Научная статья на тему 'ФЕРМЕР ХЎЖАЛИКЛАРИ БИЛАН «АГРОКИМЁҲИМОЯ» ҳудудий акционерлик жамияти КОРХОНАЛАРИ ЎРТАСИДАГИ ИҚТИСОДИЙ МУНОСАБАТЛАРНИНГ ТАШКИЛИЙ-ИҚТИСОДИЙ ВА МОЛИЯВИЙ МЕХАНИЗМИ'

ФЕРМЕР ХЎЖАЛИКЛАРИ БИЛАН «АГРОКИМЁҲИМОЯ» ҳудудий акционерлик жамияти КОРХОНАЛАРИ ЎРТАСИДАГИ ИҚТИСОДИЙ МУНОСАБАТЛАРНИНГ ТАШКИЛИЙ-ИҚТИСОДИЙ ВА МОЛИЯВИЙ МЕХАНИЗМИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
154
52
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
фермер хўжаликлари / «Агрокимёҳимоя» ҳудудий акционерлик жамияти корхоналари / модернизация / диверсификация / минерал ўғитлар / агротехник карта / пахта хом ашёси / бошоқли дон / рақобатбардошлик / фермерские хозяйства / предприятия территориального акционерного общества «Агрокимёхимоя» / модернизация / диверсификация / минеральные удобрения / агротехнические карты / хлопок / сырье / конкурентоспособность

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Жўраев Тошболта Жўраевич, Маматов Ахметжон Атажанович

Мақолада фермер хўжаликлари билан «Агрокимёҳимоя» ҳудудий акционерлик жамияти корхоналари ўртасида минерал ўғитлар ва хизматларнинг ўз вақтида ва тўлиқ ҳажмда етказиб берилиши, ўз вақтида ҳисоб-китоб қилиниши ва ажратиладиган кредит ресурслари қайтарилиши юзасидан шакллантирилган янги ташкилий-иқтисодий ва молиявий механизм мазмунан қисқа тарзда ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ОРГАНИЗАЦИОННО-ЭКОНОМИЧЕСКИЙ И ФИНАНСОВЫЙ МЕХАНИЗМ ЭКОНОМИЧЕСКИХ ОТНОШЕНИЙ МЕЖДУ ФЕРМЕРСКИМИ ХОЗЯЙСТВАМИ И ПРЕДПРИЯТИЯМИ Территориального ак ционерного об щества «АГРОКИМЁХИМОЯ»

В статье представлен краткий обзор нового организационного, экономического и финансового механизма для своевременной и полной доставки лесных удобрений и услуг, своевременных расчетов и возмещения выделенных кредитных ресурсов между фермерскими хозяйствами и территориальным акционерным обществом «Агрокимёхимоя».

Текст научной работы на тему «ФЕРМЕР ХЎЖАЛИКЛАРИ БИЛАН «АГРОКИМЁҲИМОЯ» ҳудудий акционерлик жамияти КОРХОНАЛАРИ ЎРТАСИДАГИ ИҚТИСОДИЙ МУНОСАБАТЛАРНИНГ ТАШКИЛИЙ-ИҚТИСОДИЙ ВА МОЛИЯВИЙ МЕХАНИЗМИ»

ЖУРАЕВ Тошболта Жураевич,

Тошкент молия институти профессори, иктисод фанлари доктори; МАМАТОВ Ахметжон Атажанович,

Узбекистон Республикаси Миллий Гвардия Х,арбий техник институти, иктисод фанлари доктори, профессор

ФЕРМЕР ХУЖАЛИКЛАРИ БИЛАН «АГРОКИМЁХИМОЯ» ЩУДИЙ АКЦИОНЕРЛИК ЖАМИЯТИ КОРХОНАЛАРИ УРТАСИДАГИ ИКТИСОДИЙ МУНОСАБАТЛАРНИНГ ТАШКИЛИЙ-ИКТИСОДИЙ ВА МОЛИЯВИЙ МЕХАНИЗМИ

УДК 334.78

ЖУРАЕВ Т.Ж., МАМАТОВ А.А. ФЕРМЕР ХУЖАЛИКЛАРИ БИЛАН «АГРОКИМЁХИМОЯ» ХУДУДИЙ АКЦИОНЕРЛИК ЖАМИЯТИ КОРХОНАЛАРИ УРТАСИДАГИ ИЦТИСОДИЙ МУНОСАБАТЛАРНИНГ ТАШКИЛИЙ-ИЦТИСОДИЙ ВА МОЛИЯВИЙ МЕХАНИЗМИ

Мак,олада фермер хужаликлари билан «Агрокимёхимоя» худудий акционерлик жамияти корхона-лари уртасида минерал уFитлар ва хизматларнинг уз вактида ва тулик, хажмда етказиб берилиши, уз вактида хисоб-китоб килиниши ва ажратиладиган кредит ресурслари кайтарилиши юзасидан шак-ллантирилган янги ташкилий-иктисодий ва молиявий механизм мазмунан киска тарзда ёритилган.

Таянч иборалар: фермер хужаликлари, «Агрокимёхимоя» худудий акционерлик жамияти кор-хоналари, модернизация, диверсификация, минерал уFитлар, агротехник карта, пахта хом ашёси, бошокли дон, ракобатбардошлик.

ЖУРАЕВ Т.Ж., МАМАТОВ А.А. ОРГАНИЗАЦИОННО-ЭКОНОМИЧЕСКИЙ И ФИНАНСОВЫЙ МЕХАНИЗМ ЭКОНОМИЧЕСКИХ ОТНОШЕНИЙ МЕЖДУ ФЕРМЕРСКИМИ ХОЗЯЙСТВАМИ И ПРЕДПРИЯТИЯМИ ТЕРРИТОРИАЛЬНОГО АКЦИОНЕРНОГО ОБЩЕСТВА «АГРОКИМЁХИМОЯ»

В статье представлен краткий обзор нового организационного, экономического и финансового механизма для своевременной и полной доставки лесных удобрений и услуг, своевременных расчетов и возмещения выделенных кредитных ресурсов между фермерскими хозяйствами и территориальным акционерным обществом «Агрокимёхимоя».

Ключевые слова: фермерские хозяйства, предприятия территориального акционерного общества «Агрокимёхимоя», модернизация, диверсификация, минеральные удобрения, агротехнические карты, хлопок, сырье, конкурентоспособность.

JURAEV T.T., MAMATOV A.A. ORGANIZATIONAL-ECONOMIC AND FINANCIAL MECHANISM OF ECONOMIC RELATIONS BETWEEN FARMS AND ENTERPRISES OF TERRITORIAL JOINT-STOCK COMPANY «AGROKIMYOHIMOYA»

The article presents a brief overview of the new organizational, economic and financial mechanism for the timely and complete delivery of forest fertilizers and services, timely calculations and reimbursement of credit allocated between farms and territorial joint-stock company «Agrohimoya».

Keywords: farms, enterprises of territorial joint-stock company «Agrohimoya», modernization, diversification, mineral fertilizers, agrotechnical cards, cotton, raw materials, competitiveness.

Кириш

Кишлок хужалиги Узбекистан иктисодиётининг мухим ва етакчи тармокларидан хисобланади. Бу тармок мамлакатимиз ахолисининг озик-овкат махсулотлари, кайта ишловчи саноати тармок-ларининг эса хом ашёга булган талабини кон-дириш билан бирга, экспорт салохиятини мус-тахкамлашнинг истикболли манбаларидан бири саналади. Уз навбатида аграр соханинг ривожла-ниши ва фаолият самарадорлиги унга техникавий воситалари хамда минерал уFитлар ва кимёвий воситалар етказиб берувчи, махсулотларини кайта ишловчи саноат тармоклари уртасидаги узаро алокаларнинг ривожланиш даражасига боFлик. Мустакиллик йилларида республикамизда «Узкимёсаноат» компанияси тизимидаги кимё корхоналари минерал уFитларни фермерларнинг даласига тулик ташиб бориб, уларни сепиб бериш-гача булган тадбирларни Узбекистан Республи-каси Вазирлар Махкамасининг 2004 йил 23 январ-даги «Кимё саноати корхоналарини бошкариш тузилмасини такомиллаштириш ва кишлок хужа-лигига агрокимё хизмати курсатишни яхшилаш чора-тадбирлари туFрисида»ги 33-сон карори асосида ташкил этилган.

Хозирги даврда кишлок хужалигини ривож-лантириш масаласи республикамиз иктисодиётини ривожлантиришнинг устувор йуналишларидан бири сифатида эътироф этилмокда. Узбекистан Республикаси Президентининг 2017 йил 7 фев-ралдаги ПФ-4947-сон Фармони билан тасдикданган «2017-2021 йилларда Узбекистан Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегияси»да кишлок хужалигини модернизация килиш ва жадал ривожлантиришнинг устувор йуналишларидан бири сифатида кишлок хужалиги махсулотларини саклаш, ташиш, сотиш, агрокимё, молиявий ва бошка замонавий бозор хизматларини курсатиш инфратузилмаларини ривожлантиришга катта эътибор каратилган.

Услубиёти

Харакатлар стратегиясида иктисодиётни ривожлантириш ва либераллаштиришнинг асосида албатта таркибий узгартиришларни чукур-лаштириш, миллий иктисодиётнинг етакчи тармокларини модернизация ва диверсификация килиш хисобига унинг ракобатбардошлигини ошириш масаласи туради. Президентимиз Ш.М.Мирзиёев кайд килиб утганидек, «Иктисодиёт - бу хисоб-китоб дегани. Хар бир ишимизда пухта хисоб-китоб биринчи уринда туриши лозим. Акс холда, хамма ишимиз эски хаммом, эски тос булиб колаверади. ... «Иктисодиёт - бу х,исоб-китоб дегани. Хар бир ишимизда пухта х,исоб-китоб биринчи уринда туриши лозим. Акс х,олда, ^амма ишимиз эски х,аммом, эски тос булиб колаверади. Мана, масалан, 2018 йилда 66 миллиард куб метр табиий газ ишлаб чикаришимиз керак... Ёки яна бир мисол. "Узкимёсаноат" акциядорлик жамияти таркибига кирадиган корхоналар томонидан йилига 10 миллиард куб метр табиий газ истеъмол килинади. Шу асосда минерал уFитлар ишлаб чикарилиб, фермерларимизга етказиб берилади. Фермер хужаликларидан бунинг учун маблаFлар уз вактида ундирилмагани сабабли "Узкимёсаноат" корхоналари 2017 йил 1 декабргача табиий газдан 890 миллиард сум карздор булиб колган. Бозор шароитида мах,сулот етказиб берувчи х,ам, истеъ-молчи х,ам уз шартнома мажбуриятларини тулик бажариши керак. Акс х,олда, бир жойда депсиниб, бошимиз муаммодан чикмайди»1.

Ана шу х,исоб-китобларга асосланган кишлок хужалиги «Агрокимёх,имоя» худудий акционерлик жамияти (ХАЖ) корхоналари уртасидаги иктисодий муносабатларнинг ташкилий-иктисодий ва молиявий механизми, бундаги мавжуд муаммоларни бахолаш ва тахлил килиш, уларни бартараф килишга ёндашишда «2017-2021 йилларда Узбекистан Республикасини ривожлантиришнинг

1 Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномаси. // «Халк сузи», 2017 йил 23 декабрь.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 10(118)

бешта устувор йуналиши буйича Харакатлар стратегияси»ни амалга оширишга ижобий ёки салбий тасири борасида равшанлик киритиш ушбу илмий тадкиколарга илмий-амалий услубиёт сифатида хизмат килган.

Асосий цисм

Кишлок хужалигининг жадал ривожлантириш-нинг хал килувчи омилларидан бири - сохани кимёлаштиришдир. Агро-кимёвий интенсив омил-лар таркибида минерал утитларнинг кулланилиши усимликларнинг хосилдорлигини оширишда алохида ахамиятга эга. Минерал уFитларнинг меъё-рида ва агротехник муддатларда уз вактида кулланиши хосилга купрок хосил кушиш имко-ниятини оширади. Шу муносабат билан Прези-дентимиз ташаббуси билан республикада «Узкимёсаноат» компанияси тизимидаги кимё корхона-ларининг минерал утитларни фермерлардаласига тулик ташиб бориб, уларни сепиб беришгача булган тадбирларнинг эски тизими тубдан ислох килинди.

Бунда Узбекистон Президентининг 2018 йил 28 февралдаги «Пахта хом ашёси ва бошок,ли дон етиштиришни молиялаштириш тизимини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тутрисида»ги ПК-3574-сон карори хамда Узбекистон Республи-каси Вазирлар Махкамасининг 2018 йил 28 февралдаги «Кишлок хужалигида бозор механизм-ларини кенг жорий этиш чора-тадбирлари турисида»ги 149-сон карори асосида янги тизим ташкил этилди. Ушбу карорда бозор муносабат-ларини кенг жорий этиш хамда кишлок хужалигида молиялаштириш ва узаро хисоб-китоблар механизмларини тубдан такомиллаштириш, шу асосда кишлок хужалиги махсулотлари етишти-рувчи ва уларга хизмат курсатувчи корхоналар-нинг молиявий-ик,тисодий холатини яхшилаш, рентабеллигини ошириш, етиштирилаётган мах-сулот хажмлари баркарор усишини таъминлаш вазифаси куйилган.

Бугунги кунда «...янги турдаги хужалик юри-тувчи субъектларни, хусусан куп тармокли фермер хужаликларини ташкил этиш ва уларнинг сама-рали фаолиятини таъминлашда мазкур субъектлар фаолиятининг таркиби ва чегараларини белгилаб берадиган, уларнинг бошк,а субъектлар билан муносабатларига аник,лик киритадиган институ-ционал асосларни шакллантириш ва модернизация килиш ва диверсификациялаш шароити

талабларига мувофик, такомиллаштириш мухим ва ахамиятга молик муаммолар саналади»1.

Шу муносабат билан шакллантирилган янги механизмга тизимли ёндашадиган булсак, узига хос муаммоларни кузатиш мумкин. «Агрокимё-химоя» ХАЖ корхоналари аввалги тизимда «Узкимёсаноат» таркибида эди. Янги тизимда алохида институтционал тузилма сифатида «Узкимёсаноат» таркибидан чик,арилган. Бирок «Агрокимёхимоя» ХАЖ корхоналари функционал жихатдан «Узкимёсаноат» корхоналарининг жой-лардаги дилерлари, яъни уларнинг махсулотини (минерал уFитларни) фермер хужаликларга етка-зиб берувчи хисобланади. Бозор иктисодиёти конуниятларидан келиб чиккан холда, «Агрокимёхимоя» корхоналарини алохида институтционал бирлик сифатида ажратмасдан, «Узкимёсаноат» таркибида унинг мустак,ил дилер корхоналари сифатида тургани мак,садга мувофик деб хисоблаймиз. Бу институтционал тузилмадаги номунатосиблик узи билан «Агрокимёхимоя» корхоналари томонидан фермер хужаликларга хизмат курсатиш жараёнида янги муаммоларни вужудга келтирмокда. Уларга:

А) фермер хужаликлар томонидан минерал УFит учун «Агрокимёхимоя» ХАЖ корхоналарига пул утказмалари билан биржа савдолари ва минерал уFитларни фермер хужаликлар далаларига етиб келиши кишлок хужалик экинларига курса-тиладиган агротехник хизмат курсатиш муддат-лари уртасидаги номутаносибликлар вужудга келмокда. Чунки фермер хужаликлар томонидан минерал уFит учун утказилган пул утказмалари муддати билан «Агрокимёхимоя» хАж корхоналари минерал уFитни Республика биржасида лот асосида сотиб олиб, фермер хужалик даласига етиб келиши уртасида маълум вакт утмокда. Бу натижада кишлок хужалик экинлари хосилдор-лигига салбий таъсир курсатмокда;

Б) «Агрокимёхимоя» ХАЖ корхоналари билан фермер хужаликлар уртасида иктисодий манфа-атлар тулик мос тушмаслиги натижасида фермер хужаликларга етказиб берилган минерал уFитлар бахосида кушиб ёзишлар юз бермокда. Бу кандай юз бермокда? «Агрокимёхимоя» ХАЖ корхоналари фермер хужаликларга йил давомида минерал уFитларни такдим этган вактда фермерларга берилган юк хатида факатгина такдим этилган минерал уFитнинг массасини кайд этиб боради.

1 Ташматов Р.Х. Фермер хужаликларини ривожлан-тиришнинг институционал асослари ва истик,боли. -Т.: «Ик,тисодиёт», 2013, -Б. 16.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 10(118)

Масалан, эрта бахорда такдим этилган селитра-нинг бахоси 850 сум булса, йил якунида унинг бахоси 970 сумга узгарган булиши мумкин. «Агрокимёхимоя» ХАЖ корхоналари йил якунида фермер хужалиги билан умумий хисоб-китобда йил давомида фермер олган селитранинг барчаси бахосини 970 сумдан кайта хисоблаб, хисоб-китоб килмокда.

Шу муносабат билан «Агрокимёхимоя» ХАЖ корхоналари «Узкимёсаноат» таркибида колди-рилиб, унинг дилер корхоналари сифатида фао-лият олиб борса, бу тизим давлатимизнинг аграр сохада олиб бораётган иктисодий сиёсатини тула самарали амалга ошириш имконини беради, деб хисоблаймиз.

Туманлараро «Агрокимёхимоя» ХАЖ корхо-насининг максади шохобчалар фаолиятини шакл-лантиришда иштирок этиш, хужалик фаолияти хисобида мулк шаклидан каътий назар, кишлок хужалик махсулотларини етиштириш билан шугулланаётган барча тоифадаги корхоналар, ташкилотлар, тадбиркорлар ва ишбилармонларга минерал уFитлар, кимёвий махсулотларни шарт-номалар асосида етказиб бериш ва хизмат курсатишдан иборат.

«Агрокимёхимоя» ХАЖ корхонаси фермер ва дехкон хужаликлари, ахоли ва томорка ер эгала-рини минерал уFитлар ва кимёвий воситаларга булган эхтиёжини кондириш максадида ахолига пуллик хизмат курсатиши, шохобчалар хамда уз дуконларини ташкил этиш хукукига эга. Узига тегишли мол-молкнинг эгаси хисобланиб, амал-даги конунларга асосланган холда узига тегишли барча мол-мулкка белгиланганидек ва фаолият максади талаб этганидек эгалик килиш, фойдала-ниш ва тасарруф этишни амалга оширади. Уз тех-никалари билан ахолига пуллик хизмат курсатади, улгуржи ва чакана савдо шохобчаларини ташкил этади.

Узбекистан Республикаси Президентининг карорига асосан хар йили тасдикланадиган «Минерал уFитларни ишлаб чикариш ва таксим-лаш баланси»га мувофик, Кишлок ва сув хужалиги вазирлиги томонидан «Узкимёсаноат» ДАК билан келишилган холда кишлок хужалиги корхонала-рига етказиб бериладиган минерал уFитларнинг экин турлари буйича таксимоти вилоятлар кеси-мида ишлаб чикилиб, тасдикланади. Тасдикланган баланс ва таксимотга мувофик, «Агрокимёхимоя» ХАЖ кишлок хужалик корхоналари ва фермер хужаликлар билан пахта хосили учун 1 январгача, дон экинлари учун 1 сентябргача кишлок хужалик экинларининг агротехник картасига асосланиб

талаб этиладиган хажмдаги минерал уFит учун шартномалар тузади. Бу шартномаларнинг уз вактида тузилиши учун масъул туман хокими хисобланади. Туман хокими туман буйича кишлок хужалик экинларининг агротехник картасига асосланиб туман буйича талаб этиладиган хажмдаги минерал уFит учун «Узкимёсаноат» ДАК билан туман фермер хужаликлари уртасида минерал УFитларни етказиб бериш, усимликларни кимёвий химоя килиш ва агрокимёвий хизматлар курсатиш буйича шартномалар тузишни ташкил этади ва туман буйича минерал уFитга талаб хажмини аниклайди.

Тасдикланган баланс ва юкоридаги таксимотлар асосида кимё корхоналари билан «Агрокимёхимоя» ХАЖ жамиятларининг туман филиаллари (жамият томонидан берилган ваколат асосида) уртасида минерал уFитларни етказиб бериш, усимликларни кимёвий химоя килиш ва агрокимёвий хизматлар курсатиш буйича шартномалар имзоланади, ушбу шартнома ва кимё корхонаси билан тузилган ижара шартномаларининг шарт-ларига мувофик кимё корхоналари минерал УFитлар захирасини ижара базада яратади. Тасдикланган баланс ва таксимотлар асосида туманлараро «Агрокимёхимоя» ХАЖ корхоналари ва фермер хужаликлари уртасида минерал уFитлар етказиб бериш буйича контрактация шартнома-лари имзоланади.

Узбекистан Республикаси Президентининг 2018 йил 28 февралдаги «Пахта хом ашёси ва бошокли дон етиштиришни молиялаштириш тизимини туб-дан такомиллаштириш чора-тадбирлари туFри-сида»ги ПК-3574-сонли карори асосида респуб-ликамизда фермер хужаликларига минерал уFитларни етказиб бериш Республика товар хом-ашё биржаси оркали амалга ошади.

Минерал уFитга эхтиёжманд булган фермер хужалиги туман АТБ «Агробанк» филиали оркали максадли кредит маблаFлари хисобидан туманлараро «Агрокимёхимоя» ХАЖ корхонаси хисоб ракамига тегишли молиявий маблаFни утказиш буйича буюртма беради. Туман АТБ «Агробанк» филиали фермер хужаликлари томонидан такдим этилган счет фактура асосида молиявий маблаFни туманлараро «Агрокимёхимоя» ХАЖ корхонаси хисоб ракамига утказади.

Минерал уFит учун пул утказмаларини амалга оширган фермер хужалиги рахбари (ёки вакили) туман АТБ «Агробанк» филиалидан пул маблаFи утганлигини асословчи счет фактура ва ишонч ^озини туманлараро «Агрокимёхимоя» ХАЖ корхонаси базаси мудирига такдим этади. Шундан

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2018, 10(118)

кейин махсулотни етказиб бериш буйича хужжат-лар расмийлаштирилади.

Фермер хужалиги рахбари (ёки вакили) билан туманлараро «Агрокимёхимоя» ХАЖ корхонаси базаси мудири уртасида махсулотни етказиб бериш буйича хужжатлар расмийлаштирилгандан сунг махсулотни омбордан фермер хужалик дала-сига жунатиш жараёни амалга ошади.

Фермер хужаликлари билан туманлараро «Агрокимёхимоя» ХАЖ корхонаси бухгалтерлари хар ойнинг бешинчи санасигача фермер хужа-ликларига олиб келинаётган минерал уFитлар хажми ва к,иймати буйича юк хати ва утказилган пул маблаFларининг хисоб варак,лари буйича акт текширишни (сверкасини) утказади.

Фермер хужаликлари билан туманлараро «Агрокимёхимоя» ХАЖ корхонаси уртасидаги ташкилий-ик,тисодий ва молиявий муносабатлар-нинг к,онуний ижроси назоратини амалга ошириш тизими куйидагиларни уз ичига олади:

• «Агробанк» АТБ туман филиаллари томони-дан ажратилган маблаFлар мак,садли ишлатилиши мониторинги олиб борилади ва мониторинг буйича жавобгарлик «Агробанк» АТБ туман филиаллари рахбарларига юклатилади;

• урнатиладиган молиялаштириш механизми аник ишлаши буйича доимий назорат туман хокимларини биринчи уринбосари ва Давлат молия назорат бошк,армасининг бириктирилган ходими зиммасига юклатилади;

• давлат молия назорати худудий бошк,армаси бошлик,лари хар бир туман кесимида ажратилган маблаFларнинг мак,садли ишлатилиши ва харид к,илинаётган махсулотлар учун узаро хисоб-китобларнинг уз вак,тида амалга оширилиши буйича доимий мониторинг урнатади ва Узбекистон Республикаси Хисоб Палатасига хар ой якуни буйича тегишли маълумот такдим к,илади;

• Узбекистон Республикаси Хисоб Палатаси хар бир худуд буйича масъул ходимларни белги-лаган холда, молия ресурсларининг уз вак,тида ажратилиши ва мак,садли ишлатилиши буйича тизимли назоратни таъминлайди.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси-нинг 2018 йилнинг 28 февралдаги «Кишлок, хужалигида бозор механизмларини кенг жорий этиш чора-тадбирлари туFрисида»ги 149-сон к,арори асосида жорий этилган янги тизимнинг самарадорлиги куйидагилардан иборат:

• фермер хужаликлари томонидан барча туловлар бир хисобварак, орк,али амалга ошири-лади;

• фермер хужаликлари маблаFларни мустак,ил тасарруф этиш хукукига эга булади;

• таъминотчи ва хизмат курсатувчи ташкилот-лар учун туловлар 100% олдиндан тулов амалга оширилишини туман хок,имликлари хамда туман-лардаги Фермер, дехкон хужаликлари ва томорка ер эгалари кенгаши назорат к,илиши натижасида асоссиз дебитор ва кредитор карздорликлар пайдо булишининг олди олинади.

Хулоса ва таклифлар

Хулоса килиб айтганда, к,ишлок, хужалигини жадал ривожлантириш ва модернизациялаш буйича «2017-2021 йилларда Узбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича ^аракатлар стратегияси»да белгиланган чора-тадбирлар аграр тармоцни барцарор суръатлар билан ривожлаништириш, мамлакат озиц-овцат хавфсизлигини муста^камлаш, экспорт сало-^иятини юксалтириш х,амда халцимиз турмуш сифати ва моддий фаровонлигини оширишга хизмат цилади.

«Агрокимёхимоя» ХАЖ корхоналарини «Узкимёсаноат» таркибида колдириб, унинг дилер корхонаси сифатида фермер хужаликларига минерал уFит таъминоти буйича хизмат курсатиб борса мак,садга мувофик, булади.

Бу уз навбатида «Агрокимёхимоя» ХАЖ кор-хоналарига тегишли базаларда минерал уFитлар захирасини шакллантириш имконини бериб, фермер хужаликлари керакли минерал уFитларни базадан пул утказган куннинг узида олиб чик,иб уз даласига сепиш имкониятларига эга булади.

«Агрокимёхимоя» ХАЖ корхоналари томонидан фермер хужаликларга етказиб берилган минерал уFитлар бахосига кушиб ёзишлар юз бер-майди.

Бу тизимда давлатимизнинг аграр сохада олиб бораётган ик,тисодий сиёсатини тула самарали амалга ошириш имкониятларига эга булади.

Кайд килинган чора-тадбирларнинг самарали амалга оширилиши тармокда бозор муносабат-ларини жорий к,илиш, к,ишлок, хужалик махсулот-лари ва аграр сохага етказиб бериладиган техник воситалар, минерал уFитлар хамда бошк,а саноат товарлари нархлари уртасидаги («нархлар к,айчиси») асосланмаган к,атта фарк,ларни юмша-тишнинг асосий шарти хисобланган кластер тизи-мини жорий килишда конуний боск,ич хисоб-ланади.

Адабиётлар руйхати:

1. Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Пpeзидeнти Шaвкaт Mиpзиëeвнинг Олий Maжлиcгa Mypo-жaaтнoмacи. II «Хaлк cyзи», 2017 йил 23 дeкaбpь.

2. Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Пpeзидeнтининг 2017 йил 7 фeвpaлдaги «Узбeкиcтoн Pecпyб-ли^ини янaдa pивoжлaнтиpиш бyйичa Xapaкaтлap cтpaтeгияcи тyFpиcидa»ги ПФ-4947-ган фapмoни.

3. Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Пpeзидeнтининг 2018 йил 28 фeвpaлдaги «Пaxтa xoм aшëcи вa бoшoкли дoн eтиштиpишни мoлиялaштиpиш тизимини тyбдaн тaкoмиллaштиpиш чopa-тaдбиpлapи тyFpиcидa»ги ПK-3574-coнли кapopи.

4. Узбeкиcтoн Pecпyбликacи Вaзиpлap Max1кaмacининг 2018 йилнинг 28 фeвpaлдaги «Kишлoк xyжaлигидa бoзop мexaнизмлapини кeнг жopий этиш чopa-тaдбиpлapи тyFpиcидa»ги 149-coн кapopи.

5. Meнюк С.Г., Meнюк., Дядичeв В.В., Бopиcoв О.В. Ocoбeннocти фopмиpoвaния инфpa-cтpyктypы paзвития aгpoпpoмышлeннoгo кoмплeкca pecпyблики Кpым. II Meждyнapoдный жypнaл пpиклaдныx и фyндaмeнтaльныx иccлeдoвaний, 2017, №12-2. -С. 336-341. II elibrary.ruI item.asp?id=32307239

6. Дaвыдoвa Ю.В. Ocoбeннocти ceльcкoгo xoзяйcтвa, влияющиe нa эффeктивнocть ceль-cкoxoзяйcтвeннoгo пpoизвoдcтвa. II Meждyнapoдный нayчнo-иccлeдoвaтeльcкий жypнaл, 2016. https:IIresearch-journal.orgIeconomicalI

7. Taшмaтoв Р.Х. K1ишлoк xyжaлигини инcтитyциoнaл pивoжлaнтиpиш. Moнoгpaфия. - T.: «Fan va texnologiya», 2013.

8. Maмaтoв M.A., Хyppaмoв A^. Kишлoк ишлaб чикapиш инфpaтyзилмacи иктиcoдиëти. УКУВ кУллaнмa. - T.: »Сaнo-cтaндapт», 2016.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.