarshiligi koeffitsiyentini olishga va oqimining aylanishiga, shuningdek drossel (qopqoq) ning holatiga bog'liq holda gaz -havo aralashmasini sarflanish egriligi seriyasini tuzib, havo-yonilg'i aralashmasining porshen harakatlanish tezligining (AW) tezligiga teng bo'lgan bir lahzali liniyasi vertikal harakatlanish tezligini qabul qilamiz.

A=1-(cosa)/10 koeffitsiyenti o't oldirish jarayoni uchastkasida havo-yonilg'i aralashmasi tezligining ortishi o't oldirish jarayoni dan keyin 90 gacha kechikishini ko'rsatadi va kiritish klapanning ko'ndalang kesimiga hamda soniga bog'liq bo'ladi.

Silindrga kiradigan havo-yonilg'i ar alashmasining maksimal miqdori silindrning va to'lish koeffitsiyentiga bog'liq bo'lib, u ham o'z navbatida tirsakli valning aylanish chastotasiga va boshqa ko'p parametrlarga bog'liq. Silindrga kirayotgan havo-yonilg'i aralashmasining tashkil topgan barcha integral massasi so'rilish jarayonida o't oldirish jarayoni dan boshlab, taxminan sinus qonuniga muvofiq taqsimlanadi [20].

Silindrga kirayotgan havo-yonilg'i aralashmasining massasi quyidagicha:

Bu yerda:

V-silindrning hajmi;

k-tirsakli valning aylanish chastotasiga bog'liq holda silindrni to'ldirish koeffitsiyenti;

Ptbc- havo-yonilg'i aralashmasining zichligi.

Shuning uchun havo-yonilg'ili gaz aralashmasining tez sarflanishiquyidagiga teng bo'ladi:

M =Vk • Ptbc

dGB = (dM/dt) sin a (1- (cos a)/10) Yoki o't oldirishdan boshlab, tirsakli valning joylashish burchagi bo'yicha:

dGB = (dM/da) sin a (1- (cos a)/10)

Havo-yonilg'i aralashmasining sarflanishi bo'yicha uning harakatlanish tezligini aniqlaymiz:

June, 2022

Academic Research in Educational Sciences Volume 3 | Issue 6 | 2022

dWk= (dGn/da / (^ptvc^r)

bu yerda: Fk-kiritish klapan kesimining maydoni. ^ -sarflash koeffitsiyenti (shaybalar uchun, odatda 0,6 dan 0,7 gacha). Kiritish klapandagi to'liq bosimning yo'qolishini hisoblab topamiz:

APk = Pc -Pk = £ Ptvc (dWr) /2 bu yerda: £-shayba qarshiligi koeffitsiyenti.

REFERENCES

1. MAPLE TIZIMIDA KESISHUVCHI IKKINCHI TARTIBLI SIRTLARNING KOORDINATA TEKISLIKLARIDAGI PROYEKSIYALARI, NamDU, Axborotnoma 2018y, 1-soni,11-15b.

2. IKKINCHI TARTIBLI EGRI CHIZIQLARNI ANIQLASHNING AXBOROT VA PEDAGOGIK TEXNOLOGIYA INTEGRATSIYASI ASOSIDA O 'QITISH METODIKASI, NamDU, Axborotnoma 2018y 3 soni ,174-180b.

3. Khusanjonov, A. S. O., & Nosirjonov, S. I. O. (2021). Theoretical foundations of the acceleration slip regulation system. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 11(9), 618-623.

4. Fayzullayev, E. Z., Raxmonov, I. S. O., & Nosirjonov, S. I. O. G. L. (2021). TOG'IQLIM SHAROITINING TRANSPORT XARAKATI XAVFSIZLIGIGA TA'SIRINI O'RGANISH. Academic research in educational sciences, 2(12), 53-56.

5. O'G, T. X. S. S., & O'G'Li, N. S. I. (2021). AVTOMOBILLAR BO 'YLAMA ORALIG 'IDA XAVFSIZ MASOFANI MEYORLASH USLUBI. Academic research in educational sciences, 2(11), 1179-1183.

6. Ergashev, M. I., Nosirjonov, S. I., & Mamasoliyev, J. J. (2022). EFFECTIVE USE OF EXISTING TIRE PRESSURE MONITORING AND CONTROL SYSTEMS AT ROAD TRANSPORT ENTERPRISES IN UZBEKISTAN. Innovative Technologica: Methodical Research Journal, 3(03), 39-49.

7. Nosirjonov, S. I. U. (2022). YO 'L BURILISHLARIDA HARAKATLANAYOTGAN TRANSPORT VOSITASINING TEZLIGIGA YO 'L QOPLAMASI VA OB-HAVO SHAROITLARINING TA'SIRI. Academic research in educational sciences, 3(4), 39-44.

8. MAPLE TIZIMIDA IKKINCHI TARTIBLI CHIZIQNI TARQALUVCHI BO'LISHINI ANIQLASH. NamDU, Axborotnoma 2018y 4 soni

,56-61b.

June, 2022

506

9. BIR JINSLI BO'LMAGAN PARABOLIK TENGLAMA UCHUN ARALASH MASALANI AXBOROT VA PEDAGOGIK TEXNOLOGIYA INTEGRATSIYASI ASOSIDA O'QITISH METODIKASI. NamDU,Axborotnoma 2019y, 5 soni,12-17b.

10. MAPLE TIZIMI YORDAMIDA TEKISLIKDA VEKTORLARNI QO'SHISHNING ANIMATSIYA USULIDAN FOYDALANIB TALABALARNING MATEMATIK KOMPITENTLIGINI RIVOJLANTIRISH ORQALI O'QITISHNING SIFAT VA SAMARADORLIGINI OSHIRISH. NamDU, Axborotnoma 2020y, 9 soni, 336-342b.

11. MAPLE TIZIMIDA TO'G'RI TO'RTBURCHAKLI MEMBRANANING ERKIN TEBRANISHINI ANIQLASH. NamDU, Axborotnoma 2021y, 8 soni, 3-9b.

12. MAPLE TISIMIDA O'ZARO KESISHMAYDIGAN AYLANALARGA O'TKAZILGAN URINMANI ANIQLASH. NamDU, Axborotnoma 2021y, 9 soni, 516-522b.

13. Mirzaboyevich, M. E. (2022). Using the Maple System to Evaluate the Efficiency of a Regression Model. CENTRAL ASIAN JOURNAL OF MATHEMATICAL THEORY AND COMPUTER SCIENCES, 3(5), 7-13.

14. Ergashev, M. I., Nosirjonov, S. I., & Mamasoliyev, J. J. (2022). EFFECTIVE USE OF EXISTING TIRE PRESSURE MONITORING AND CONTROL SYSTEMS AT ROAD TRANSPORT ENTERPRISES IN UZBEKISTAN. Innovative Technologica: Methodical Research Journal, 3(03), 39-49.

15. Mirzakarimov, E. M. (2022). REGRESSIYON MODELNI SAMARADORLIGINI BAHOLASHDA MAPLE TIZIMIDAN FOYDALANISH. Eurasian Journal of Mathematical Theory and Computer Sciences, 2(3), 27-33.

16. Xujamkulov, S., Abdubannopov, A., & Botirov, B. (2021). ZAMONAVIY AVTOMOBILLARDA QO'LLANILADIGAN ACCELERATION SLIP REGULATION TIZIMI TAHLILI. Scientific progress, 2(1), 1467-1472.

17. Meliboyev, A., Khujamqulov, S., & Masodiqov, J. (2021). UNIVER CALCULATION-EXPERIMENTAL METHOD OF RESEARCHING THE INDICATORS OF ITS TOXICITY IN ITS MANAGEMENT BY CHANGING THE WORKING CAPACITY OF THE ENGINE USING THE CHARACTERISTICS. Экономика и социум, (4-1), 207-210.

18. Qobulov, M., Jaloldinov, G., & Masodiqov, Q. (2021). Existing systems of exploitation of motor vehicles. Экономика и социум, (4-1), 303-308.

19. Masodiqov, Q. X., Xujamqulov, S. ., & Masodiqov, J. X. (2022). Avtomobil shinalarini ishlab chiqarish va eskirgan avtomobil shinalarini utilizatsiya qilish bo'yicha eksperiment o'tkazish usuli. Academic Research in Educational Sciences, 3(4), 254-259.

June, 2022

507

20. Fayziev, P. R., Tursunov, D. M., Khujamkulov, S., Ismandiyarov, A., & Abdubannopov, A. (2022). OVERVIEW OF SOLAR DRYERS FOR DRYING LUMBER AND WOOD. American Journal Of Applied Science And Technology, 2(04), 47-57.

21. Xujamqulov, S. U., Masodiqov, Q. X., & Abdunazarov, R. X. (2022, March). PROSPECTS FOR THE DEVELOPMENT OF THE AUTOMOTIVE INDUSTRY IN UZBEKISTAN. In E Conference Zone (pp. 98-100).

22. Xujamqulov, S. U. O. G. L., & Masodiqov, Q. X. O. G. L. (2022). AVTOTRANSPORT VOSITALARINING EKSPLUATATSION XUSUSIYATLARINI KUZATISH BO'YICHA VAZIFALARNI SHAKLLANTIRISH. Academic research in educational sciences, 3(4), 503-508.

23. Masodiqov, Q. X. O. G. L., Xujamqulov, S., & Masodiqov, J. X. O. G. L. (2022). AVTOMOBIL SHINALARINI ISHLAB CHIQARISH VA ESKIRGAN AVTOMOBIL SHINALARINI UTILIZATSIYA QILISH BO'YICHA EKSPERIMENT O'TKAZISH USULI. Academic research in educational sciences, 3(4), 254-259..

24. Khujamkulov, S. U., & Khusanjonov, A. S. (2022). Transmission system of parallel lathe machine tools. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 12(2), 142-145.

25. Hurmamatov, A. M., & Hametov, Z. M. (2020). Definitions the division factor at purification of oil slime of mechanical impurity. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 10(5), 1818-1822.

26. Hurmamatov, A. M., & Hametov, Z. M. (2020). Results of preparation of oil slime for primary processing. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 10(5), 1826-1832.

27. Azizov, A. A., Nishonov, T. M., & Meliev, H. O. (2020). Mechanical-mathematical model of tractor wheel propulsor interaction with bearing surface. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 10(5), 636644.

28. Мелиев, Х. О., & Кобулов, М. (2021). СУЩНОСТЬ И НЕКОТОРЫЕ ОСОБЕННОСТИ ОБРАБОТКИ ДЕТАЛЕЙ ПОВЕРХНОСТНО ПЛАСТИЧЕСКИМ ДЕФОРМИРОВАНИЕМ. Academic research in educational sciences, 2(3).

June, 2022

508

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.