Научная статья на тему 'ФУТБОЛЧИ АЁЛЛАРНИ МУСОБАҚА ФАОЛИЯТИНИ ТАҲЛИЛ ҚИЛИШ'

ФУТБОЛЧИ АЁЛЛАРНИ МУСОБАҚА ФАОЛИЯТИНИ ТАҲЛИЛ ҚИЛИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

52
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
спорт / футбол / мусобақа / таълим / педагогика. / sports / football / competitions / education / pedagogy.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — С. Н. Пулатов

Ушбу мақолада юқори малакали футболичи қизларнинг мусобақа шароитидаги техник-тактик ҳаракатларнинг таҳлили кўрсатилган. Бу маълумотлар асосида футболчи қизларнинг техник тайёргарлик даражасини баҳолаш имкони туғилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ANALYZING COMPETITION ACTIVITY OF FEMALE FOOTBALL PLAYERS

This article is written about analyses of technical moving of girl football players in competition. There will be a chance of marking technical preparation of the girl football players.

Текст научной работы на тему «ФУТБОЛЧИ АЁЛЛАРНИ МУСОБАҚА ФАОЛИЯТИНИ ТАҲЛИЛ ҚИЛИШ»

ФУТБОЛЧИ АЁЛЛАРНИ МУСОБАЦА ФАОЛИЯТИНИ ТАХЛИЛ

ЦИЛИШ

С. Н. Пулатов

Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада юкори малакали футболичи кизларнинг мусобака шароитидаги техник-тактик харакатларнинг тахлили курсатилган. Бу маълумотлар асосида футболчи кизларнинг техник тайёргарлик даражасини бахолаш имкони туFилади.

Калит сузлар: спорт, футбол, мусобака, таълим, педагогика.

ANALYZING COMPETITION ACTIVITY OF FEMALE FOOTBALL

PLAYERS

S. N. Pulatov

Uzbekistan State University of Physical Education and Sports

ABSTRACT

This article is written about analyses of technical moving of girl football players in competition. There will be a chance of marking technical preparation of the girl football players.

Keywords: sports, football, competitions, education, pedagogy.

КИРИШ

Замонавий футболда факат тезкор суръатда ижро этиладиган техник -тактик махорат эвазига Fалабага эришиши мумкинлигини буйича куп бора мутахассислар томонидан таъкидланган (1,2,3).

Биз томонимиздан футболчи кизлар томонидан мусобака фаолиятини урганишда йул куйиладиган камчиликлар куп бор гапирилиб утилган. Бу камчиликларни бартараф этишда футболчи кизларнинг техник-тактик тайёргарлигига туFри ёндошган холда ошириш керак булмокда. Бу буйича илмий ишлар купчилик мутахассис (2,3,4) томонидан кизикиш уЙFатиб узига жалб килиб келади. Бу муаллифлар фикрига биноан, техник-тактик харакатларни шакллантириш масалалари турлича хар томонлама урганган холда ёндошувлар асосида хал килишини таъкидлашган.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Футбол мутахассис ва мураббийларнинг фикрларича, футболчи кизларни кучли ракиблар билан бахсдаги маFлубиятнинг сабаби, бу техник-тактик харакатларни бажаришда самарадорлик курсаткичи пастлигини таъкидлашаяпти. Шуни хисобга олганда мураббийларимиз бу камчиликларни бартараф этиш учун анчагина ишлашларига туFри келади.

Узбекистон миллий чемпионатининг иштирок этиб келаётган олий тоифа аёллар футбол жамоалари тадкикот объекти сифатида жалб килинди, уларда техник-тактик харакатлар тадкикот предмети сифатида танлаб олинди.

Бизнинг тадкикот ишларимиз 2019-2020 йил футбол буйича Узбекистон миллий чемпионатининг олий лига кизлар футбол жамоалари устида олиб борилди. Тадкикотларимизда мамлакатимизнинг етакчи ва уз фаолиятини янги бошлаган "Андижанка", «Металлург-W» "Бунёдкор-W" жамоа футболчи кизларнинг 6та уйин давомидаги уртача жамоавий техник - тактик харакатлари урганилди. Жамоа футболчи кизларини техник-тактик харакатларини назорат килинди. Биз урганишда Ю.А.Морозов усуллари ва курсатмаларидан фойдаланилди.

Узбекистон чемпионат давомида уйинларни олиб боришда "Металлург-W" жамоаси футболчи кизлари бир уйинда уртача (Х) 508 (СК%-65) маротаба, "Андижанка" 469 (СК%-51) маротаба ва "Бунёдкор-W" жамоа футболчи кизлари 564 маротаба техник-тактик хдракатларни (ТТХ,) бажаришган.

Жамоа уйинлардаги натижалардан биз "Металлург-W" футболчи кизлари уйин мобайнида уртача 62 (97%) маротаба оркага, 104 (86%) маротаба ёнга, 143 (52%) маротаба олдинга ва олдинга харакатланаётган уйинчига 11 (18%) туп узатишларни амалга оширишган. Туп узатишдаги самарадорлик курсаткичларда олидинга ва харакатланаётган уйинчига етказиб бериш харакатларида камлигини аникладик. Тупни ракибдан олиб куйишда 74 та, СК% - 53%, ракибни алдаб утиш - 41 та, СК% -49%, хавода туп учун кураш 31 та СК%-32%, тупни бош билан уйнаш - 4 та СК%-25%, тупни ракиб дарвозаси томон зарба бериш - 9 та, СК%-56% ни ташкил этган.

"Андижанка" жамоаси футболчи кизлари бир уйинда уртача 469 маротаба техник - тактик харакатларни бажаришган. Бунда тупни узатишда 62 (97%) маротаба оркага, 104 (86%) маротаба ёнга, 143 (52%) маротаба олдинга ва олдинга харакатланаётган уйинчига 11 (18%) туп узатишларни амалга оширишган. К,олган техник харакатларда яна, тупни олиб юриш -22 та, СК%-100%, тупни ракибдан олиб куйиш - 65 та, СК% - 42%, ракибни алдаб утишда

41 та, СК% - 37%: тупни бош билан уйнаш-3 та, СК%-33%, дарвозага зарба йуллаш - 16 та СК% -44% ташкил этган.

Биз "Металлург-W" жамоа футболчи кизлари уйин мобайнида уртача 71 (96%) маротаба оркага, 149 (83%) маротаба ёнга, 110 (77%) маротаба олдинга ва олдинга харакатланаётган уйинчига 11 (27%) туп узатишларни амалга оширишган. Туп узатишда хам "Металлург-W" жамоа футболчи кизлар сингари самарадорлик курсаткичиларида, яъни олдинга ва харакатланаётган уйинчига етказиб бериш харакатларида камлигини аникладик. Тупни ракибдан олиб куйишда 54 та, СК% - 46%, ракибни алдаб утиш - 52 та, СК% -33%, хавода туп учун кураш 31 та СК%-39%, тупни бош билан уйнаш - 3 та СК%-33%, тупни ракиб дарвозаси томон зарба бериш - 14та, СК%-56% ни ташкил этган.

МУХОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Уйин давомида олинган педагогик кузатишлардан биз олий тоифа футбол жамоалар орасидаги натижаларни бир хил эмаслиги аникланди. Бунда тупларни бир бирларига етказиб бериш харакатларида аник куришимиз мумкин. "Бунёдкор-W" жамоасининг футболчи кизлари уйин давомидаги натижаларида, улар тупларни ёнга ва оркага амалга оширишлари аниклаган булсак, "Андижанка" ва "Металлург-W" жамоа футболчилари тупларни оширишларида асосий харакатлари олдинган етказиб бериш билан олиб боришлари келтирилган натижалардан курамиз.

Уйин давомидаги ракибни алдаб утиш, ракибдан тупни олиб куйиш, иккинчи каватда бош билан курашиш, тупни ракибдан олдин илиб олиш, тупни олиб юриш техник харакатларда ракибларнинг натижаларида катта фарк йуклигини курмокдамиз. Аммо, жамоа футболчиларнинг уйин давомидаги дарозага бош ва оёкда бериладиган зарбаларда фарк кузга ташланмокда. Жамоа кизлари уйин давомида бош билан бериладиган зарбалар сони ва самарадорлигида катта камчиликлар борлиги уларни укув -машFулот жараёнига бу техник харакатларга эътибор бериш кераклигидан далолат беради.

Биз томонимиздан, бу жамоаларнинг бир-бирлари билан булган уйинлардаги техник-тактик харакатларни батафсиз урганишга харакат килдик. Биринчи кузатувимиздаги бахсда "Металлург" ва "Андижанка" уртасида уйинларда техник-тактик харакатлар сезиларлини даражада пастигини куринмокда. Бунда "Металлург-W" жами 426 (СК%-55) мартоаба техник-тактик харакатларни намойиш этган булсак, унга ракиблик килган "Андижанка" жами 338 (СК%-50) маротаба техник-тактик харакатларни амалга оширган. Самарадорлик курсаткичлари хам бир-бирларидан тескари эканлигини куришимиз мумкин.

Бизнинг эътиборимиз уларнинг уйин давомидаги энг куп техник харакатлар санасига кирадиган тупларни бир-бирларига етказиб бериш харакатларига каратилган. Мана шу техник харакатлар бошка техник харакатлардан икки баравар куп амалга оширилиши аникланган. Хдтоликлар хам мана шу техник харакатларда куп учрашини курмокдамиз. Яъни, "Металлург-W" жамоа футболчи кизлари уйин мобайнида 27 (81%) маротаба оркага, 52 (60%) маротаба ёнга, 137 (42%) маротаба олдинга ва олдинга харакатланаётган уйинчига 9 (33%) туп узатишларни амалга оширишган. "Андижанка" эса, 13 (92%) маротаба оркага, 33 (42%) маротаба ёнга, 109 (26%) маротаба олдинга ва олдинга харакатланаётган уйинчига 12 (42%) туп узатишларни амалга оширишган.

Бу ердаги тупларни бир-бирларига етказиб бериш харакатларида "Металлург-W" жамоа футболчиларнинг натижалари юкори куринсада, камчилиликлари борлигини курмокдамиз. "Андижанка" жамоа кизларининг олдинга харакатланаётган уйинчининг олдиган тупларни етказиб бериш харакатлари, ракибларининг курсатган натижаларидан юкорилиги таъкидлаймиз. Аммо, бу техник харакат икки жамоа футболчи кизларининг уйинлар давомидаги энг кам туп узатиш харакатларига киради.

К,олган техник харакатларда хам, яъни тупни ракибдан олиб куйишда, ракибни алдаб утиш, хавода туп учун кураш, тупни бош билан уйнаш, тупни ракиб дарвозаси томон зарба бериш вабошка техник харакатларда хам курсаткичлар бир-бирларига якин эмаслигини курмокдамиз.

"Бунёдкор-W" жамоаси билан "Металлург-W" жамоаси уртасидаг уйин давомидаги кузатишлармизда, биз "Бунёдкор" жамоа футболчи кизларнинг техник-тактик харакатларини сони ва самарадорлиги ракиб жамоа кизларининг натижаларидан анча устун эканлигини курамиз. Улар уйин давомида 559 маротаба техник-тактик харакатларни амалга ошириган булсалар, самарадорлик курсаткичи 73% тенг. Ракиб футболчи кизлари, яъни "Металлург-W" жамоаси уйин давомида 532 маротаба техник-тактик харакатларни амалга оширган булсалар, самарадорлик курсаткичи 67% тенг.

Бу ерда хам жамоаларнинг уйин давомидаги тупларни уйинчиларга етказиб бериш харакатлари яккол кузга ташланиб колмокда. Натижаларга эътибор берсак, "Металлург-W" жамоа футболчи кизлари уйин мобайнида 60 (97%) маротаба оркага, 111 (86%) маротаба ёнга, 147 (59%) маротаба олдинга ва олдинга харакатланаётган уйинчига 22 (55%) туп узатишларни амалга оширишган. "Бунёдкор" эса, 57 (100%) маротаба оркага, 150 (87%) маротаба ёнга, 145 (67%) маротаба олдинга ва олдинга харакатланаётган уйинчига 21 (38%) туп узатишларни амалга оширишган.

ХУЛОСА

Олинган натижаларда биз, Олий тоифа футболчи кизлар томонидан бажариладиган техник-тактик харакатларни бажаришда камчиликлар борлигини аникладик. Бу камчиликлар айникса, тупларни бир-бирларига етказиб беришда яккол кузга ташланади.

REFERENCES

1. Давлетмуратов, С. Р. (2020). Тренировочные нагрузки хоккеистов в подготовительном периоде. Фан-^ортга, (4), 33-34.

2. Давлетмуратов, С. Р. (2020). Физическая работоспособность в годичном цикле подготовительного периода подготовки квалифицированных футболистов. Фан-тортга, (3), 10-13.

3. Турсунов, Н. Б. (2017). Деятельность Узбекского государственного института физической культуры в рамках проекта европейского союза ModeHEd Erasmus. Молодой учёный, 1, 276.

4. Ражабов, Г. К. (2020). Повышение результативности и надежности соревновательной деятельности квалифицированных боксёров. Теория и практика физической культуры, (7).

5. Ражабов, Г. К., Каландаров, Д. Ш., & Каримов, Ш. К. (2016). Влияние изменений правил соревнований и судейства в боксе на тренировочный и соревновательный процесс. Молодой ученый, (21), 974-976.

6. Orif, R., Komil, U., Bakhtiyor, K., Raupov, O. K., Sam, D. U., SU, U. K. Z. V., & Khaydarov, B. T. (2018). Dynamics of general and special physical training of experienced female boxers. European science review, (7-8).

7. Серебряков, Ю. В., & Исраилова, Ш. (2018). Совершенствование технической подготовки квалифицированных боксеров. Молодой учёный, 46(232), 415-417.

8. Azizova, M. M., & Gapparova, A. N. (2021). Communicative language teaching. Academic Research in Educational Sciences, 2.

9. Egamnazarova, F. A., & Mukhamedova, M. S. (2021). Improving english language listening skill. Academic Research in Educational Sciences, 2.

10. Рустамов, Д. У., & Кенжаева, С. Х. (2021). Значение ролевых игр в формировании коммуникативных компетенций студентов изучающих иностранный язык. Academic Research in Educational Sciences, 2.

11. Ли, Т. Г., & Ходжиев, Р. М. (2021). Толкование терминов узбекской национальной борьбы «кураш». Academic Research in Educational Sciences, 2.

12. Tursunboyeva, L. T., & Ashirova, M. F. (2021). Positive teacher- student relations. Academic Research in Educational Sciences, 2.

13. Йулдошев М.Р., Шаймарданов Д.Б., Яркулов F.M. ^излар уртасида утказилган халкаро футбол турнирида иштирок этган жамоаларнинг уйин курсаткичлари тахлили/ XXX Ёзги олимпия ва XIV параолимпия уйинларига спортчиларни тайёрлаш муаммолари/ Республика илмий-амалий анжумани. -Т. 2012.-Б 89-91.

14. Талипджанов А.И. Юкори малакали футболчилар тайёрлашнинг замонавий тизими. Укув кулланма. Т., УзДЖТИ. 2012 й.164 б.

15. Хайдарова Р.М, Ярашев К.Д Жисмоний тарбия ва спорт фаолиятида хотин кизлардан мутахассис кадрлар тайёрлаш масалалари хусусида/ СоFлом бола йили баFишланган талаба ва магистрларнинг илмий амалий анжумани-Т. 2014.-Б 32-34

16. Худойназаров С.Ш, Абидов Ш.У Аёлларнинг спорт билан шуFулланиши оила саломатлигини асосидир/ СоFлом бола йили баFишланган талаба ва магистрларнинг илмий амалий анжумани-Т, 2014-Б 45-46

17. Шукурова Ш.Т Футболчи аёлларнинг техник-тактик харакатларини тахлил килиш./ Юкори малакали спортчиларни мусобакаларга тайёрлашда инновацион технологиялардан фойдаланиш масалари/ Республика илмий-амалий анжумани.-Т. 2014.-Б 125-126.

18. Юсупов Н.М. Оцена скоростно-силовой и технической подготовки футболситок// Москва.- Педагогические науки.- №5.-2011.- С. 141-143.

19. Юсупов Н.М. Исследование количественных и качественных показателей технико-тактических действий футболисток высокой квалификации/ IV WORLD GREEN FESTIVAL ON TRADITIONAL WRESTLIBG SPORTS/ TRADITIONAL SPORTS AND GAMES AT THE GLANCE IN MODERN SOCIETY 22-24 OCTOBER.-Т. 2009.-С. 344.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.