Научная статья на тему 'ФИЛЬМДА ТАСВИРИЙ ЕЧИМ МАСАЛАСИ'

ФИЛЬМДА ТАСВИРИЙ ЕЧИМ МАСАЛАСИ Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
34
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Oriental Art and Culture
Область наук
Ключевые слова
фильм / тасвирий ечим / рассом / кино

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Шамшетдин Ибраймов

Ушбу мақолада фильмда тасвирий ечим масаласи тўғрисида батафсил маълумот келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ФИЛЬМДА ТАСВИРИЙ ЕЧИМ МАСАЛАСИ»

"Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal / ISSN 2181-063X Volume 4 Issue 2 / April 2023

ФИЛЬМДА ТАСВИРИЙ ЕЧИМ МАСАЛАСИ

Шамшетдин Ибраймов

Камолиддин Бехзод номидаги миллий рассомлик ва дизайн институти

Аннотация: Ушбу маколада фильмда тасвирий ечим масаласи тугрисида батафсил маълумот келтирилган.

Калит сузлар: фильм, тасвирий ечим, рассом, кино

THE PROBLEM OF PICTURE SOLUTION IN FILM

Shamshetdin Ibrahimov

National Institute of Fine Arts and Design named after Kamoliddin Behzod

Abstract: This article provides detailed information on the issue of image resolution in film.

Keywords: film, visual solution, artist, cinema

Фильм томоша килингач, ундаги таъсирли тасвирлар вакт утиб бориши билан хотирага мухрланади. Сабаби эса оддий - тасвирнинг мусика ва суз билан бирга мохиятга богланганидир. Булажак фильмнинг визуал услубини яратиш ва хар бир кадрнинг буш жойини тулдириш суратга олиш режиссёри билан бирга рассомга катта маъсулият юклайди.

Кино рассомининг вазифалари реквизитларни танлаш, сахна куринишини, уларнинг сахнада ва кадрда жойлашишини топа олиш - вокеалар содир буладиган кахрамонлар дунёсини яратишдир. Асосийси - керакли атмосферани, кайфиятни, хис-туйгуларни - фожиа, бахтни етказиб бера олишдир. Буларнинг барчасига кино рассоми кинонинг визуал воситалари - ранг, ёруглик, ритм, композиция ёрдамида эришади.

Томошабин курган нарсасига ишонади ва рассомнинг кузга ташланмайдиган ишини, мехнатини сезмайди. Бу, айникса, реалистик тасвирларда мухим ахамиятга эга. Энг кичик деталлар бепарво, силлик булмаган композицияларга танланган булади. Рассом кахрамоннинг характерини кундалик хакикатга мос тарзда ички макон оркали етказиши керак.

"Кинонинг тасвирий санъат турлари ва жанрлари билан ижодий алокаси, уларнинг хар бирининг ривожланиш даражасига, уларда хукмрон булган

тамойилга, режиссёрнинг ижодий тафаккурию, унинг визуал хис этишига, кинорассомлар ва кинооператорларнинг юксак махоратига боглик."1

Сунгги йилларда юртимизда суратга олинаётган куплаб бадиий фильмлар мохиятида ватанга мухаббат, юртга эгалик туйгуси, кадриятларимизга, тарихийлик, якин утмиш, жадидлар хаётини ёритишга эътибор каратилмокда. Айтиш мумкинки, янгиланиш тамойиллари миллий экран санъатига ижтимоий ахамиятга молик асарларни, миллий образларни такдим этишда давом этмокда. "Ибрат" "Авлоний" "Воиз" , "Узбечка" каби катор тарихий жанрда суратга олинган бадиий фильмлар айни фикр мисолидир. Уларда образлар таъсирчанлиги, бадиий яхлитлик масалалари хал этилишида рассомлар мехнати ва ижодининг урни бекиёс.

Фильмнинг жанри ва тури уни яратишда иштирок этаётган хар бир ижодкордан алохида билим ва савия, кенг дунёкараш каторида машаккатли мехнатни талаб этади. Экранда образни тимсолий маъноларда ифодалаш, вокеаларнинг ишончлилигини ошириш масалалари рассомдан алохида ижодий кобилият, эътибор талаб этади. Рассомнинг мехнати томошабинга сезилмайди, кузга ташланмайди. "Тасвир, шубхасиз, кинонинг мухим унсури. У реал вокеиликдан пайдо булади. Фильм тили, гояси тасвирга асослангани учун хам нуткдан кура аник ва муайяндир. Шу билан бирга, тан олиш керакки, мазмунни етказиб бера олмаган тасвир - гирт бемаъниликнинг узгинаси. Кино санъати муайян вокеилик чизгиларини ифодалаш учун яралган экан, унинг нарсалар мохиятига кириб бориши, унинг нутк билан, товушлар билан, мусика ва табиат манзалари билан биргаликдагина хаётни тула-тукис, мужассам холда курсата олиш кобилиятини четга суриб куйиш мумкин эмас."2 Ижодкорлар мехнатининг уйгунлашуви, бир максадга туташуви натижасида яхлит бир кино асар юзага келади.

Фильм рассоми реал хаётда куп нарсани пайкаши ва фильмнинг драматургиясига мусика ва тасвирларнинг мос келиши учун таассуротларни эстетик жихатдан тугри тасвирлаши керак. Табиийки, бу мураккаб, машаккатли иш. Ижодкор хамма нарсани уз нуктаи назари билан кузатиб боради. Бугунги вокеиликни замонавий мавзудаги фильмларда акс эттира олиш, кахрамонлар образларини яратишда холисона ёндошувга асосланиш мухим омил саналади. "Сценарий хар кандай фильмнинг драматургик асосидир."3 Рассом канчалар кенг тафаккурга эга булмасин, сценарий доирасидан узоклаша олмайди.

Албатта, шундай филмлар борки, унда муаллиф фикри, режиссёр услуби каторида рассом мехнати хам яккол кузга ташланади. Сунгги йилларда

1 Abulqosimova X. Kino san'ati asoslari/ Uzbekistan Davlat san'at institut. - T.: «O'zbekiston milliy ensiklopediyasi» Davlat ilmiy nashriyoti, 2009. — 96 b.

2 Ахмедов Б. Кино махорат пагоналари, Тошкент, 2010. 14-б.

3 Абулкосимова Х. "Кинодраматургия асослари", Тошкент, 2009 5-б.

ГГлЦ^^Ш! 841 http://oac.dsmi-qf.uz

фильмларининг ривожланган давлатларда утказиладиган халкаро фестиваллар ва курик-танловларда муносиб совринларни эгалалашида хам рассом мехнатига булган эътибор ва эътирофнинг бир куринишидир.

2019 йил "Рангсиз тушлар"(А.Шахобиддинов) бадиий фильми "Киношок" кинофестивали номинанти, "Asiatica IFF" кинофестивали номинанти, "Lisania" кинофестивали номинанти, "Казанский фестиваль мусульманских фильмов" кинофестивали номинанти, "Cinemaking" кинофестивалининг "Энг яхши сценарий" номинацияси совриндори, "Jogia NETRAC" кинофестивали номинанти, "Go East" кинофестивали номинанти, "Гератский МКФ" кинофестивали номинанти, "МКФ Центральазиятских фильмов" кинофестивали номинанти, "Олтин хумо" кинофестивалининг "Энг яхши сценарий", "Энг яхши режиссёр иши", "Энг яхши композитор иши" номинацияси совриндори булган.

2020 йил "Алвасти" (Ё.Туйчиев), 2021 йили "Дилбар" (М.Ахунов) бадиий фильмларида тулик намоён булди. Ушбу фильмларда мохиятга чукур кириш ва туйгулар ифодасини рассом тасвирий ифода воситалари оркали кенг тарзда очган.

2019 йили "Фариданинг икки минг кушиги" (Ё.Туйчиев) бадиий фильми -"Oskar-93 Akademy Award" кинофестивал иштирокчиси, "Golden Globus" кинофестивали иштирокчиси, " Busan International Film Festival" кинофестивали номинанти, "Adelaide Film Festival" кинофестивали номинанти, "Go East" кинофестивали номинанти, "Asian World Film Festival" кинофестивали номинанти, "Московский Кинофестиваль" кинофестивалнинг "Гран-при"номинацияси совриндори булган.

Узбек киносининг жахонга чикиши, тан олиниши, эътироф этилишида ушбу санъат вакиллари каторида рассом иши ва мехнатининг урни ва ахамияти етарлича. Кинода макон ва замон масаласини хал этиш рассом идроки, тасаввури ва тафаккури оркали хал этилади. Бу сохада тахсил олган ва бугунда узбек киносининг дунёга танилишига муносиб хиссасини кушаётган ёш рассомлар етарли. А.Саидов, Б.Раджапов, Б.Шамсетдинов, Ш.Ибрайимов каби рассомлар ана шулар сирасига киради. Уларнинг ижодий фаолиятида дунёга келган фильмлар аллакачон уз томошабинини топа олган.

Кинода рассом ижодий гурухга тегишли булиб, унинг таркибига режиссёр, оператор ва овоз мухандиси хам киради. Бу одамларнинг барчаси уз ишларини суратга олиш бошланишидан олдин, филмнинг визуал услубини яратишни фильм суратга олинишидан олдин бошлайди. Рассом эскизлар чизади, коллажлар ва хаволалар билан албомлар яратади. Шундан сунг бутун ижодий гурух умумий бадиий ечимларда тухталади. Кейин рассом билан бутун жамоа

реквизитларни танлайди, керакли буёклар, мебель ва бошка нарсалар сотиб олинади, топилади, ишлатишга тайёр килиб куйилади.

Кино декорация яратувчи рассом сценарий муаллифи, режиссёр, мусика мухаррири каторида либос рассоми хамда пардоз устаси-визажист билан хам биргаликда мехнат килади. Кино рассоми мехнати, яратган образи либос ва пардоз билан тулаконли шаклга келади. Кино кадрида курган хар бир актёр либос рассомидан сунг визажистнинг кулидан утади. ^ахрамоннинг териси камерада порлашига йул куймаслик учун буяниш талаб этилмаса хам, унинг юзига кукун суртилади. Пардоз, куз ёшлар, тер - бу визажистнинг иши. Махсус буяниш мавжуд: чандиклар, куйишлар, кусиш, огиздан купик - буларнинг барчасини айнан шундай рассом яратиши мумкин. Рассом фильмнинг тасвирий ечимини хал этаркан, унинг учун хар бир детал мухим. ^ахрамон яшайдиган замон ва макон, унинг либоси хам, куз ёшлари хам. Рассом тасвирлар билан асар мохиятига чукур киради, ундаги муаммони топади, ечим масаласида хам етакчиликка эришади. Тасвирларнинг таъсирчан булиши эса доим рассом зиммасида булиб колаверади.

Фойдаланилган адабиётлар

1. Ахмедов Б. Кино махорат пагоналари, Тошкент, 2010.

2. Абулкосимова Х. "Кинодраматургия асослари", Тошкент, 2009

3. Abulqosimova X. Kino san'ati asoslari/ Uzbekistan Davlat san'at institut. -T.: «O'zbekiston milliy ensiklopediyasi» Davlat ilmiy nashriyoti, 2009

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.