CC BY
37
mgr Micha! LUDZIK
Zespol Laboratoriow Badan Chemicznych i Pozarowych BC CNBOP
GASNICE.
BADANIA WYBRANYCH PARAMETROW TECHNICZNO-
UZYTKOWYCH.
Fire extinguishers. Studies of some technical-usage parameters.
Streszczenie
W niniejszym artykule zdefiniowano podzial gasnic przenosnych ze wzgl^du na mozliwosc wykorzystania do okreslonych grup pozarow, zastosowany srodek gasniczy, sposob umieszczenia czynnika roboczego, wielkosc napelnienia. Ponadto wyjasniono sposob ich oznakowania stosowany przez producentow oraz przedstawiono budow^ etykiety opisowej. W dalszej cz^sci opisano najwazniejsze parametry techniczno-uzytkowe charakteryzuj^ce gasnice (skutecznosc gasnicza, odpornosc na korozj^ zewn^trzn^ i wewn^trzn^, czas dzialania) oraz sposoby ich ustalania.
Summary
In the herein article the division of portable fire-extinguishers was defined as regards: the usage for particular types of fires, fire-extinguishing measures made use of, the way of placing a working factor, the size of repletion. Moreover the way of their marking used by producers was explained and the structure of description label was presented. Furthermore, the most important technical-usage parameters which characterize fire-extinguishers were described (fire-extinguisher efficacy, resistance to external and internal corrosion, the reaction time) and the way of their establishing as well.
S!owa kluczowe: gasnica, badania, parametry techniczne,
Key words: extinguisher, research, technical parameters.
Obecnie na polskim rynku dostçpnych jest wiele typów gasnic. Rózne wlasciwosci tego sprzçtu (np. budowa i rodzaj pr^downicy, zastosowanie odpowiednich srodków gasniczych: proszek, dwutlenek wçgla, wodny roztwór srodka pianotwórczego) powoduj^, ze jest on stosowany do gaszenia pozarów grupy A, B, C a takze grupy F. Dla uzytkownika bardzo waznym elementem podczas tlumienia pozaru w zarodku jest nie tylko technika gaszenia, ale równiez dobór sprawdzonej i skutecznej gasnicy przenosnej.
Kazda gasnica przed dopuszczeniem do sprzedazy powinna posiadaé odpowiednie parametry techniczno-uzytkowe. Badania takich parametrów przeprowadzane s^. w Zespole Laboratoriów Badan Chemicznych i Pozarowych CNBOP, gdzie kontrola gasnic odbywa siç poprzez:
• badania laboratoryjne,
• badania kontroli dopuszczen.
Badania laboratoryjne s^ nadrzçdnym elementem do uzyskania przez producenta swiadectwa dopuszczenia i stwierdzenia czy badana gasnica przenosna jest produktem trwalym i niezawodnym w uzytkowaniu. Przeprowadzane s^. zgodnie z norm^ PN-EN 3-7:2008 „Gasnice przenosne Czçsé 7: Charakterystyki, wymagania eksploatacyjne i metody badan” i Rozporz^dzeniem Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do uzytkowania (Dz. U. Nr 143, poz. 1002 z pózn. zm.).
Badania kontroli dopuszczen maj^ na celu skontrolowaé zbadany wczesniej sprzçt podrçczny, a w razie niescislosci i negatywnych wyników badan umozliwiaj^. cofniçcie swiadectwa dopuszczenia dla danego produktu.
Gasnice s^. wszechobecne. Znajduj^ siç w samochodach, stoj^. w podstawkach na posadzkach, wisz^. na wieszakach na scianach w budynkach uzytecznosci publicznej, domach jednorodzinnych, obiektach przemyslowych i magazynowych. Znajomosé i umiejçtnosé poslugiwania siç nimi jest waznym czynnikiem wplywaj^cym na bezpieczenstwo pozarowe ludzi oraz ich maj^tku.
Rozpoczynaj^c rozwazania na temat gasnic nalezy na pocz^tku zapoznaé siç z kilkoma pojçciami [1,2]:
• Gasnica - urz^dzenie zawieraj^ce srodek gasniczy, który moze byé wyrzucany na skutek dzialania cisnienia wewnçtrznego i kierowany na pozar;
• Gasnica przenosna - gasnica, któr^ mozna przeniesé i uruchomié rçcznie, a jej masa
w stanie roboczym jest nie wiçksza niz dwadziescia kilogramów;
• Srodek gasniczy - substancja zawarta w gasnicy, która powoduje ugaszenie pozaru;
• Wielkosc ladunku gasnicy - masa lub objçtosc srodka gasniczego zawartego w gasnicy. Dla gasnic wodnych i pianowych wielkosc ta podawana jest w decymetrach szesciennych, a w przypadku pozostalych w kilogramach;
• Czas dzialania - czas, w którym przy calkowitym otwarciu zaworu, srodek gasniczy wyplywa z gasnicy w sposób ci^gly i z wlasciw^. skutecznosci^. gasniczy.
Gasnice przenosne mozna podzielic ze wzglçdu na:
a. zastosowany srodek gasniczy - gasnice pianowe, sniegowe, proszkowe (ryc. 1)
Ryc. 1 Podzial gasnic przenosnych
Zródlo: Opracowanie wlasne autora
b. zastosowanie do likwidacji okreslonych grup pozarów:
• ABC - uniwersalna, materialy stale palne zarz^ce siç, palne ciecze oraz gazy;
• AB - materialy stale zarz^ce siç, palne ciecze tworz^ce plomienie;
• BC - palne ciecze i gazy;
• ABF - materialy stale palne zarz^ce siç, palne ciecze, oraz palne tluszcze
jadalne i oleje w urz^dzeniach kuchennych;
• D - do gaszenia pozarow metali palnych.
c. sposob umieszczenia czynnika napçdowego (sprçzony gaz):
• gasnice typu X, gdzie gaz zasilaj^cy (dwutlenek wçgla, azot) znajduje siç w tym samym zbiorniku, co srodek gasniczy. W gasnicach tego typu srodek gasniczy, na skutek cisnienia wewnçtrznego jest wyrzucany na zewn^trz i kierowany na pozar. Cisnienie wewnçtrzne jest cisnieniem wystçpuj^cym stale (gasnice ze wskaznikiem cisnienia umozliwiaj^cym stal^. kontrolç ich sprawnosci). Taki sposob umiejscowienia czynnika roboczego stosuje siç w gasnicach proszkowych, pianowych i sniegowych. Dlatego s^. one bardzo wygodne i praktyczne, a ich zalet^ jest mozliwosc natychmiastowego uzycia zaraz po uruchomieniu.
• gasnice typu Z, gdzie w zbiorniku na srodek gasniczy znajduje siç dodatkowy
pojemnik z gazem napçdowym (naboj), jakim jest dwutlenek wçgla.
Nacisniçcie dzwigni powoduje otwarcie zaworu w wyniku przebicia przez
iglicç pojemnika z gazem napçdowym (dwutlenek wçgla, azot), ktory potem rozprçza siç, zwiçkszaj^c w ten sposob sw^. objçtosc. Nastçpnie wypelniaj^cy zbiornik srodek gasniczy zostaje wyrzucony silnym strumieniem na zewn^trz przez dyszç wylotow^..
Obecnie nie dopuszcza siç do stosowania gasnic typu Y, przy ktorych, aby wbic
specjalny zbijak uwalniaj^cy gaz napçdowy (powstawal w wyniku reakcji chemicznej
substancji zasadowej z kwasow^) w urz^dzeniu wymagane bylo odwrocenie go. Aktualnie kazda gasnica powinna miec zawor samozamykalny, ktory umozliwialby przerwanie wyplywu srodka gasniczego w odpowiednim momencie. Uruchomienie gasnicy musi byc przeprowadzone bez koniecznosci odwracania jej do gory dnem, poniewaz budowa syfonowa urz^dzenia spowodowalaby ulotnienie siç gazu, ktory wypycha srodek gasniczy.
d. wielkosci napelnienia (ryc.2)
Ryc. 2 Podzial gasnic przenosnych ze wzglçdu na wielkosc napelnienia srodkiem gasniczym (*gasnice plynowe o wielkosci napelnienia 2 dm3)
Zródlo: Opracowanie wlasne autora
Gasnice powinno siç dobierac i uzywac w zaleznosci od wlasciwosci materialu palnego. Producenci sprzçtu gasniczego wprowadzili na etykiecie w polu nr 4 skróty charakteryzuj^ce typ podrçcznych jednostek gasz^cych. Oznaczenia te nie s^. usystematyzowane i znormalizowane. Najczçsciej wystçpuj^. symbole:
• GW, GWG, GWP, GWF, GPN - gasnica pianowa,
• GP - gasnica proszkowa,
• GW - gasnica wodna
• GS - gasnica sniegowa;
• 1,2,4,6,9,12, ... - ilosc srodka gasniczego podawana w kilogramach lub
w decymetrach szesciennych;
• X - pod stalym cisnieniem;
• Z - z dodatkowym zbiornikiem zawieraj^cym gaz napçdowy.
Ponadto producenci stosuj^ symbolikç w postaci liter stawianych za skosn^. kresk^,
np.:
• GP-1 X/N BC - gasnica proszkowa z glowic^
• GP-2 X/K ABC - gasnica proszkowa z manometrem i wieszakiem;
• GP-12z/z ABC - gasnica proszkowa posiadaj^ca zbijak;
• GW-6x-AB/T -20°C - gasnica pianowa odporna na niskie temperatury do -20°C;
• GP-6zBC/G - gasnica proszkowa przeznaczona do stosowania w górnictwie.
Dodatkowo spotyka siç kombinacje:
• UWP Z/L - urz^dzenie pianowe sluz^ce do kladzenia walów ochronnych w lasach podczas pozarów;
• UGS, GSE - urz^dzenie gasnicze sprzçtu elektronicznego;
• UGM - urz^dzenie przeznaczone do gaszenia pozarów grupy D.
Kazdy zbiornik gasnicy powinien byc pomalowany na kolor czerwony RAL 3000, a na jego powierzchni musi znajdowaé siç etykieta opisowa (ryc. 4). Zaznajomienie siç z tresci^. etykiety spowoduje latwiejsze wykorzystanie zdolnosci gasniczej sprzçtu bez ryzyka dla osoby posluguj^cej siç nim.
Ryc. 3 Wzór etykiety gasnicy z wyróznionymi polami wg normy PN-EN 3-7 [1].
Zródlo: PN-EN 3-7+A1:2008 Gasnice przenosne - Czçsé 7: Charakterystyki, wymagania eksploatacyjne i metody badan
GASNICA
6 dm3 pianotwórczego srodka gasniczego AB ЗА 113B
1. Wyci^gn^c zabezpieczenie.
2. Wyci^gn^c w^z z uchwytu, skierowac na zródto ognía і nacisn^c dzwigniç. Uzywac w pozycji pionowej.
A| ЩЕ
OSTROZNIE PRZY GASZENIU URZADZEÑ ELEKTRYCZNYCH. DO 1000V; ZACHOWAC ÖDSTEP MIN. 1m.
Proäucent zapewnia sprawne dziatanie gasnicy pod warunkiem dokonywania okresowych » przeglajtów, konserwacji і napraw w autoryzowanych przez producenta zakfadach serwisowych. Czynnosci serwisowe przeprowadzac nie rzadziej niz со 12 miesiecy.
Okresy przeglqdów mogatulec skróceniu w szczegóínych warunkach ekspioatacji gasnicy.
Po kazdym uruchomieniu gasnice ponownie napelnic.
Stosowac srodki і czçsci zamienne zgodnie z zatwiSrdzonym wzorcem gasnicy.
Srodek gasniczy: 6 dm Czynnik napçdowy: azot 15 bar
Zakres temperatur stosowania:-20 С do +60 С cnbqp TypGW-бхАВ
CERTYFIKAT CNBOPHHHwg PN-EN 3-7 ф= SWIADECTWO D0PUSZC2ENIA ^ CNBOP ЯМІ
Wyprodukowano w Polsce H L J «0062
DATA PRODUKCJI | 08 09 10 11 1 kw. 11 kw. Ill kw. IV kw.
Ryc. 4 Wzór etykiety gasnicy pianowej GW-6x AB.
Zródlo : Opracowanie wlasne autora na podstawie danych producenta sprzçtu.
Etykieta musi zawierac nastçpuj^ce informacje, w piçciu odrçbnych czçsciach (ryc. З, 4) (w postaci opisu lub piktogramów) w nastçpuj^cej kolejnosci [1,2]:
Czçsc 1
• slowa „GASNICA” lub „GASNICA” i nazwç srodka gasniczego,
• rodzaj srodka gasniczego i nominalna wielkosé napelnienia tym srodkiem,
• informacjç na temat wielkosci i rodzajów pozarów testowych gaszonych przez gasnicç
(symbol pozaru testowego).
Czçsc 2
• instrukcj ç uzycia zawieraj ^c^ jeden lub kilka piktogramów wraz z obj asnieniami,
• piktogramy reprezentuj^ce rodzaje pozarów do gaszenia, których gasnica jest
przeznaczona.
Czçsc 3
• informacjç dotycz^ce ograniczen lub zagrozen wynikaj^cych z uzycia gasnicy, w szczególnosci toksycznosci i zagrozen elektrycznych.
Czçsc 4
• instrukcjç napelniania po kazdym uzyciu,
• instrukcjç okresowego sprawdzania i stosowania do napelniania i konserwacji
wyl^cznie produktów i czçsci zamiennych odpowiednich dla danego typu gasnicy,
• identyfikator srodka gasniczego i w szczególnosci, identyfikator i zawartosé
procentow^. dodatków w gasnicach wodnych,
• j esli j est stosowany, identyfikator gazu napçdowego,
• numer(y) lub odniesienia dotycz^ce instytucji zatwierdzaj^cej gasnicç,
• oznaczenie modelu podane przez producenta,
• zakres temperatur dzialania,
• ostrzezenie dotycz^ce zamarzniçcia dla gasnic wodnych,
• powolanie normy.
Czçsc 5
• nazwç i adres producenta gasnicy i/lub dostawcy.
Dodatkowo, w dowolnym miejscu gasnicy powinien znajdowac siç jej rok produkcji.
Parametry techniczno - uzytkowe
W celu okreslenia efektywnosci i trwalosci podrçcznego sprzçtu gasniczego w Zespole Laboratoriów Badan Chemicznych i Pozarowych BC przeprowadza siç badania parametrów techniczno-uzytkowych gasnic przenosnych na podstawie wymagan normy PN-EN 3-7. Wsród najwazniejszych mozna wyróznic: skutecznosc gasnicz^, odpornosc na korozjç zewnçtrzn^. i wewnçtrzn^. oraz czas dzialania.
Parametrem, który w determinuj^cym stopniu decyduje o efektywnosci gasnic przenosnych, jest minimalna skutecznosc gasnicza (numer pozaru testowego podany w polu
nr 1 etykiety). Okresla ona odpowiedni^. wielkosc pozaru testowego, jaki b?dzie mogla ugasic jedna gasnica, a tym samym pozwoli osobie gasz^cej skutecznie i optymalnie wykorzystac podr?czny sprz?t gasniczy.
Pomiar minimalnej skutecznosci gasniczej wykonuje si? wg PN-EN 3-7 i polega na ugaszeniu testu gasniczego. Uznaje si?, ze gasnica posiada odpowiedni^. skutecznosc gasniczy, jezeli ugasi dwa z trzech testów gasniczych. Badanie moze byc równiez zakonczone, jesli w dwóch pierwszych próbach pozar zostanie ugaszony. W przypadku nie ugaszenia pozaru testowego dwa razy, kolejne serie pomiarów mozna prowadzic, az do momentu uzyskania poprawnego wyniku. Próby gasnicze wykonuje si? na okreslonych wielkosciach pozarów testowych w zaleznosci od grupy pozarowej:
a. Pozary testowe grupy A (pozary cial stalych, glownie pochodzenia organicznego, przy których spalaniu wyst?puje m.in. zjawisko zarzenia si?, np.: drewno, papier, w?giel, tworzywa sztuczne), które skladaj^. si? ze stosu kawalków drewna ulozonych na metalowej konstrukcji o wysokosci 250 mm, szerokosci 900 mm i dlugosci równej dlugosci pozaru testowego (rys. 5). Oznaczenia testu dokonuje si? za pomoc^ litery i znajduj^cej si? przed ni^ liczby, np. 27A. Liczba okresla dlugosc beleczek drewnianych, które uklada si? wzdluz pozaru testowego i liczb? beleczek o dlugosci 500 mm znajduj^cych si? w warstwach ulozonych poprzecznie. Dla pozaru 27A w kazdej warstwie ulozonej poprzecznie znajduje si? dwadziescia siedem beleczek drewnianych o dlugosci 500 mm, a dlugosc pozaru testowego wynosi 2,7 metra (tabela 1.). Wysokosc wszystkich testów gasniczych wynosi 546 mm (14 warstw drewnianych beleczek).
Badanie skutecznosci gasniczej polega na ugaszeniu pozaru testowego, który skonstruowany jest zgodnie z norm^ PN-EN 3-7. Po 2 minutach od zapalenia heptanu w tacy nalezy wci^gn^c j^. spod stosu drewna, a nast?pnie po kolejnych 6 minutach swobodnego palenia testu gasniczego przyst^pic do gaszenia. Osoba gasz^ca powinna opróznic gasnic? w sposób ci^gly lub kolejnymi porcjami, a potem zanotowac czas gaszenia lub calkowitego rozladowania gasnicy. Urz^dzenie uzyskuje skutecznosc gasniczy, jesli po ugaszeniu testu przez trzy minuty nie nast^pi nawrót palenia.
Tabela 1.
Charakterystyka pozarów testowych grupy A [1]
Skutecznosc gasnicza (pozar testowy) Liczba beleczek drewnianych o dlugosci 500 mm w kazdej warstwie ulozonej poprzecznie Dlugosc pozaru testowego [m]
5A 5 0,5
SA S 0,8
13A 13 1,3
21A 21 2,1
27A 27 2,7
34A 34 3,4
43A 43 4,3
55A 55 5,5
Zródlo: PN-EN 3-7+A1:2008 Gasnice przenosne - Czçsé 7: Charakterystyki, wymagania eksploatacyjne
i metody badan.
Ryc. 5 Pozary testowe grupy A w trakcie spalania i po spalaniu
Zródlo: Archiwum CNBOP
b. Pozary testowe grupy B (pozary cieczy palnych lub materialów topi^cych siç, np.: benzyna, alkohole, aceton, eter, oleje, lakiery), które przeprowadza siç w okr^glych stalowych tacach o odpowiedniej powierzchni w zaleznosci od wielkosci testu gasniczego. Kazdy pozar tego typu posiada odpowiedni symbol, wedlug którego liczba okresla objçtosé cieczy wykorzystanej do testu, natomiast litera rodzaj grupy pozaru testowego.(tabela 2.)
Tabela 2.
Charakterystyka pozarów testowych grupy B [3]
Skutecznosc gasnicza (pozar testowy) Objçtosé cieczy (1/3 wody + 2/3 paliwa) [litry] Srednica wewnçtrzna tacy [mm] Przyblizona powierzchnia pozaru [m2]
21B 21 920±10 0,66
34B 34 1170±10 1,07
55B 55 1480±15 1,73
70B 70 1670±15 2,20
S9B 89 1890±20 2,80
113B 113 2130±20 3,55
144B 144 2400±25 4,52
183B 183 2710±25 5,75
233B 233 3000±25 7,32
Zródlo: Wolny A., Pisarek M., Gasnice wczoraj dzis i jutro.
Badanie polega na ugaszeniu za pomocq gasnicy cieczy palnej (heptan przemyslowy) nalanej na wodç, która znajduje siç w tacy. Po jednej minucie od czasu zapalenia heptanu operator gasnicy uruchamia jq i kieruje wydobywajqcy siç strumien srodka gasniczego na pozar testowy, jednoczesnie moze okrqzac go w sposób, który jego zdaniem zapewni najlepsze warunki gaszenia. Zawartosc gasnicy opróznia siç w sposób ciqgly lub kolejnymi porcjami. W czasie badania odczytuje siç czas gaszenia i obserwuje czy wszystkie plomienie zostaly ugaszone. (ryc. б).
Ryc. 6. Gaszenie pozaru testowego grupy B.
Zródlo: Archiwum CNBOP
c. Pozary testowe grupy C (pozary gazów, np. metanu, acetylenu, propanu, wodoru, gazu miejskiego) mogq byc gaszone gasnicami proszkowymi, które zgodnie z normq PN-EN 3-7 uzyskaly skutecznosc gasniczq grupy B lub A i B [1].
d. Pozary testowe grupy D (pozary metali (np. lit, sód, potas, glin i ich stopów). W zaleznosci od skladu chemicznego, podczas palenia zuzywac mogq tlen z powietrza lub spalac siç bez dostçpu do niego (mieszaniny majqce w swym skladzie utleniacze, np. termit) [б]. Zdefiniowanie specyficznego standardowego pozaru dla celów badawczych w tym przypadku nie jest mozliwe ze wzglçdu na charakterystyczne wlasciwosci pozarów grupy D (rodzaj metalu, jego forma, wielkosc i konfiguracja pozaru, itp.). Dlatego tez skutecznosc gasniczq gasnic dla tej grupy pozarów mozna oceniac na bazie studiów poszczególnych przypadków [1].
e. Pozary testowe grupy F (pozary tluszczów i olejów jadalnych), które wykonuje siç
w tacy metalowej symuluj^cej frytkownicç. Ogrzewan^ substanj jest czysty jadalny olej roslinny o temperaturze samozaplonu w zakresie miçdzy 330°C i 380°C. Po samozaplonie i czasie swobodnego spalania trwaj^cego 120 (+10) sekund, osoba gasz^ca opróznia cal^. zawartosc gasnicy bez przerywania (nie moze dojsc do wyrzutów plon^cego materialu), zachowuj^c odpowiedni^. odleglosc od pozaru zgodnie z wytycznymi na etykiecie. W trakcie badania mierzy siç czas gaszenia i obserwuje czy w ci^gu 20 minut od ugaszenia nie nast^pil nawrót palenia.
Pozary grupy F podobnie jak grupy A i B charakteryzuje odpowiednia symbolika, np. dla pozaru 5F liczba okresla objçtosé oleju (piçc litrów), natomiast litera grupç pozaru (tabela 3.).
Tabela 3.
Charakterystyka pozarów testowych grupy F [1]
Skutecznosc gasnicza (pozar testowy) Objçtosé oleju jadalnego [litry] Minimalny czas dzialania gasnicy [s] Nominalne dopuszczalne wielkosci napelnienia gasnic [litry]
5F 5 б 2,3
25F 25 9 2,3,б
40F 40 12 2,3,б,9
75F 75 15 2,3,б,9
Zródlo: PN-EN 3-7+A1:2008 Gasnice przenosne - Czçsé 7: Charakterystyki, wymagania eksploatacyjne i metody badan
W przypadku pozarów testowych grupy A, B i F osoba gasz^ca musi posiadac odpowiednie ubranie ochronne, helm, rçkawice i oslonç przeciwodblaskow^, a w trakcie gaszenia pozarów grupy F nie wolno uzywac ubrania z metalizowan^ powierzchni^..
Dla osób uzytkuj^cych gasnice wazny jest równiez czas dzialania, który pozwala okreslic jak dlugo bçdzie dzialac gasnica na dany pozar. Na czas dzialania wplywa budowa gasnicy oraz nominalna dopuszczalna ilosc srodka gasniczego w danej gasnicy. Badanie tego parametru wykonuje siç na trzech gasnicach, uprzednio poddanych procedurze zagçszczania proszku. Uzyskana wartosc, podana w sekundach, powinna byc równa lub wiçksza od wartosci charakterystycznych dla danego testu gasniczego, np. dla gasnic proszkowych przedstawia siç nastçpuj^co (tabela 4). Okresla siç równiez ile srodka gasniczego pozostaje w zbiorniku, pozostalosc nie moze byc wiçksza niz 10%, gdyz zmniejsza to mozliwosci
skutecznego gaszenia pozaru.
Tabela 4.
Czas dzialania dla gasnic proszkowych [1]
Minimalny czas dzialania [s] Pozar testowy
6 5A
6 8A
9 13A
9 21A
9 27A
12 34A
15 43A
15 55A
Zródlo: PN-EN 3-7+A1:2008 Gasnice przenosne -i metody badan Cz?sé 7: Charakterystyki, wymagania eksploatacyjne
Odpornosé na korozj? zewn?trzn^. i wewn?trzn^. to równiez bardzo wazne parametry techniczno-uzytkowe, pozwalaj^ce stwierdzic trwalosc i niezawodnosé gasnic przenosnych. Sprawdzenie odpornosci na korozj? zewn?trzn^. wykonuje si? w tzw. komorze solnej, gdzie dwie gasnice umieszcza si? w atmosferze mgly uzyskiwanej przez rozpylanie wodnego roztworu chlorku sodu o st?zeniu 5% przy stalej temperaturze. Próbki zawiesza si? na niemetalowych wieszakach lub ustawia na polipropylenowym dnie komory w ten sposób, aby roztwór korozyjny sciekaj^cy z jednej gasnicy nie splywal na drug^.. Czas badania w komorze solnej wynosi 480 godzin. [4]
Badania tego typu mozna uznac za przyspieszone, w stosunku do procesów korozyjnych przebiegaj^cych w warunkach eksploatacyjnych gasnic, poniewaz jeden lub kilka czynników wplywaj^cych na korozj? (np. sklad roztworu, temperatura, wilgotnosc w komorze) zostaje wzmocnionych. Uzytkownicy nabywaj^c tak sprawdzony sprz?t gasniczy nie ponosz^ dodatkowych kosztów wymiany skorodowanych gasnic przed uplywem okresu przydatnosci do uzycia oraz uzyskuj ^ niezawodn^ i trwal^. gasnic?.
Innym badaniem, które wplywa na jakosc gasnic jest sprawdzenie odpornosci na korozj? wewn?trzn^. Przeprowadza si? je przez umieszczenie w komorze klimatycznej gasnic plynowych na okres 8 cykli temperaturowych (w najnizszej temperaturze stosowania ± 2oC przez 24 h, w 20 ± 5oC przez 24 h, w najwyzszej temperaturze stosowania ± 2oC przez 24 h i potem w 20 ± 5oC przez 24 h). [5]
Po badaniach korozji wewn?trznej zbiornik gasniczy nie moze posiadac sladów korozji, p?kni?c lub p?cherzyków na powierzchniach antykorozyjnego zabezpieczenia
(ryc. 7, 8, 9). Roztwór srodka gasniczego powinien miec podobne wartosci wspólczynnika refrakcji (nD) przed i po kondycjonowaniu, co swiadczyloby, ze nie zostal zanieczyszczony produktami korozji i posiada odpowiedni^ jakosc (tabela 5.).
Ryc. 7. Zbiornik gasnicy pianowej bez pçkniçc lub p^cherzyków na powierzchniach
antykorozyjnego zabezpieczenia.
Zródlo: Archiwum CNBOP
Ryc. 8. Zbiornik gasnicy pianowej po badaniu korozji wewnçtrznej. Widoczne przedostanie siç roztworu srodka gasniczego przez powlokç antykorozyjn^ zbiornika.
Zródlo: Archiwum CNBOP
Ryc. 9. Zbiornik gasnicy z widocznym pçkniçciem powloki antykorozyjnej przy dnie
i otworze do napelniania.
Zródlo: Archiwum CNBOP
Tabela 5.
Wyniki indeksu refrakcji día srodków gasniczych [5].
Badana ciecz Przed kondycj onowaniem Po kondycjonowaniu w gasnicy Po kondycjonowaniu w naczyniu szklanym
woda nD=1.33301 nD=1.33299 nD=1.33299
Srodek pianotwórczy 1 nD=1.39556 nD=1.39203 nD=1.39880
Srodek pianotwórczy 2 nD=1.37211 nD=1.37431 nD=1.37498
r Srodek pianotwórczy 3 nD=1.41120 nD=1.41507 nD=1.41584
Srodek pianotwórczy 4 nD=1.34547 nD=1.34863 nD=1.34696
r Srodek pianotwórczy 5 nD=1.34985 nD=1.34663 nD=1.34587
Zródlo: Sprawozdanie z etapu pracy badawczej 22/BC/MNiSW/09, Zespól Laboratoriów Badan Chemicznych i Pozarowych BC, CNBOP, Józefów 2010 (materialy niepublikowane)
Podsumowanie
Przytoczone powyzej przyklady wybranych parametrów techniczno-uzytkowych pokazuj^, ze maj^, one wplyw na to, czy we wstçpnej fazie rozwoju pozaru uzycie gasnicy doprowadzi do jego ugaszenia, zniweluje straty popozarowe i zmniejszy emisjç szkodliwych gazów (np. CO, CO2, NOx), co jest bardzo istotne dla potencjalnych eksploatatorów. Powinno równiez wykonywac siç niezbçdne okresowe przegl^dy gasnic przenosnych, które pozwol^, uzytkownikowi na korzystanie z bezblçdnie dzialaj^cego sprzçtu podrçcznego, kiedy zajdzie
potrzeba jego uzycia. Nalezy takze pamiçtac o wlasciwym wyborze gasnicy do okreslonej grupy pozaru, gdyz zastosowanie niewlasciwego sprzçtu podrçcznego z nieodpowiednim srodkiem gasniczym moze doprowadzic do nieoczekiwanego efektu.
Literatura
1. PN-EN 3-7+A1:2008 Gasnice przenosne - Czçsc 7: Charakterystyki, wymagania eksploatacyjne i metody badan;
2. Rozporz^dzeniu Ministra Spraw Wewnçtrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów sluz^cych zapewnieniu bezpieczenstwa publicznego lub ochronie zdrowia i zycia oraz mienia, a takze zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do uzytkowania (Dz. U. Nr 143, poz. 1002 z pózn. zm.);
3. Wolny A., Pisarek M., Gasnice wczoraj dzis i jutro, Wyd. Katowickie Zaklady Wyrobów Metalowych S.A., Siemianowice Sl^skie 2003;
4. Sprawozdanie z etapu pracy badawczej 22/BC/MNiSW/08, Zespól Laboratoriów
Badan Chemicznych i Pozarowych BC, CNBOP, Józefów 2009, materialy nie
publikowane;
5. Sprawozdanie z etapu pracy badawczej 22/BC/MNiSW/09, Zespól Laboratoriów
Badan Chemicznych i Pozarowych BC, CNBOP, Józefów 2010, materialy nie
publikowane;
6. pl.wikipedia.org, 2010.
Recenzenci : bryg. mgr inz. Jacek Jesionek, kpt. mgr inz. Ariadna Koniuch.
