Научная статья на тему 'ФИЗИКА ФАНИГА ДОИР ЭЛЕКТРОН ТАЪЛИМИЙ РЕСУРСЛАР ЯРАТИШНИНГ ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДАГИ АҲАМИЯТИ'

ФИЗИКА ФАНИГА ДОИР ЭЛЕКТРОН ТАЪЛИМИЙ РЕСУРСЛАР ЯРАТИШНИНГ ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДАГИ АҲАМИЯТИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

CC BY
97
19
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
электрон таълим ресурслари / виртуал лаборатория / лойиҳавий-конструкторлик фаолияти / таълим методлари / тамойиллар / дидактик воситалар. / electronic educational resources / virtual laboratory / design activities / teaching methods / principles / didactic tools.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Арзиқулов, Зайниддин Қўзибоевич

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 19 мартдаги ПҚ-5032-сон “Физика соҳасидаги таълим сифатини ошириш ва илмий тадқиқотларни ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори ижросини таъминлаш бугунги куннинг долзарб вазифаларидан биридир. Мақолада физика фанига доир электрон таълимий ресурслар яратишнинг таълим жараёнидаги аҳамияти, физика ўқитишда таълим методлари, тамойиллар, дидактик воситаларидан фойдаланиш ва ушбу вазифаларни олий таълим муассасаларида амалга ошириш учун методик тизимини яратиш тўғрисида сўз юритилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Арзиқулов, Зайниддин Қўзибоевич

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE IMPORTANCE OF ELECTRONIC EDUCATIONAL RESOURCES IN PHYSICS IN THE EDUCATIONAL PROCESS

Ensuring the implementation of the Decree of the President of the Republic of Uzbekistan dated March 19, 2021 No. PD-5032 “On measures to improve the quality of education and the development of scientific research in the field of physics” is one of the urgent tasks today. The article discusses the importance of creating electronic educational resources in physics in the educational process, the use of teaching methods, principles, didactic tools in teaching physics and the creation of a methodological system for the implementation of these tasks in higher education.

Текст научной работы на тему «ФИЗИКА ФАНИГА ДОИР ЭЛЕКТРОН ТАЪЛИМИЙ РЕСУРСЛАР ЯРАТИШНИНГ ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДАГИ АҲАМИЯТИ»

Oriental Renaissance: Innovative, p VOLUME 2 | ISSUE 5/2

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor Q SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

ФИЗИКА ФАНИГА ДОИР ЭЛЕКТРОН ТАЪЛИМИЙ РЕСУРСЛАР ЯРАТИШНИНГ ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДАГИ АХДМИЯТИ

Арзикулов Зайниддин ^узибоевич

Чирчи; давлат педагогика институти АННОТАЦИЯ

Узбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 19 мартдаги ПЦ-5032-сон "Физика соуасидаги таълим сифатини ошириш ва илмий тадцицотларни ривожлантириш чора-тадбирлари тузрисида"ги царори ижросини таъминлаш бугунги куннинг долзарб вазифаларидан биридир.

Мацолада физика фанига доир электрон таълимий ресурслар яратишнинг таълим жараёнидаги ауамияти, физика уцитишда таълим методлари, тамойиллар, дидактик воситаларидан фойдаланиш ва ушбу вазифаларни олий таълим муассасаларида амалга ошириш учун методик тизимини яратиш тугрисида суз юритилади.

Таянч сузлар. электрон таълим ресурслари, виртуал лаборатория, лойи^авий-конструкторлик фаолияти, таълим методлари, тамойиллар, дидактик воситалар.

ABSTRACT

Ensuring the implementation of the Decree of the President of the Republic of Uzbekistan dated March 19, 2021 No. PD-5032 "On measures to improve the quality of education and the development of scientific research in the field ofphysics " is one of the urgent tasks today.

The article discusses the importance of creating electronic educational resources in physics in the educational process, the use of teaching methods, principles, didactic tools in teaching physics and the creation of a methodological system for the implementation of these tasks in higher education.

Keywords. electronic educational resources, virtual laboratory, design activities, teaching methods, principles, didactic tools.

КИРИШ

Бугунги кунда жахрнда физика укитиш асосида таълим олувчиларнинг касбий компетенцияларини ривожлантириш, физика таълимида ахборот технологияларини куллаш, виртуал лаборатория машгулотларидан кенг микёсда фойдаланиш, интерактив дастурий воситалар, визуал моделлар, мультимедиали электрон таълим ресурсларини яратиш, тажрибаларга

445

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 5/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

асосланган таълимни жорий этишга алохида эътибор каратилмокда. Табиий-илмий фанлардан таълим хизматларини визуаллаштириш хамда ахборот технологиялари ютукларини татбик этиш оркали таълим сифатини бахолаш жараёни ва воситаларини такомиллаштириш, тахлилий натижаларни умумлаштириш хамда хулосалаш механизмларини ишлаб чикиш мухим ахамият касб этмокда.

Дунё тараккиётини таъминловчи асосий омиллардан бири - таълим ва тарбия эканлиги алохида таъкидланади. Олий таълим сифатини таъминлашдаги муаммоларни бартараф этишда амалий жихатдан турли ёндашувлар, тадбирлар амалга оширилмокда. Бундай ёндашувларга олий таълим мазмунини янгилашга уринишлар (дарсликлар, укув кулланмалар), янги укув ва илмий манбаларни (чет тилидаги дарсликлари ва методикалар) жорий этиш, битирувчиларни халкаро академик мобиллигини таъминлаш (Болонья ва бошкалар) каби жараён ва коидаларни келтириш мумкин.

МУХ,ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Баркарор ижтимоий-иктисодий ривожланиш учун дастурчи мутахассисларни тайёрлаш мухим омиллардан бири хисобланади. Хусусан, олий таълим муассасаларида назарий билимларни амалиёт билан боглай оладиган, электрон таълимий ресурсларини яратадиган дастурчиларни тайёрлашга булган эхтиёжлари билан изохланади. Жамиятни ижтимоий-иктисодий ривожлантиришнинг истикболли вазифаларини хисобга олиш, талабаларга физика фанини фанлараро интеграция оркали укитишда компетентли дастурчиларни тайёрлаш заруратини такозо килади. Мамлакатимизда амалга оширилаётган туб ислохотларнинг пировард максади -халк манфаатлари ва фаровонликларини оширишдан иборат. Бундай вазифаларни бажариш учун эса, авваломбор, баркарор таълим тизимини яратиш зарур булади. Шунинг учун оммавий ахборот воситалари, илмий нашрлар, ижтимоий тармоклардаги фикрларнинг жуда катта фоизини таълим сохасидаги муаммолар ташкил этиши хеч кимга сир эмас. Бундай тенденцияларни мамлакатимиз микиёсида хам содир булаётганини бевосита кузатиш мумкин. Замонавий олий таълим мезон ва нормаларига тугри келадиган таълим, хусусан, олий таълим муассасаларида физика таълимининг мазмунини лойихалаштириш зарурати мавжуд.

Электрон таълимий ресурсларини яратишнинг мухим вазифаларидан бири физика укитишда таълим методларидан ва дастурлаш тилларидан

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

о

R

VOLUME 2 | ISSUE 5/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

фойдаланишдир. Ушбу вазифаларни олий таълим муассасаларида амалга ошириш физика курсининг алохида булимларини укитиш учун шундай бир методик тизимини яратиш лозимки, унда таълимнинг мазмуни, максади, вазифаси ва барча компонентлари уртасидаги узаро алокадорликни таъминлаш булажак дастурчиларни лойихавий-конструкторлик фаолиятга тайёрлашга хизмат килади.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Хдракатлар стратегияси тугрисида"ги ПФ-4942 сонли Фармони , 2017 йил 20 апрелдаги "Олий таълим тизимини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида"ги П^-2909-сонли, 2017 йил 27 июлдаги "Олий маълумотли мутахассисларни тайёрлаш сифатини оширишда иктисодиёт сохалари ва тармокларининг иштирокини янада кенгайтириш чора-тадбирлари тугрисида"ги П^-3151-сонли, 2018 йил 5 июндаги "Олий таълим муассасаларида таълим сифатини ошириш ва уларнинг мамлакатда амалга оширилаётган кенг камровли ислохотларда фаол иштирокини таъминлаш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги П^-3775-сонли ва бошка меъёрий-хукукий хужжатларда белгиланган устивор вазифаларни амалга оширишда, Узбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 19 мартдаги П^-5032-сон "Физика сохасидаги таълим сифатини ошириш ва илмий тадкикотларни ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида"ги карорининг ижросини таъминлаш максадида бевосита тадкикотлар олиб борилмокда.

Физика фанини ривожлантириш буйича давлат органлари рахбарлари, мамлакатимизнинг етакчи олий таълим муассасалари укитувчилари ва юкори малакали мутахассислар таълим стандартларидаги барча узгаришларни хисобга олган холда укув ва услубий адабиётлар, электрон кутубхона тизимлари, дарсликлар, укув-услубий мажмуалар, монографиялар, авторефератлар, диссертациялар, энциклопедиялар, лугатлар ва маълумотномалар, конунчилик ва меъёрий хужжатлар, махсус даврий нашрлар ва олий таълим муассасалари нашриёти томонидан чикарилган нашрлар оркали электрон таълимий ресурслар воситасида ривожлантириш методикасини ишлаб чикишга харакат килмокдалар.

"Физика укитиш методикаси" фанини узлаштириш жараёнида куйидаги таълим шакллари кулланилади:

- маърузалар;

- устахоналар;

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 5/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

- лаборатория устахонаси;

- мустакил иш;

- фаннинг алохида мавзулари, дастур модуллари буйича тест синовлари;

- талабаларга укув материаллари буйича маслахат бериш, тезислар, маколалар ёзиш;

- конференцияда маъруза килиш ва бошкалар.

Дарс жараёнида фаолиятнинг барча турларини (маъруза, лаборатория ишлари) биргаликда куллаган холда талабанинг касб-хунарни эгаллаши учун зарур булган билим ва куникмалар даражасини курснинг хар бир модулида тизимли мустакил ишларни олиб бориш билан эришилади. Талабалар мустакил равишда дарсдан ташкари ишларни бажарадилар хамда уларни кабул килиш ва химоя килишга тайёргарлик куриш учун асосий ва кушимча адабиётлардан, электрон таълим ресурсларидан фойдаланадилар.

Маърузалар эса физикани укитиш усулларининг умумий назарий асосларини беришга мулжалланган. Педагогика фани ва психологиянинг замонавий ютуклари хамда истикболларини хисобга олган холда дарслар интерактив усулда олиб борилади ва талабаларнинг фаол иштирокини талаб килади.

Лаборатория машгулотлари амалий машгулот турларидан биридир, яъни олий таълим муассасаларида лаборатория машгулотларини ташкил этишда фан мавзусига караб аник узига хослик танланади ва назарий билимлар мустахкамланади. Лаборатория машгулотларида талабалар физика хонаси жихозларининг хусусиятларини, асбобларни саклаш коидаларини, хавфсизлик талабларини, физика эксперименти ва техникаси, унинг турли турлари билан танишадилар ва методикани узлаштирадилар.

Бундан ташкари, талабалар "Физика укитиш методикаси" фанида экспериментал тахлил усуллари, асбоблар билан ишлаш куникмаси ва замонавий ускуналарни урганадилар ва узлаштирадилар.

Амалий машгулотларда талабаларда уз ишини режалаштириш кобилияти (тематик режалар, физика дарсларининг конспектларини тузиш ва бошкалар), укув адабиётлар, кулланмалар, дидактик материаллар, улар билан ишлаш куникмалари, мактаб физика курси мавзуларини методик тахлил килиш билим ва куникмалари шакллантирилади. Талабаларда физик тушунчалар тизимини шакллантириш, фундаментал конуниятларни урганиш ва назариялар, физик муаммоларни хал килиш усулларига куп вакт ажратилади.

Физика дарсларида куйидаги дидактик тамойиллардан фойдаланилади:

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

о

R

VOLUME 2 | ISSUE 5/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

а) илмийлик, тизимлилик, фанлараро алокадорик, намойиш килиш, индивидуаллаштириш ва фарклаш;

б) Тизимлилик ва изчиллик, назарияни амалиёт билан боглаш.

Куйидаги таълим методларидан фойдаланиш тавсия этилади:

а) укитувчининг максадли харакатлари тизими, талабаларнинг билиш ва амалий фаолиятини ташкил этиш, таъминлаш, таълим мазмунини узлаштириш ва шу оркали таълим максадларига эришиш;

б) укувчиларнинг билим, куникма ва малакаларини шакллантириш;

в) огзаки, кургазмали;

г) фаолият усулларини амалий курсатиш;

д) муаммоли таълим.

Гоялар ва тамойилларни амалга оширадиган энг самарали педагогик тизимлардан бири ривожлантирувчи таълим булиб, у:

- укувчиларнинг билим ва куникмаларини шакллантиришни дарс вактида синфда ташкил этиш;

- физика фанига кизикиш уйготиш;

- укувчиларни мавзуни чукуррок ва хар томонлама урганишга ундаш;

- тизимли билиш тамойилини назарда тутади.

Укувчилар онгида билим ва илмий назария гояларини шакллантириш ва укув материалини уйгунлаштириш учун таълим муассасасида замонавий ахборот технологиялари мухитини ташкил этиш боскичлари психологик ахборот мухитини яратишдан бошланади. Технологик ва илмий натижалар, яратилган дастурий махсулотлар асосида замонавий восита хамда методлардан фойдаланишга эхтиёж шакллантирилади. Бунда физика фанига доир махсус компетенцияларни электрон таълимий ресурслар воситасида ривожлантириш учун махсус курсларни ташкил этиш, педагогларни шу курсларда укитиш оркали педагогларнинг компьютерлардан фойдаланиш малакасини шакллантириш ва ривожлантириш талаб этилади.

Мазкур курслар якунида педагоглар компьютер технологияларидан фойдаланиш куникмаси билан биргаликда уларни амалиётга куллаш буйича куйидаги:

- янги укув материалларини тушунтиришда компьютернинг намойиш имкониятларидан фойдаланиш;

- Интернет, ургатувчи ва назорат килувчи дастурий махсулотлар асосида дарсларни ташкил этиш;

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

о

R

VOLUME 2 | ISSUE 5/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

- дарсларга методик тайёрланиш, кушимча ахборотларни излаш ва тизимлаштириш, дидактик материалларни тайёрлаш;

- компьютер технологияларидан укув жараёнини ташкил этиш ва бошкаришда фойдаланиш малакаларига эга булишлари максадга мувофикдир.

Компьютерларни укув жараёнида кенг куллаш фанларни укитишда фойдаланиш имконияти мавжуд ахборот технологиялари воситалари билан жихозланган укув синфларини ташкил этиш асосида амалга оширилишини максадга мувофик деб хисоблаймиз. Укитишни компьютерлаштириш тор маънода компьютерларни укитиш воситаси сифатида куллаш булса, кенг маънода укув жараёнида компьютерлардан унумли фойдаланишдир. Укитишни компьютерлаштиришнинг асосий максади ёш авлодни ахборот жамиятига тайёрлаш ва ахборот технологиялари воситаларини жорий этиш оркали таълим самарадорлигини оширишдан иборат.

Укитиш жараёнини компьютерлаштиришда икки йуналишни ажратиш мумкин: компьютерни таълим воситаси сифатида куллашнинг барча усулларини узлаштириш ва компьютердан урганиш объекти сифатида фойдаланиш. Компьютернинг техник курсаткичлари ва дастурий таъминотининг такомиллашиб бориши дидактик имкониятларнинг кенгайиши, унинг таълим воситаси сифатида янги хоссаларини намоён килмокда.

Бундан ташкари электрон такдимот - слайдларини дарсда намойиш килиш ва кургазмали материал сифатида фойдаланиш педагогга кенг имкониятлар яратиб беради. Укув материалининг электрон такдимотда анимациялар шаклида берилиши утилаётган мавзуни узлаштиришни енгиллаштиради ва кургазмалиликни оширади. Намойиш слайдларини талабаларга таркатма материаллар сифатида хам таркатиш мумкин.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг карори. Физика сохасидаги таълим сифатини ошириш ва илмий тадкикотларни ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида. Тошкент ш., 2021 йил 19 март, П^-5032-сон.

2. Гомулина Н.Н. Обучающие интерактивные, компьютерные курсы и имитационные программы по физике // Ж. Физика в школе. - Москва, 2000. -№ 8. - С. 69-74.

3. Грей К., Ларсон Э. Эффективная презентация. Практическое руководство. -Москва: Дело и сервис, 2003. - 86 с.

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

О

R

VOLUME 2 | ISSUE 5/2 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

4. Зокирова, Д. Н. (2021). INTEGRATION OF PROFESSIONAL AND EDUCATIONAL DISCIPLINES INTO TRAINING OF SELF-LEARNING MOTIVATED STUDENTS. Современное образование (Узбекистан), (6), 24-28.

5. Usubovich, O. O., & Ne'matillaevna, Z. D. (2022). METHODOLOGY OF USING CONNECTING ELEMENTS OF SCIENCE IN THE ORGANIZATION OF INDEPENDENT WORK OF THE SCIENCE OF HYDROELECTRIC POWER STATIONS. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(3), 654-

6. Nematillaevna, Z. D. (2021). Problems in providing independent learning education and ways to prevent them. ACADEMICIA: AN INTERNATIONAL MULTIDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL, 77(1), 1431-1436.

7. Zokirova, D. N. (2021). Goals And Objectives Of Organizing Independent Work Of Students. The American Journal of Social Science and Education Innovations, 3(01), 179-182.

8. Зокирова, Д. Н. (2018). Мустакил урганишга ундаш оркали таълим беришда гурух булиб ишлашни куллаб-кувватлаш. Научное знание современности, (4),

9. Otamirzaev, O. U., & Zokirova, D. N. (2019). PROBLEMS ARISING WHEN APPLYING THE "BOOMERANG" METHOD IN THE COURSE OF TRAINING AND METHODS FOR THEIR ELIMINATION. Scientific Bulletin of Namangan State University, 7(11), 270-274.

10. Usubovich, O. O., & Ne'matillaevna, Z. D. (2022, April). INTERFAOL USULLARDAN FOYDALANIB TALABALARNING MUSTAQIL FIKRLASHLARINI SHAKLLANTIRISH. In E Conference Zone (pp. 101-105).

11. Sayfullayeva, D. A., Tosheva, N. M., Nematova, L. H., Zokirova, D. N., & Inoyatov, I. S. (2021). Methodology of using innovative technologies in technical institutions. Annals of the Romanian Society for Cell Biology, 7505-7522.

661.

15-21.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.