CC BY
9
е-.
ЮыЛяик КМММ №1-2018
УДК 4А(Лат): 378.147
Ж.Д. Тилемисова, Т.Д. Татаренко, Е.К. Лисариди
С.Ж.Асфендияров атындагы Казац ¥лттыц Медициналыц УниверситетI, латын тлг курсы
ЖОО-ДА ОЦЫТУ YРДIСIНДЕ ОЦЫТУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫН ЦОЛДАНУДЫН, ЕРЕКШЕЛ1КТЕР1
Бул мацалада жогары оку орындарында сабац ЖYргiзу барысында жаца оцыту технологияларын цолдану ерекшелiктерi царастырылган. Авторлар инновациялыц, интербелсендi оцыту эдiстерiн цолданудыц артыцшылыцтарына талдау жасаган. Мацсаты - оцу Yрдiсiнiц внiмдiлiгiн арттыру. Инновациялыц технологияларды цолдана отырып оцыту - таным эрекетiн уйымдастырудыц утымды формасы. Инновациялыц оцыту бiлiмдi терецдетумен цатар, студенттi оцу эрекетiне жетелеп, олардыц оцуга деген ынтасын оятады.
Мацалада студенттердi ойлау цабiлетiн арттыру Yшiн цолайлы деп санайтын инновациялыц, интербелсендi технологияларды цолдану эдiстерi туралы айтылады.
Оцыту технологияларын пайдалану арцылы оцытудыц мацызды аспектiлерiн жетiлдiру жэне оцу проце^н оцтайландыру, байыту, эдiстемелiк цуралдар мен тэсiлдердiц алуан тYрлi жумыс турлерт жасау жэне оцыту проце^нде студенттер Yшiн цызыцты. ТYйiндi свздер: инновациялыц оцыту, интербелсендi оцыту, бiрлесе уйрену, топпен жумыс, керi байланыс, студенттiц белсендышн арттыру.
Бугшп Элем дамуыныц жаца устанымдары бшм беру жуйесшен кун сайынгы экономикалы; элеуметтж жэне мэдени езгер^терге мейлшше бейiмделудi талап етедь Элем к;аз1рп куш «бшм цогамын» жэне «бшм экономикасын» ;уру багытында. Бул идея букы бшм беру жуйесше реформа журпзш, оны модернизациялауды ;ажеттейдь Бул ау;ымды мэселе туралы К^аза;стан Республикасыныц Президент Н.Э. Назарбаев 2011жылгы Цаза;стан хал;ына «Болаша;тыц iргесiн бiрге ;алаймыз!» Жолдауында былай деген:
«Бiз бiлiм берудi жацгыртуды одан эрi жалгастыруга тшсшз... Бiз университеттiк бiлiм беру мен гылымды дамытудыц жаца децгейiн ;амтамасыз етуге мiндеттiмiз... Сапалы бiлiм беру К^аза;станныц
индустрияландырылуыныц жэне инновациялы; дамуыныц непзше айналуы тиiс» [1].
Бшм беру саласы ;ызметкерлершщ алдына ;ойылып отырган мiндеттердiц бiрi — о;ытудыц эдiс тэсiлдерiн Yнемi жетiлдiрiп отыру жэне ;азiргi замангы педагогикалы; технологияларды мецгеру. Цаз1рп тацда о;ытушылар инновациялы; жэне интерактивтiк эдiстемелерiн саба; барысында пайдалана отырып саба;тыц сапалы эрi цызыцты втуiне ы;палын тигiзуде.
Инновациялыц оцыту - жацашылдьщпен о;ыту дэстурь нормативтi о;ытумен салыстыргандагы бiлiмдi игертудщ ерекше балама тYрi. Ол о;ытушы мен студенттердiц дамуын ;амтиды; оларды демократиялы; устаным негiзiнде орта; шыгармашылы; жэне нэтижелi ;ызмет пен ;аруландырады; о;у бiлiм беру ЖYЙесiне жацалы; ендiредi[2].
Оныц студенттер Yшiн пайдасы твмендегiдей:
- о;у-эд^темелж эдебиеттер мен материалдарды тиiмдi пайдалануына жагдай тугызады;
- кэсiби бiлiм-бiлiктi терец Yйренуге жол ашады;
- тYЙiндi-iзденгiштiк ойлау ;абыетш дамытады;
- болаша; кэсiбi жвнiндегi танымын ;алыптастырады;
- гылыми-зерттеушыжпен айналысу белсендiлiгiн арттырады;
- алган бiлiмiн взiндiк ба;ылау мYмкiндiгi кецидь О;ытушы-устаздарга тигiзер пайдасы тiптен зор, олар:
- о;у-эд^темелж материалдарын жедел жацартуга мYмкiндiк жасайды;
- о;ытудыц эртYрлi Yлгiлiк технологияларын енгiзедi;
- о;ытудыц у;састыра, тецей о;ыту технологияларын ;олдануына мYмкiндiк туады;
- студенттер бшмш ба;ылау мен ;адагалау мYмкiндiгi кецидi;
- кэсiби мамандарды дайындаудыц ;олданылып келген технологияларыныц сапасын жетiлдiредi. Инновациялыц технологиялар бiлiм берудiц сапасын жа;сартады, сонымен ;атар, бiлiм беру ;ызметш арыгында бiлiм беретiн оку орныныц бэсекеге ;абыеттшпн арттырып, ;амтамасыз етедi. Бiлiм беру процесiнiц ец непзп
мiндеттерiнiц бiрi - кэаби бiлiмi бар маманныц iзденгiштiк ;ызмет ар;ылы кузiреттiлiгiн ;алыптастыру. МундайкызметтертYрiне:
- бiрлесеок;ыту;
- модульды;о;ыту;
- проблемалы; о;ыту;
- децгейлеп,саралапо;ыту, тагыбас;алары жатады[3]. Инновациялы; бiлiм беру жаца бшм алуга жэне а;паратты; цогамныц инновациялы; серпiнiне негiзделген. Инновациялы; бiлiм берудщ негiзгi белгiлерi:
- антропоцентризм;
- взiн eзi бас;ару;
- кэсiбилiк.
Инновация теориясында инновациялы; процесс, оларды коммерцияландыру жагдайында бэсекелестiк, к;ызметтердi немесе техниканы, ресурсты; ;амтамасыз ету аясында жаца eнiмдердi вндiруде перспективалы идеялардыц пайда болуын, оларды уйымдастыру кезецдерiн реттейтiн, инновациялы; iс-эрекеттiц жиынтыгы болып ай;ы ндалады [4].
Инновациялыц технологиялардыц непзп цагидалары
Нидерландты; галым Карл ван Парререн кел^рген твмендегi ;агидалар казiргi KYнгi инновациялы; (интербелсендi) технологиялардыц идеялары мен практикасын толыгымен келтiредi.
1-цагида.Студенттерде Yйренуге деген тура;ты ;озгаушы ^ш (мотивация) ;алыптастыру.
Мотивацияны студенттердiц жеке тэжiрибесiне негiздеу керек.
2-цагида. Диалог ар;ылы Yйрету/Yйрену.
О;ытушы студенттермен «жогарыдан темен» ;арай ;арым-;атынас орнатпай, олармен тыгыз ынтыма;тасты;та болады.
3-цагида. Цадагалау ар;ылы Yйрету/Yйрену.
О;у эрекеттерiн Yнемi ба;ылау, ягни мониторинг жэне диагностика жасау; ;ажет болганда студенттердi тYзетiп жэне ;уаттап отыру керек.
4-цагида. Бiлiм беру мазмунын кажеттi о;у бiрлiктерiне жэне ма;саттарга белу.
Бул устаным студенттердщ эртYрлi таным жэне бшм децгейлерiн ескерiп, кеп варианттарга негiзделуi керек. Сонда гана Yйренушiлердiц тYрлi категориялары ездерiнiц танымды; мYДделерi мен ;ызыгушылы;тарын ;алыптастыра алады.
5-цагида. О;у мазмунын Yйрену/Yйретуге, пэн мен тулгага багытталган эрекеттермен ;амтамасыздандыру сан алуан децгейлерде ЖYзеге асырылуы керек (материалды;, танымды;, саналы;).
Таным процесшщ негiзiн белсендi эрекеттер ;урайды, адам тек эрекет ар;ылы гана Yйрене алады.
6-цагида. Yйренуде ;ажета ;ар;ын жэне соган сэйкес тэсшдер (мысалы, о;у, сейлеу, жазу, компьютерлж тiлдер, графикалы; модельдер мен символдар) тацдалуы керек.
Вестник Ка^НЖУ №1-2018
Таным процеа оцайдан KYрделiге карай ойысып, карым-катынас пен взiндiк тYсiнiктiц кажетт куралдарымен камтамасыдануы керек.
7-^агида. Yйрету мен бiлiм игеруде кемектесу студенттердщ оку тапсырмаларын кандай децгейде орындаганына байланысты окытушыныц сырт кезбен пайымдаган мiнездемесiне CYЙенбей, олардыц накты кабшеттерше (мэселен, карым-катынас жасау жэне ойлау эрекеттерь ез тэжiрибесiн ЖYзеге асыра бiлу) негiзделуi керек.
Бiлiм мазмуны окытушы тургысынан субъективтiк тургыдан аныкталмай, Yйренушiнiц мYДделерiнен туындауы керек.
8-^агида. Студенттердiц ой-толганысы (рефлексия) мен ездершщ даму жетiстiктерiн багалай бiлуi (кузырлылык сезiмi).
Бага коюды (мэселен, бес балды; немесе ЖYЗ балды; ЖYЙемен) окытушы мен студенттер бiрлесе курастырып, кабылдаган багалау талаптарымен (критерийлермен) алмастыру кажет.
9-^агида. Студенттердщ езшдж тургыдан жасалатын жумыстарына кажетт тапсырмаларды алдын-ала дайындау. Осы эрекет аркылы студенттердiц эрекеттерiн, сездерiн, ойларын Yйренiштi калыптан баска жакка буруга болады.
10-^агида. Студенттердiц бастамашылдыгы мен шыгармашылыгын ынталандыру.
Бул аркылы студенттердщ танымды; кабшеттерш едэуiр кетерiп, олардыц оку мазмунына терецiрек Yцiлуiне ы;пал жасауга болады.
11-^агида. Субъективтiктi калыптастыруга ыкпал жасау. Бул устаным студенттердщ оку материалын жагымды тургыдан кабылдап, езiн-езi аныктауына, ез эрекеттерiне деген жауапкершшпне, езiндiк тургыдан емiр CYPуiне бастайды.
12-^агида. Студенттiк аудиторияда элеуметтiк к;асиеттерi басым жэне когамга кiрiктiрiлген Yйренушi тулгасын
калыптастыруга бастайтын жагдайларды
камтамасыздандыру.
«Окудыц/окытудыц басты максаты - тулга калыптастыру» деген кагиданы растайтын устаным. [5, 62-63]. Инновациялык технология бойынша окыту бiлiмдi мецгертуге емес, жеке элеуметтж тулганы калыптастыруга багытталгандыктан, субъектшщ взiне тэн жеке тулгалык ерекшелжтерш, кабшеттерш назарга алып дамыту - басты мшдеттердщ 6ipi. Э. Элiмов инновациялык технологияларга интербелсендi оку/окыту деген атау бередь Интербелсендi о^у/о^ыту бшм игеру процесiне катысушылардыц (YЙренушi мен уйренушшердщ) тиiмдi карым-катынасына негiзделедi. Агылшын тiлiнен келген «interactiv» свзi де осы угымды бiлдiредi: «inter» дегенiмiз «езара» магынасында, ал «act» - «эрекет жасау» дегендi бiлдiредi, ягни интербелсендi эдiстер - Yйренушi мен Yйренушiлердiц езара эрекеттесуiн оку/окытудыц негiзi деп танитын жэне сондай ;атынас;а жагдай жасайтын эдiстер. Интербелсендi оку дегенiмiз - езара ;арым-;атынас;а (коммуникациям) негiзделген оку/окыту, диалог аркылы Yйрену/Yйрету, ягни Yйретушi-Yйренушi, Yйренушi-Yйренушi, Yйренушi-езiмен-езi форматтарында жасаган карымкатынас (эцгiме, сухбат, шюрлесу, бiрлескен эрекеттерi).
Интербелсендi оку/окыту бiлiм игеру процесiн келесiдей уйымдастыруга ынталы:
1) Барлык Yйренушiлерге бiрлескен таным процесiне белсендi араласуга мYмкiндiк жасау.
2) Эрбiр Yйренушiнiц езшщ Yйренгенi мен ез бiлiмi туралы тYсiнiктерiн ортага салып, бiрлесе талкылап, олар туралы ой толгауына мYмкiндiк жасау.
3) Yйренушiлер бiлiмдi ездИмен курастыратын орта куру. Интербелсендi о^у/о^ыту - эрекетпен жэне эрекет аркылы о^у/о^ыту, ал мундай устаным ;ома;ты нэтижелерге жеткiзетiн ец тиiмдi ЖYЙе деп есептелiнедi, ейткенi адамныц жадында бiрiншi мезетте тек езiнiц эрекеттерi мен ез колымен жасаганы гана калады.
Кесте 1 - Интербелсендi оку/окытудыц негiзгi кагидалары мен максаттары
Цагидалар Ма^саттар
Орта калыптастыру - Бшм алушы окып^йренуде ез эрекеттерiнiц жем^эт екендiгiн сезiнетiн жагдайлар жасау; - Yйренушiлер арасында ашык, еркiн, шыгармашылык карым-катынас орнату; - Yйренушiлерге бiлiмдi дайын KYЙде бермей, оны iзденуге багыт-багдар сiлтеу.
Эрекет аркылы Yйрету/Yйрену - Yйренушiлерге бшмнщ езiндiк эрекеттер аркылы гана тиiмдi тYPде мецгерiлетiндiгiн дэлелдеу; - Yйренушiлердi белсендi эрекеттерге баулып, олардыц бшм игеру эрекеттерiн уйымдастыру.
8мiрмен байланыстыру - Yйрету/Yйренудi практикалык эрекеттерге негiздеу, пэн мен такырыпты KYнделiктi емiрде туындайтын проблемаларды шешу деп карастыру.
8зiндiлiк пен дербестiкке баулу - Yйренушiлердiц дайын жауаптарын канагат тутпай, оларды ой-толганыс аркылы езiндiк пiкiр курастыруга, проблема шешуде езiндiк тургыдан жауап табуга ынталандыру (егер студент жауап бере алмаса, дурыс жауапты езi бермей, оны баска студенттердiц табуына ыкпал жасау); - Yйренушiлерде сыни жэне аналитикалык ойлау дагдыларын калыптастыру (кYмэндану, езшдж тYсiнiкке умтылу, акпараттан эртYрлi магынаны кере бiлу, дэлелдеме келтiру).
Интербелсендi о^у/о^ыту студенттiц ез тэжiрибесi жэне езге де студенттердiц тэжiрибесi тургысынан жасаган белсендi карым-катынаска непзделедь Ал Yйренушiлердщ тэж1рибес1 деген1м1з олардыц езшдж шюрлер! мен кез^арастары, ойлары мен идеялары, тужырымдары мен ^орытындылары, дэлелдерi мен уэждерi деп айтуга турарлык. Студенттер таным процесiнде бiр-бiрiмен осы тэжiрибесiмен белiседi, мiне осындай байланыста, карым-катынаста жаца бшм курастырылып, саналы тYPде игерiледi.
Интербелсендi окуда^йренуде бiлiм алушылар келесiдей бЫм, бiлiк, дагды, машыктарга Yйренедi:
- терец ойлану, жеке рефлексиялык к;абiлеттердi дамыту;
- ез идеялары мен эрекеттерш талдау жэне оларга бага беру;
- акпаратты ездiгiмен тYсiнiп, оны таразылап, екшеп, оныц шшен керектiсiн тацдап алу;
- акпаратты жан-жакты талдау;
- ездiгiмен жаца тYсiнiк пен бiлiм курастыру;
- оку барысында жеке басыныц кундылыктары мен сенiмдерiн калыптастырып, белсендi емiрлiк позиция (кез;арас, дYниетаным) устану;
- ширталастарга катысып, ез ойы мен шшрш дэлелдеу;
- баска да балама пiкiрлердi ескеру;
Vestnik KazNMU №1-2018
- шешiм кабылдау жэне киын мэселелердi шешу;
- ортак жумыска жумыла быу;
- баскалармен тиiмдi карым-катынас куру, езара эрекеттесу;
- Yйренушiлер ужымына ортак бiрлесе жумыс жасаудыц рухани жэне моральдж ережелердi кабылдау;
- студенттж топты ужым ретiнде кабылдау. Интербелсендi о^у/о^ыту жогары о^у орындарында келеа жумыс TYрлерi мен эрекеттер аркылы ЖYзеге асырылады:
- бiрлескен жумыстар (жуптык, топтык, бYкiл аудиторияныц),
- жеке жэне бiрлескен зерттеу жумыстары,
- релдж жэне iскерлiк ойындар,
- ширталастар,
- акпараттыц эртYрлi кездерiмен жумыс жасау (кггап, лекция, интернет, кужаттар, муражай, т.б.),
- шыгармашылык жумыстар,
- кейс-стади,
- презентациялар,
- компьютерлж окыту багдарламалары,
- тренингтер,
- интервью,
- сауалнама, т.б.
Интербелсендi оку/окыту бiрлесе Yйрену идеяларын устангандьщтан, бул жерде эаресе бiрлескен топтык жумыс эдiстерiнiц мацызын баса айту керек: олар езiн-езi мен баска адамдарды танудыц тиiмдi куралы болып табылады, дYниетаным калыптастырып, тулганыц езiндiк дамуы мен баскалардыц iс-эрекеттерi мен олардыц себептерiн тYсiнуге ыкпал жасайды. Топтык жумыстар барлык Yйренушiлердiц жумыска белсене катысуын камтамасыз етедi. Мундай жумыста шэкiрттер ездершщ коммуникативтiк дагдыларын (тыцдай бiлу, ортак шешiм кабылдау, жанжалдарды болдырмау) ^ ЖYзiнде колданады [5, 49-52]. Корыта келгенде,бiлiм беру ЖYЙесiнде инновациялык окыту технологиясын колдану окыту процесiнiц толыкканды дамуына мYмкiндiк жасайды.Окыту технологияларыныц кай тYрiн алсак та, олардыц тшмдшп тек кана окытушыныц шеберлiгiмен жэне осы шеберлжт шындай тYCкенде гана ЖYзеге асады. Сондыктан, мYмкiндiгiмiзше ез пэнiмiзде колдансак болашак маман иес сапалы бiлiм жэне тэрбие алатынына сенiмдiмiз.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Казакстан Респуликасыныц Президентi Н.Э. Назарбаевтыц Казакстан халкына Жолдауы «Егемен Казакстан», 29 кацтар 2011 жыл.
2 К.К. КусайыновКазак тiлi терминдерiнiц салалык гылыми тYсiндiрме сездiгi // Педагогика жэне психология. - Алматы: Мектеп ЖАК, 2002. - Б. 12-14.
3 Кешiмбетова С. Инновациялык технологияны бiлiм сапасын кетеруде пайдалану MYMKiндiктерi. - А.: Бшм, 2008. - 52 с.
4 Серикова С.К., Сабирова Д.А. Казахстан интерактивная модель обучения литературе в школе // Абай атындагы Каз¥ПУ-нщ Хабаршысы, «Филология гылымдары» сериясы.- 2017. - №4(62). -С. 275-283.
5 Элiмов А. К. Интербелсендi эдiстеменi ЖОО-да колдану: Оку куралы. - Алматы: 2009. — 63б.
Ж.Д. Тилемисова, Т.Д. Татаренко, Е.К.Лисариди
Казахский Национальный Медицинский Университет имени С.Д.Асфендиярова, курс латинского языка
ОСОБЕННОСТИ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ТЕХНОЛОГИЙ ОБУЧЕНИЯ В ПРОЦЕССЕ ОБУЧЕНИЯ В ВЫСШИХ УЧЕБНЫХ ЗАВЕДЕНИЯХ
Резюме:В данной статье рассматриваются особенности использования новых методов в процессе обученияв высших учебных заведениях. Авторы сделали анализ преимуществ применения инновационных, интерактивных методов обучения. Цель - преобразить процесс обучения. Применение инновационных технологий достигается путемизучения и внедрения их в учебный процесс. Инновационное обучение способствует не только углублению знаний, но истимулирует студентовк получению новых познаний.
В статье говорится о развитии способности у студента развивать мышление, используя новые инновационные технологии. Использование неотехнологий в преподавании является одним из важнейших аспектов совершенствования и оптимизации учебного процесса, обогащения арсенала методических средств и приёмов, позволяющих разнообразить формы работы и сделать процесс обучения интересным для студентов.
Ключевые слова:интерактивное обучение, инновационное обучение, совместное обучение, работа в группах, обратная связь, повышение активности студентов.
Zh.D. Tilemissova, T.D. Tatarenko, E.K.Lissaridi
Asfendiyarov Kazakh National Medical University, Latin course
FEATURES OF USING OF LEARNING TECHNOLOGIES IN LEARNING PROCESS IN HIGHER EDUCATION
Resume:This article is discussed the features of using of new methods in the learning process in higher education institutions. The author made an analysis of the benefits of using innovative interactive teaching methods in higher educations.
Using innovation technologies is the best form of organization. The aim- to make better qualities of education. Using of innovation technologies: learning, mastering, using. Innovation technologies make deeper knowledge, help students to study better and wake his interesting to knowledge. The work shows the methods of innovation technologies for developing habits of thinking. The article is about the development of the students thinking ability through using the innovative technologies.
Using of learning technology in teaching is one of the most important aspects of improving and optimizing the educational process, enreaching of the arsenal of methodical tools and techniques to diversity the form of working and to make interesting learning process for students.
Keywords:interactive learning, innovative learning, collaborative learning, group work, feedback, increase the activity of students.
