CC BY
146ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
А. Стасюк
Францисканские миссии на Руси XIII–XV вв. в польской историографии
Данная статья предлагает комплексный анализ и систематизацию исследований польской исторической науки, посвященных францисканским миссиям на Руси XIII-XV вв. В работе выделены главные периоды и направления изучения польскими историками миссионерской деятельности Ордена Братьев Меньших (Ordo Fratrum Minorum) в землях Рюриковичей, главным образом – Романовичей, большинство владений которых в XIV ст. отошли к Пястам. Путем обощения главных выводов ученых можно в целом проследить динамику актуализации указанной темы, выработку новых методов исследования на протяжении конца XVIII - начала XXI вв.
Ключевые слова: францисканские миссии, Русь, польские историки, католичество, галицкое архиепископство латинского обряда.
Научные исследования миссионерской деятельности Ордена Братьев Меньших, Ordo Fratrum Minorum (далее - OFM) на Руси эпохи Средневековья всегда происходили на фоне изучения деятельности Римской церкви в русских княжествах. Проблема латинских церковных влияний на Руси ІХ-ХѴ вв. была предметом студий не одного поколения европейских историков XVIII-XXI вв.
Наибольший интерес к изучению истории католических церковных организаций в землях Рюриковичей сформировался среди польских историков, ведь почти на протяжении четырёх веков исторические Галичина, Волынь, Подолье, Киевщина, Черниговщина и Белая Русь находились в составе Польского королевства и Речи Посполитой. Труды историков, соответственно написанные в духе романтизма (XVIII - первая половина XIX в.) и позитивизма (вторая половина ХІХ -середина ХХ в.), отличали присутствие идеи «прометеизма» в отношении к Восточной Европе. Польша в глазах католиче-
123
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
ского мира всегда считалась столпом Римской церкви на Востоке.
После появления первых обобщающих трудов по истории Польши, в частности еп. Адама Нарушевича (1733-1796)1, в историографии этой страны выделилось направление по изучению истории соседних народов. В 1844 г. вышла робота Йоахима Лелевеля (1786-1861), посвященная средневековой истории Руси и Литвы, где в общих чертах показано влияние католицизма на земли Рюриковичей и Гедиминовичей2. Впервые среди польских историков организацию и деятельность латинских церковных структур на Руси начал изучать Евгени-уш Броцкий (?-1845)3. Автор проследил распространение католических влияний на востоке начиная с ІХ в., отдельно отметив миссионерскою роботу доминиканцев и францисканцев, в частности во время коронации Даниила Романовича (12011264), организацию епископств латинского обряда и в период правления католических монархов на Руси4.
Проникновение и утверждение Римской церкви на Руси рассматривал перемышльский епископ латинского обряда Францишек Захариасевич (1770-1845), перу которого принадлежат две статьи о кафедральном костеле во Львове5 и местной митрополичьей капитуле6. Отображая заложение и развитие львовской католической кафедры, автор справедливо выделил деятельность галицкого архиепископа-францисканца бл. Якуба Стрепы (1391-1409), с которым связаны самые важ-
1 Naruszewicz A. Historya narodu polskiego. Lipsk, 1836-1837. T. 1—10.
2 Lelewel J. Dzieje Rusi i Litwy aź do unii z Polską w Lublinie 1569 zawartej. Poznań, 1844.
3 Brocki E. Wiadomość o początkach i wzroście Arcybiskupstwa metropolitalnego lwówskiego obrządku łacińskiego // Pszczoła Polska. Lwów, 1820. T. 3. Nr. 9. (Wrzesień), S. 3—28.
4 Ibid. S. 3—9, 10—18.
5 Zacharyasiewicz F. Początki katedralnego kościoła obrządku łacińskiego we Lwowie // Biblioteka Ossolińskich, Lwów, 1829. Zeszyt IV. S. 78—90.
6 Zacharyasiewicz F. Historia metropolitalnej kapituły lwowskiej obrz. lać. // Przyjaciel Chrześcijańskiej Prawdy. Lwów, 1838—1839. Rocznik VI. Zeszyt III. S. 127—138.
124
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
ные эпизоды становления OFM в Галичине7. В 1844 г. ученый опубликовал «Житие перемышльских епископов латинского обряда с рукописи 1744 г.» 8, где в предисловии предложил читателю краткие очерки истории католического епископата на Руси Х-XV в.9, более тщательно описав миссионерскую деятельность францисканцев XIV-XV ст.10 Отдельно Ф. Заха-риасевич подробно охарактеризовал деятельность пере-мышльской кафедры латинского обряда и участие в ее организации местных миноритов11.
Францисканские миссии на Руси в целом, и во Львове в частности, кратко освещены в «Истории города Львова» Иг-нация Ходиницкого (1787-1846)12. Он, описывая религиозную ситуацию во Львове ХІІІ-ХІХ вв., выделил деятельность миноритов времен Даниила Романовича и их участие в создании галицкого (львовского с 1414 г.) архиепископства латинского обряда13. Особое внимание историк уделил францисканскому конвенту Св. Креста, датируя появление миноритов на Руси 1235 годом.14
Значительное внимание миссионерской деятельности OFM на Руси в монографии «О началах архиепископства и епископств католических латинского обряда в Галицкой Руси и Волыни» уделил Казимир Стадницкий (1808-1886)15. Автор
7 Zacharyasiewicz F. Początki katedralnego kościoła obrządku łacińskiego we Lwowie. S. 82, 85, 87.
8 Vitae Episcoporum Premisliensium ritus latini, tam que in manuscripto anno 1744 continnentur, additis super hisce notitiis ex aliis rerum polonicarum scriptoribus, quam abhinc usque ad praesentia tempora succedentium. Adnexae etiam sunt observationes super origine episcopatum latinorum in Russia, et amplitudine limitibusque modernarum diocesium ritus latini in Galicia. / Ed. F. Zacharyasiewicz. Viennae, 1844.
9 Ibid. P. XV-XXXIX.
10 Ibid. P. XVIII-XXXIX.
11 Ibid. P. LXXV–LXXVIII.
12 Chodynicki I. Historya stołecznego królewstw Galicyji i Lodomeryi miasta Lwowa od założenia jego aż do czasów teraznieyszych. Lwów, 1829.
13 Ibid. S. 358-365.
14 Ibid. S. 382-383.
15 Stadnicki K. O początkach arcybiskupstwa i biskupstw katolickich obrządku łacińskiego na Rusi halickiej i Wołyniu. Lwów, 1882.
125
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
проследил влияние и распространение латинского обряда в землях Романовичей, подчеркивая при этом характер миссионерской работы 16 Особое внимание К. Стадницкий уделил участию OFM в организации галицкого католического архиепископства времен бл. Якуба Стрепы17.
Частично францисканские миссии на Руси, в частности, организация перемышльского епископства латинского обряда показаны в работе о. Владислава Сарны (1858-1929)18. Историком особо отмечалась поддержка миноритских общин дие-цезии местным епископом-францисканцем Ериком Виссеном (1377-1391)19.
На рубеже ХІХ-ХХ вв. историю Католической церкви на Руси впервые в польской историографии систематизировал и обощил львовский ученый Владислав Абрагам (1860-1941). В монографии «Возникновение и организация Латинской церкви на Руси»20, путем введения в научный оборот средневековых источников, причем некоторых – впервые, он проанализировал динамику проникновения и организации латинских церковных структур на Руси Х-XV вв.
Историк коснулся самых главных вопросов, в частности, польско-венгерского церковного влияния, миссионерской деятельности монашеских орденов (бенедиктинцев, цистерцианцев, доминиканцев и францисканцев), унии Даниила Романовича, организации и развития латинских церковных структур в галицко-волынских землях XIV-XV вв., Армянской церкви на Руси, распространения католичества в Литве и Подунавье 21. Проникновение OFM на Русь и их участие в экуменических переговорах польский историк связывал с миссией к монголам папского легата минорита Иоанна де Плано Карпини (ок.
16 Ibid. S. 4-20, 22, 24, 26, 28-30, 35-38, 40.
17 Ibid. S. 42-44.
18 Sarna W. Dzieje Dyecezji Przemyskiej obrządku łacińskiego. Przemyśl, 1902. Cz. 1. Episkopat przemyski o.ł.
19 Ibid. S. 16-29.
20 Abraham W. Powstanie organizacyi kościoła łacińskiego na Rusi. Lwów, 1904. T.1.
21 Ibid.
126
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
1182-1252)22. Отдельно в разделе «Доминиканцы и Францисканцы» В. Абрагам кратко охарактеризовал миссии мендикан-тов на Руси и в Литве23.
Используя информацию орденских традиций, ученый датировал появление францисканцев в Галичине и на Волыни 30-40-ми гг. ХІІІ в., что также обуславливалось поддержкой миноритов семьей Льва Даниловича (ок. 1228-1301). Историк также допускал существование Русской кустодии в составе викариата Боснии около 1260 г.24 Более динамичное распространение францисканских миссионеров на Руси исследователь связывал с правлением Юрия-Болеслава Тройденовича (ок. 1298-1340), что привело к созданию отдельного викариата Руси OFM25. Деятельность мендикантов в землях Рюриковичей, как писал В. Абрахам, синхронизировалась с церковной политикой короля Казимира ІІІ (1310-1370)26, организацией и функционированием Галицкой митрополии латинского обряда27 а также распространением католичества в Молдове28.
В. Абрагам опубликовал ряд других работ, предметом изучения которых являются францисканские миссии на Руси, а частности - очерк биографии галицкого архиепископа ritus latini минорита бл. Якуба Стрепы29.
Часть трудов историка посвящена организации католических епископств в русских30, молдавских (валашских)31 и ли-
22 Ibid. S. 121-127.
23 Ibid. S. 164-194.
24 Ibid. S. 189-191.
25 Ibid . S. 192-194.
26 Ibid. S. 234-235.
27 Ibid. S. 243-245, 250, 252, 268-271, 290-297, 305-307, 311-312, 326327, 332-335.
28 Ibid. S. 279, 283-287.
29 Abraham W. Jakób Strepa arcybiskup halicki 1391-1409. Kraków, 1908.
30 Ejusdem. 1) Początki arcybiskupstwa łacińskiego we Lwowie. Lwów, 1909; 2) Założenie biskupstwa łacińskiego w Kamieńcu Podolskim. Kraków, 1911; 3) Z dziejów dawnego biskupstwa łac. w Łucku. Lwów, 1937.
31 Ejusdem. Biskupstwa łacińskie w Mołdawii w wieku XIV i XV. Lwów,
1902.
127
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
товских32 землях XIV-XV вв. Деятельность миноритов частично отображена при исследовании начала функционирования латинских церковных структур во Львове33, Каменце-Подольском34, Валахии и Молдове35. Отдельно историк коснулся участия францисканских миссионеров из Руси в христианизации Литвы и организации ими первой латинской кафедры в Вильнюсе36.
В целом, В. Абрагам стал основателем целого направления по изучению распространения и организации католичества на Руси. Проблема участия францисканцев в этом процессе заняла в студиях ученого важное место.
В начале ХХ в. интерес к изучению своей истории сохранялся среди представителей многих католических монашеских орденов. Активными участниками этого процесса были польские францисканцы-конвентуалы, а именно провинциал о. Алоизий Карвацкий (1866-1924), систематизировавший источники по истории миноритов в Польше, а также Галичине. В 1911 г. он опубликовал монографию, посвященную 700-й годовщине со дня рождения галицкой королевы бл. Саломеи (1211-1268)37. В книге, путем использования, главным образом, агиографических источников, автор предложил очерк жизни и культа святой женщины, отметив при этом ее влияние на проникновение католичества в Галичину38. Значительный объём эвристической работы о. А. Карвацкий провел, изучая и систематизируя монастырские архивы OFM во Львове, Кракове, Галиче, Сянке, Кросне, Перемышле, Горинце и Кальварии Пацлавской. Результатом многолетнего исследования стало
32 Ejusdem.Polska a Chrzest Litwy // Polska i Litwa w dziejowym stosunku. Warszawa; Lublin; Łódź; Kraków; New York, 1914. S. 3-36.
33 Ejusdem. Początki arcybiskupsbwa łacińskiego we Lwowie. S. 7, 9, 14- 6.
34 Ejusdem. Zalożenie biskupstwa łacińskiego w Kamieńcu Podolskim. S. 7428 ,17-15 ,؟.
35 Ejusdem. Bishrpstwa łacińskie w Mołdawii w wieku XIV i XV. S. 7-14,
.6-38؟ ,19-17
36 Ejusdem. Polska a Chrzest Libwy. S. 7, 14-16,19-22.
37 Karwacki A. Blog. Salomea za życia i po śmierci. W siedmsetną rocznicę jej urodzin. Kraków, 1911.
38 Ibid. S. 20-31, 94-95.
128
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
появление многотомной, но, к сожалению, до сих пор не изданной рукописи «Материалы к истории провинций и конвентов оо. Францисканцев в Польше, Литве и Руси»39. Особенную ценность представляют части, посвященные истории OFM на Руси40.
Ранний этап деятельности миноритов в русских землях о. А. Карвацкий объединил в два этапа: 1) Миссионерский 1235-1349 гг.; 2) Викариат Руси 1349-1430 гг.41. Проникновения миноритов на Русь автор датировал первой третью ХІІІ в., а начало масштабной деятельности связывал с миссией Иоанна де Плано Карпини. Однако, окончательное утверждение францисканской организации в этих землях ученый определил только первой третью XIV в.42 Также исследователь провел просопографическую реконструкцию викариев Руси OFM43.
Вклад о. А. Карвацкого в изучения истории францисканского движения на Руси, безусловно, весомый. Однако из-за конфессиональной предвзятости не все выводы автора носят научный характер.
В первой половине ХХ в. польская историческая наука получила все предпосылки для нового качественного развития, благодаря восстановлению государственности 1918 г. Открытия новых и реорганизация старых исследовательских центров генерировали появления ряда новейших для той поры исторических студий. Одним из актуальных направлений польской науки начала - первой трети ХХ в. оставалась медиевистика и славистика.
В контексте изучения средневековой истории Польши ученые часто касались религиозных вопросов, в частности -
39 Archiwum OO. Franciszkanów w Krakowie (далее - AFKr). Karwacki A. Materiały do historii Prowicji i konwentów OO. Franciszkanów w Polsce, Litwie, Rusi. Sygnatura. E-I-1-E-I-60.
40 AFKr. Karwacki A. Materiały do historii Konwentów Prowincji ruskiej. Kustodia Lwowska E-I-3. 1906; Materiały do historii Prowincji i konwentów OO. Franciszkanów na Rusi. Sygnatura. E-I-4. 1920.
41 AFKr. Karwacki A. Materiały do historii Prowincji i konwentów OO. Franciszkanów na Rusi. Sygnatura. E-I-4. 1920. S. 3—51.
42 Ibid. S. 7—11.
43 Ibid. S. 15—33.
129
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
деятельности латинского духовенства в русских землях. Главной двигательной силой проникновения католичества на Русь, Подунавье и Литву в XIII-XV в. польские медиевисты Ана-толь Левицкий (1841-1899) 44 , Антоний Прохаска (1852-1930)45, о. Ян Фиялек (1864-1936)46, Ернест Брайтер (1865-1935)47, Александр Чоловский (1865-1944)48, о. Юзеф Умин-ський (1888-1954)49, Бронислав Влодарский (1895-1974)50 и Алекс Гилевич (1905-1969)51 считали именно мендикантов.
Более подробно миссионерская деятельность францисканцев на Руси охарактеризована в специализированных монографиях по истории конкретных миноритских конвентов, городов или OFM в Польши вообще. В частности, 1910 г. Владислав Антоневич (1877-1918) опубликовал исследование о кросненских францисканцах52. Автор кратко описал начальную историю миноритов города, датируя появление миссио-
44 Lewicki A. Sprawa unii kościelnej za Jagielly // Kwartalnik histoiyczny. Lwów 1897. Rocznik 11 Zeszyt 2. S. 310337־.
45 Prochaska A. W sprawie zajęcia Rusi przez Kazimierza Wielkiego // Kwartalnik historyczny. Lwów, 1892. Rocznik 6. Zeszyt 1. S. 7-11; Prochaska A. rec. Abracham Wł. Powstanie organizacji Kościoła łacińskiego na Rusi. Lwów, 1904. T.1 // Kwartalnik historyczny. Lwów, 1905. Rocznik 19. S. 291296־.
46 Fijałek 7. Kościol rzymsko-katolicki na Litwie. Uchrześcijanienie Litwy
przerz Polskę i zachowanie w niej języka ludu po koniec Rzeczypospolitej // Polska i Litwa w dziejowym stosunku. Warszawa; Lublin; Łódź; Kraków, New York, 1914. S. 6473-75 ,68־. :
47 Breiter E. Władysław książę Opolski pan na Wieluniu, Dobrzyniu i Kujawach, pałatyn węgierski i wielkorządca Poslki i Rusi. Zaiys biorgaficzny. T.wów i889 S 57-61, 65--8, 75-77 88-89, 97-101.
48 Czołowski A. Początki Moldawii i wyprawa Kazimierza Wielkiego r. 1359 // Kwartalnik historyczny Lwów, 1890. Rocznik 4. Zeszyt 2. S. 262-223; Czołowski A. Sprawy wołoskie w Polsce do r. 1412 // Kwartalnik histoiyczny. Lwów 1891. Rocznik 5. Zeszyt 2. S. 570-574, 587-588, 594-598.
49 Umiński 7. Niebezpieczeństwo tatarskie w połowie XIII w. i papież Innocenty IV // Serja C. Rozprawy naukowe. Wydawnictwa Przeglądu teologicznego. Lwów 1922.
50 Włodarski B. Wołyń pod rządami RuiykowiczOw i Bolesława Jerzego Trojden.wicza // Rocznik Wołyński. Równe, 1934. T. 3. S. 135-136, 145-146.
51 Gilewicz A. Stanowisko i działalność Władysława Opolczyka na Rusi w latach 1372-1378. Lwów 1929. S 10-16.
52 Antoniewicz W. Klasztor franciszkański w Krośnie. Lwów, 1910.
130
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
неров в русских землях первой третью ХІІІ в.53 Развитие конвента Кросно он связывал с активной деятельностью польских правителей Руси Казимира ІІІ, Владислава Опольского (ок. 1326-1401), Ядвиги (1373-1399) и Владислава ІІ Ягайла (1362-1434), а также перемышльского епископа-минорита Ерика Виссена54. Отдельно историк описал архитектурный ансамбль костела Прсв. Девы Марии55.
Львиная часть в монографии о средневековом Львове56 Юзефа Скочека (1903-1966) посвящена религиозноконфессиональной ситуации города XIV-XV в. Автор провел церковно-правовой анализ споров львовских мещан с галицким архиепископом латинского обряда Бернардом (ок. 138513 90)57 и ректором прихода Прсв. Девы Марии Иоанном Русином58, отметив активное участие в этих процессах местных доминиканцев и францисканцев.
В 1937 г. появилась первая комплексная монография по истории OFM в Польше о. Камила Кантака (1881-1976)59. Целый раздел труда он посвятил миссионерской деятельности францисканцев на Руси60. Кратко описав перспективы францисканских миссий в русских землях второй половины ХІІІ ст., главное внимание историк сосредоточил на их организации в XIV-XV вв. В частности, ученый перманентное присутствие OFM на Руси связывал с правлением Юрия-Болеслава Тройденовича в 1324-1340 гг.61, впервые датировав завершение организации vicariae Russiae OFM временами правления на Руси Казимира ІІІ (1349-1370 гг.)62. Автор также коснулся вопросов возникновения и функционирования мино-
53 Ibid. S. 5.
54 Ibid. S. 5-6.
55 Ibid. S. 22-23, 26.
56 Skoczek J. Ze studjów nad średniowiecznym Lwowem // Pamiętnik histo-ryczno-prawny. Lwow, 1928. T. 4. Zeszyt 3. 113 s.
57 Ibid. S. 7-14.
58 Ibid. S. 14-54.
59 KantakK. Franciszkanie Polscy. Kraków, 1937. T. 1. 1237-1517.
60 Ibid. S. 271-295.
61 Ibid. S. 273.
62 Ibid. S. 373-374.
131
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
ритских конвентов Львова, Галича, Перемышля, Сянка, Кросна, Городка и Камянца-Подольского63. Частично ученым отображены миссии в Молдову64, подробнее проанализированы церковно-судебные процессы о миссионерском статусе OFM на Руси65. Отдельно К. Кантак изучил деятельность епи-скопов-миноритов бл. Якуба Стрепы66 и Ерика Виссена67.
Следующую главу своей книги автор посвятил деятельности Ордена в Литве, неразрывно связанной с Русью68. Так, «русские эпизоды» миссионерской деятельности миноритов в северных землях ограничены периодами правления князей Гедемина (1275–1341) и Витовта (ок. 1350–1430). В первую очередь речь идет об участии OFM, в том числе бывших миссионеров из Руси, в христианизации Литвы и организации первых местных епископств латинского обряда69. Авторские выводы подкрепленны соответствующими регестами в приложениях монографии70. Также историк впервые издал часть «Хроники Фюрштенгайна» с самым ранним упоминанием о
71
деятельности миноритов в русских землях .
Монография польского историка Церкви, не смотря на предложенный дорольно широкий обзор миссий OFM в землях Руси, Подунавья и Литвы все же написана с точки зрения клерикальной методологии и в духе политикоконфессиональной предвзятости.
После окончания Второй мировой войны Польша, как и большинство стран Центрально-Восточной Европы, вошла в состав так называемого «социалистического блока», состоявшего до 1989 г. под непосредсвенным геополитическим влиянием СССР. Этот фактор существенно влиял на развитие ис-
63 Ibid. S. 275–277.
64 Ibid. S. 279–280.
65 Ibid. S. 287–294.
66 Ibid. S. 283–287.
67 Ibid. S. 280–282.
68 Ibid. S. 296–320.
69 Ibid. S. 298–308, 310–314.
70 Ibid. S. 381, 383–386.
71 Ibid. S. 412–426.
132
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
торической науки. Польско-русские отношения эпохи Средневековья теперь изучались по новым методологическим канонам, вредившим объективному пониманию и популяризации темы. Впрочем, со времени понтификата Иоанна Павла ІІ (1978-2005) среди польских ученых церковная тематика существенно актуализировалась. На протяжении 80-х гг. ХХ -начала ХХІ в. состоялась заметная переориентация польской исторической науки на общеевропейские принципы развития.
Одна из тем пользующихся вниманием - католические миссии на Руси. Абсолютная прерогатива в этом вопросе принадлежит студиям о миссионерской деятельности доминиканцев. В тоже время, изучение работы францисканцев до сих пор оставалось на периферии научного интереса польских коллег. Косвенно со второй половины ХХ - начала ХХІ в. данный вопрос затрагивали о. Ян Кволек (1885-1958)72, Якуб Савицкий (1899-1979)73, Здислав Качмарчик (1911—1980)74, Казимир Го-ламб75, Б. Влодарский76, Жигмунд Суловский (1920—1995)77, о. Болеслав Кумор (1925—2002)78, Казимир Яшинский (1920—
72Kwolek J. Początki biskupstwa przemyskiego // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1975. T. XLIII. S. 7-25.
73 Sawicki J. Jan Biscupiec biscup chełmski (1377-1452) // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1948. T. IV. S. 103.
14Kaczmarczyk Z. Monarchia Kazimierza Wielkiego. Organizacja kościoła, sztuka i nauka. Poznań, 1946. S. 102-115, 118-126, 211-214.
15Gołąb K. Opat Obizo i jego legacje // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1959. T. X. S. 123-127, 135137.
76 Włodarski B. Polityczna rola biskupów krakowskich w XIII wieku // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1967. T. XXVII. S. 29-62; Włodarski B. Salomea Królowa Halicka (Karta z dziejów wprowadzienia zakonu klarysek do Polski) // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1957. T. V. S. 61-83.
11Sułowski Z. 1) Diecezja przemyska w średniowieczu // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1976. T. XLVI. S. 24-28; 2) Struktura organizacji diecezjalnej kościoła polskiego w wiekach średnich // Księga tysiąclecia katolicyzmu w Polsce. Lublin, 1969. T.1. Częśt 1. S. 76-80.
78Kumor B. Granice metropolii i diecezji polskich (966-1939). Lublin, 1969-1971. S. 314-351.
133
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
1997)79, Герард Лябуда (1916-2010)80, Веслав Мюллер81, Ежи Вырозумский82, Кшиштоф Стопка83, Януш Куртыка (1960-2010)84, Яцек Крохмал85 Роман Завадский86, о. Роберт Огрод-ник87, Ян Ожеховский88, о. Станислав Тылус89, Анджей Яне-
19Jasiński K. Franciszkański pochówki Piastów // Zakony franciszkańskie w Polsce. Kraków, 1983. T. 1. Franciszkanie w Polsce średniowiecznej. Cz. 2-3. S. 111-195.
80 Laduba G. Kto był fundatorem-założycielem klasztoru franciszkanów w Krakowie? // Zakony franciszkańskie w Polsce. Kraków, 1983. T. 1. Franciszkanie w Polsce średniowiecznej. Cz. 1. S. 369-381.
81Müller W. Organizacja terytorialna diecezji przemyskiej w okresie przedrozbiorowym (1315-1772) // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1976. T. XLVI. S. 30-32, 38-39.
82 Wyrozumski J. 1) Próba chrystianizacji Litwy w czasach Giedymina // Analecta Cracoviensia. Kraków, 1981. T.XIX. S. 69-90; 2) Wpływ nauki papieża Innocentego IV na rozwój myśli tolerancyjnej w Polsce // Analecta Cracoviensia. Kraków, 1995. T. XXVII. S. 669-618; 3) Początki organizacji Kościoła Katolickiego na Rusi Halicko-Włodzimierskiej // Szkice historyczne. Kraków, 1996. S. 29-38.
83Stopka K. 1) Kościoł ormaiński na Rusi w wiekach średnich // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1984. T. 62. S. 21-95; 2) Misja wewnętrzna na Litwie w czasach Mendoga a zagadnienie autorstwa «Descriptiones Terrarum» // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1987. T. 68. S. 247262.
84Kurtyka J. 1) «Senex ambulans» arcbiskup lwowski Jan Rzeszowski (1345/46-1436) // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1992. T. 77. S. 57-101; 2) Podole pomiędzy Polską i Litwą w XIV i 1. połowie XV wieku // Kamieniec Podolski. Studia z dziejów maista i regionu. Kraków, 2000. T. 1. S. 9-59; 3) Najstarsze dokumenty dla franciszkanów kamieneickich z lat 1400 i 1402 // Roczniki Historyczne. Poznań, 2001. Rocznik LXVII za rok 2001. S. 149-168.
85Krochmal J. Kościoły katolickie w Przemyślu w latach 1375-1412 // Rocznik Przemyski. Przemyśl, 1996. Historia. T.XXXII. Zeszyt 1. S.3-19.
86Zawadzki R. Fundacje i darowizny kościelne królowej Jadwigi Polsce // Analecta Cracoviensia. Kraków, 1995. T. XxVII. S. 681-682, 695.
81Ogrodnik R. Organizacja diecezji chełmskiej obrządku łacińskeigo w latach 1315-1546 // Średniowieczny Kościół Polski. Z dziejów duszpasterstwa i organizacji kościelnej. Lublin, 1999. S. 142-144.
88Orzechowski J. Okcydentalizacja Rusi Koronnej w XIV, XV, XVI w. // Państwo, naród, stany w świadomości wieków średnich. Panięci Benedykta Zientary 1929-1983. Warszawa, 1990. S. 215-243.
134
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
чек90, Ярослав Вента91, Патриция Гайсеровская92, Мариуш Бартницкий93, бр. Здислав Гогола94, Барбара Ковальская95, Бо-гуслав Красноволоский 96 , Адам Кравец 97 , Анна Побуг-Ленартович98, Збигнев Жиглевский99, Войцех Мрук100, Януш Шышка101, бр. Роланд Прейс102, и Ежи Сперка103.
89 Tylus S. Sieć parafialna łacińskiej archidiecezji halickiej w średniowieczu // Średniowieczny Kościół Polski. Z dziejów duszpasterstwa i organizacji kościelnej. Lublin, 1999. S. 151-171.
90Janeczek A. Polska ekspansja osadnicza w ziemi lwowskiej w XIV-XVI w. // Przegląd historyczny. Warszawa, 1978. T.69. Zeszyt 4. S. 597-622; Janeczek A. Polacy i rusini na wspólnym pograniczu w XIV - XV w. // Między sobą. Szkice historyczne polsko-ukraińskie. Lublin, 2000. S. 37-55.
91 Wenta J. Do Goga z Magog. Głos w sprawie autorstwa «Descriptiones terrarum» // Droga historii. Studia ofiarowane profesorowi Józefowi Szymańskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Lublin, 2001. S. 31-39.
92Gąsiorowska P. Klaryski z dynastii Piastów // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 2000. T. 94. S. 123, 126.
93Bartnicki M. Polityka zagraniczna księcia Daniela halickiego w latach 1217-1264. Lublin, 2005. S. 120-130.
94Gogola Z. Organizacja i działalność franciszkanów na ziemiach polskich w latach 1234-1939 // Franciszkanie konwentualni i klaryski w Wielkopolsce od XIII do XIX wieku. Gniezno, 2006. S. 12-15.
95Kowalska B. Bolesław Wstydliwy i św. Kinga a ruch franciszkański // Mendykanci w średniowiecznym Krakowie. Kraków, 2008. S. 97-112.
96Krasnowolski B. Kraków, Zawichost, Nowe Miasto Korczyn, Skała, Sącz: plany urbanistyczne jako źrodło do badań nad epoką Bolesława Wstydliwego, Błog. Salomei, Św. Kingi // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 2004. T. 101. S. 149-196.
91Krawiec A. Drugi rękopis Historii Tatarów autorstwa C. de Brida // Roczniki Historyczne. Poznań-Warszawa, 2008. Rocznik LXXIV. S.157-164.
98Pobóg-LenartowiczA. Książęta opolscy wobec klasztoru franciszkanów w Opolu // Kościoł i Państwo w dziejach, źrodłach i studiach nad przeszłością. Warszawa, 2008. S. 83-92.
99Zyglewski Z. Monarchia a klasztor w Polsce późnago średniowiecza. Bydgoszcz, 2009. S. 31, 41-43, 50, 73, 82, 92, 111, 113, 123, 116, 217, 222, 235, 264.
100Mruk W. Franciszkanie i Ziemia Święta w XIII wieku (do roku 1291). Kraków, 2010. S. 21-22.
101Szyszka J. Monarsze nadania dóbr ziemskich na rzecz medykantów i innych instytucji kościelnych w ziemi lwowskiej w średniowieczu // Inter aecono-miam caelestem et terrenam. Mendykanci a zagadnienia ekonomiczne. Kraków, 2011. S. 239-257.
135
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Подробнее миссионерскую деятельность OFM на Руси в ХІІІ-XV вв. изучали польские историки Церкви. В частности, францисканская миссия Иоанна де Плано Карпини и Бенедикта Поляка (ок. 1202-1280) к монголам через земли Руси изучена Болеславом Щесняком (1908-1996)104 и Ежи Стшель-чиком105. В работах Ежи Клочовского по истории католических монашеских орденов средневековой Польши также особое отдельное внимание уделено миноритам106.
Францисканской миссионерской деятельностью в Галичине интересовался Тадеуш Трайдос. Историк основательно проанализировал главные аспекты развития мендикантов в позднесредневековом Львове, в число которых естественно входили и Братья Меньшие107. Студии Т. Трайдоса касаются
102Prejs R. Za Franciszkiem. Dzieje Pierwszego Zakonu Franciszkańskiego 1209-1517. Kraków, 2011. S. 334-337.
103Sperka J. 1) Władysław Opolczyk wobec Sanoka i zieimie sanockiej (1371 - 1378) // 630 rocznica przybycia Franciszkanów do Sanoka. Materiały posesyjne. Sanok, 2008. S.29-37.; 2) Władysław książę opolski, wieluński, kujawski, dobrzyński, pan Rusi, palatyn Węgier i namestnik Polski (1326/1330 -8 lub 18 maja 1401). Kraków, 2012. S. 356-371.
104Szczęśniak B. 1) Beniot le Polonais, dit le Vratislavien, et son role dans l’union de la Ruthenie de Halicz avec Rome en 1246. Roma, 1954; 2) The Mission of Giovanni de Plano Carpini and Benedict the Pole of Vratislavia to Halicz // Journal of ecclesiastical history. Vol. 7. 1956.
105 Spotkanie dwóch światów. Stolica Apostolska a Świat Mongolski w połowie XIII wieku. Relacje powstałe w związku z misją Jana di Piano Carpini-ego do Mongolów / Pod redakcją Jerzego Strzelczyka. Poznań, 1993. S. 32-33, 68-78.
106Kłoczowski J. 1) Zakony w średniowiecznym Kościele polskim // Księga tysiąclecia katolicyzmu w Polsce. Lublin, 1969. T.1. Częśt 1. S. 90-91; 2) Zakony w diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w XIV-XVIII wieku // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1975. T. XLIII. S. 27-36; 3) Bonawentura jako generał Zakonu (1257-1274) a czesko-polska (polsko-czeska) prowincja franciszkanów // Św. Bonawentura. Życie i myśl. Niepokalanów; Warszawa, 1976. S. 442-451; 4) Bracia Mniejsi w Polsce średniowiecznej // Zakony franciszkańskie w Polsce. Kraków, 1983. T. 1. Franciszkanie w Polsce średniowiecznej. Cz. 1. S. 51-55; 5) Wspólnoty zakonne w średniowiecznej Polsce // Dzieje chrześcijaństwa Polski i Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Lublin, 2010. S. 132-134, 255-257.
101Trajdos T. 1) Dobroczyńcy mendykantów średniowiecznego Lwowa // Spoleczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów. Warszawa, 1999. T. 8.
136
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
дискуссионной проблемы появления францисканцев во Львове перед 1370 г.108, участия миноритов в организации Католической церкви на Руси времен Владислава ІІ Ягайла109 и деятельности OFM на Подолье110. Изучением участия францисканцев в польском епископате, в том числе среди диецезий латинского обряда на Руси, активно занимается Кшиштоф Прокоп111. Архитектурные особенности средневекового мино-ритского конвента в Кросно изучает Петр Лопаткевич112.
S. 219-254; 2) Kult Męnki Pańskiej w średniowiecznym Lwowie // Kościoł, kultura, społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych. Warszawa, 2000. S. 107-116; 3) Tercjarki w średniowiecznym Lwowie // Nihil superfluum esse. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Profesor Jadwidzie Krzyżaniakowej. Poznań, 2000. S. 509-520; 4) Kult maryjny w kościołach medykanckich średniowiecznego Lwowa // Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym. Warszawa, 2002. S. 415-432.
108Trajdos T. Dominikanie a franciszkanie we Lwowie do 1370 r. // Dzieje Podkarpacia. Krosno, 2001. T.V (Początki chrześcijanstwa w Małopolsce). S. 443-448.
109Trajdos T. Kościół Katolicki na ziemiach ruskich Koromóny i Litwy za panowania Władyaława II Jagiełły (1386-1434). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Lódż, 1983. T.1. S. 203-213; Trajdos T. Dominikanie i franciszkanie na ziemiach ruskich Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec władzy państwowej za panowania Władysława II Jagiłły // Klasztor w państwie średniowiecznym i nowożytnym. Wrocław-Opole-Warszawa, 2005. S. 429-445.
110Ejusdem. 1) Kościół Katolicki na Podolu (1340-1434) // Kamieniec Podolski. Studia z dziejów maista i regionu. Kraków, 2000. T.1. S. 129-157; 2) Parafie katolickie na średniowiecznem Podolu // Україна в Центрально-Східній Європі (з найдавніших часів до кінця XVIII ст.). К., 2003. Вип. 3. С. 101-116.
111Prokop K. 1) Duchowi synowie Świętego Franciszka z Asyżu w gronie biskupów historycznych ziem polskich (XIII-XX w.) // W kręgu dziejów Kościoła i rodziny franciszkańskiej. Warszawa, 1999. S. 205-209.; 2) Polscy biskupi franciszkańscy. Słownik biograficzny. Kraków, 2003. S. 96-97; 3) Arcybiskupi haliccy i lwowscy obrządku łacińskiego. Szkice biograficzne // Biblioteka «Wołania z Wołynia». Biały Dunajec; Ostróg, 2010. T. 72. S. 27.
112Łopatkiewicz P. 1) Średniowieczny kościół franciszkański w Kośnie // Biblioteka Krośnieńska. Seria zabytki. Krosno, 1993. Zeszyt 1. S. 3-28; 2) Przebiterium kościoła franciszkańskiego w Krośnie w świetle badań najnowszych // Kościół i klasztor franciszkański w Krośnie przeszłość oraz dziedzictwo kulturowe. Materiały z sesji naukowej Krosno, listopad 1997. Krosno, 1998. S. 43-62.
137
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
В 1997 и 2007 гг. на фоне празднования юбилейных дат обоснования францисканцев в Кросне и Сянке соответственно, состоялись научные конференции, по результатам которых были опубликованы сборники материалов, посвященные истории OFM в упомянутых городах113. Организаторами и активными участниками данных научных мероприятий выступали минориты. В частности, францисканские миссии на Руси в Средние века рассматривали Антоний Зверцан114, бр. Цеце-лиан Незгода (1922–2003)115 и бр. Адам Манчка116.
В новейшей польской историографии исследованием средневековой истории OFM занимается Дариуш Карчев-ский117. Две главы его монографии посвящено францисканским миссиям на Русь и Литву. Начало миссионерской деятельности миноритов во владениях Рюриковичей, прерванную монгольским вторжением 1239–1241 гг., автор закономерно датирует концом 30-х – началом 40-х гг. ХІІІ в.118 Дальнейшее развитие работы францисканских миссионеров на Руси автор связивает с деятельностью Иоанна де Плано Карпини и Бене-
113Kościół i klasztor franciszkański w Krośnie przeszłość oraz dziedzictwo kulturowe. Materiały z sesji naukowej Krosno, listopad 1997. Krosno, 1998; 630 rocznica przybycia Franciszkanów do Sanoka. Materiały posesyjne. Sanok, 2008.
114Zwiercan A. O franciszkanach w Krośnie do końca XVIII wieku. W 600-lecie kanonicznej erekcji klasztoru w Krośnie // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1979. T. 51. S. 9-53.
115Niezgoda C. Klasztor Franciszkanów w Krośnie od XIII do XV stulecia // Kościół i klasztor franciszkański w Krośnie przeszłość oraz dziedzictwo kulturowe. Materiały z sesji naukowej Krosno, listopad 1997. Krosno, 1998. S. 13–20; Niezgoda C. Krośnienski Franciszkanin – św. Jan z Dukli // Kościół i klasztor franciszkański w Krośnie przeszłość oraz dziedzictwo kulturowe. Materiały z sesji naukowej Krosno, listopad 1997. Krosno, 1998. S. 249-256.
116 Mączka A. Pierwsze płacówki misyjne Franciszkanów na Rusi Czerwonej (XIII i XIV wiek) // 630 rocznica przybycia Franciszkanów do Sanoka. Materiały posesyjne. Sanok, 2008. S. 15–23.
117 Karczewski D. Franciszkanie w monarchii Piastów i Jagiellonów w średniowieczu. Powstanie – rozwój – organizacja wewnętrzna. Kraków, 2013.
118 Ibid. S. 255.
138
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
дикта Поляка, а также западным вектором политики Романо-
119لا
вичей .
Интересным выглядит тезис Д. Карчевского о работе в западных землях Руси перед 1340 г. именно венгерских мино-ритов120. Не отбрасываем таковой возможности, хотя документ, на который вслед за В. Абрагамом ссылается автор121, касается скорее русинов-схизматиков, проживавши в Вен" : _٧22
герском королевстве .
Обоснованным выглядит мнение историка о создании викариата Руси на рубеже 60-х - 70-х гг. XIV в. Опираясь на ранние исследования коллег и сопоставление разных источников, Д. Карчевский пришел к выводу о датировке списка францисканских миссионерских центров викариата Руси около 1370 г.123 Используя архивные и изданные документы, ученый провел серьёзные исследования средневековой истории францисканских конвентов во Львове, Галиче, Перемышле, Сянке, Кросне, Городке, Каменце-Подольском
и Щебрешыне124. Отдельно в контексте деятельности русского викариата им изучена молдовская миссия OFM125.
Значительное внимание автор уделил миссионерству францисканцев из Руси в Литве126. В целом книга Д. Карчев-ского остается новейшим комплексным, но не исчерпывающим, исследованием, посвященным деятельности OFM в
119 Ibid. S. 256-262.
120 Ibid. S. 263.
121 Abraham W. Powstanie organizacji kościoła łacińskiego na Rusi. S. 193, pryzpis 2.
122 Vetera Monumenta historica Hungariam sacram Illustrantia / Ed. Augustino Theiner. Romae, 1859. T.1 (1216-1352). p. 640-641, Nr. 963. К такому мнению приводят частные консультации и анализ документа доктора исторических наук Мирослава Волощука - специалиста в проблематике русских переселенцев в Венгерском королевстве XI-XIV вв.
123 Karczewski D. Franciszkanie w monarchii Piastów i Jagiellonów w średniowieczu. S. 267-268.
124 Ibid. S. 299-326.
125 Ibid. S. 287-294.
126 Ibid. S. 327-351.
139
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
средневековой Польше, отображая при этом только некоторые аспекты миссии францисканцев на Руси, в Молдове и Литве.
На протяжении XVIII – начала ХХІ вв. средневековое францисканское миссионерство на Руси изучалось в польской историографии на фоне общей истории Католической церкви в землях Рюриковичей.
Первые труды, создание под влиянием романтизма в конце XVIII – в первой половине XIX вв., отчасти личностями духовного сана, отмечались конфессиональной предвзятостью. На рубеже ХІХ–ХХ вв. польская историическая наука перешла к использованию позитивистской методологии, а после 1918 г. в отношении восточноевропейских народов исповедовала принцип «прометеизма».
Послевоенный период характеризировался влиянием советской методологии и только со второй половины ХХ в. интерес к религиозно-церковной тематике заметно усилился. На рубеже ХХ–ХХІ вв. состоялось переосмысление старых методологических подходов и принятие принципов неопозитивизма и постмодернизма. Новые тенденции в польской историографии определили пересмотр старых клише о «русской миссии» францисканцев в ХШ-XV ст. Однако, в силу политических и религиозных убеждений разных поколений ученых, не всем работам присуща объективность, оставляя значительное поле для будущих исторических студий.
Автор: Стасюк Андрей – аспирант кафедры всемирной истории Прикарпатского национального университета им. В. Стефаныка (ул. Шевченко, д. 57, Ивано-Франковск, 76018 Украина). [email protected]
Литература и источники, использованные в статье
630 rocznica przybycia Franciszkanów do Sanoka. Materiały posesyjne. Sanok, 2008. 159 s.
Abraham W. Biskupstwa łacińskie w Mołdawii w wieku XIV i XV. Lwów, 1902. 38 s.
140
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Abraham W. Jakob Strepa arcybiskup halicki 1391-1409. Kraków, 1908.
115 s.
Abraham W. Początki arcybiskupshwa łacińskiego we Lwowie. Lwów, 1909. 63 s.
Abraham W. Polska a Chrzest Litwy // Polska i Liftwa w dziejowym stosunku. Warszawa; Lublin; Łódź; Kraków; New York, 1914. S. 3-36.
Abraham W. Powstanie organizacyi kościoła łacińskiego na Rusi. Lwów, 1904. T.1.418 s.
Abraham W. Z dziejów dawnego biskupshwa lac. w Lucku. Lwów, 1937. 9 s.
Abraham W. Zalożenie biskupshwa łacińskiego w Kamieńcu Podolskim. Kraków, 1911. 39 s.
Antoniewicz W. Klasztor franciszkański w Krośnie. Lwów, 1910. 55 s.
Archiwum 00. Franciszkanów w Krakowie (AFKrj. K^c^١w^c^،^t^i A. ItariaJyj do historii Prowicji i konwentów OO. Franciszkanów w Polsce, Liwie, Rusi. EL-1-E---66.
Bartniii M. Polityka zagraniczna księcia Daniela halickiego w latach 1217-1264. Lubhn 2005. 251 s.
Breiter E. Władysław książę Opolski pan na Wieluniu, Dobrzyniu i Kujawach, pałatyn węgierski i wielkorządca Poslki i Rusi. Zarys biorgaficzny. Lwów, 1889. 239 s.
Brocki E. Wiadomość o począkach i wzroście Arcybistarpstwa metropolitalnego lwówskiego obrządku łacińskiego // Pszczoła Polska, Lwów, 1820. T 3, nr. 9. (Wrzesień), S. 3-28.
Chodynicki 7. Histoiya stołecznego królewsbw Galicyji i Lodomeiyi miasta Lwowa od założenia jego aż do czasów teraznieyszych. Lwów, 1829. 466 s.
Czołowski A. Począki Moldawii i wyprawa Kazimierza Wielkiego r. 1359_ // Kwartalnik histoiyczny Lwów, 1890. Rocznik 4. Zeszyt 2. S. 258-288.
Czołowski A. Sprawy wołoskie w Polsce do r. 1412 // Kwartalnik histo-lyczny. Lwów, 1891. Rocznik 5. Zeszyt 2. S. 569-776.
Fijałek 7. Kościoł rzymsko-katolicki na Liwie. Uchrześcijanienie Litwy przerz Polskę i zachowanie w niej języka ludu po koniec Rzeczypospolitej // Polska i Litwa w dziejowym stosunku. Warszawa-Luuiln- Łódź-Kraków-New York, 1914. S. 37-333.
Gąsiorowska P. Klaiyski z dynastii Piastów // Nasza przeszłość. Stadia z dziejów Kościoła i kultaiy katolickiej w Polsce. Kraków, 2000. T 94. S. 119134.
GilewiczA. Stanowisko i działalność Władysława Opolczyka na Rusi w latach 1372-1378. Lwów, 1929. 35 s.
Gogola Z. Organizacja i działalność franciszkanów na ziemiach polskich w latach 1234-1939 // Franciszkanie konwentaalni i klaiyski w Wielkopolsce od XIII do XIX wieku. Gniezno, 2006. S. 9-32.
Gołąb K. Opat Obizo i jego legacje // Nasza przeszłość. Stadia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1959. T. X. S. 113-142.
141
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Janeczek A. Polacy i rusini na wspólnym pograniczu w XIV-XV w. // Mędzy sobą. Szkice historyczne polsko-ukraińskie. Lublin, 2000. S. 37-55.
Janeczek A. Polska ekspansja osadnicza w ziemi lwowskiej w XIV-XVI w // Przegląd historyczny.Wrszawa, 1978. T69. Zeszyt 4. S. 597-622.
Jasiński K. Franciszkański pochówki Piastów // Zakony franciszkańskie w Polsce. Kraków, 1983. T 1. Franciszkanie w Polsce średniowiecznej. Cz. 2-3. S. 177-195.
Kaczmarczyk X. Monarchia Kazimierza Wielkiego. Organizacja kościoła, szhika i nauka. Poznań, 1946. S. 102-115, 118-126, 21I214.ء
KantakK. Franciszkanie Polscy. Kraków, 1937. T. 1. 1237-1.517 443 s.
Karczewski ٠. Franciszkanie w monarchii Piastów i Jagiellonów w średniowieczu. Powstanie - rozwój - organizacja wewnętrzna. Kraków, 2013. 521 s.
Karwacki A. Blog. Salomea za życia i po śmierci. W siedmsetną rocznicę jej urodzin. Kraków, 1911. 217 s.
Kłoczowski j. Bonawentura jako generał Zakonu (1257-1274) a czesko-polska (polsko-czeska) prowincja franciszkanów // Sw. Bonawentura. Życie i myśl. Niepokalanów; Warszawa, 1976. S. 442451.
Kłoczowski j. Bracia Mniejsi w Polsce średniowiecznej // Zakony franciszkańskie w Polsce. Kraków, 1983. T. 1. Franciszkanie w Polsce średniowiecznej. Cz. 1. S. 13-96.
Kłoczowski j. Wspólnoty zakonne w średniowiecznej Polsce // Dzieje chrześcijaństwa Polski i Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Lublin, 2010. 512 s.
Kłoczowski j. Zakony w średniowiecznym Kościele polskim // Księga tysiąclecia katolicyzmu w Polsce. Lublin, 1969. T.1. Częśt 1. S. 89-94.
Kłoczowski j. Zakony w diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w XIV-XVIII wieki // Nasza przeszłość. Shidia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków 1975. T. XLIII. S. 27-77.
Kościół i klasztor franciszkański w Krośnie przeszłość oraz dziedzictwo katarowe. Materiały z sesji naukowej Krosno, listopad 1997. Krosno, 1998. 313 s.
Kowalska B. Bolesław Wstydliwy i św. Kinga a ruch franciszkański // Mendykanci w średniowiecznym Krakowie. Kraków, 2008. S. 97-112.
Krasnowolski B. Kraków, Zawichost, Nowe Miasto Korczyn, Skała, Sącz: plany urbanistyczne jako źrodło do badań nad epoką Bolesława Wstydliwego, Błog. Salomei, Sw. Kingi // Nasza przeszłość. Shudia z dziejów Kościoła i kulhiy katolickiej w Polsce. Kraków, 2004د. T. 101. S. 149-196.
Krawiec A. Drugi rękopis Historii Tatarów autorstwa C. de Brida // Roczniki Historyczne. Poznań-WarSzawa, 2008. Rocznik LXXIV. S.157-164.
Krochmal j. Kościoły katolickie w Przemyślu w latach 1375-1412 // Rocznik Przemyski. Przemyśl, 1996. Historia. T.XxXn Zeszyt 1. S. 3-19.
Kumor B. Granice metropolii i diecezji polskich (966-1939). Lublin, 19691971. 404 s.
Kurtyka j. «Senex ambulans» arcbiskup lwowski Jan Rzeszowski (1345/46-1436) // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolIckiej w Polsce. Kraków, 1992. T. 77. S. 57-101.
142
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Kurtyka J. Najstarsze dokumenty dla franciszkanów kamieneickich z lat 1400 i 1402 // Roczniki Historyczne. Poznań, 2001. Rocznik LXVII za rok 2001. S. 149-168.
Kurtyka J. Podole pomiędzy Polską i Litwą w XIV i 1. połowie XV wieku // Kamieniec Podolski. Studia z dziejów maista i regionu. Kraków, 2000. T.1. S. 959.
Kwolek J. Początki biskupstwa przemyskiego // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1975. T. XLIII. S. 7-25.
Laduba G. Kto był fundatorem-założycielem klasztoru franciszkanów w Krakowie? // Zakony franciszkańskie w Polsce. Kraków, 1983. T. 1. Franciszkanie w Polsce średniowiecznej. Cz. 1. S. 369-381.
Lelewel J. Dzieje Rusi i Litwy aź do unii z Polską w Lublinie 1569 zawartej. Poznań, 1844, 202 s.
Lewicki A. Sprawa unii kościelnej za Jagiełły // Kwartalnik historyczny. Lwów, 1897. Rocznik 11. Zeszyt 2. S. 310-337.
Łopatkiewicz P. Przebiterium kościoła franciszkańskiego w Krośnie w świetle badań najnowszych // Kościół i klasztor franciszkański w Krośnie przeszłość oraz dziedzictwo kulturowe. Materiały z sesji naukowej Krosno, listopad 1997. Krosno, 1998. S. 43-62.
Łopatkiewicz P. Średniowieczny kościół franciszkański w Kośnie // Biblioteka Krośnieńska. Seria zabytki. Krosno, 1993. Zeszyt 1. S. 3-28..
Mączka A. Pierwsze płacówki misyjne Franciszkanów na Rusi Czerwonej (XIII i XIV wiek) // 630 rocznica przybycia Franciszkanów do Sanoka. Materiały posesyjne. Sanok, 2008. S. 15-23.
Mruk W. Franciszkanie i Ziemia Święta w XIII wieku (do roku 1291). Kraków, 2010. 260 s.
Müller W. Organizacja terytorialna diecezji przemyskiej w okresie przedrozbiorowym (1375-1772) // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1976. T. XLVI. S. 29-52.
Naruszewicz A. Historya narodu polskiego. Lipsk, 1836-1837. T. 1-10.
Niezgoda C. Klasztor Franciszkanów w Krośnie od XIII do XV stulecia // Kościół i klasztor franciszkański w Krośnie przeszłość oraz dziedzictwo kulturowe. Materiały z sesji naukowej Krosno, listopad 1997. Krosno, 1998. S. 13-20.
Niezgoda C. Krośnienski Franciszkanin - św. Jan z Dukli // Kościół i klasztor franciszkański w Krośnie przeszłość oraz dziedzictwo kulturowe. Materiały z sesji naukowej Krosno, listopad 1997. Krosno, 1998. S. 249-256.
OgrodnikR. Organizacja diecezji chełmskiej obrządku łacińskeigo w latach 1375-1546 // Średniowieczny Kościół Polski. Z dziejów duszpasterstwa i organizacji kościelnej. Lublin, 1999. S. 139-149.
Orzechowski J. Okcydentalizacja Rusi Koronnej w XIV, XV, XVI w. // Państwo, naród, stany w świadomości wieków średnich. Panięci Benedykta Zientary 1929-1983. Warszawa, 1990. S. 215-243.
Pobóg-Lenartowicz A. Książęta opolscy wobec klasztoru franciszkanów w Opolu // Kościoł i Państwo w dziejach, źrodłach i studiach nad przeszłością. Warszawa, 2008. S. 83-92.
143
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Prejs R. Za Franciszkiem. Dzieje Pierwszego Zakonu Franciszkańskiego 1209-1517. Kraków, 2011. 396 s.
Prochaska A. rec. Abraham Wł. Powstanie organizacji Kościoła łacińskiego na Rusi. Lwów, 1904. T.1 // Kwartalnik historyczny. Lwów, 1905. Rocznik 19.
S. 291-296.
Prochaska A. W sprawie zajęcia Rusi przez Kazimierza Wielkiego // Kwartalnik historyczny. Lwów, 1892. Rocznik 6. Zeszyt 1. S. 1-33.
Prokop K. Arcybiskupi haliccy i lwowscy obrządku łacińskiego. Szkice biograficzne // Biblioteka “Wołania z Wołynia”. Biały Dunajec; Ostróg, 2010.
T. 72. 449 s.
Prokop K. Duchowi synowie Świętego Franciszka z Asyżu w gronie biskupów historycznych ziem polskich (XIII-XX w.) // W kręgu dziejów Kościoła i rodziny franciszkańskiej. Warszawa, 1999. S. 195-220.
Prokop K. Polscy biskupi franciszkańscy. Słownik biograficzny. Kraków, 2003. 173 s.
Sarna W. Dzieje Dyecezji Przemyskiej obrządku łacińskiego. Przemyśl, 1902. Cz. 1. Episkopat przemyski o.ł. 254 s.
Sawicki J. Jan Biscupiec biscup chełmski (1377-1452) // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1948. T. IV. S. 103-124.
Skoczek J. Ze studjów nad średniowiecznym Lwowem // Pamiętnik histo-ryczno-prawny. Lwow, 1928. T. 4. Zeszyt 3. 113 s.
Sperka J. Władysław książę opolski, wieluński, kujawski, dobrzyński, pan Rusi, palatyn Węgier i namestnik Polski (1326/1330 - 8 lub 18 maja 1401). Kraków, 2012. 512 s.
Sperka J. Władysław Opolczyk wobec Sanoka i zieimie sanockiej (13711378) // 630 rocznica przybycia Franciszkanów do Sanoka. Materiały posesyjne. Sanok, 2008. S. 29-37.
Spotkanie dwóch światów. Stolica Apostolska a Świat Mongolski w połowie XIII wieku. Relacje powstałe w związku z misją Jana di Piano Carpini-ego do Mongolów [The meeting of two worlds. The Apostolic See and the World Mongolian in the middle of the XIII century. Relations arising in connection with the mission of John di Piano Carpini to the Mongols]. Poznań, 1993. 333 s.
Stadnicki K. O początkach arcybiskupstwa i biskupstw katolickich obrządku łacińskiego na Rusi halickiej i Wołyniu. Lwów, 1882. 62 s.
Stopka K. Kościoł ormaiński na Rusi w wiekach średnich // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1984. T. 62. S. 27-95.
Stopka K. Misja wewnętrzna na Litwie w czasach Mendoga a zagadnienie autorstwa «Descriptiones Terrarum» // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1987. T. 68. S. 247-262.
Sułowski Z. Diecezja przemyska w średniowieczu // Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1976. T. XLVI. S. 11-28.
144
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Sułowski Z. Struktura organizacji diecezjalnej kościoła polskiego w wiekach średnich // Księga tysiąclecia katolicyzmu w Polsce. Lublin, 1969. T.1. Częśt 1. S. 76-80.
Szczęśniak B. Beniot le Polonais, dit le Vratislavien, et son role dans l’union de la Ruthenie de Halicz avec Rome en 1246. Roma, 1954. 50 p.
Szczęśniak B. The Mission of Giovanni de Plano Carpini and Benedict the Pole of Vratislavia to Halicz // Journal of ecclesiastical history. Vol. 7. 1956.
20 р.
Szyszka J. Monarsze nadania dóbr ziemskich na rzecz medykantów і innych instytucji kościelnych w ziemi lwowskiej w średniowieczu // Inter aeconomiam caelestem et terrenam. Mendykanci a zagadnienia ekonomiczne. Kraków, 2011. S. 239-257.
Trajdos T. Dobroczyńcy mendykantów średniowiecznego Lwowa [Benefactor mendicans of medieval Lviv] // Spoleczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów. Warszawa, 1999. T.8. S. 219-254.
Trajdos T. Dominikanie a franciszkanie we Lwowie do 1370 r. // Dzieje Podkarpacia. Krosno, 2001. T.V (Początki chrześcijanstwa w Małopolsce). S. 423-448.
Trajdos T. Dominikanie i franciszkanie na ziemiach ruskich Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec władzy państwowej za panowania Władysława II Jagiełły // Klasztor w państwie średniowiecznym i nowożytnym. Wrocław; Opole; Warszawa, 2005. S. 429-445.
Trajdos T. Kościół Katolicki na Podolu (1340-1434) // Kamieniec Podolski. Studia z dziejów maista i regionu. Kraków, 2000. T.1. S. 129-157.
Trajdos T. Kościół Katolicki na ziemiach ruskich Koromóny i Litwy za panowania Władysława II Jagiełły (1386-1434). Wrocław; Warszawa; Kraków; Gdańsk; Łódż, 1983. T.1. 329 s.
Trajdos T. Kult maryjny w kościołach medykanckich średniowiecznego Lwowa // Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym. Warszawa, 2002. S. 415-432.
Trajdos T. Kult Męnki Pańskiej w średniowiecznym Lwowie // Kościoł, kultura, społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych. Warszawa, 2000. S. 107-116.
Trajdos T. Parafie katolickie na średniowiecznem Podolu // Україна в Центрально-Східній Європі (з найдавніших часів до кінця XVIII ст.). К., 2003. Вип.3. С. 101-116.
Trajdos T. Tercjarki w średniowiecznym Lwowie // Nihil superfluum esse. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Profesor Jadwidzie Krzyżaniakowej. Poznań, 2000. S. 509-520.
Tylus S. Sieć parafialna łacińskiej archidiecezji halickiej w średniowieczu // Średniowieczny Kościół Polski. Z dziejów duszpasterstwa i organizacji kościelnej. Lublin, 1999. S. 151-171.
Umiński J. Niebezpieczeństwo tatarskie w połowie XIII w. i papież Innocenty IV // Serja C. Rozprawy naukowe / Wydawnictwa «Przeglądu teologicznego». Lwów, 1922. 152 s.
145
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Vetera Monumenta historica Hungarian! sacram Illustrantia / Ed. A. Theener. Romae, 1859. Tl (1216-1352). 837 p.
Vitae Episcoporum Premisliensium rihis latini, tam que in manuscript, anno 1744 continnentur, additis super hisce notitiis ex aliis rerum polonicarum scriptoribus, quam abhinc usque ad praesentia tempora succedentium. Adnexae etiam sunt observationes super origine episcopahim latinorum in Russia, et ampli-hidine limitibusque modernarum diocesium ritas latini in Galicia. / Ed. F. Zachar-yasewicz. Viennae, 1844. 199 p.
Wenta j. Do Goga z Magog. Głos w sprawie autorstwa «Descriptiones terrarum» // Droga historii. Stadia ofiarowane profesorowi Józefowi Szymańskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Lublin, 2001. S. 31-39.
Włodarski B. Polityczna rola biskupów krakowskich w XIII wieku // Nasza przeszłość. Stadia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, 1967״. T. XXVII. S. 29-62ب ״
Włodarski B. Salomea Królowa Halicka (Karta z dziejów wprowadzienia zakonu klaiysek do Polski) // Nasza przeszłość. Stadia z dziejów Kościoła i kul-taiy katolickiej w Polsce. Kraków, 957ا. T. V S. 61-83.
Włodarski B. Wołyń pod rządami RuiykowiczOw i Bolesława Jerzego Tro-jdenowicza // Rocznik Wołyński. Równe, 1934. T. 3. S. 105-146.
Wyrozumski 1. Początai organizacji Kościoła Katolickiego na Rusi Halicko-Włodzimierskiej // Szkice histoiyczne. Kraków, 1996. S. 29-38.
Wyrozumski 1. Próba chrystianizacji Litwy w czasach Giedymina // Analecta Crac^viensia. Kraków, 1987. T.XIX. S. 69-90.
Wyrozumski 1. Wpływ nauki papieża Innocentego IV na rozwój myśli tolerancyjnej w Polsce // Analecta Cracoviensia. Kraków, 1995. T XXVII. S. 669678.
Zacharyasiewicz F. Historia metropolitalnej kapitały lwowskiej obrz. lać. // Przyjaciel Chrześcijańskiej Prawdy. Lwów, 1838-1839. R. VI-VII.
Zacharyasiewicz F. Począki katedralnego kościoła obrządku łacińskiego we Lwowie // Biblioteka Ossolińskich, Lwów, 1829. Zeszyt IV. S. 78-90.
Zawadzki R. Fundacje i darowizny kościelne królowej Jadwigi Polsce // Analecta Cracoviensia. Kraków, 1995. T.XxVlI. S. 679-700.
Zwiercan 1. O franciszkanach w Krośnie do końca XVIII wieki. W 600-lecie kanonicznej erekcji klasztoru w Krośnie // Nasza przeszłość. Stadia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. Kraków, S. 9-53.
Zyglewski Z. Monarchia a klasztor w Polsce późnego średniowiecza. Bydgoszcz, 2009. 369 s.
Information about the article
Author: Andriy Stasiuk - Mgr graduate student of the department of world history in Precarpathian National University named V.Stefanyk (57, T. Shevchenko Str., Ivano-Frankivsk, Ukraine 76018). aveandriy [email protected]
Title: The Franciscan mission in Rus XIII-XVth in of Polish historiography.
146
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Summary: This article is a comprehensive research of Polish historians, wich devoted the problem of Franciscan missions in XIII-XV centuries. In research highlighted the main periods and directions of study by Polish historians the missionary activity of the Order of Friars Minor (hereinafter OFM) in Rus lands. On basis of the analyzed works of Polish scientists the author can trace the dynamics of relevance and scientific processing of chosen themes during the period of end XVIII – early XXI century.
Keywords: Franciscan mission, Rus, Polish historians, Catholicism, Galician Archdiocese of Latin-rite.
References (transliteration)
630 rocznica przybycia Franciszkanów do Sanoka. posesyjne
[630 anniversaiy of arrival of Franciscans to Sanok]. Sanok, 2008. 159 p. (In Polish).
Abrahaam W. Biskupstwa lacihskie w Mołdawii w w^ie^u XIV i XV [Latin bishopric in Moldova in XIV-XV century]. Lvov, 1902. 38 p. (In Polish).
AbrabamW. Jakob Sfrepa arcybiskup halicki 1391-1409 Lacob Strepa Archbishop of Galicia 1391-1409]. KrIkOw, 1908. 115 p. (In Polish).
Abraham W. Początki arcybiskupstwa łacińskiego we Lwowie [Beginnings of Latin Archbishopric in Lviv]. Lvov, 1909. 63 p. (In Polish).
Abraham W. Polska a Chrzest Litwy [Poland and Christening of Lithuania] in Polska i Litwa w dziejowym stosunku [Poland and Lithuania in historical comparison]. Warsaw; Lublin; Lodz; KrakOw; New York, 1914, pp. 336־. (In Polish).
AbrahaamW. Powstanie organizacyi koSciola lacihskiego na Rusi ايج<ء١ nings and organization of Latin Church on Rus]. Lvov, 1904. Vol.1. 418 p. (In Polish).
Abraham W. Z dziejów dawnego biskupstwa lac. w Łucku [From histoiy of old Latin bishopric in Lutsk]. Lvov, 1937. 9 p. (In Polish).
^ratham W. ZaloZnie biskupstwa lacihskiego w Kamiehcu Podolskim [Foundation of Latin bishopric in Kamianets Podolskii]. KrakOw, 1911. 39 p. (In Polish).
Antoniewicz W. Klasztor franciszkański w KroSnie [Franciscan monastery in Krosno]. Lvov, 1910. 55 p. (In Polish).
Archiwum 00. Franciszkanów w Krakowie (AFKr). Karwackf A . Materiały do historii Prowicji i ko^w^entów; 00. Franciszkanów w Polsce, Litwie, Rusi \Ma؛--terials of history of Franciscans Province and convents in Poland, Lithuania, Rus]. E-I-1-E-I-60. (In Polish).
EatóckL Ml. Polityka zagraniczna ksiycia Daniela halickiego w l^c^־^c^،^h 1217-1264 [Foreign policy of Prince Danylo of Halich in 1217-1264]. Lublin, 2005. 251 p. (In Polish).
Brcdter E. Wladyslaw książę Opolski pan na Wieluniu, Dobrzyniu i K^L^jc^-wach, palatyn wgierski i wielkorządca Poslki i Rusi. Zarys biograficzny ?rmce Ladislaus of Opole, Lord of Wiluna, Dobzhynia and Kuiawy, Palatine of Hungary
147
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
and great ruler of Poland and Rus. Biographical sketch]. Lvov, 1889. 239 p. (In Polish).
Brocki E. Wiadomość o początkach i wzroście Arcybiskupstwa metropolitalnego lwówskiego obrządki łacińskiego [Knowledge of die beginnings and growti of Lviv Archdiocese mettopolitan of Latin Rite], in Pszczoła Polska, Lwów, 1820. Vol. 3, pt. 9. (Wrzesień), pp. 3-28. (In Polish);
ChodyjidI. Historya stołecznego krOlewstw c^al:^،^^qi i Lodomeryi miasta Lwowa od založenia Jego aż do czasOw teraznieyszych P؛؟t.oT١j of the capital kingdoms of Galicia and Lodomeria, the city of Lviv from its founding to currency time]. Lvov, 1829. 466 p. (In Polish).
Czołowski A. Począki Moldawii i wyprawa Kazimierza Wielkiego r. 1359 [Beginnings of Moldova and die expedition of Casimir die Great in 1359], in Kwartalnik historyczny. Lwov, 1890 Vol. 4, pt. 2, pp. 258--88. (In Polish)
Czołowski A. Sprawy wołoskie w Polsce do r. 1412 [Wallachian Affairs in Poland before 1412]. Kwartalnik historyczny. 1891. Vol. 5, pt. 2, pp. 569--22. (In Polish).
Fijalek j. Kościoł rzymsko-katolicki na Litwie. Uchrześcijanienie Litwy przerz Polskę i zachowanie w niej języka ludu po koniec Rzeczypospolitej [Ro-maa Catholic Chureh ta Lithuania], ta Polska i Litoa w dziejowymi stosunku. Warszawa; Lublin; lodz; Krakow; New York, 1914, pp. 37-333. (In Polish).
Gąsiorowska P. Klaiyski z dynastii Piastów [Clares of Piast dynasty]. Nasza przeszło؛¿. Studia z dziejOw KoSciola i kultury katolickiej w Polsce. 2000, vol . 94, pp. 119-134. (In Polish).
Ghewlcz A . Stanowisko i działalno؛¿ gospodarcza Wladyslawa Opolczyka na Rusi w latach 1372-1378 [The position and economic activities of Ladislaus Opole in Rus in 1372-1378]. Lvov, 1929. 35 p. (In Polish).
Gogola Z. Organizacja i działalność franciszkanów na ziemiach polskich w latach 1234-1939 [Organization and activities of Franciscans on Polish lands in 1234-1939١, n Franciszkanie konwentualni i klaryski w Wielkopolsce odXIII do XIXwieku, Gniezno, 2006, pp. 9-32. (In Pohsh).
Gołąb K Opat Obizo i jego legacje [Obizo abbot and his legation]. Nasza przeszło؛¿. Studia z dziejOw Kościoła i kitry katolickiej w Po!sce. 1959, vol. 10, pp. 113-142. (In Polish).
Janeczek A. Polacy i rusini na wspólnym pograniczu w XIV-XV w. [Poles and Rusyns on he border areas in XIV-XV cenhny], in Między sobą. Szkice histo-rycznepolsko-ukraińskie. Lublin, 2000, pp. 37-55. (In Polish).
Janeczek A. Polska ekspansja osadnicza w ziemi lwowskiej w XIV-XVI w. [Polish settlement expansion in Lviv land in XIV-XIV]. Przegląd historyczny. 1978, TOl. 69, pt. 4, pp. 59.7622. (In Polish).
Jasiński K. Franciszkański pochówki Piastów [Franciscan burials of Piast], in Zakony franciszkańskie w Polsce. Kraków, 1983. Vol. 1, pt. 2-3, pp. 177-195. (In Polish).
Kaczmarczyk Z. Monarchia Kazimierza WieHiego. Organizacja kościoła, sztuka i nauka [Monarchy of Casimir the Great. Organization of church, art and science]. Poznan, 1946. 328 p. (In Polish).
148
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Kantak K. Franciszkanie Polscy [Polish Franciscans]. Kraków, 1937. Vol. 1. 1237–1517. 443 p.
Karczewski D. Franciszkanie w monarchii Piastów i Jagiellonów w średniowieczu. Powstanie — rozwój — organizacja wewnętrzna [Franciscans in Piast and Jagiellonian monarchy in middle ages. Еmergence, development and internai organization]. Kraków, 2013. 521 p. (In Polish).
Karwacki A. Błog. Salomea za życia i po śmierci. W siedmsetną rocznicę jej urodzin [B. Salome during life and after death. In 700 anniversary of her birth]. Kraków, 1911. 217 p. (In Polish).
Kłoczowski J. Bonawentura jako generał Zakonu (1257–1274) a czesko-polska (polsko-czeska) prowincja franciszkanów [Bonaventure as Master of the Order (1257–1274) and the Czech-Poland (Polish-Czech) Franciscan province], in Sw. Bonawentura. Życie i myśl. Niepokalanow; Warsaw, 1976, pp. 442–451. (In Polish).
Kłoczowski J. Bracia Mniejsi w Polsce średniowiecznej [Friars Minor in medieval Poland], in Zakony franciszkańskie w Polsce. Kraków, 1983. Vol. 1, pt. 1, pp. 13–96. (In Polish).
Kłoczowski J. Wspólnoty zakonne w średniowiecznej Polsce [Monastic community in medieval Poland], in Dzieje chrześcijaństwa Polski i Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Lublin, 2010. 512 p. (In Polish).
Kłoczowski J. Zakony w średniowiecznym Kościele polskim [Orders in medieval Polish Church], in Księga tysiąclecia katolicyzmu w Polsce. Lublin, 1969. Vol.1, pt 1, pp. 89–94. (In Polish).
Kłoczowski J. Zakony w diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w XIV— XVIII wieku [Orders in Przemysl diocese of Latin rite in XIV–XVIII centuries]. Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. 1975, vol. 43, pp. 27–72. (In Polish).
Kościół i klasztor franciszkański w Krośnie przeszłość oraz dziedzictwo kulturowe [Church and Franciscan monastery in Krosno the past and cultural heritage]. Materiały z sesji naukowej Krosno, listopad 1997. Krosno, 1998. 313 p. (In Polish).
Kowalska B. Bolesław Wstydliwy i św. Kinga a ruch franciszkański [Boleslaw the Chaste and St. King and Franciscan movement], in Mendykanci w średniowiecznym Krakowie. Kraków, 2008, pp. 97–112. (In Polish).
Krasnowolski B. Kraków, Zawichost, Nowe Miasto Korczyn, Skała, Sącz: plany urbanistyczne jako źrodło do badań nad epoką Bolesława Wstydliwego, Błog. Salomei, Św. Kingi [Krakow, Zawichost, Nowy Korczyn, Skała, Sącz: urban plans as a source to research of era of Boleslaw the Chaste, b. Salome St. Kinga]. Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. 2004, vol. 101, pp. 149–196. (In Polish).
Krawiec A. Drugi rękopis Historii Tatarów autorstwa C. de Brida [Second manuscript of Tartars History of authorship of C. de Brida]. Roczniki Historyczne. 2008, vol. 74, pp.157–164. (In Polish).
149
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Krochmal J. Kościoły katolickie w Przemyślu w latach 1375-1412 [Catholic churches in Przemyśl in 1375-1412]. Rocznik Przemyski. 1996, vol. 32, pt. 1, pp. 3-19. (In Polish).
Kumor B. Granice metropolii i diecezji polskich (966-1939) [Boundaries of Archdioceses and Polish Dioceses (966-1939)]. Lublin, 1969-1971. 404 p. (In Polish).
Kurtyka J. "Senex ambulans" arcbiskup lwowski Jan Rzeszowski (1345/46-1436) ["Senex ambulans," Archbishop of Lviv Jan Rzeszów (1345/46-1436)]. Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. 1992, vol. 77, pp. 57-101. (In Polish).
Kurtyka J. Najstarsze dokumenty dla franciszkanów kamieneickich z lat 1400 i 1402 [The oldest documents for Franciscans kamienieckich of the years 1400 and 1402]. Roczniki Historyczne. 2001, vol. 67, pp. 149-168. (In Polish).
Kurtyka J. Podole pomiędzy Polską i Litwą w XIV i 1. połowie XV wieku [Podole between the Polish and Lithuania in XIV century and the first half of XV century]. Kamieniec Podolski. Studia z dziejów maista i regionu. 2000, vol. 1, pp. 9-59. (In Polish).
Kwolek J. Początki biskupstwa przemyskiego [Beginnings of Przemysl Bishopric]. Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. 1975, vol. 43, pp. 7-25. (In Polish).
Laduba G. Kto był fundatorem-założycielem klasztoru franciszkanów w Krakowie? [Who was the founder of the Franciscan monastery in Krakow?]. Zakony franciszkańskie w Polsce. 1983, vol. 1, pt. 1, pp. 369-381. (In Polish).
Lelewel J. Dzieje Rusi i Litwy aź do unii z Polską w Lublinie 1569 zawartej [History of Rus and Lithuania before the union with Polish in Lublin in 1569 concluded]. Poznan, 1844. 202 p. (In Polish).
Lewicki A. Sprawa unii kościelnej za Jagiełły [Case of ecclesiastical union under Jagiello]. Kwartalnik historyczny. 1897, vol. 11, pt. 2, pp. 310-337. (In Polish).
Łopatkiewicz P. Przebiterium kościoła franciszkańskiego w Krośnie w świetle badań najnowszych [Franciscan church presbytery in Krosno, according of the survey latest], in Kościół i klasztor franciszkański w Krośnie przeszłość oraz dziedzictwo kulturowe. Materiały z sesji naukowej Krosno, listopad 1997. Krosno [The church and the Franciscan monastery in Krosno past and cultural heritage. Proceedings of the scientific session Krosno, November 1997. Krosno], Krosno, 1998, pp. 43-62. (In Polish).
Łopatkiewicz P. Średniowieczny kościół franciszkański w Kośnie [Medieval Franciscan church in Krosno/ Biblioteka Krośnieńska. Seria zabytki. 1993, vol. 1, pp. 3-28. (In Polish).
Mączka A. Pierwsze płacówki misyjne Franciszkanów na Rusi Czerwonej (XIII i XIV wiek) [First mission of Franciscans in Red Ruthenia (XIII and XIV century)], in 630 rocznica przybycia Franciszkanów do Sanoka. Materiały pos-esyjne. Sanok, 2008, pp. 15-23. (In Polish).
150
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Mruk W. Franciszkanie i Ziemia Święta w XIII wieku (do roku 1291) [Franciscans and Holy Land in XIII century (until 1291)]. Kraków, 2010. 260 p. (In Polish).
Müller W. Organizacja terytorialna diecezji przemyskiej w okresie przedrozbiorowym (1375-1772) [Territorial Organization of Przemyśl Diocese in prepartition period (1375-1772)]. Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. 1976, vol. 46, pp. 29-52. (In Polish).
Naruszewicz A. Historya narodu polskiego [History of Polish nation]. Lipsk, 1836-1837. Vol. 1-10. (In Polish).
Niezgoda C. Klasztor Franciszkanów w Krośnie od XHI do XV stulecia [Franciscan Monastery in Krosno from XIII to XV century], in Kościół i klasztor franciszkański w Krośnie przeszłość oraz dziedzictwo kulturowe. Materiały z sesji naukowej Krosno, listopad 1997 [The church and the Franciscan monastery in Krosno past and cultural heritage. Proceedings of the scientific session Krosno November 1997]. Krosno, 1998, pp. 13-20. (In Polish).
Niezgoda C. Krośnienski Franciszkanin - św. Jan z Dukli [Franciscan of Krosno - St. John of Dukla], in Kościół i klasztor franciszkański w Krośnie przeszłość oraz dziedzictwo kulturowe. Materiały z sesji naukowej Krosno, listopad 1997 [The church and the Franciscan monastery in Krosno past and cultural heritage. Proceedings of the scientific session Krosno November 1997]. Krosno, 1998, pp. 249-256. (In Polish).
Ogrodnik R. Organizacja diecezji chełmskiej obrządku łacińskeigo w latach 1375-1546 [Organization of Latin rite diocese of Chelm in 1375-1546], in Średniowieczny Kościół Polski. Z dziejów duszpasterstwa i organizacji kościelnej. Lublin, 1999, pp. 139-149. (In Polish).
Orzechowski J. Okcydentalizacja Rusi Koronnej w XIV, XV, XVI w. [Westernization of Rus by Crown in XIV, XV, and XVI century], in Państwo, naród, stany w świadomości wieków średnich. Panięci Benedykta Zientary 1929֊ 1983. Warsaw, 1990, pp. 215-243. (In Polish).
Pobóg-Lenartowicz A. Książęta opolscy wobec klasztoru franciszkanów w Opolu [Opole Princes concerning against Franciscan monastery in Opole], in Kościoł i Państwo w dziejach, źrodłach i studiach nad przeszłością. Warsaw, 2008, pp. 83-92. (In Polish).
Prejs R. Za Franciszkiem. Dzieje Pierwszego Zakonu Franciszkańskiego 1209֊1517 [Behind Francis. History of Franciscan First Order 1209-1517]. Krakow, 2011. 396 p. (In Polish).
Prochaska A. rec. Abraham Wł. Powstanie organizacji Kościoła łacińskiego na Rusi. Lwów, 1904. T.1 [rec. Abraham W. Emergence and organization of Latin Church in Rus. Lviv, 1904. Vol.1]. Kwartalnik historyczny. 1905, vol. 19, pp. 291-296. (In Polish).
Prochaska A. W sprawie zajęcia Rusi przez Kazimierza Wielkiego [In case of seizure by Casimir the Great]. Kwartalnik historyczny. 1892, vol. 6, pt 1, pp. 133. (In Polish).
151
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Prokop K. Arcybiskupi haliccy i lwowscy obrządku łacińskiego. Szkice biograficzne [Archbishop of Halicz and Lviv of Latin rite. Biographical sketches]. Bialy Dunajec; Ostrog, 2010. 449 p. (In Polish).
Prokop K. Duchowi synowie Świętego Franciszka z Asyżu w gronie biskupów historycznych ziem polskich (XIII-XX w.) [Spiritual sons of St. Francis from Assisi among the bishops historic of Polish lands (XIII-XX century)], in W kręgu dziejów Kościoła i rodziny franciszkańskiej. Warsaw, 1999, pp. 195-220. (In Polish).
Prokop K. Polscy biskupi franciszkańscy. Słownik biograficzny [Polish Franciscan bishops. Biographical dictionary]. Krakow, 2003. 173 p. (In Polish).
Sarna W. Dzieje Dyecezji Przemyskiej obrządku łacińskiego [History of Latin-rite diocese of Przemysl]. Przemysl, 1902. Vol. 1. 254 p. (In Polish).
Sawicki J. Jan Biscupiec biscup chełmski (1377-1452) [Jan Biskupiec bishop of Chelm (1377-1452)]. Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. 1948, vol. 4, pp. 103-124. (In Polish).
Skoczek J. Ze studjów nad średniowiecznym Lwowem [From research of medieval Lviv]. Pamiętnik historyczno-prawny. 1928, vol., pt. 4, issue 3. 113 p. (In Polish).
Sperka J. Władysław książę opolski, wieluński, kujawski, dobrzyński, pan Rusi, palatyn Węgier i namestnik Polski (1326/1330 — 8 lub 18 maja 1401) [Prince Ladislaus of Opole, Wielun, Kujawy, Dobrzyn, Lord of Rus', Palatine of Hungary and governor of Poland (1326/1330 - 8 or 18 May 1401)]. Krakow, 2012. 512 p. (In Polish).
Sperka J. Władysław Opolczyk wobec Sanoka i zieimie sanockiej (13711378) [Ladislaus of Opole concerning Sanok and Sanok land (1371-1378)], in 630 rocznica przybycia Franciszkanów do Sanoka. Materiały posesyjne [630 anniversary of the arrival of the Franciscan Sanok. Materials Residential fences.]. Sanok, 2008, pp. 29-37. (In Polish).
Spotkanie dwóch światów. Stolica Apostolska a Świat Mongolski w połowie XIII wieku. Relacje powstałe w związku z misją Jana di Piano Carpiniego do Mongolów [Meeting of two worlds. Apostolic Capital and Mongolian World in middle of XIII century. Reports, written in connection with mission of John Carpini to Mongols]. Poznan, 1993. 333 p. (In Polish).
Stadnicki K. O początkach arcybiskupstwa i biskupstw katolickich obrządku łacińskiego na Rusi halickiej i Wołyniu [About the beginnings of Archbishopric and dioceses of Latin Rite Catholic in Galicia and Volyn region]. Lvov, 1882. 62 p. (In Polish).
Stopka K. Kościoł ormaiński na Rusi w wiekach średnich [Armenian church in Rus in middle ages]. Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. 1984, vol. 62, pp. 27-95. (In Polish).
Stopka K. Misja wewnętrzna na Litwie w czasach Mendoga a zagadnienie autorstwa “Descriptiones Terrarum” [Internal mission in Lithuania during Mindaugas times and the question of authorship of "Descriptiones Terrarum"]. Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. 1987, vol. 68, pp. 247-262. (In Polish).
152
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Sułowski Z. Diecezja przemyska w średniowieczu [Przemyśl Diocese in middle ages]. Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. 1976, vol. 46, pp. 11-28. (In Polish).
Sułowski Z. Struktura organizacji diecezjalnej kościoła polskiego w wiekach średnich [Structure of organization the diocesan Polish church in middle ages], in Księga tysiąclecia katolicyzmu w Polsce. Lublin, 1969. Vol.1, pt. 1, pp. 76-80. (In Polish).
Szcześniak B. Beniot le Polonais, dit le Vratislavien, et son role dans l’union de la Ruthenie de Halicz avec Rome en 1246. [Benedict of Poland named Vratislavia, and his role in Galicia union with Rome in 1246]. Rome, 1954. 50 p. (In French).
Szyszka J. Monarsze nadania dóbr ziemskich na rzecz medykantów i innych instytucji kościelnych w ziemi lwowskiej w średniowieczu [Monarch bestowing of landed estates for benefit of medications and other church institutions in Lviv land in Middle Ages], in Inter aeconomiam caelestem et terrenam. Mendykanci a zagadnienia ekonomiczne. Kraków, 2011, pp. 239-257. (In Polish).
Trajdos T. Dobroczyńcy mendykantów średniowiecznego Lwowa [Benefactor mendicans of medieval Lviv], in Spoleczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów. Warsaw, 1999. Vol.8, pp. 219-254. (In Polish).
Trajdos T. Dominikanie a franciszkanie we Lwowie do 1370 r. [Dominicans and Franciscans in Lviv in 1370]. Dzieje Podkarpacia. 2001, vol., pp. 423-448. (In Polish).
Trajdos T. Dominikanie i franciszkanie na ziemiach ruskich Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego wobec władzy państwowej za panowania Władysława II Jagiełły [Dominicans and Franciscans on Ruthenian lands of Polish Crown and Grand Duchy of Lithuania against state power during the reign of Vladislav II Jagiello], in Klasztor w państwie średniowiecznym i nowożytnym. Wroclaw; Opole; Warsaw, 2005, pp. 429-445. (In Polish).
Trajdos T. Kościół Katolicki na Podolu (1340-1434) [Catholic Church in Podolia (1340-1434)], in Kamieniec Podolski. Studia z dziejów maista i regionu. Kraków, 2000. Vol.1, pp. 129-157. (In Polish).
Trajdos T. Kościół Katolicki na ziemiach ruskich Koromóny i Litwy za panowania Władysława II Jagiełły (1386-1434) [Catholic Church on Ruthenian lands of the Crown and Lithuania during the reign of Vladislav II Jagiello (1386-1434) The Catholic Church in the Ruthenian lands of the Crown and Lithuania during the reign of Vladislav II Jagiello (1386-1434)]. Wroclaw; Warsaw; Kraków; Gdańsk; Łódż, 1983. Vol.1. 329 p. (In Polish).
Trajdos T. Kult maryjny w kościołach medykanckich średniowiecznego Lwowa [Marian cult in mendicants churches of medieval Lviv], in Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym . Warsaw, 2002, pp. 415-432. (In Polish).
Trajdos T. Kult Męnki Pańskiej w średniowiecznym Lwowie [Cult of Passion of Christ in medieval Lviv], in Kościoł, kultura, społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych. Warsaw, 2000, pp. 107-116. (In Polish).
153
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Trajdos T. Parafie katolickie na średniowiecznem Podolu [Catholic parishes in medieval Podolia/. Ukrai'na v Central'no-Shidnij Jevropi (z najdavnishyh cha-siv do kincja XVIII st.). 2003, vol. 3, pp. 101-116. (In Polish; in Ukrainian).
Trajdos T. Tercjarki w średniowiecznym Lwowie [Third order women in medieval Lviv], in Nihil superfluum esse. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Profesor Jadwidzie Krzyżaniakowej. Poznan, 2000, pp. 509-520. (In Polish).
Tylus S. Sieć parafialna łacińskiej archidiecezji halickiej w średniowieczu [Network of Latin parish of Archdiocese in Halicz in middle ages], in Średniowieczny Kościół Polski. Z dziejów duszpasterstwa i organizacji kościelnej. Lublin, 1999, pp. 151-171. (In Polish).
Umiński J. Niebezpieczeństwo tatarskie w połowie XIII w. i papież Innocenty IV [Tartar Danger in the middle of XIII century and Pope Innocent IV]. Lvov, 1922, 152 p. (In Polish).
Wenta J. Do Goga z Magog. Głos w sprawie autorstwa ״Descriptiones terrarum” [To Gog from Magog. The voice by authorship of "Descriptiones terrarum"], in Droga historii. Studia ofiarowane profesorowi Józefowi Szymańskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Lublin, 2001, pp. 31-39. (In Polish).
Włodarski B. Polityczna rola biskupów krakowskich w XIII wieku [Political role of Krakow bishops in XIII century]. Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. 1967, vol. 27, pp. 29-62. (In Polish).
Włodarski B. Salomea Królowa Halicka (Karta z dziejów wprowadzienia zakonu klarysek do Polski) [Salome is the Queen of Halicz (Charter of history about introduction the Order of Poor Clares to Poland)]. Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. 1957, vol. 5, pp. 61-83. (In Polish).
Włodarski B. Wołyń pod rządami Rurykowiczów i Bolesława Jerzego Tro-jdenowicza [Volhynia under the rule of Ruriks and Boleslaw George Tro-jdenowicz]. Rocznik Wołyński. 1934, vol. 3 pp. 105-146. (In Polish).
Wyrozumski J. Początki organizacji Kościoła Katolickiego na Rusi Halicko-Włodzimierskiej [Beginnings of organization of Catholic Church in Ga-licia-Vladimir Rus], in Szkice historyczne. Kraków, 1996, pp. 29-38. (In Polish).
Wyrozumski J. Próba chrystianizacji Litwy w czasach Giedymina [Attempting of Christianity of Lithuania during Gediminas times]. Analecta Cracoviensia. 1987, vol. 19, pp. 69-90. (In Polish).
Wyrozumski J. Wpływ nauki papieża Innocentego IV na rozwój myśli tolerancyjnej w Polsce [Impact of science Pope Innocent IV on the development of thought tolerant in Poland]. Analecta Cracoviensia. 1995, vol. 27. pp. 669-678. (In Polish).
Zacharyasiewicz F. Historia metropolitalnej kapituły lwowskiej obrz. lać. [History of Lviv Metropolitan Chapter of latin rite]. Przyjaciel Chrześcijańskiej Prawdy. Lwów, 1838. Vol. 6, pt. 3, pp,. 128-139. (In Polish).
154
ROSSICA ANTIQUA. 2014 (2)
Zacharyasiewicz F. Początki katedralnego kościoła obrządku łacińskiego we Lwowie [Beginnins of cathedral church of latin rite in Lviv], in Biblioteka Ossolińskich. Lwów, 1829. Vol. 4, pp. 78–90. (In Polish).
Zawadzki R. Fundacje i darowizny kościelne królowej Jadwigi Polsce [Foundations and church donations of Queen Jadwiga in Poland]. Analecta Cracoviensia. 1995, vol. 27. pp. 679–700. (In Polish).
Zwiercan A. O franciszkanach w Krośnie do końca XVIII wieku. W 600– lecie kanonicznej erekcji klasztoru w Krośnie [About Franciscans in Krosno to the end of XVIII century. The 600th anniversary of canonical erection of monastery in Krosno]. Nasza przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce. 1979, vol.51, pp. 9–53. (In Polish).
Zyglewski Z. Monarchia a klasztor w Polsce późnego średniowiecza [Monarchy and monasteries in Poland in late middle ages]. Bydgoszcz, 2009. 369 p. (In Polish).
155
